Ακρωτήριο Μαλέας

Το Ακρωτήριο Μαλέας ή Κάβο Μαλιάς ή Καβομαλιάς βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Πελοποννήσου, στον Νομό Λακωνίας, όπου και απολήγει η χερσόνησος της Επιδαύρου Λιμηράς, (φ = 36° 26΄10΄΄ Β. και λ = 23° 11΄58΄΄ Α.). Είναι το δεύτερο νοτιότερο σημείο της ηπειρωτικής Ελλάδας, μετά το ακρωτήριο Ταίναρο.

Ακρωτήριο Μαλέας

Ιστορία

Στην αρχαιότητα ο Κάβο Μαλιάς αποτελούσε σημαντικό ναυτικό πέρασμα. Οι συχνές εναλλαγές του καιρού προκαλούσαν πολλά προβλήματα ιδίως με τους έντονους τοπικούς ριπαίους ανέμους που παρατηρούνται μέχρι την εποχή μας. Ήδη στην ομηρική Οδύσσεια (ι 80-81) ο Οδυσσέας αναφέρει ότι, καθώς επιχειρούσε να περάσει τον Μαλέα στο ταξίδι επιστροφής του από την Τροία στην Ιθάκη, η δύναμη του βοριά και του ρεύματος τον έσπρωξαν εκτός πορείας: «ἀλλά με κῦμα ῥόος τε περιγνάμπτοντα Μάλειαν καὶ βορέης ἀπέωσε, παρέπλαγξεν δὲ Κυθήρων». Γνωστή και η παροιμία - έκφραση των αρχαίων Ελλήνων, που αναφέρει ο Στράβων: «Μαλέαν δε κάμψας, επιλάθου των οίκαδε» (= αν αποφασίσεις να περάσεις τον Μαλέα ξέχνα πως έχεις οικογένεια). Όπως έχει καταγράψει ο Πολύβιος, ο φόβος των τρικυμιών, αλλά και των εκεί πειρατών είχε επιβάλει στους εκ της Ιταλίας Αφρικής και Ασίας εμπόρους να μη χρησιμοποιούν «της Μαλέας» τον περίπλου αλλά να διακομίζουν τα εμπορεύματά τους μέσω του Ισθμού της Κορίνθου. Επίσης και ο Στράβων το ονομάζει στο πληθυντικό του θηλυκού τύπου «αι Μαλεαί». Επίσης ο Παυσανίας τονίζει την ύπαρξη δύο αρχαίων ιερών στη περιοχή του «ανεμόπληκτου» ακρωτηρίου, δυτικά, εκείνο προς τιμή του Ποσειδώνος (προς τον Λακωνικό Κόλπο) και ανατολικά, εκείνο του Απόλλωνα (προς το Μυρτώο Πέλαγος).

Στα τέλη του 18ου αιώνα υπήρχε στο Ακρωτήριο του Μαλέα ερημοκκλήσιο προς τιμή των Ταξιαρχών, του οποίου ο ερημίτης σήμαινε τη μικρή καμπάνα κάθε φορά που έβλεπε να διέρχεται κοντά κάποιο ιστιοφόρο προκειμένου να τον εφοδιάσουν με τρόφιμα, που πρόθυμα γινόταν όταν βεβαίως οι καιρικές συνθήκες επέτρεπαν «καθαίρεση λέμβου», εξ ου και η τότε ονομασία του «Κάβο Σαντάτζελο».

Στη σύγχρονη εποχή το ακρωτήριο Μαλέας πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά ακρωτήρια στο οποίο γίνονται αλλαγές στην πορεία των πλοίων που κατευθύνονται από τη Δυτική Μεσόγειο προς τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, τα Δαρδανέλια, την Τουρκία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Ρωσία, τη Γεωργία, την Αρμενία και αντίστροφα. Έτσι δεν έχασε τη μεγάλη σημασία του για τη ναυσιπλοΐα, αφού τα σκάφη που χρησιμοποιούν τη Διώρυγα της Κορίνθου για να περάσουν από το Ιόνιο στο Αιγαίο πέλαγος και αντίθετα είναι κυρίως μικρού ως μεσαίου μεγέθους.

• Σημειώνεται ότι το 1883 παρά την άκρη του ανεγέρθηκε σε ύψος 40 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας σπουδαίος πέτρινος Φάρος πελαγοδρομίας με ύψος πύργου 15 μέτρων και απόσταση φωτοβολίας αρχικά 40 μιλίων. Σήμερα το φως του φάρου φωτοβολεί σε απόσταση 17 ναυτικών μιλίων εις μνήμη των 17 ναυτικών που χάθηκαν στις 6 Ιανουαρίου του 1993 στο ναυάγιο του πλοίου Κότι1 ανοιχτά του Κάβο Μαλιά. Είναι ένας από τους σημαντικότερους φάρους του ελληνικού φαρικού δικτύου. Τέλος ο φάρος αναστηλώθηκε το 2010.

