Βικιπαίδεια

Φρανθίσκο Φράνκο

Ισπανός δικτάτορας, στρατιωτικός και πολιτικός
(Ανακατεύθυνση από Francisco Franco)

Ο Φρανθίσκο Φράνκο Μπααμόντε (ισπανικά: Francisco Franco Bahamonde, 4 Δεκεμβρίου 1892 - 20 Νοεμβρίου 1975) ήταν Ισπανός δικτάτορας, στρατιωτικός και πολιτικός. Κυβέρνησε την Ισπανία από τον Απρίλιο του 1939 έως το Νοέμβριο του 1975, έχοντας λάβει την εξουσία ύστερα από στρατιωτικό πραξικόπημα ενάντια στη Δεύτερη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία της 18ης Ιουλίου 1936 και του συνακόλουθου Εμφυλίου Πολέμου (1936-39).

Χενεραλίσιμο
Φρανθίσκο Φράνκο
Επικεφαλής του Ισπανικού Κράτους
Περίοδος
1 Απριλίου 1939 – 20 Νοεμβρίου 1975
ΠροκάτοχοςΜανουέλ Αθάνια
(Πρόεδρος της Β΄ Δημοκρατίας)
ΔιάδοχοςΡοδρίγεθ ντε Βαλκάρκελ
(Πρόεδρος της Αντιβασιλείας) Χουάν Κάρλος Α΄
(Βασιλιάς της Ισπανίας)
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση4 Δεκεμβρίου 1892, Φερόλ, Ισπανία
Θάνατος20 Νοεμβρίου 1975 (82 ετών)
Μαδρίτη, Ισπανία
ΕθνότηταΙσπανός
Πολιτικό κόμμαΦάλαγγα
ΣύζυγοςΜαρία δελ Κάρμεν Πόλο Μαρτίνεθ-Βαλδές (1923–1975)
ΠαιδιάCarmen Franco, 1st Duchess of Franco[1]
ΣπουδέςΑκαδημία πεζικού του Τολέδο (έως 1910)
Επάγγελμααξιωματικός
Ισπανός λεγεωνάριος
στρατιωτικός
πολιτικός
ηγεμόνας
σεναριογράφος[2]
ΒραβεύσειςImperial Order of the Yoke and Arrows
Knight Grand Cross with Collar of the Order of Alfonso X (10  Απριλίου 1940)[3]
Knight Grand Cross of the Order of Saint Ferdinand (19  Μαΐου 1939)[4]
Medal of Suffering for the Motherland (17  Σεπτεμβρίου 1925)[5]
War Grand Cross (1939)[6]
Στρατιωτικό μετάλλιο της Ισπανίας (30  Ιουνίου 1922 και 29  Απριλίου 1927)[5]
Βασιλικό και Στρατιωτικό Τάγμα της Μαρίας Χριστίνας (17  Απριλίου 1914 και 20  Σεπτεμβρίου 1916)[7][5]
Μεγαλόσταυρος Στρατιωτικής Αξίας - Λευκή Διεμβολή (11  Δεκεμβρίου 1934)[8]
Grand Cross of the Aeronautical Merit (Spain) - White Decoration[9]
Μεγαλόσταυρος του Βασιλικού και Στρατιωτικού Τάγματος του Αγίου Ερμενεγίλδου (26  Μαρτίου 1941)[10]
Cross of Naval Merit with red badge (20  Οκτωβρίου 1926)[5][7]
Cross of the Military Merit - Red Decoration (16  Νοεμβρίου 1912, 17  Οκτωβρίου 1913, 21  Σεπτεμβρίου 1915 και 4  Οκτωβρίου 1922)[5][7]
Knight Grand Officer of the Order of Saint Hermenegild (31  Ιανουαρίου 1935)[5]
Σταυρός του Βασιλικού και Στρατιωτικού Τάγματος του Αγίου Ερμενεγίλδου[7]
Order of the Medhauia
Melilla Medal (Military)[11]
Campaigns Commemorative Medal[7]
Battle of Lepanto 4th Centenary Medal (11  Φεβρουαρίου 1971)[12]
Ανώτατο Τάγμα του Χριστού (25  Φεβρουαρίου 1954)[13]
Ταξιάρχης της Λεγεώνας της Τιμής (27  Οκτωβρίου 1930)[11]
Μεγαλόσταυρος της κορδέλας των Τριών Ταγμάτων (1962)[14]
Grand Collar of the Military Order of the Tower and Sword (30  Ιουνίου 1939)[14]
Τάγμα του Ευαγγελισμού
Μεγαλόσταυρος Ιππότης του Τάγματος των Αγίων Μαυρικίου και Λαζάρου
Μεγαλόσταυρους ιππότης του Τάγματος του Στέμματος της Ιταλίας
Παράσημο του Γερμανικού Αετού
Τάγμα του Ράμα
Grand Cross of the Order of the Legion of Honour (Philippines)
τάγμα του Σικατούνα
Τάγμα του Απελευθερωτή Στρατηγού Σαν Μαρτίν
Τάγμα του Μπερνάρντο Ο' Χίγκινς
Grand Cross of the special class of the Order of Boyacá
Εθνικό Τάγμα Αξίας του Ισημερινού
Order of the Seal of Solomon
Εθνικό Τάγμα Τιμής και Αξίας της Αϊτής
Ανώτατο Τάγμα της Αναγέννησης
Εθνικό Τάγμα Αξίας της Παραγουάης
Military Order of Ayacucho
Grand Cross of the Military Order of Avis
Τάγμα του Τρουχίγιο
Τάγμα του Χριστόφορου Κολόμβου
Ιππότης του Κυρίαρχου Στρατιωτικού Τάγματος της Μάλτας
Τάγμα του Αγίου Λαζάρου
χρυσό μετάλλιο της επαρχίας της Ταρραγόνα (1951)[15]
Υιοθετημένος γιος του Οβιέδο
Υιοθετημένος γιος της Κουένκα
μετάλλιο της Ειρήνης του Μαρόκου[16]
Knight Grand Officer of the Order of Isabella the Catholic[17][18]
Medal of Work Merit[19][20]
ΘρήσκευμαΡωμαιοκαθολικισμός
Υπογραφή
Στρατιωτική υπηρεσία
ΠίστηΙσπανία
Υπηρεσία/κλάδοςΙσπανικές Ένοπλες Δυνάμεις
ΒαθμόςΑρχιστράτηγος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Καριέρα πριν από τον Ισπανικό Εμφύλιο

