Α΄ Εθνική ποδοσφαίρου ανδρών 1967-1968

Το πρωτάθλημα Ελλάδας της περιόδου 1967-68 υπήρξε το 9ο που διεξήχθη σε μορφή εθνικής κατηγορίας. Το κατέκτησε εύκολα η ΑΕΚ για 4η φορά στην ιστορία της, συγκεντρώνοντας τέσσερις βαθμούς περισσότερους από τον επί διετία πρωταθλητή Ολυμπιακό Πειραιώς. Είναι χαρακτηριστικό ότι η "Ένωση" μόνο με την επιστροφή του Ουγγρογερμανού τεχνικού Γιένε Τσάκναντι ξαναβρέθηκε στην κορυφή από το 1963, προσπερνώντας τον Παναθηναϊκό του Μπόμπεκ και τον Ολυμπιακό του Μπούκοβι που ενδιάμεσα είχαν μονοπωλήσει τον τίτλο.

Α΄ Εθνική

Περίοδος	1967-68
Πρωταθλήτρια ομάδα	ΑΕΚ
Έναρξη	7 Οκτωβρίου 1967
Λήξη	9 Ιουνίου 1968
Διεθνείς διοργανώσεις
Κύπελλο Πρωταθλητριών	ΑΕΚ
Κύπελλο Κυπελλούχων	Ολυμπιακός
Κύπελλο Διεθνών Εκθέσεων	Παναθηναϊκός Άρης
Υποβιβασμός
Υποβιβασμός	Πανελευσινιακός Προοδευτική Ολυμπιακός Βόλου
Στατιστικά
Πρώτος σκόρερ	Θανάσης Ιντζόγλου (24 γκολ)
Καλύτερη επίθεση	ΑΕΚ (68)
Καλύτερη άμυνα	Παναθηναϊκός (19)
← 1966–67 1968–69 →

Τη χρονιά εκείνη ξεκίνησε και η συμμετοχή των κυπριακών σωματείων στη διοργάνωση της ελληνικής Α΄ Εθνικής. Η μετέπειτα αθλητική βιβλιογραφία καταγράφει τη δεδομένη απόφαση της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού (ΓΓΑ) ως πολιτική προπαγάνδα του δικτατορικού καθεστώτος, το οποίο είχε επιβληθεί τον Απρίλιο της προηγούμενης περιόδου. Πέρα από την αύξηση σε 18 των συλλόγων του κορυφαίου επιπέδου για πρώτη φορά στα χρονικά του ποδοσφαίρου της Ελλάδας, οι καινοτομίες του τότε ΓΓΑ Κωνσταντίνου Ασλανίδη περιλάμβαναν τις απαγορεύσεις για:

1. καταλογισμό πέναλτι ή αποβολών κατά την αρχή και το τέλος των αγώνων
2. χρήση διεθνών όρων του αθλήματος, με αντικατάστασή τους από ελληνικές λέξεις (γωνιαίο κτύπημα το κόρνερ, επανορθωτικό λάκτισμα το πέναλτι κ.ά)
3. μετάκληση ξένων διαιτητών από την Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (ΕΠΟ)
4. ένταξη παίκτη Α΄ κατηγορίας σε ομάδα άλλου "ποδοσφαιρικού" γεωγραφικού διαμερίσματος (οριοθετήθηκαν 11 στο σύνολο). Επιπρόσθετα, κατάργηση των μετακινήσεων από τη Β΄ Εθνική στην ανώτερη και των υποσχετικών (οι σημερινοί δανεισμοί), ενώ –το βασικότερο– οποιαδήποτε συμφωνία τελούσε υπό αίρεση έως ότου λάβει την προσωπική του έγκριση.

Η δεύτερη δεν ακολουθήθηκε παρά για μία Κυριακή από τους ραδιοφωνικούς εκφωνητές, αλλά η τρίτη αναγνωρίζεται εκ των υστέρων ως θετική. Αντίθετα, η τελευταία στην ουσία απονέκρωσε τη μεταγραφική κινητικότητα των γνωστότερων ποδοσφαιριστών, όπου μόνον ο Κώστας Βαλλιάνος του Εθνικού Πειραιώς ενίσχυσε τον Ολυμπιακό και αυτό ελλείψει ικανού –σύμφωνα με την άποψη της ΓΓΑ– τερματοφύλακα για τις υποχρεώσεις του στο κύπελλο Πρωταθλητριών. Επιτράπηκε ακόμα η κατ' εξαίρεση μεταγραφή από τη Β΄ κατηγορία του Ραπτόπουλου (Απόλλωνα Καλαμαριάς) στον Άρη και, για να ισχυροποιηθούν οι δύο νεοφώτιστοι, των Αλέφαντου, Μπιστικέα (Παναιγιάλειου) σε Πανελευσινιακό και Ζυγολίκα (Τρικάλων), Καραηλιού (Νίκης Β.) σε Ολυμπιακό Βόλου. Ωστόσο, αρκετές επιλογές παικτών από τα τοπικά πρωταθλήματα αποδείχθηκαν άκρως επιτυχημένες μελλοντικά, καθώς οι Μήτσος Δημητρίου (ΑΕ Χαλανδρίου σε Παναθηναϊκό), Τάκης Ελευθεριάδης (Πανιώνιος Καισαριανής σε Εθνικό), Σταύρος Σαράφης (Αναγέννηση Επανωμής σε ΠΑΟΚ), Μπάμπης Σταυρόπουλος (Ολυμπιάς σε ΑΟ Αιγάλεω), Θανάσης Αγγελής και Βασίλης Σιώκος (ΑΟΝ Ιεραπόλεως και Ηλυσιακός αντίστοιχα σε Ολυμπιακό Πειραιώς) χρίστηκαν διεθνείς με την Ανδρών Ελλάδας στη συνέχεια της σταδιοδρομίας τους.

