Αέριο μουστάρδας

Το αέριο μουστάρδας είναι καυστικό αέριο.

Βασικά Στοιχεία και Συμπτώματα

Η καρκινογένεση του αερίου μουστάρδας έχει πλήρως περιγραφεί στη Μονογραφία IARC, Volume 9, Συμπλήρωμα 7, από θύματα πολέμου ή ατυχήματα και από πειράματα. Το αέριο Μουστάρδας ενώνεται με αμινο-ομάδα του DNA, προκαλεί αναστολή σύνθεσης DNA, εκτροπές και μεταλλάξεις. Η πρωταρχική θέση της ένωσης του DNA και του αερίου Μουστάρδας είναι η θέση Ν7 της δεοξυγουανοσίνης . Είναι καρκινογόνο κατηγορίας 1 κατά IARC. Επίσης προκαλεί βιοχημικές αλλαγές σε όλα τα ζωτικά όργανα που έχουν αυξημένη μεταβολική δραστηριότητα και αυξάνει τις ελεύθερες ρίζες και το οξειδωτικό stress από αναστολή αντιοξειδωτικών ενζυματικών δραστηριοτήτων, αυξάνει την υπεροξείδωση των λιπιδίων και εξαντλεί τα αποθέματα της γλουταθειόνης σε οφθαλμούς, εγκέφαλο, νεφρούς, ήπαρ και πνεύμονες. Τα παραπάνω επηρεάζουν βασικούς κυτταρικούς -προστατευτικούς αμυντικούς μηχανισμούς. Η παρουσία οξυγόνου προκαλεί οξείδωση σε τοξικές σουλφόνες. Συγκεκριμένα, ελαττώνει τη δραστηριότητα: (α) της υπεροξειδιακής δισμουτάσης (Superoxide dismutase) στα λευκά αιμοσφαίρια κατά 70%, στα αιμοπετάλια κατά 65%, στο σπλήνα κατά 72% και στον εγκέφαλο κατά 29%.

(β) Της καταλάσης στα λευκά αιμοσφαίρια κατά 54%, στα ερυθρά κατά 23% και στο σπλήνα κατά 51%. γ)Αυξαίνει τη δραστηριότητα της Υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης (Glutathione peroxidise), από την εξάντληση της γλουταθειόνης και του φωσφορικού δινουκλεοτιδίου νικοτιναμίδης - αδενίνης {nicotinamide-adenine-dinucleotide-phosphate}, στα λευκά αιμοσφαίρια κατά 42%, στο σπλήνα κατά 43% και ήπαρ κατά 22%. Έχοντας τεκμηριώσει την αιτιολογική σχέση από την έκθεση στα παραπάνω αέρια και στις μακροχρόνιες επιπτώσεις τους στον άνθρωπο, σε μελέτες των Βετεράνων Αμερικής αναφέρονται: Αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης διάφορων καρκίνων αναπνευστικού και δέρματος, χρόνια έλκη και ουλές δέρματος, χρόνιες παθήσεις αναπνευστικού( άσθμα, χρόνια βρογχίτιδα, εμφύσημα), χρόνιες παθήσεις οφθαλμών και ψυχολογικές διαταραχές. Στους καρκίνους αναπνευστικού συστήματος γίνεται ταξινόμηση σε Ca ρινοφάρυγγα, λάρυγγα και πνευμόνων. Για το δέρμα, αναφέρονται προκαρκινικές διαταραχές μελάγχρωσης, χρόνια έλκη και σχηματισμός ουλών. Στο αναπνευστικό επίσης αναφέρονται παθήσεις όπως άσθμα, χρόνια βρογχίτιδα, εμφύσημα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και χρόνια λαρυγγίτιδα. Από τα μάτια αναφέρονται η υποτροπιάζουσα κερατοειδοπάθεια και η χρόνια επιπεφυκίτιδα. Από το αίμα περιγράφονται η καταστολή μυελού οστών, η καταστολή ανοσοποιητικού, οι χρόνιες φλεγμονές με δευτερογενείς μόνιμες βλάβες ζωτικών οργάνων και η τυπική οξεία μη λεμφοκυτταρική λευχαιμία. Από σεξουαλικές διαταραχές περιγράφονται οι μεταφλεγμονώδεις ουλές και δυσμορφίες γεννητικών οργάνων και οσχέου. Τέλος στις Ψυχολογικές διαταραχές περιλαμβάνονται οι διαταραχές διάθεσης και οι διαταραχές άγχους σε ποσοστά 20-80%.

