Αντίπατρος

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Αντίπατρος (αποσαφήνιση).

Ο Αντίπατρος (397 π.Χ. - 319 π.Χ.) από τη Δυναστεία των Αντιπατριδών ήταν Μακεδόνας στρατηγός των βασιλέων Φιλίππου Β΄ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τοποτηρητής του τελευταίου κατά την εκστρατεία στην Ασία. Ήταν γιος του Ιόλα, αριστοκρατικής καταγωγής (από την Πέλλα) και ένας από τους επιφανέστερους Μακεδόνες πολιτικούς και στρατιωτικούς. Αδελφός του ήταν ο Κάσσανδρος.

Αντίπατρος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ἀντίπατρος (Αρχαία Ελληνικά)
Προφορά
Γέννηση	397 π.Χ. Paliura
Θάνατος	319 π.Χ. Μακεδονία
Χώρα πολιτογράφησης	Μακεδονία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιστορικός
Οικογένεια
Τέκνα	Νίκαια της Μακεδονίας Ευρυδίκη της Αιγύπτου Κάσσανδρος Φίλα Πλείσταρχος Ιόλλας Φίλιππος Αλέξαρχος ο Μακεδών Νικάνωρ Perilaus son of Antipater
Γονείς	Ιόλας ο Μακεδόνας
Αδέλφια	Κάσσανδρος
Οικογένεια	Δυναστεία των Αντιπατριδών
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατός	στρατηγός/Μακεδονικός στρατός
Πόλεμοι/μάχες	Λαμιακός πόλεμος
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	αντιβασιλιάς
Σχετικά πολυμέσα

Η Μακεδονία το 336 π.Χ.

Αρχική σταδιοδρομία

Πολέμησε σχεδόν από την αρχή της βασιλείας του Φιλίππου στο πλευρό του, όπου αναδείχθηκε άριστος διπλωμάτης και έμπιστος φίλος του, όπως μαρτυρούν τα διασωθέντα αποφθέγματα του Πλούταρχου και του Αθήναιου. Ο Φίλιππος συνήθιζε να λέει «Εκοιμήθην ησύχως επειδή Αντίπας ηγρύπνει», «Χρη πίνειν», ενώ σε άλλες στιγμές για τον Αντίπατρο και τους γάμους των θυγατέρων του επαναλάμβανε «Αντίπατρος γάρ ικανός έστι νυμφεύων».

Το 338 π.Χ. ο Αντίπατρος με τον Παρμενίωνα και τον Ευρύλοχο διεξήγαγε τις περί ειρήνης διαπραγματεύσεις με τους Αθηναίους. Την ίδια χρονιά, μαζί με τον 18ετή Αλέξανδρο, συνόδευσαν τιμητικά στην Αθήνα τη μετακομιδή της σποδού των Αθηναίων που έπεσαν στη Μάχη της Χαιρώνειας, κομίζοντας και το σχέδιο συνθήκης συμμαχίας και φιλίας μεταξύ Φιλίππου και Αθηναίων. Εξ αιτίας αυτού, ο Δήμος των Αθηναίων ανακήρυξε τον Αντίπατρο, τον Αλέξανδρο, όπως και τον Παρμενίωνα, πολίτες των Αθηνών.

Περίοδος αντιβασιλείας

• Το 336 π.Χ., μετά τη δολοφονία του Βασιλέως Φιλίππου ο Αλέξανδρος του ανέθεσε την αντιβασιλεία του Βασιλείου της Μακεδονίας και καθήκοντα επιμελητή του κράτους «τά κατά Μακεδονίαν τε καί τούς Έλληνας Αντιπάτρω επιτρέψας». Σε αυτή τη θέση, ο Αντίπατρος παρέμεινε σε όλη τη διάρκεια της μεγάλης εκστρατείας του Αλεξάνδρου στην Ασία.
• Το 333 π.Χ., κατά διαταγή του, ο ναύαρχος Πρωτέας διασκορπίζει τον περσικό στόλο υπό τον Δατάμη, ο οποίος ναυλοχούσε στη Σίφνο.
• Το 331 π.Χ., οργανώνει νέα αποστολή Ελλήνων, Θρακών ιππέων και πεζικού στρατού (εφεδρείες) προς τον Μ. Αλέξανδρο, ο οποίος βρισκόταν στη Μέμφιδα της Αιγύπτου.
• Το 330 π.Χ., κατέβαλε τον αποστάτη Μακεδόνα στρατηγό της Θράκης Μέμνονα, ο οποίος απέβλεπε σε ανεξαρτησία. Στη συνέχεια επέδραμε κατά του διορισμένου στρατηγού του Πόντου Ζωπυρίωνα, φοβούμενος αποστασία του επειδή εκείνος είχε προβεί με δική του πρωτοβουλία σε εκστρατεία κατά των Σκυθών. Το ίδιο έτος επέδραμε στην Πελοπόννησο κατά των Σπαρτιατών και συμμάχων τους, τους οποίους νίκησε παρά τη θαυμαστή ανδρεία τους, ο δε βασιλιάς τους Άγις σκοτώθηκε στη μάχη. Για τους αγώνες αυτούς του Αντίπατρου, ο Αλέξανδρος τον είχε ενισχύσει με 1.500 τάλαντα. Αποτέλεσμα των παραπάνω νικών ήταν η υποταγή της Πελοποννήσου. Σε αυτή συνετέλεσαν η ήπια απόφαση του Μ. Αλέξανδρου να συγχωρηθεί η Σπάρτη, επειδή δεν συμμετείχε στο συνέδριο της Κορίνθου («πλην Λακεδαιμονίων»), και η επιεικής τιμωρία που επιβλήθηκε στους «παρασπονδήσαντες» Ηλείους και Αχαιούς, οι οποίοι υποχρεώθηκαν στην καταβολή 120 ταλάντων στη Μεγαλόπολη, την οποία είχαν πολιορκήσει.