Αξιοσημείωτο της διοργάνωσης, η πρώτη φορά στην Α΄ Εθνική που έστω και προσωρινά αμφισβητήθηκε η μονοκρατορία των τριών του πάλαι ποτέ ΠΟΚ κατά τη διάρκεια του β΄ γύρου, όταν με την έναρξή του ο Άρης παρέμεινε μόνος την κορυφή για μία αγωνιστική, έως την επόμενη και την εκτός έδρας ήττα 5–0 από τον Παναθηναϊκό (σκορ δυσανάλογο με τα τότε δεδομένα των δύο αντιπάλων. Οι Θεσσαλονικείς υπήρξαν πάντως οι μόνοι οι οποίοι διατήρησαν αήττητη την έδρα τους, από κοινού με τον 7ο Βύζαντα Μεγάρων (επιβλήθηκε 2-1 της ΑΕΚ και 3-1 του Ολυμπιακού, των δύο επικεφαλής της βαθμολογίας) στην καλύτερη εμφάνιση της τετραετούς του παρουσίας στην ανώτατη κατηγορία (1966-1970). Εντυπωσιακή ήταν, τέλος, η πορεία του Πιερικού (νίκησε ΑΕΚ, Παναθηναϊκό εντός και ΠΑΟΚ εκτός έδρας) που τερματίζοντας στην 5η θέση, αφενός ισοφάρισε την υψηλότερη επίδοση συλλόγου από την επαρχία (το είχε πετύχει ο ίδιος την περίοδο 1964-65), αφετέρου θα γίνει ο παρθενικός της εκπρόσωπος σε ευρωπαϊκό θεσμό μέσω του Βαλκανικού κυπέλλου.

Πρωταθλήτρια

Πρωταθλήτρια 1967-68
ΑΕΚ

συμμετοχές/τέρματα

Τερματοφύλακες	Αμυντικοί	Μέσοι	Επιθετικοί
Στέλιος Σεραφείδης 23/17	Τάσος Βασιλείου 33	Στέλιος Σκευοφύλαξ 31	Ανδρέας Σταματιάδης 34/13
Θόδωρος Μανιατέας 11/7	Φώτης Μπαλόπουλος 30/2	Γιώργος Καραφέσκος 21/2	Κώστας Νικολαΐδης 30/18
	Αλέκος Σοφιανίδης (, ) 30/1	Νίκος Σταθόπουλος 14	Μίμης Παπαϊωάννου 27/19
	Αλέκος Ιορδάνου (, ) 20/1		Παναγιώτης Βεντούρης 18/2
	Μανώλης Φρογουδάκης 13		Σπύρος Πομώνης 14/2
	Γιώργος Κεφαλίδης 11		Κώστας Παπαγεωργίου 11/8
			Βασίλης Μαστρακούλης 3
Προπονητής: Γιένε Τσάκναντι (, )

• ο Μπαλόπουλος αγωνιζόταν και στο κέντρο, ο δε Σταθόπουλος στην άμυνα.

Η ομάδα δεν πραγματοποίησε κάποια προσθήκη, ενώ οι Παπαϊωάννου, Σκευοφύλαξ, Σεραφείδης, Σοφιανίδης, Σταματιάδης ήταν επίσης πρωταθλητές το 1963 και οι τρεις τελευταίοι ανήκαν ήδη στο δυναμικό της πριν την καθιέρωση της Α΄ Εθνικής το 1959 (άρα διένυαν με την ΑΕΚ τον 9ο χρόνο τους στην κατηγορία).

Συμμετέχοντες

Ολυμπιακός Βόλου Βύζας Μεγάρων Βέροια Πιερικός Πανσερραϊκός Άρης Ηρακλής ΠΑΟΚ ΑΕΚ Αιγάλεω Απόλλων Εθνικός Ολυμπιακός Πειραιώς Παναθηναϊκός Πανελευσινιακός Πανιώνιος Προοδευτική Ολυμπιακός Λευκωσίας Οι έδρες των ομάδων της Α΄ Εθνικής την περίοδο 1967-68.

