Βικιπαίδεια

Βήιοι

ετρουσκική πολη-κράτος

Οι Βήιοι (Λατινικά Veius και Veii, Ιταλικά: Veio) ήταν σημαντική ετρουσκική πόλη 16 χιλιόμετρα (9,9 μίλια) Β.ΒΔ. της Ρώμης, στην Ιταλία. Η θεση της βρίσκεται στη ζώνη Ίζολα Φαρνέζε χωριό διοικητικής υποδιαίρεσης του δήμου της Ρώμης, στην επαρχία της Ρώμης. Πολλές αρχαιολογικές θέσεις που σχετίζονται τους Βηίους, ως πόλη-κράτος βρίσκονται επίσης στο Φορμέλλο έναν άλλο δήμο της επαρχίας της Ρώμης, ακριβώς στα βόρεια. Το Φορμέλο έλαβε το όνομά του από τα κανάλια αποστράγγισης δημιουργήθηκε για πρώτη φορά από τους Βηίους.

Τα ερείπια του ναού των Βηίων

Οι Βήιοι ήταν η πλουσιότερη πόλη της ετρουσκικής συμμαχίας, στα νότια σύνορα της Ετρουρίας και το μεγαλύτερο κέντρο παραγωγής πήλινων ειδωλίων στην Ετρουρία τον 6ο ΠΚΕ αι.[1]. Βρισκόταν εναλλάξ σε πόλεμο και σε συμμαχία με τη Ρώμη για πρισσότερα από 300 χρόνια. Τελικά κατακτήθηκε από τον Ρωμαίο στρατηγός Κάμιλλος το 396 Π.Χ.. Οι Βήιοι συνέχισαν να κατοικούνται και μετά την κατάληψή τους από τους Ρωμαίους, αλλά η πόλη παρήκμασε ως αστικό κέντρο[2].

Αρχαιολογία και τέχνεργα

Επεξεργασία

Στο «Parco di Veio», δίπλα στην Ίζολα Φαρνέζε, υπάρχουν τα ερείπια ενός ναού. Επίσης έχουν βρεθεί τύμβοι και λαξευτοί τάφοι σε βράχο. Ο γνωστότερος είναι το Grotta Campana, όπου αποκαλύφθηκε το 1843 ένας θαλαμωτός τάφος με τις παλαιότερες γνωστές ετρουσκικές τοιχογραφίες. Υπάρχουν επιπλέον μεγάλες σήραγγες που οδηγούν στο ανάχωμα της πόλης, οι οποίες πιθανώς επιβεβαιώνουν την αφήγηση του Τίτου Λίβιου για τη ρωμαϊκή νίκη στη Μάχη των Βηίων.

Το φημισμένο Ιερό του Πορτονάτσιο βρισκόταν έξω από τα τείχη της αρχαίας πόλης, απέναντι από το μεσαιωνικό χωριό Ίζολα Φαρνέζε. Αχικά ήταν πιθανώς ανοικτό τέμενος με βωμό, στο οποίο προστέθηκε περί το 500 ΠΚΕ ναός. Ανάμεσα στις τερακότες βρίσκεται ο Απόλλωνας των Βηίων σε υπερφυσικό μέγεθος πιθανώς έργο του κοροπλάστη Βούλκα[3].