Φυσικό περιβάλλον

Το ακρωτήριο είναι απότομο, με γκρεμούς ύψους 600 μέτρων. Το τοπίο του ακρωτηρίου είναι ερημικό με φρυγανική βλάστηση (ασφάκα, σχίνο, φασκόμηλο και ασπαλάθους) και λίγους ελαιώνες. Επιπλέον, στο ακρωτήριο απαντώνται σπάνια ενδημικά φυτά της Ελλάδας, όπως το nepeta scordotis, linaria hellenica και άλλα. Στο ακρωτήρι ζουν επίσης μερικά τσακάλια και στις καταποντισμένες σπηλιές και άλλες απόμερες περιοχές έχουν καταγραφεί μεσογειακές φώκιες.

Το ακρωτήριο γεωλογικά αποτελείται από ασβεστόλιθους της Τρίπολης και μεταμορφωσιγενή πετρώματα. Τα πιο ορεινά τμήματα της περιοχής της χερσονήσου του Μαλέα, του οποίου μέρος είναι και το ακρωτήριο, αποτελείται από τριασσικούς και ιουρασικούς ασβεστόλιθους και δολομίτες, οι οποίοι υπερτίθενται κλαστικά, ανθρακικά και ηφαιστειακά πετρώματα και μεταμορφωσιγενή πετρώματα από φυλλίτες και χαλαζίες. Οι υψομετρικά χαμηλότερες περιοχές αποτελούνται από ιζήματα, καθώς και θαλάσσιους και λιμναίους πελίτες, ψαμμίτες, κροκαλοπαγή και ανθρακικά πετρώματα, τα οποία σχηματίστηκαν στο Πλειόκαινο και το Πλειστόκαινο.

Οι γεωμορφές στην περιοχή Καμινάδες

Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η παρουσία μεγάλων κυλινδρικών και κωνικών μορφών που σχηματίστηκαν πριν 2-3 εκατομμύρια χρόνια, γνωστοί ως «Καμινάδες». Στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας, κοντά στο Ακρωτήριο, μέσα στα πιο πρόσφατα ιζήματα υπάρχουν κολώνες - σωλήνες, με ύψος μέχρι 2,5 μέτρα, ενώ στη περιοχή του Κόρακα φτάνουν σε ύψος τα τέσσερα μέτρα. Οι σωλήνες είναι από ανθεκτικό ανθρακικό υλικό και γεμάτοι με ιζηματογενές υλικό, όμοιο με αυτό που τους περιβάλλει. Ο μεγαλύτερος από αυτούς ονομάζεται από τους ντόπιους «Ο άνθρωπος». Αυτοί οι σχηματισμοί αποτελούν το Γεωπάρκο του Καβομαλιά και 33 από αυτούς έχουν αδιαβροχοποιηθεί ώστε να προστατευθούν από τη διάβρωση της θάλασσας.

Σύμφωνα με μία άποψη πρόκειται για απολιθωμένο δάσος που αποτελείται από κορμούς και ριζικούς κόμβους από φοίνικες (του γένους ριζοπαλαμόξυλο (Rhizopalamoxylon)), πλατύφυλλα και κωνοφόρα. Πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου, το οποίο δημιουργήθηκε όταν υλικά ηφαιστειακής προέλευσης κάλυψαν τους κορμούς, το απολιθωμένο δάσος δημιουργήθηκε από την ασβεστοποίηση των κορμών, όταν ανέβηκε το επίπεδο της θάλασσας. Σύμφωνα με την άλλη άποψη, οι απολιθωμένοι κορμοί είναι στη πραγματικότητα σωλήνες από τους οποίους ανήλθε στην επιφάνεια κάποιο ρευστό, πιθανόν μεθάνιο. Επειδή βρίσκονται κυρίως στα σημεία όπου δύο στρώματα κροκαλοπαγών με διαφορετική διεύθυνση συναντώνται, θεωρήθηκε ότι σχηματίστηκαν όταν η έντονη ροή ενός υγρού το ώθησε προς τα πάνω στα σημεία που τα δύο στρώματα συναντώνταν, σχηματίζοντας σωλήνες με σκληρά τοιχώματα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ιστοσελίδα για το Ακρωτήριο Μαλέας
• Ιστορικά Μνημεία του Κάβο Μαλέα
• Αξιοθέατα, Πως θα φτάσετε, διαδρομές Αρχειοθετήθηκε 2006-07-17 στο Wayback Machine.
• Επίσκεψη στο φάρο του Κάβο-Μαλιά Αρχειοθετήθηκε 2007-02-21 στο Wayback Machine.