Βαθμολογία

Θέση	Ομάδα	Σύνολο							Εντός				Εκτός
		Βαθ.	Αγ.	Ν	Ι	Η	Τέρματα	δ/τ	Ν	Ι	Η	Τέρματα	Ν	Ι	Η	Τέρματα
1	ΑΕΚ	84	34	22	06	06	68–24	+44	14	2	1	44–10	8	4	05	24–14
2	Ολυμπιακός	80	34	21	04	09	63–32	+31	15	0	2	43–10	6	4	07	20–22
3	Παναθηναϊκός	79	34	17	11	06	44–19	+25	12	4	1	28–05	5	7	05	16–14
4	Άρης	75	34	16	09	09	61–49	+12	13	4	0	39–16	3	5	09	22–33
5	Πιερικός	69	34	15	05	14	42–46	0-4	13	3	1	31–12	2	2	13	11–34
6	Εθνικός	68	34	12	10	12	51–43	0+8	07	7	3	31–17	5	3	09	20–26
7	Βύζας Μεγάρων	68	34	12	10	12	45–49	0-4	11	6	0	31–11	1	4	12	14–38
8	Πανιώνιος	67	34	13	07	14	56–43	+13	09	3	5	30–12	4	4	09	26–31
9	ΠΑΟΚ	67	34	13	07	14	45–40	0+5	10	2	5	30–16	3	5	09	15–24
10	Βέροια	67	34	13	07	14	32–39	0-7	09	6	2	19–11	4	1	12	13–28
11	Αιγάλεω	66	34	12	08	14	47–51	0-4	09	5	3	33–20	3	3	11	14–31
12	Απόλλων Αθηνών	66	34	12	08	14	35–45	-10	09	2	6	25–21	3	6	08	10–24
13	Ηρακλής	65	34	11	09	14	32–38	0-6	11	3	3	26–11	0	6	11	06–27
14	Πανσερραϊκός	64	34	12	06	16	33–40	0-7	10	4	3	25–11	2	2	13	08–29
15	Πανελευσινιακός	64	34	10	10	14	31–40	0-9	08	4	5	22–16	2	6	09	09–24
16	Προοδευτική	61	34	10	07	17	37–52	-15	09	4	4	26–15	1	3	13	11–37
17	Ολυμπιακός Λευκωσίας	57	34	06	11	17	39–76	-37	05	7	5	29–33	1	4	12	10–43
18	Ολυμπιακός Βόλου	57	34	08	07	19	27–62	-35	08	5	4	16–13	0	2	15	11–49

	Κύπελλο Πρωταθλητριών
	Κύπελλο Κυπελλούχων
	Κύπελλο Διεθνών Εκθέσεων
	Βαλκανικό κύπελλο

	παραμονή, αρχικά μέσω κατάταξης και τελικά μέσω διαβάθμισης
	αρχικά παραμονή, τελικά υποβιβασμός στη Β΄ Εθνική μέσω διαβάθμισης
	υποβιβασμός στη Β΄ κατηγορία Ελλάδας ή την Α΄ Κύπρου

• Σύστημα βαθμολογίας: 3 βαθμοί η νίκη – 2 η ισοπαλία – ένας (1) η ήττα.
• Κριτήρια κατάταξης: 1) βαθμοί, 2) συντελεστής τερμάτων (γκολ υπέρ δια γκολ κατά), 3) αγώνας κατάταξης (μπαράζ) σε ουδέτερο γήπεδο με 30λεπτη παράταση στην περίπτωση ισοπαλίας, 4) κλήρωση.

Θέσεις 1η (πρωταθλητής) και 15η (παραμονή): εφαρμογή των κριτηρίων 2) και 3) σε αντίστροφη σειρά.

Σημείωση 1: η προκήρυξη του πρωταθλήματος προέβλεπε υποβιβασμό μόνο των τριών τελευταίων της βαθμολογίας, εκ των υστέρων όμως Πανσερραϊκός και Πανελευσινιακός υποχρεώθηκαν σε αγώνες διαβάθμισης με τη δευτεραθλήτρια αντίστοιχα βορείου και νοτίου ομίλου της Β΄ κατηγορίας.
Σημείωση 2: υπήρξε η τρίτη μόλις περίοδος στις έως τότε 9 της Α΄ Εθνικής, όπου το αποτέλεσμα κάποιας συνάντησης δεν χρειάστηκε να κατακυρωθεί 2-0 υπέρ του ενός αντιπάλου βάσει κανονισμών. Αυτό αποδίδεται στην ελάττωση διαμαρτυριών προς τους διαιτητές και ενστάσεων σε αρμόδιες επιτροπές κατά το πρώτο –τουλάχιστον– δικτατορικό διάστημα, με την κατάσταση να ευνοεί το έλλειμμα δημοσιοποίησης γεγονότων στο φίλαθλο κοινό εξαιτίας της λογοκρισίας ("όλα καλυμμένα κι όμορφα"). Ενδεικτικό περιστατικό της κρατικής παρέμβασης στο ποδόσφαιρο της εποχής, εκτυλίχθηκε όταν ο Υπουργός Εσωτερικών ταξίαρχος Στυλιανός Παττακός διέκοψε το πρώτο "χουντικό" ντέρμπι Παναθηναϊκός-Ολυμπιακός Π. (1–0, 22 Νοεμβρίου 1967) ώστε να συστήσει το ευ αγωνίζεσθαι στους Σιδέρη και Σούρπη υπό την απειλή αστυνομικής σύλληψης, το δε διαιτητή Κιτσούκαλη –περιέργως επαναφέρθηκε κατόπιν διετίας οικειοθελούς αποχώρησης– να εκτελεί χρέη απλού διεκπεραιωτή της επανέναρξης του αγώνα.