Επεξεργασία

Γεννήθηκε ως Φρανθίσκο Παουλίνο Ερμενεχίλντο Τεόδουλο Φράνκο Βααμόντε στο Φερόλ (Λα Κορούνια). Ήταν γιος αξιωματικού του Ναυτικού, που είχε παρατήσει την οικογένειά του. Η μητέρα του τον πίεσε να ακολουθήσει τη ναυτική καριέρα για να αποκατασταθεί το γόητρο της οικογένειας, αλλά από έλλειψη θέσεων στη Ναυτική Ακαδημία τελικά τον δέχτηκαν στον Στρατό Ξηράς. Το 1910 αποφοίτησε από τη στρατιωτική ακαδημία του Πεζικού στο Τολέδο, 251ος ανάμεσα σε 312 μαθητές. Υπηρέτησε στην Ισπανική Λεγεώνα των Ξένων, που θεωρούνταν το πλέον αξιόμαχο σώμα γιατί πολεμούσε αδιάκοπα τους επαναστατημένους Άραβες της περιοχής. Σε ηλικία 23 ετών και λόγω των ανδραγαθημάτων του στον πόλεμο έγινε ο πιο νέος ταγματάρχης στον ισπανικό στρατό. Συνεχίζοντας την επιτυχημένη του στρατιωτική καριέρα με εκστρατείες στο Μαρόκο, έγινε στρατηγός δύο αστέρων το 1925, ορισμένος από τον βασιλιά Αλφόνσο ΙΓ΄, ο νεότερος στην Ευρώπη με αυτόν τον βαθμό.