Ιστορία

Επεξεργασία

Αρχαιότητα

Επεξεργασία

Οι παλιότερες αποκαλύψεις για τον πληθυσμό και τα κοιμητήρια δείχνουν ότι η πόλη ήταν κατοικημένη από τον 10ο αιώνα π.Χ. όταν τελείωνε η Εποχή του Χαλκού.[4] Οι μικρές διάσπαρτες εγκαταστάσεις σε μια ευρεία έκταση όπως ένα οροπέδιο εκτιμούν έναν σταθερό πληθυσμό των Βήιων σε 1000 κατοίκους.[4] Τον 9ο αιώνα π.Χ. όταν ξεκίνησε η Εποχή του Σιδήρου και ο Πολιτισμός της Βιλανόβα τα ευρήματα δείχνουν ότι υπήρχαν ανεξάρτητοι οικισμοί, ο καθένας είχε το δικό του κοιμητήριο. Σύμφωνα με τα ευρήματα του 8ο και του 7ου αιώνα π.Χ. οι οικισμοί είχαν γίνει αστικοί με οικοδομικά τετράγωνα γύρω από μια κεντρική πλατεία με μια πηγή. Τον πληθυσμό των Βήιων τον 7ο αιώνα π.Χ. αποτελούσαν Ετρούσκοι που εγκαταστάθηκαν τον 10ο αιώνα π.Χ. Τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης οι οικείες ήταν ξύλινες με στρογγυλό σχήμα πάνω σε μια ρηχή τάφρο με μια στέγη από άχυρο. Η οικονομία των οικισμών ήταν από τον 7ο αιώνα π.Χ. ανεξάρτητη, είχαν τα δικά τους υφαντουργεία που κατασκεύαζαν μάλλινα ενδύματα και κουβέρτες.[5] Ο πληθυσμός των Βήιων εκτιμάται από τον αριθμό των ταφών και των αποτεφρώσεων που βρέθηκαν στην ίδια οικογένεια. Η καύση των νεκρών επικρατούσε μέχρι τον 9ο αιώνα π.Χ. σε ποσοστό 90%, οι ταφές τότε έφτασαν σε ποσοστό 50% και τον 8ο αιώνα π.Χ. στο 70%, εκτιμάται ότι η ταφή εισήχθη από το Λάτιο στο οποίο επικρατούσε η ταφή πριν τον 9ο αιώνα π.Χ. Τον 9ο και τον 8ο αιώνα π.Χ. η πυκνότητα του πληθυσμού και τα ταφικά αντικείμενα αυξήθηκαν, αναδείχθηκαν πολλοί πλούσιοι κάτοικοι και μαζί με αυτούς η ανώτερη τάξη, τον 8ο αιώνα π.Χ. εισήχθη ο τροχός και η γραφή από την Αρχαία Ελλάδα. Οι οικισμοί μετακινήθηκαν από το οροπέδιο ωστόσο υπήρχε ένας σταθερός από τον 9ο μέχρι τον 6ο αιώνα π.Χ. Τα ιστορικά κείμενα σχετικά με τους Βήιους και τις υπόλοιπες Ιταλικές πόλεις είναι σπάνια τους πρώτους αιώνες.

Σύγκρουση με την Ρώμη

Επεξεργασία

Ο Τίτος Λίβιος έγραψε μετά από 700 χρόνια ότι οι Βήιοι και οι Φιδήναι νικήθηκαν από την Αρχαία Ρώμη, την εποχή που κυβερνούσε ο μυθικός βασιλιάς Ρωμύλος τον 8ο αιώνα π.Χ.[6] Ο Πλούταρχος έγραψε αργότερα τον 1ο αιώνα μ.Χ.:

"Οι πρώτοι που αντιτάχθηκαν στον Ρωμύλο ήταν οι Βήιοι, ένας λαός που είχε πολλά εδάφη και κατοικούσε σε μια ευρύχωρη πόλη, βρήκαν την ευκαιρία να ξεκινήσουν τον πόλεμο διεκδικώντας τους Φιδήναι σαν δικούς τους".