Πίνακας αποτελεσμάτων

Φιλοξενούμενος→ Γηπεδούχος ↓	ΑΕΚ	AΠΟΛ	ΑΡΗΣ	ΑΙΓΑ	ΕΘΝΙ	ΗΡΑΚ	OΣΦΠ	ΟλΛε	ΟλΒό	ΠΑΟ	ΠΝΕΛ	ΠΝΙΩ	ΠΝΣΕ	ΠΑΟΚ	ΠΙΕΡ	ΠΡOΟ	ΒΕΡΙ	ΒΥΖΑ
ΑΕΚ		2–0	1–0	3–1	2–3	2–0	2–1	5–0	5–1	2–1	0–0	1–1	4–0	2–0	2–0	3–0	2–1	6–1
Απόλλων	0–3		1–0	0–2	0–4	1–0	0–2	3–1	3–0	1–2	2–0	2–2	3–0	0–0	2–1	3–1	1–2	3–1
Άρης	1–1	0–0		3–2	4–2	1–0	4–2	4–0	4–2	2–1	1–1	5–1	1–0	2–2	1–0	2–0	1–0	3–2
Αιγάλεω	1–1	1–0	3–3		1–2	5–1	1–2	2–2	4–0	0–0	2–0	4–3	2–1	1–0	2–1	1–0	1–2	2–2
Εθνικός	1–3	1–1	3–3	1–2		3–0	2–2	4–0	5–2	0–0	0–1	2–1	0–0	1–1	3–0	1–0	3–0	1–1
Ηρακλής	0–2	0–1	1–0	0–0	2–1		2–0	0–0	2–0	0–0	4–0	3–2	1–0	2–0	3–2	1–2	3–1	2–0
Ολυμπ. Πειραιώς	1–4	4–0	2–1	4–1	5–0	2–0		1–0	4–0	1–0	2–0	4–3	4–0	0–1	2–0	2–0	4–0	1–0
Ολυμπ. Λευκωσίας	1–1	3–1	3–3	1–1	2–2	1–1	1–2		2–1	1–2	1–1	2–5	2–1	0–0	5–3	3–2	1–5	0–2
Ολυμπιακός Βόλου	1–0	1–1	2–4	1–0	1–0	0–0	1–1	0–0		0–2	4–1	0–2	1–0	0–1	1–1	1–0	1–0	1–0
Παναθηναϊκός	1–1	2–0	5–0	1–0	0–0	2–1	1–0	3–0	1–0		1–0	1–1	0–1	1–0	3–0	0–0	1–0	5–1
Πανελευσινιακός	0–1	0–0	0–1	3–1	2–0	1–0	0–2	2–3	0–0	1–3		1–0	1–0	3–2	1–1α	4–1	2–0	1–1
Πανιώνιος	1–2	1–2	3–0	1–2	0–1	1–1	0–0	5–0	3–0	1–1	1–0		0–1	3–2	3–0	5–0	1–0	1–0
Πανσερραϊκός	1–0	3–0	2–2	2–0	1–0	0–0	1–1	2–1	3–0	1–1	1–2	0–2		1–2	1–0	1–0	3–0	2–0
ΠΑΟΚ	1–2	1–1	2–3	2–0	1–1	2–0	1–0	3–0	3–2	2–1	1–0	0–1	3–0		0–1	3–1	1–2	4–1
Πιερικός	1–0	2–0	1–0	1–0	2–1	3–0	1–2	1–1	1–1	1–0	1–1	3–1	2–1	2–1		4–1	2–0	3–2
Προοδευτική	0–2	1–0	2–1	6–1	0–3	1–1	0–1	2–1	3–0	0–1	2–1	1–1	0–0	3–2	2–0		0–0	3–0
Βέροια	1–0	1–2	2–1	0–0	1–0	2–1	2–1	1–0	3–1	0–0	0–0	1–0	3–2	0–0	0–1	2–2		0–0
Βύζας	2–1	1–1	0–0	2–1	2–0	0–0	3–1	5–1	3–1	1–1	1–1	1–0	2–1	3–1	3–0	1–1	1–0

^α Πανελευσινιακός-Πιερικός στις 29 Οκτωβρίου 1967 (4η αγωνιστική): διακόπηκε εξαιτίας ακαταλληλότητας του γηπέδου από τη βροχή χωρίς να αρχίσει το β΄ ημίχρονο, όπως και η εξ αρχής επανάληψή του την επομένη για τον ίδιο λόγο (52'). Πραγματοποιήθηκε τελικά στις 8 Νοεμβρίου, χωρίς να νικήσουν οι φιλοξενούμενοι που σε αμφότερες τις περιπτώσεις διακοπής προηγούνταν αντίστοιχα 2-0 και 1-0.

• Ευρύτερη νίκη: 6–1 AEK-Βύζας, Προοδευτική-ΑΟ Αιγάλεω και 5–0 ΑΕΚ-Ολυμπιακός Λευκωσίας, Ολυμπιακός Πειραιώς-Εθνικός, Παναθηναϊκός-Άρης, Πανιώνιος-Ολυμπιακός Λευκωσίας, Πανιώνιος-Προοδευτική.
• Ευρύτερη νίκη εκτός έδρας: 1–5 Ολυμπιακός Λευκωσίας-ΓΑΣ Βέροια και 0–4 Απόλλων-Εθνικός.

Αγώνες διαβάθμισης

Για άνοδο και υποβιβασμό.