Το 1931 αποφασίζεται με δημοψήφισμα η αποπομπή του βασιλιά Αλφόνσο XIII και ακολουθεί η εγκαθίδρυση της 2ης Ισπανικής Δημοκρατίας, στην οποία υπερισχύουν οι κεντροαριστεροί. Ο φόβος των πολιτικών απέναντι στους στρατιωτικούς, που επί χρόνια είχαν επέμβει με πραξικοπήματα στην πολιτική ζωή του τόπου, δημιουργεί δυσπιστία στο πρόσωπο του αρχαιότερου στρατηγού, Χουάν Σανχούρχο, ο οποίος μετατίθεται στην ηγεσία των τελωνοφυλάκων και εκτός του στρατού. Στη συνέχεια, ο τότε πρωθυπουργός, Μανουέλ Αθάνια, δημιουργεί ένα σύστημα πρόωρων αποχωρήσεων από το στράτευμα, στοχεύοντας κυρίως στους περί τον Σανχούρχο αξιωματικούς. To 1932 ο Σανχούρχο, δυσαρεστημένος, οργανώνει πραξικόπημα με τη βοήθεια του πλέον δραστήριου νεότερου στρατηγού, Εμίλιο Μόλα, ηγέτη του στρατιωτικού σκέλους του Καρλιστικού Κινήματος, ο οποίος εξελίσσεται σε οργανωτή με το γενικό πρόσταγμα. Ο Φράνκο καλείται να συμμετάσχει, αλλά αρνείται, γιατί βρίσκει το όλο σχέδιο επιπόλαιο. Το πραξικόπημα αποτυγχάνει παταγωδώς και ο Σανχούρχο εξορίζεται στην Πορτογαλία, ενώ ο Μόλα μετατίθεται στη φρουρά της Ναβάρρα. Στη συνέχεια η κυβέρνηση συζητά την αυτοδιάθεση των Καταλανών και των Βάσκων. Οι περισσότεροι στρατιωτικοί ηγέτες αντιτίθενται στη διάσπαση της Ισπανίας, ο Φράνκο παίρνει την πρωτοβουλία να στείλει σχετική επιστολή στη Βουλή. Στις αρχές του 1933 ο Αθάνια τον μεταθέτει δυσμενώς στις Βαλεαρίδες Νήσους ως Γενικό Διοικητή, ουσιαστικά για να τον απομακρύνει από τη Μαδρίτη. Μετά τον θρίαμβο της κεντροδεξιάς στις νέες εκλογές το 1933, προβιβάστηκε σε στρατηγό τριών αστέρων, το 1934, παραμένοντας στις Βαλεαρίδες. Ήταν συμπτωματικά στη Μαδρίτη όταν έγινε η εργατική εξέγερση στην Αστούριας, όπου και στάλθηκε από το Υπουργείο Πολέμου για να καθοδηγήσει τις επιχειρήσεις καταστολής της εξέγερσης, συμβουλεύοντας τον Υπουργό, Διέγο Ιδάλγο, αν και αρχηγός του Επιτελείου ήταν ο στρατηγός Μασκελέτ.

Το 1935 ο Χιλ-Ρόμπλες αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο πολέμου και ο Φράνκο ορίζεται αρχηγός του Επιτελείου.

Μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου του 1936, επιστρέφει στην εξουσία ο Μανουέλ Αθάνια, οδηγώντας το πρόσφατα δημιουργηθέν Frente Popular ("Πατριωτικό Μέτωπο"). Το ίδιο έτος υποβιβάζει τον Φράνκο και τον στέλνει γενικό διοικητή στις Κανάριες Νήσους.

Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος (1936-1939)

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Ισπανικός Εμφύλιος

Μετά τη δολοφονία του Χοσέ Κάλβο Σοτέλο, ηγέτη του κόμματος της αντιπολίτευσης Renovación Española, οι Σανχούρχο-Μόλα σχηματίζουν μια ομάδα (Χούντα) η οποία οργανώνεται σε όλες τις στρατιωτικές περιφέρειες της χώρας. Ο Φράνκο δεν βρίσκεται σε αυτήν, αλλά ένας εκ των συνωμοτών επιμένει ότι τους είναι πολύ χρήσιμα τα αποικιακά στρατεύματα στην Αφρική τα οποία ο Φράνκο διοίκησε επί χρόνια και τον αναγνωρίζουν ως φυσικό τους ηγέτη.

Το κίνημα ξεσπάει στις 17 Ιουλίου, αλλά στην ενδοχώρα της Ισπανίας σχεδόν παντού αποτυγχάνει, με μόνο τον Φράνκο να μη βρίσκει καμία αξιόλογη αντίσταση.