Ιστορία

Παρήχθη για πρώτη φορά το 1822, αλλά οι επιβλαβείς επιδράσεις δεν ανακαλύφθηκαν παρά το 1860. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ως χημικό-καυστικό όπλο στις 12 Ιουλίου 1917, εναντίον των βρετανικών στρατευμάτων στην Υπρ σε οβίδες. Πολλοί από αυτούς υπέφεραν από πόνους 30-40 χρόνια μετά την έκθεση, κυρίως ως αποτέλεσμα των τραυματισμών των ματιών και χρόνιων αναπνευστικών διαταραχών. Οι Σύμμαχοι της Αντάντ το χρησιμοποίησαν εναντίον των Γερμανών και σε μία από αυτές τις επιθέσεις, στις 14 Οκτωβρίου 1918, ένα από τα θύματα ήταν ο νεαρός δεκανέας Αδόλφος Χίτλερ ο οποίος πέρασε μήνες στο νοσοκομείο στο Πάσεβαλκ, κοντά στο Βερολίνο, με φριχτούς πόνους στα μάτια. Τελικά δεν έχασε την όρασή του, αλλά εκείνη η εμπειρία θεωρείται ότι συνέβαλε καθοριστικά στη μετέπειτα εξέλιξή του.Το αέριο μουστάρδας χρησιμοποιήθηκε το 1935 από τους Ιταλούς όταν εισέβαλαν στην Αιθιοπία (Αβησσυνία εκείνο τον καιρό). Αργότερα στον Β' Παγκόσμιο πόλεμο οι Ιταλοί, οι Ούγγροι, οι Ιάπωνες, οι Γάλλοι, οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί, καθώς επίσης και οι Γερμανοί, τελειοποίησαν όλοι το αέριο μουστάρδας, το φωσγένιο και παρόμοιους παράγοντες. Παρότι δεν τα χρησιμοποίησαν, οι χώρες αυτές συγκέντρωσαν τόσο μεγάλες ποσότητες χημικών πολεμοφοδίων που η απόρριψή τους δημιούργησε ένα τεράστιο πρακτικό πρόβλημα, ένα πρόβλημα που θα ήταν κυριολεκτικά ανυπέρβλητο στον σημερινό, πιο συνειδητοποιημένο περιβαλλοντικά κόσμο. Σε εκείνα τα χρόνια της μεγαλύτερης «αφέλειας», ωστόσο, τα χημικά πολεμοφόδια απλώς κατέληξαν στα βάθη όλων σχεδόν των ωκεανών του κόσμου, μέσα στα αμπάρια άχρηστων πλοίων που βυθίστηκαν. Κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ του Ιράν και του Ιράκ την περίοδο 1979-1988, το Ιράκ χρησιμοποίησε μεγάλες ποσότητες χημικών ουσιών. Περίπου 5.000 Ιρανοί στρατιώτες αναφέρθηκε ότι φονεύθηκαν, το 10-20% από αέριο μουστάρδας. Επιπλέον, 40-50.000 τραυματίστηκαν. Ένα σοβαρό αποτέλεσμα των πολεμικών συρράξεων στις οποίες χρησιμοποιείται αέριο μουστάρδας είναι το ότι το ιατρικό σύστημα επιβαρύνεται με μεγάλο αριθμό τραυματιών, που έχουν ανάγκη από μακροχρόνια και απαιτητική περίθαλψη. Σήμερα εξακολουθούν ακόμα να σημειώνονται περιστατικά στη Σουηδία, όπου άνθρωποι προσβάλλονται από το αέριο μουστάρδας. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ψαράδες που εκτίθενται σε αέριο μουστάρδας που έρχεται στην επιφάνεια με τα αλιευτικά δίχτυα. Η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στην απόρριψη χημικών όπλων στα νερά έξω από τις ακτές της Δανίας και της Σουηδίας, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πολλά αλιευτικά λιμάνια στη νότια Σουηδία και τη Δανία διαθέτουν μέσα περίθαλψης για τα άτομα που τραυματίζονται και για την απολύμανση εξοπλισμού μολυσμένου από αέριο μουστάρδας. Ορισμένα μέσα αντιμετώπισης υπάρχουν και στα αλιευτικά σκάφη. Την εύκολη παρασκευή του αερίου Μουστάρδας εκμεταλλεύτηκαν οι δυνάμεις του ISIS στην Συρία και το Ιράκ αφού χρησιμοποιούν το αέριο εναντίον αμάχων αλλά και στρατιωτών.

Ονομασία

Παλαιότερα ονομάστηκε από τους Γάλλους υπερίτης, από το όνομα της πόλης Υπρ όπου πρωτοχρησιμοποιήθηκε, ενώ από τους Γερμανούς ονομάστηκε LOST, από τα αρχικά των Γερμανών χημικών Λόμμελ και Στάινκοφ, που είχαν την έμπνευση να χρησιμοποιηθεί ως πολεμικό χημικό όπλο. Σήμερα ονομάστηκε έτσι επειδή μια μέθοδος παραγωγής του αποφέρει ένα μη καθαρό, καστανοκίτρινο υγρό που μυρίζει σαν μουστάρδα.

Πηγές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Sulfur mustard στο Wikimedia Commons