• Καβάλα (δευτεραθλήτρια Βορείου Ομίλου Β' εθνικής) - Πανσερραϊκός 0–0, 0–2
• Πανελευσινιακός - ΟΦΗ (δευτεραθλητής Νοτίου Ομίλου Β' εθνικής) 2–1, 0–3 και 0-3 στον επαναληπτικό αγώνα σε ουδέτερο γήπεδο, για τον οποίον ο αθλητικογράφος Γιώργος Παγιωτέλης αναφέρει χαρακτηριστικά:

Ο Παττακός άλλωστε με το έτσι θέλω ανέβασε τον ΟΦΗ (και στις νίκες του έστελνε συγχαρητήρια τηλεγραφήματα). Είναι η χρονιά που στο παιχνίδι διαβάθμισης ΟΦΗ-Πανελευσινιακού, ορίσθηκε σαν ουδέτερη έδρα τα... Χανιά! Στρατοκρατούμενη
η Ελλάδα, στρατοκρατούμενος κι ο αθλητισμός. Μέχρι συνταγματάρχες διορίζονταν ως γυμνασίαρχοι!

και σε μετέπειτα σημείο:

Όμως επειδή τα γκολ δεν έπαιζαν ρόλο τότε, έγινε μπαράζ... στο μπαράζ. Έτσι στα Χανιά(!) ΟΦΗ-Ελευσίνα 3-0. Γράψαμε γι'
αυτή τη σκέψη του Παττακού (που ήταν στο σύστημα... αποφασίζουμε και διατάζουμε). Έπρεπε ο ΟΦΗ να παίξει Α΄ Εθνική! Γι' αυτό και ο τρίτος αγώνας έγινε στα Χανιά!

Τέρματα

Μη συνυπολογισμένης της διαβάθμισης σημειώθηκαν 788 γκολ, άρα μέσος όρος 2,6 σε κάθε αγώνα. Τα περισσότερα κατά τη διάρκεια ενός παιχνιδιού, υπήρξαν τα 8 που οι Κύπριοι φίλαθλοι είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν στη συνάντηση Ολυμπιακός Λευκωσίας-Πιερικός 5–3.

Καταλογίστηκαν 61 πέναλτι, σε αναλογία 1,8 ανά αγωνιστική ημέρα ή ένα κάθε 5 αναμετρήσεις, με τα 46 να εκτελούνται εύστοχα (ποσοστό 75%). Ο Τάκης Ασημακόπουλος μετέτρεψε σε τέρμα 6 από τα 7 για τον Απόλλωνα και ο –αρχισκόρερ έτους– Θανάσης Ιντζόγλου τα 8 στα 9 του Πανιωνίου, συλλόγου ο οποίος είχε τα περισσότερα υπέρ του. Αστοχώντας μόνο στο πρώτο, ο παίκτης ξεκίνησε ένα σερί 22 επιτυχημένων εκτελέσεων που δεν θα ανακοπεί παρά το 1977, προς το τέλος της σταδιοδρομίας του και ως στέλεχος πλέον του Εθνικού, ενώ παράλληλα έθεσε το σχετικό ρεκόρ για την ανώτατη βαθμίδα του ελληνικού πρωταθλήματος (με οποιοδήποτε σύστημα διεξαγωγής του).

Το Σάββατο 27 Ιανουαρίου 1968, ο Ανδρέας Φιλώτας –σύντομα Κύπριος διεθνής– διαμόρφωσε το τελικό Ολυμπιακός Λευκωσίας-Πανσερραϊκός 2–1 και αποτέλεσε τον πρώτο τερματοφύλακα που αφενός εκτέλεσε πέναλτι, αφετέρου χρίστηκε σκόρερ στην Α΄ κατηγορία Ελλάδας.

Οι Διακουμής και Γιάννης Τζώτζος πέτυχαν γκολ μέσω απευθείας κτυπήματος κόρνερ για λογαριασμό των Ολυμπιακού Βόλου και Πανσερραϊκού αντίστοιχα, ο τελευταίος στο εντός έδρας 1–1 με τον Ολυμπιακό Πειραιώς.

Ποδοσφαιριστές

Συμμετοχές

Στην κανονική διάρκεια της διοργάνωσης χρησιμοποιήθηκαν 365 παίκτες συνολικά, δηλαδή τις ομάδες στελέχωσαν κατά μέσο όρο 20 μέλη, όσα ακριβώς την προηγούμενη περίοδο και παρά την αύξηση των αγώνων από 30 σε 34. Το γεγονός οφείλεται στην προαναφερόμενη μεταγραφική αδρανοποίηση εξαιτίας των γεωγραφικών περιορισμών και της εμπλοκής του ΓΓΑ Ασλανίδη. Ο Βύζας χρησιμοποίησε 17 και τους λιγότερους, ο δε ΓΑΣ Βέροια 19 αλλά ουσιαστικά μόλις οι 12 μετείχαν πάνω από 8 φορές, περίπτωση παρόμοια με των πρωταθλητών Παναθηναϊκού το 1960 και ΑΕΚ το 1963. Σε κάθε μία από τις 34 συναντήσεις αγωνίστηκαν 24 ποδοσφαιριστές 16 σωματείων (όλων πλην Εθνικού και ΠΑΟΚ), οι περισσότεροι αμυντικοί (α), μεσοεπιθετικοί (μ-ε), κανείς δε τερματοφύλακας:

Σταματιάδης (ε) της ΑΕΚ, Σταυρόπουλος (ε, νεοεμφανιζόμενος στην κατηγορία) ΑΟ Αιγάλεω, Κυριακού (ε) Απόλλωνα, Κεραμιδάς (μ-ε) Άρη, Θεοδωρίδης (α), Μιχαηλίδης (α-μ) και Σβήρκος (μ) ΓΑΣ Βέροιας, Κουβάς (ε) και Μιλτ. Σεϊταρίδης (μ-α) Βύζαντα, Θεοδοσιάδης (μ-α, νεοεμφανιζόμενος) και Φυτίλης (μ-ε) Ηρακλή, Μακρής (α) και Παππάς (α) Ολυμπιακού Βόλου, Αβρααμίδης (ε-μ) και Ξυπολητάς (α) Ολυμπιακού Λευκωσίας, Ζαντέρογλου (α) Ολυμπιακού Πειραιώς, Δομάζος (μ-ε) Παναθηναϊκού, Μουρίκης (α) και Τσικιτζέλας (α) Πανελευσινιακού, Ιντζόγλου (μ-ε) Πανιωνίου, Ηλιάδης (μ-ε) Πανσερραϊκού, Γιαννούλης (α) και Κυζίρογλου (μ-α) Πιερικού, Σπετσαρίας (μ-ε) Προοδευτικής.

Υπήρξε το δεύτερο πρωτάθλημα που δεν απουσίασαν σε κάποια αναμέτρηση της ομάδας τους οι Κουβάς (συνεχόμενο), Ηλιάδης, το τρίτο για τους Δομάζο, Κυζίρογλου, το δε τέταρτο του Ζαντέρογλου και μάλιστα διαδοχικό, με αποτέλεσμα την τελευταία αγωνιστική να συμπληρώσει 129 συνεχείς εμφανίσεις στην Α΄ Εθνική (με Νίκη Β. και Ολυμπιακό Π.). Ωστόσο, τον Απρίλιο ο Τάσος Βασιλείου είχε ήδη επεκτείνει το σερί των 124 του Αριστείδη Καμάρα (1962-1966) σε 132 (από τον Ιανουάριο του 1964, για Απόλλων Αθ. και ΑΕΚ), ενώ με 258 στη λήξη της διοργάνωσης ήταν πλέον ο παίκτης που είχε αγωνιστεί τις περισσότερες φορές στην κατηγορία (έλειψε μόνο 16 σε 9 χρόνια).

Σκόρερ

#	Ποδοσφαιριστής	Σύλλογος	Γκολ	Πέν.	Αγ.
1	Θανάσης Ιντζόγλου	Πανιώνιος	24	8	34
2	Γιώργος Σιδέρης	ΟΣΦΠ	23	3	27
3	Μίμης Παπαϊωάννου	ΑΕΚ	19	–	27
	Σάκης Κουβάς	Βύζας	19	2	34
5	Κώστας Νικολαΐδης	ΑΕΚ	18	4	30
6	Αλέκος Αλεξιάδης	Άρης	16	–	32
	Βασίλης Κυριακού	Απόλλων	16	–	34
8	Δημήτρης Λάρδας	Αιγάλεω	15	–	31
	Ανέστης Αφεντουλίδης	ΠΑΟΚ	15	1	32

#	Ποδοσφαιριστής	Σύλλογος	Γκολ	Πέν.	Αγ.
10	Μιχάλης Κρητικόπουλος	Εθνικός	13	–	22
	Κώστας Παπαϊωάννου	Άρης	13	–	26
	Ανδρέας Σταματιάδης	ΑΕΚ	13	–	34
13	Γιώργος Δέδες	Πανιώνιος	12	–	32
	Νίκος Γιούτσος	ΟΣΦΠ	12	–	33
15	Γιάννης Φραντζής	Προοδευτική	11	2	29
	Πανίκος Ευθυμιάδης	Ολυμπ. Λευκωσίας	11	–	32
17	Τάκης Χατζηιωάννογλου	Εθνικός	10	–	23
	Γιώργος Κωνσταντινίδης	Άρης	10	–	24
	Βασίλης Μποτίνος	ΟΣΦΠ	10	–	29
	Κώστας Αϊδινίου	Ηρακλής	10	–	31

Στο Βύζας-Ολυμπιακός Λευκωσίας 5–1 ο Κουβάς των νικητών σημείωσε όλα τους τα τέρματα (2 με πέναλτι) και στο Πανιώνιος-Προοδευτική 5–0 της τελευταίας αγωνιστικής ο Ιντζόγλου 4 που του επέτρεψαν να αναδειχθεί αρχισκόρερ περιόδου, μάλιστα "ο πρώτος εκτός ΠΟΚ". Όπως ακριβώς το προηγούμενο έτος, ο συγκεκριμένος τίτλος –χωρίς αντίκρισμα τότε– κρίθηκε στη λήξη της και για μόλις ένα γκολ, με τη διαφορά ότι ο κορυφαίος πέρυσι Γ. Σιδέρης απουσίαζε από το Πανελευσινιακός-Ολυμπιακός Πειραιώς 0–2, όταν ο ανταγωνιστής του ευστοχούσε για το β΄ ημίχρονο στο στάδιο Νέας Σμύρνης τέσσερις φορές (τη δε καταληκτική μέσω εκτέλεσης πέναλτι στο 87').