Στις 18 Ιουλίου μετακινείται από τη Λας Πάλμας της Γκραν Κανάρια στο Τετουάν του Μαρόκου, όπου φτάνει στις 7 το πρωί της 19ης, μετά από μακρά στάση στην Καζαμπλάνκα, για να ηγηθεί των εξεγερμένων ισπανικών δυνάμεων που υπάγονται στο ισπανικό προτεκτοράτο του Μαρόκου. Το ταξίδι πραγματοποιείται με ένα αεροσκάφος τύπου Ντε Χάβιλλαντ Ντράγκον Ράπιντ, νοικιασμένο στο Κρόυντον του Λονδίνου από τον ανταποκριτή της εφημερίδας ABC στην πόλη, Λουίς Μπολίν.

Στις 20 του μήνα η ομάδα του Φράνκο είναι η μοναδική στρατιωτική ομάδα της Χούντας που έχει ελευθερία κινήσεων, αλλά της λείπουν τα στρατιωτικά μέσα και, κυρίως, τα όπλα για να επιβιώσει.

Στις 22 Ιουλίου ο Μαρκήσιος ντε Λούκα ντε Τένα και ο Μπολίν, μέλη της εξέγερσης, έχουν συνάντηση στη Ρώμη με τον Μπενίτο Μουσολίνι για να ζητήσουν βοήθεια. Ο Μουσολίνι αποβλέπει σε στρατηγικά οφέλη από την παρουσία του στην Ισπανία και δη στον έλεγχο της Δυτικής Μεσογείου, γι' αυτό και επιδιώκει να προσφέρει άμεση βοήθεια.

Λίγες μέρες μετά, στις 27 Ιουλίου 1936, φτάνει στην Ισπανία το πρώτο σμήνος ιταλικών αεροσκαφών και ακολουθεί άφθονο πεζικό, περίπου 17.000 ανδρών — υποτίθεται εθελοντών, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για τακτικό ιταλικό στρατό. Ακολουθεί πρόταση στον Χίτλερ, ο οποίος δέχεται να βοηθήσει, αποβλέποντας όμως σε εμπορικά ανταλλάγματα —το ατσάλι των Βάσκων— για τη βοήθεια που θα πρόσφερε. Τελικά, περίπου 20 γερμανικά μεταγωγικά αεροσκάφη JU52 και λίγα ιταλικά SM81 ξεκινούν μια αερογέφυρα μεταφοράς στρατευμάτων από το Μαρόκο στη Σεβίλλη, η οποία επιτρέπει στον Φράνκο να βρεθεί στην ενδοχώρα. Η υπόλοιπη ιταλική αεροπορία, με έδρα τη Σεβίλλη, ξεκινά βομβαρδισμούς κατά της Μαδρίτης και τα μαχητικά της αναλαμβάνουν την ανάσχεση των λίγων καταδιωκτικών που πετούν υπό την κυβερνητική σημαία. Ο Χίτλερ ειδικά, που λογαριάζει στην ανταπόδοση των όσων δίνει, επιμένει να υπογράφει ο ίδιος ο Φράνκο τις παραλαβές και τον αναγνωρίζει σκοπίμως ως τον επίσημο εκπρόσωπο του κινήματος, ελλείψει άλλου διαθέσιμου εκείνη τη στιγμή, στην παραλαβή της βοήθειας. Ο Σανχούρχο σκοτώνεται τις πρώτες μέρες του κινήματος και ο Μόλα, αποκλεισμένος στη Ναβάρα, απεγκλωβίζεται από τον Φράνκο σχεδόν δύο μήνες μετά την απόβαση στη Σεβίλλη. Αλλά ο Μόλα είναι ο επίσημος αρχηγός της Χούντας και διάκειται εχθρικά προς τους Γερμανούς. Με παρέμβαση, όμως, του επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Χίτλερ, ναυάρχου Βίλελμ φον Κανάρις, που κινείται δραστήρια στο παρασκήνιο για την έκβαση του πολέμου στην Ισπανία, η Χούντα καλείται να δεχτεί τον Φράνκο ως προσωρινό ηγέτη του κινήματος, όσο διαρκεί ο πόλεμος.

Με το Διάταγμα Νº 138 της 29/9/1936, γραμμένο από το Συμβούλιο Εθνικής Άμυνας, με πρόεδρο τον στρατηγό Καμπανέγιας, ο Φράνκο ονομάζεται "Αρχηγός της Κυβέρνησης του Ισπανικού Κράτους" και αναλαμβάνει όλες τις εξουσίες του νέου κράτους. Ο ίδιος ο Φράνκο, όμως, και ο ισπανικός Τύπος αναφέρονται σε αυτόν ως Αρχηγό του Κράτους και Ύπατο Στρατηγό όλων των στρατιών, προς αποφυγήν οποιασδήποτε υπόνοιας ότι το αξίωμα είχε μόνο προσωρινό χαρακτήρα.