Παρά τις επιτυχίες του, δεν κατάφερε να αποφύγει τις συγκρούσεις με τη βασιλομήτορα Ολυμπιάδα που τη χαρακτήριζε ο ίδιος εμπαθή και δεσποτική. Και ενώ ο Αλέξανδρος απέκρουε κάθε ανάμειξή της στη διοίκηση της Μακεδονίας, λεγόταν ότι εκείνη ραδιουργούσε κατά του Αντιπάτρου με καταγεγραμμένη ως μεγαλύτερη αφορμή και αντιπαράθεση την αξίωσή της να αποδίδονται στον Αλέξανδρο τιμές θεϊκές (κατηγορώντας την ότι αυτά ήταν έθιμα της περσικής αυλής).

• Το 324 π.Χ., ο Αλέξανδρος διέταξε την παλιννόστηση των παλαιμάχων στη Μακεδονία και με την ευκαιρία αυτή έδωσε εντολή στον αρχηγό τους και φίλο του Κρατερό να αναλάβει εκείνος την πολιτική και στρατιωτική διοίκηση της Μακεδονίας αντί του Αντιπάτρου και να οδηγήσει προς τον Αλέξανδρο τα παιδιά των παλιννοστούντων παλαιμάχων. Η διαταγή όμως αυτή δεν εκτελέστηκε^[›] λόγω θανάτου του Αλεξάνδρου, στον οποίο ο Αντίπατρος είχε στείλει τον γιο του Κάσσανδρο, αφενός ως ένδειξη πίστεως, αφετέρου για να πετύχει, με τον αδελφό του Ιόλα (οινοχόο του Αλέξανδρου), την αποκατάσταση των καλών σχέσεών του με αυτόν.

Περίοδος διαδόχων

• 323 π.Χ.. Αμέσως μετά το θάνατο του Αλέξανδρου, στη συνομολογημένη, έστω και κατόπιν συγκρούσεων, απόφαση των στρατηγών για τη διανομή του κράτους, τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ο Αντίπατρος αναγνωρίστηκε ως στρατηγός αυτοκράτωρ Ευρώπης. Έτσι διατήρησε όλες τις εξουσίες που είχε ως επίτροπος (αντιβασιλιάς), παρότι είχε μειωθεί το κύρος του από προηγούμενη απόφαση του Αλέξανδρου, με συμβασιλέα τον Κρατερό ο οποίος έφερε τον τίτλο του στρατηγού προστάτη της Βασιλείας. Κατά την επιστροφή του στη Μακεδονία, βρήκε τους Αθηναίους, Αιτωλούς και άλλους, εκτός των Βοιωτών και των Σπαρτιατών, να έχουν κηρύξει πόλεμο. Ακολούθησε ο Λαμιακός πόλεμος, με ήττα των Αθηναίων και των συμμάχων τους.
• 322 π.Χ.. Επώδυνες οι συνθήκες ειρήνης κυρίως για τους Αθηναίους. Μετά τη δίωξη όλων των αντιμακεδονιζόντων, από τα Κεραύνια όρη μέχρι το Ταίναρο, ο Αντίπατρος επιστρέφει στη Μακεδονία.

Από τα δώδεκα παιδιά του, ο Κάσσανδρος έγινε βασιλιάς της Μακεδονίας, ιδρυτής της δυναστείας των Αντιπατριδών και ίδρυσε την πόλη της Θεσσαλονίκης, ο Ιόλας έγινε οινοχόος του Μ. Αλεξάνδρου, οι δε τέσσερις κόρες του (Φίλα, Ευρυδίκη, Νίκαια^β[›] και μια ακόμη, άγνωστου ονόματος) νυμφεύθηκαν τους επιφανέστερους και πλέον διάσημους Μακεδόνες της εποχής (η πρώτη τον Κρατερό και τον Δημήτριο Α΄ Πολιορκητή, η δεύτερη τον Πτολεμαίο η τρίτη τον Περδίκκα και τον Λυσίμαχο και η τέταρτη τον Αλέξανδρο τον Λυγκηστή). Άλλοι γιοί του ήταν οι Αρχίας, Νικάνωρ, Πλείσταρχος, Περίλαος, Φίλιππος (πατέρας του Αντιπάτρου του Ετησία) και Αλέξανδρος.

Σημειώσεις

^ α:  Η είδηση του θανάτου του Μεγάλου Αλεξάνδρου βρήκε τον Κρατερό σε πορεία στην Κιλικία. Με την άφιξή του στην Πέλλα ήδη είχε κάνει δεκτή την πρόταση του Αντίπατρου να νυμφευθεί την κόρη του Φίλα και συμμετείχε μαζί του τόσο στο Λαμιακό πόλεμο όσο και στην εκστρατεία κατά του Ευμένη του Καρδιανού.

^ β:  Ο Περδίκκας διέλυσε τη μνηστεία του με τη Νίκαια και νυμφεύτηκε την Κλεοπάτρα την αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που ήταν χήρα του αδελφού της Ολυμπιάδας, του Ηπειρώτη βασιλιά Αλεξάνδρου των Μολοσσών.

Πηγές

• ΓΚΟΥΣΤΑΒ ΝΤΡΟΫΖΕΝ (Johann Gustav Droysen) : Geschichte des Hellenismus, 1836-1843 (μετάφραση Ρένου Αποστολίδη ως Ιστορία των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ελευθεροτυπία, 1993).
• Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, 1860-1872, βιβλίον Ζ΄, κεφ. Α΄

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Αντίπατρος (αγγλικά)