Ο τελικά δεύτερος είχε 17 επιτυχίες στο στάδιο Καραϊσκάκη και 12 εξ αυτών με 4 χατ τρικ, ενώ 2 τέτοια σημείωσε ο Μ. Παπαϊωάννου (13 ακόμη παίκτες από ένα) που κατά το Ολυμπιακός Πειραιώς-ΑΕΚ 1–4 της 3ης Δεκεμβρίου 1967 (9η αγωνιστική) αποτέλεσε τον τρίτο με 100 τέρματα στην Α΄ Εθνική, κατόπιν των Νεστορίδη το Μάρτιο του 1963 και Σιδέρη τον Οκτώβριο του 1964. Το σερί σκοραρίσματος του τελευταίου επί 8 αγωνιστικές τη χρονιά 1964-65, ισοφάρισε μεν ο Νικολαΐδης της πρωταθλήτριας, με λιγότερα όμως τέρματα στο σύνολο: 9 έναντι 12.

Η απουσία στην πρώτη 20άδα κάποιου από τον Παναθηναϊκό, παραγωγικότερο σύνολο τις 5 στις 8 περασμένες διοργανώσεις (1960-61, 1961-62, 1962-63, 1964-65, 1965-66), αποτυπώνει την επιθετική του δυστοκία που οι δημοσιογραφικές περιγραφές υπογράμμιζαν με χαρακτηριστικό τρόπο. Η ομάδα δεν είχε στέλεχος με διψήφιο αριθμό τερμάτων (ο Δομάζος πέτυχε 9 σε 34 αγώνες) για μόλις τρίτη περίπτωση κατά την παρουσία της στην Α΄ Εθνική και για μοναδική δεν εκπροσωπήθηκε στους 20 πρώτους σκόρερ.

Κορυφαίοι ανά θέση

Με βάση το άθροισμα της ατομικής βαθμολογίας (3: άριστος, 1: καλός) ανά αγώνα, την οποία δημοσίευε η εβδομαδιαία εφημερίδα Ομάδα και σύμφωνα με το αρχείο του αθλητικογράφου και αναλυτή στατιστικών στοιχείων ποδοσφαίρου Γιώργου Παγιωτέλη, την ιδανική 11άδα του πρωταθλήματος απάρτιζαν οι εξής:

Μασάδης

(ΓΑΣ Βέροια)

Καμάρας

(ΠΑΟ)

Βασιλείου

(ΑΕΚ)

Σοφιανίδης

(ΑΕΚ)

Μιχαηλίδης

(ΓΑΣ Βέροια)

Γιαννακόπουλος

(ΑΟ Αιγάλεω)

Σιδέρης

(ΟΣΦΠ)

Δομάζος

(ΠΑΟ)

Σταματιάδης

(ΑΕΚ)

Κουβάς

(Βύζας)

Σταυρόπουλος

(ΑΟ Αιγάλεω)

ενώ ιδιαίτερα διακρίθηκαν ακόμη ο τερματοφύλακας Νίκος Χρηστίδης, οι κεντρικοί αμυντικοί Χρήστος Ζαντέρογλου (Ολυμπιακός Π.), Σωκράτης Κουσουλάκης (ΓΑΣ Βέροια), Άγγελος Κρεμμύδας (Εθνικός), Φραγκίσκος Σούρπης (Παναθηναϊκός), Ζαχαρίας Χαλιαμπάλιας (Ηρακλή), ο αριστερός αμυντικός Κυριάκος Καζαντζίδης (Πανιώνιος), ο μέσος και αμυντικός Θόδωρος Κυζίρογλου (Πιερικός), οι πρωτοεμφανιζόμενοι κεντρώοι Στέφανος Γαϊτάνος (ΓΑΣ Βέροια), Γιώργος Στολίγκας (Ολυμπιακός Π.) και ο μεσοκυνηγός Βαγγέλης Συρόπουλος (Άρης). Σε 9 διοργανώσεις Α΄ κατηγορίας, κορυφαίος δεξιός ακραίος της άμυνας υπήρξε ο Καμάρας για 6η φορά (επίσης 1961 με Απόλλωνα Αθ., 1963-1966 με Παναθηναϊκό), στην καλύτερη επιθετική πεντάδα ο Σιδέρης περιλήφθηκε για δεύτερη διαδοχική και 5η συνολικά (1962, 1964, 1965, 1967), ο Δομάζος 4η (1961, 1962, 1966) και ο Σταματιάδης 3η (1964, 1965), ενώ ως αριστερός αμυνόμενος ο Σοφιανίδης για 2η (1963).

Η χρονιά αποδείχθηκε εξαιρετική για τον Βασιλείου, ο οποίος εκτός από πρωταθλητής, παίκτης με τις περισσότερες έως τότε συμμετοχές Α΄ Εθνικής αθροιστικά, επί δεύτερο συνεχόμενο έτος ιδανικός σέντερ μπακ και για 4η φορά στην κορυφαία αμυντική γραμμή (1961 αριστερά και 1962 με Απόλλωνα Αθ., 1967 με ΑΕΚ), συγκέντρωσε κατά την εφημερίδα την υψηλότερη ατομική βαθμολογία (ακολούθησαν με αισθητή διαφορά οι Γιαννακόπουλος, Δομάζος και Ζαντέρογλου). Είχε πραγματοποιήσει την τελευταία του εμφάνιση στην εθνική Ελλάδας τον Οκτώβριο του 1966, αποχωρώντας αργότερα διαμαρτυρόμενος για την εξορία του πατέρα του στο νησί της Γυάρου ως αντιφρονούντα με τη δικτατορική κυβέρνηση.