Στις 3 Οκτωβρίου συγκαλείται στο Μπούργος η επονομαζόμενη Junta Técnica del Estado Español (Τεχνική Διοίκηση του Ισπανικού Κράτους), κυβέρνηση της εθνικής περιοχής υπό τον στρατηγό Δάβιλα, υπό την αρχηγία του Φράνκο. Αρχικά, η κυβέρνησή του προσανατολίστηκε προς τη στρατιωτική επικράτηση επί των Δημοκρατών με τη βοήθεια των Χίτλερ και Μουσολίνι. Αντιγράφοντας τους τίτλους τους, Ντούτσε και Φύρερ, ονομάζει εαυτόν "Καουδίγιο" (Caudillo), που μαζί με την ονομασία Ύπατος Στρατηγός (Generalissimo) αποτελούσαν τον επίσημο τίτλο του. Επίσης, δέχθηκε βοήθεια από το Βατικανό.

Στις 30 Ιανουαρίου 1938 η προεδρία της Junta Técnica περνά επίσης στα χέρια του Φράνκο, που γίνεται πια Αρχηγός του Κράτους και της Κυβέρνησης. Ο Μόλα είναι σαφώς αντίθετος με αυτή την εξέλιξη, αλλά υποχωρεί στις εξωτερικές πιέσεις, ειδικά του Χίτλερ. Σε λίγο καιρό ο Μόλα σκοτώνεται σε αμφισβητούμενο αεροπορικό δυστύχημα με γερμανικό αεροπλάνο που οδηγεί ισπανικό πλήρωμα και ο Φράνκο από τότε παραμένει χωρίς κανέναν κομματικό αντίπαλο.[21]. Μετά από αυτό, ακολούθησε κατάργηση όλων των κομματικών αποκλίσεων, με πιο εντυπωσιακή εκείνη του Ισπανικού Φασιστικού Κόμματος. Ο επιζών αρχηγός του, Μανουέλ Εδίγια, που θέλησε να το διατηρήσει, καταδικάστηκε σε θάνατο από τον Φράνκο και η ποινή μετατράπηκε σε εξορία. Σε όλη τη μετέπειτα συνέχεια, ο Φράνκο επιβλήθηκε με την τακτική διαίρει και βασίλευε μεταξύ των ομάδων που τον υποστήριξαν αλλά είχαν διαφορετική πολιτική προέλευση. Έτσι, οι Καρλιστές, οι Φασίστες, οι Βασιλικοί και οι Εθνικιστές κατέληξαν όλοι υπό τον έλεγχο του ενός και μόνου ηγέτη, ο οποίος —εννοείται— ιδεολογικά ήταν ο αρχηγός της Φάλαγγας. Η αλήθεια είναι ότι ο Φράνκο παρέμενε πάντα ένας στρατιωτικός χωρίς κανένα πολιτικό έρεισμα και όλη η μηχάνευση του πολιτικού του υποβάθρου ήταν δημιούργημα του σχεδιασμού του κουνιάδου του και μετέπειτα υπουργού Δικαιοσύνης και Εξωτερικών, Ραμόν Σερράνο Σούνιερ, του άμεσου συμβουλάτορά του και κατά πολλούς του ανθρώπου που "...έκανε χρέη μυαλού για τις λόγχες του Φράνκο...". Αρκετό καιρό αργότερα το κοροϊδευτικό υποκοριστικό "κουνιαδίσιμο", σε αντιδιαστολή με το "χενεραλίσιμο", θα ακολουθεί τον Φράνκο ως ένδειξη ότι αποτελούσε πολιτικό κατασκεύασμα των τότε περιστάσεων και όχι πρωταγωνιστής τους.