Οι Φιδήναι και οι Βήιοι ηττήθηκαν ξανά από τους Ρωμαίους τον 7ο αιώνα π.Χ., την εποχή που κυβερνούσε ο τρίτος βασιλιάς της Ρώμης Τύλλος Οστίλιος. Ο 6ος βασιλιάς της Ρώμης τον 6ο αιώνα π.Χ. Σέρβιος Τύλλιος σε νέο πόλεμο κατά των Βήιων και των Ετρούσκων έδειξε μεγάλη ανδρεία και κατατρόπωσε πολλούς εχθρούς, αυτό τον βοήθησε να ισχυροποιήσει την θέση του στον θρόνο της Ρώμης.[7] Μετά την ανατροπή της Ρωμαϊκής μοναρχίας η οικογένεια του τελευταίου βασιλιά Ταρκύνιου του Υπερήφανου εξορίστηκε στην Ετρουρία. Ο Ταρκύνιος έβαλε στόχο να ανακτήσει τον θρόνο του, στην αρχή με συνομωσία αλλά όταν απέτυχε με τα όπλα, αφού έπεισε τους Ταρκύνιους και τους Βήιους να τον υποστηρίξουν ακολούθησε η "μάχη της Σίλβα Αρσία". Ο Τίτος Λίβιος περιγράφει ότι οι δυνάμεις των Ταρκύνιων πολέμησαν καλά στην δεξιά πτέρυγα και συνέτριψαν την αριστερή πτέρυγα των Ρωμαίων, έχασαν ωστόσο την μάχη από την αριστερή πτέρυγα επειδή είχαν πάντα φόβο απέναντι στους Ρωμαίους. Μετά την απώλεια της μάχης οι Βήιοι επέστρεψαν στην πόλη τους, σύμφωνα με τον Λίβιο ο Ύπατος Πόπλιος Βαλέριος Ποπλικόλας ήρθε να τους πολεμήσει.[8] Τον 5ο αιώνα π.Χ. οι Φάβιοι μια αριστοκρατική οικογένεια της Ρώμης που ισχυριζόταν ότι κατάγεται από τον Ηρακλή μετακινήθηκε στην Ετρουρία λίγο έξω από τους Φιδήνες. Η μεγάλη αύξηση του πλούτου σε μερικούς από αυτούς ανησύχησε τους Ετρούσκους επειδή φοβήθηκαν ότι οι ανισότητες θα φέρουν οικονομική κρίση. Οι αρχικές συγκρούσεις κατέληξαν σε ανοικτό πόλεμο, σύμφωνα με τον θρύλο οι Βήιοι πολεμιστές σκότωσαν 300 Φάβιους, τους σκότωσαν όλους εκτός από έναν με στόχο να τρομοκρατήσουν την υπόλοιπη κοινότητα.[9]

Η καταστροφή από τους Ρωμαίους

Επεξεργασία

Ο πιο διάσημος βασιλιάς των Βήιων Λαρς Τολούμνιος με καταγωγή από την τοπική αριστοκρατία ξεκίνησε πόλεμο με την Ρώμη (438 π.Χ.).[10][11] Η τοπική Ρωμαική αποικία Φιδήναι επαναστάτησε εναντίον της Ρώμης, συμμάχησε με τους Βήιους και ενίσχυσε τον στρατό του Λαρς Τολούμνιου, οι Ρωμαίοι έστειλαν απεσταλμένους να τους ζητήσουν εξηγήσεις αλλά θανατώθηκαν. Η Ρώμη κήρυξε τον πόλεμο στους Βήιους, έστειλε τον στρατηγό Λούκιο Σέργιο που βγήκε νικητής αλλά οι απώλειες ήταν τόσο μεγάλες που κήρυξε τον στρατό του σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Με ένα νέο σώμα ενισχυμένο από την Ρώμη ο Ύπατος Αύλος Κορνήλιος Κόσσος κατάφερε να ρίξει τον Λαρς Τολούμνιο από το άλογο του και να τον σκοτώσει με το τόξο του. Η Ρώμη κήρυξε αργότερα ξανά τον πόλεμο εναντίον των Βήιων και των συμμάχων τους (406 π.Χ.), όπως γράφει ο Πλούταρχος :

"Οι Βήιοι ήταν η πρωτεύουσα της Ετρουρίας, δεν είχε μεγάλες διαφορές με την Ρώμη τόσο σε στρατό όσο και σε πλούτο και πολυτέλεια, δεν είχαν να ζηλέψουν τίποτα από τους Ρωμαίους αφού συμμετείχαν σε πολλούς αγώνες και τελετές. Η πόλη τους είχε πολλά όπλα, ισχυρά αμυντικά τείχη, καλαμπόκι και προμήθειες με τις οποίες θα μπορούσαν να αντέξουν μακρόχρονη πολιορκία".