Προπονητές

Σύλλογος	Τεχνικός
ΑΕΚ	, Γιένε Τσάκναντι για 2ο έτος
ΑΟ Αιγάλεω	() Αλέξι Πέτροβιτς
Απόλλων Αθ.	Τάκης Παπαρσενίου / από 11η αγων. Τρύφων Τζανετής (επανήλθε)
Άρης	Σεβεριάνο Κορέιρα
ΓΑΣ Βέροια	Τζιοβάνι Βαρνιέρι (ή Βάρλιεν)
Βύζας	Λάκης Πετρόπουλος / στη συνέχεια Γιάννης Σκορδίλης
Εθνικός	Πάνος Μάρκοβιτς για 2ο έτος
Ηρακλής	Κώστας Καραπατής
Ολυμπιακός Βόλου	Κώστας Βελλιάδης
Ολυμπιακός Λευκωσίας	Πάμπος Αβρααμίδης, συνέχισε

Σύλλογος	Τεχνικός
Ολυμπιακός Πειραιώς	Μάρτον Μπούκοβι για 3ο έτος / 10η αγωνιστική Μπάμπης Δρόσος / από 11η Σούλης Κίνλεϊ
Παναθηναϊκός	, Μπέλα Γκούτμαν / από 2η αγων. Πετρόπουλος-Γαζής-Τσούτσος / από 11η , Χουάν Χόχμπεργκ
Πανελευσινιακός	Στέκοβιτς
Πανιώνιος	Νίκος Ζαρκάδης για 3ο έτος
Πανσερραϊκός	Αλέκος Βόγας
ΠΑΟΚ	Νίκος Πάγκαλος για 2ο έτος / από 5η αγ. Δημήτρης Καλογιάννης / από 22η Άιβορ Πάουελ
Πιερικός	Ντέζε Μπούντζακ για 3ο έτος
Προοδευτική	Σούλης Κίνλεϊ για 3ο έτος / από 11η αγων. Αλέκος Χατζησταυρίδης

• Κάποιες αλλαγές και –ειδικά προς τη λήξη της διοργάνωσης– λύσεις συνεργασίας χωρίς αντικατάσταση, ενδέχεται να μην περιλαμβάνονται καθώς δεν αναφέρονται σε μεταγενέστερες πηγές.

Από τα 18 σωματεία, την περίοδο άρχισαν με τον προπονητή που είχαν ολοκληρώσει την περυσινή τα 8 τουλάχιστον (δεν είναι γνωστοί οι προηγούμενοι των νεοφώτιστων Ολυμπιακού Βόλου και Πανελευσινιακού) και με Έλληνα ή Κύπριο τα 10, δεδομένου ότι οι πολυπληθείς μέχρι πρόσφατα Γιουγκοσλάβοι δεν απολάμβαναν της εμπιστοσύνης του νέου καθεστώτος σε πολιτικό επίπεδο.

Θεατές

Διατέθηκαν 2.357.140 εισιτήρια, άρα κατά μέσο όρο 7.700 ανά συνάντηση και 69.000 κάθε αγωνιστική ημέρα. Την 3η από αυτές στις 21 και 22 Οκτωβρίου σημειώθηκε η μεγαλύτερη προσέλευση με 101.812 θεατές, τα ¾ των οποίων παρακολούθησαν από ένα τοπικό ντέρμπι σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα ή Πειραιά: 28.748 το ΠΑΟΚ-Άρης (2–3), 22.887 το Παναθηναϊκός-ΑΕΚ (1–1) και 22.590 το Προοδευτική-Ολυμπιακός Πειραιώς (0–1) αντίστοιχα. Αυτό ήταν το πρώτο Σαββατοκύριακο στην ιστορία της ανώτατης βαθμίδας του ελληνικού ποδοσφαίρου με περισσότερους από 100 χιλιάδες φιλάθλους να προμηθεύονται εισιτήριο και να καταβάλουν συνολικό ποσό που υπερέβη τα 3 εκατομμύρια δραχμές (3.045.328), επίσης για πρώτη φορά. Πέραν του ενδιαφέροντος για την αρχή της διοργάνωσης και τις συγκεκριμένες αναμετρήσεις, το ρεκόρ επιτεύχθηκε βέβαια λόγω της αύξησης από 8 σε 9 των παιχνιδιών της αγωνιστικής και, παρότι συχνά προσεγγίστηκε, δεν ξεπεράστηκε στη διάρκεια εκείνης της ίδιας χρονιάς.

Δείτε επίσης

• Β΄ Εθνική ποδοσφαίρου ανδρών 1967-68
• Ειδικό ερασιτεχνικό πρωτάθλημα 1968
• Κύπελλο Ελλάδας ποδοσφαίρου ανδρών 1967-68.

Πηγές

• Γιώργος Παγιωτέλης, Το έπος της Α΄ Εθνικής, σειρά άρθρων αφιερωμάτων αθλητικού περιοδ. Οι ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΙ, τχ. 8, 11-16 (Αύγ 1994, Νοέ 1994-Απρ 1995), 21 (Σεπτ 95), 24-25 (Δεκ 1995-Ιαν 1996) και 32 (Αύγ 1996)
• Ανδρέας Μπόμης, Γκολ 2000 • Ένας αιώνας ποδόσφαιρο: αλμανάκ, ιστορία, σχόλια, Εκδόσεις Πελεκάνος, Αθήνα 2000, ISBN 978-000-4000-05-3
• Greece - Final Tables > 1967/68, Dinant Abbink-Αλέξανδρος Μαστρογιαννόπουλος, Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (RSSSF) (Αγγλικά).