Μετά από 10 χρόνια άκαρπης πολιορκίας διορίστηκε από τους Ρωμαίους Δικτάτωρ ο Μάρκος Φούριος Κάμιλλος, αφού υπέταξε πρώτα τους Φιδήναι και τους υπόλοιπους συμμάχους ξεκίνησε την πολιορκία της ίδιας της πόλης των Βήιων. Την ώρα που ο στρατός του πολιορκούσε τα τείχη με επιθέσεις ο ίδιος έσκαψε ένα χαντάκι κάτω από τα τείχη, όταν ολοκλήρωσε την κατασκευή, ο στρατός του εισχώρησε, έφτασε στην Ακρόπολη και κατέλαβε την πόλη.[12] Η καταστροφή που ακολούθησε ήταν ολοκληρωτική, όλοι οι άνδρες σφαγιάστηκαν και τα γυναικόπαιδα πουλήθηκαν δούλοι, οι θησαυροί της πόλης λεηλατήθηκαν και κλάπηκαν, το άγαλμα της Γιούνο μεταφέρθηκε στην Ρώμη. Ο Κάμιλλος διέταξε κατόπιν τους Πατρικίους να εποικίσουν την πόλη, σχεδίαζε ένα πρόγραμμα για την επίλυση της φτώχειας αλλά τελικά το εγκατέλειψε.[13]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ The Editors of Encyclopædia Britannica (2015). «Veii». Encyclopædia Britannica. http://www.britannica.com/place/Veii. Ανακτήθηκε στις 08 Νοεμβρίου, 2015. 
  2. ↑ «Βήιοι». ygeiaonline.gr. 24 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 
  3. ↑ Stillwell, Richard (1975). The Princeton encyclopedia of classical sites. Princeton, N.J.: Princeton University Press. σελίδες PECS V.1.veii. ISBN 978-0691035420.  Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια).
  4. ↑ 4,0 4,1 Bernardinetti, Alessandra; Santis, Anna de; Drago, Luciana (1997). "Burials as Evidence for Proto-Urban Development in Southern Etruria: the Case of Veii". In Andersen, Helle Damgaard (ed.). Urbanization in the Mediterranean in the 9th to 6th centuries BC (illustrated ed.). Copenhagen: Museum Tusculanum Press. σσ. 317–342
  5. ↑ https://www.worldhistory.org/Veii/
  6. ↑ Τίτος Λίβιος, "Ab urbe condita", 1:14-15
  7. ↑ Τίτος Λίβιος, "Ab urbe condita", 1.42
  8. ↑ Τίτος Λίβιος, "Ab urbe condita", 2. 6-8
  9. ↑ https://www.unrv.com/empire/veii-and-the-etruscans.php
  10. ↑ C. J. Smith, The Roman Clan: The Gens from Ancient Ideology to Modern Anthropology, Cambridge University Press, σ. 161
  11. ↑ Τίτος Λίβιος, "Ab urbe condita", 4. 17
  12. ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Veii" . Encyclopædia Britannica. Τομ. 27 (11th ed.). Cambridge University Press. σ. 969
  13. ↑ Boatwright, Mary (2006). A Brief History of the Romans. Oxford University Press

Πηγές

Επεξεργασία
  • Dennis, George (2009) [1848]. "Chapter I Veii — The City". The Cities and Cemeteries of Etruria. London, Chicago: John Murray, LacusCurtius.
  • "The Park of Veio: Our concern" (PDF). Parco Regionale di Veio. Archived from the original (PDF) on 22 July 2011. Retrieved 15 June 2009.
  • Hemphill, Patricial (Winter 1970). "An Archaeological Survey of Southern Etruria" (PDF). Expedition. Retrieved 18 June 2009.
  • Quilici, L., S. Quilici Gigli, R. Talbert, T. Elliott, S. Gillies (3 May 2021). "Places: 423116 (Veii)". Pleiades. Retrieved March 7, 2012.
  • Boitani, Francesca, and Ugo Fusco. 2015. "A New Mithraic Relief from Veii." Archeologia Classica 66: 519–546.
  • Cascino, Roberta, Helga Di Giuseppe, and Helen L. Patterson, eds. 2012. Veii: The Historical Topography of the Ancient City: A Restudy of John Ward-Perkins’s Survey. Archaeological Monographs of the British School at Rome 19. London: British School at Rome.
  • Neils, Jenifer. 2008. "Niobe (?) on the Portonaccio Temple at Veii." Etruscan Studies 11, no. 1: 35–48. doi:10.1515/etst.2008.11.1.35
  • Potter, T. W. 1979. The Changing Landscape of South Etruria. London: Paul Elek.
  • Saviano, Giovanna, Luciana Drago, Ferdinando Felli, and Maurizio Violo. 2002. "Architectural Decorations, Ceramics and Terracottas from Veii (Etruria): A Preliminary Study." Periodico Di Mineralogia 71: 203–215.
  • Scullard, H. H. 1967. The Etruscan Cities and Rome. Ithaca, NY: Cornell Univ. Press.
  • Ward-Perkins, John Bryan. 1961. "Veii: The Historical Topography of the Ancient City." Papers of the British School at Rome 29, no. 16: 1–123.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Βήιοι&oldid=10759966"