Ο Φράνκο κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Επεξεργασία
 
Το οικόσημο της οικογένειας του Φράνκο μέχρι το 1940

Τον Σεπτέμβριο του 1939 ξεκίνησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Στις 23 Οκτωβρίου 1940, ο Χίτλερ και ο Φράνκο συναντήθηκαν στο Hendaye στη Γαλλία για να συζητήσουν τη δυνατότητα εισόδου της Ισπανίας στην πλευρά του Άξονα. Τα αιτήματα του Φράνκο, συμπεριλαμβανομένου του εφοδιασμού με τρόφιμα και καύσιμα, καθώς και ο ισπανικός έλεγχος του Γιβραλτάρ και της Γαλλικής Βόρειας Αφρικής, αποδείχτηκαν πάρα πολύ για τον Χίτλερ. Ο Φράνκο είχε λάβει σημαντική υποστήριξη από τον τον Χίτλερ και τον Μπενίτο Μουσολίνι κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο, και είχε υπογράψει το Σύμφωνο Αντί-Κομιντέρν. Περιέγραψε την Ισπανία ως μέρος του Άξονα σε επίσημα έγγραφα, προσφέροντας διάφορα είδη υποστήριξης στην Ιταλία και τη Γερμανία. Άφησε Ισπανούς στρατιώτες να προσχωρήσουν εθελοντικά για να πολεμήσουν στο γερμανικό στρατό εναντίον της ΕΣΣΔ (η Κυανή Μεραρχία), αλλά απαγόρευαν στους Ισπανούς να πολεμήσουν εναντίων των δυτικών συμμάχων ενάντια στις δημοκρατίες.[22][23][24]

Με βάση πολύ νεότερα δεδομένα, που αναφέρονται στη δράση του Φον Κανάρις, από το 1938 και εντεύθεν ο Γερμανός ναύαρχος ηγείτο αντι-χιτλερικής ομάδας και βρισκόταν σε συνεννόηση με την αγγλική υπηρεσία στρατιωτικών πληροφοριών ΜΙ6, με αρχηγό τον Σερ Στιούαρτ Μέντζις [25], αν και πρόκειται για το ίδιο ιστορικό πρόσωπο. Αυτοί οι δύο συμφώνησαν να πείσουν τον Φράνκο, και ειδικά τον Σούνερ, να κρατηθεί μακριά από κάθε προσφορά ή και απαίτηση του Χίτλερ για διέλευση γερμανικών στρατευμάτων μέσω Ισπανίας προς το Μαρόκο και την Αφρική. Πράγματι, ο Φράνκο, σε συνάντησή του στο Εδίγια με τον Χίτλερ τού ζήτησε εξόχως υπερβολικά ανταλλάγματα για συνεργασία, σε σημείο που να κάνει την αποδοχή τους εντελώς ,ασύμφορη[26]. Πρακτικά απαίτησε όλη τη Βόρεια Αφρική, από το Μαρόκο έως και την Τυνησία, την ίδια στιγμή που ο Πεταίν υπέγραφε ανακωχή με τον Χίτλερ και, ουσιαστικά, του παραχωρούσε τη συνεργασία των γαλλικών αποικιών της Β. Αφρικής. Έτσι, η πρόταση του Φράνκο δεν είχε πια κανένα ενδιαφέρον για τον Χίτλερ.[27] Είναι σήμερα επίσης γνωστό ότι ακολούθησαν και σοβαρές καταθέσεις χρημάτων σε λογαριασμούς στην Ελβετία - από μέρους της Αγγλίας - για τον Φράνκο και τους επιτελείς του για να γίνει κατορθωτό να πεισθεί.[28]

Ωστόσο, μετά την πτώση της Γαλλίας τον Ιούνιο του 1940, η Ισπανία υιοθέτησε μια στάση υπέρ του Άξονα (για παράδειγμα, τα γερμανικά και τα ιταλικά πλοία και τα σκάφη U είχαν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν ισπανικές ναυτικές εγκαταστάσεις). Ο Φράνκο ήταν αρχικά πρόθυμος να ενταχθεί στον πόλεμο πριν νικήσει το ΗΒ. [74] Τον χειμώνα του 1940-41 ο Φράνκο διεξήγαγε την ιδέα ενός «Λατινικού Συνασπισμού» που σχηματίστηκε από την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία του Βισύ, το Βατικανό και την Ιταλία.[29] Ο Φράνκο αποφάσισε προσεκτικά να εισέλθει στον πόλεμο στην πλευρά του Άξονα τον Ιούνιο του 1940 και να προετοιμάσει τον λαό του για πόλεμο, ξεκίνησε μια αντι-βρετανική και αντι-γαλλική εκστρατεία στα ισπανικά μέσα ενημέρωσης που απαίτησαν το γαλλικό Μαρόκο, το Καμερούν και την επιστροφή του Γιβραλτάρ.[30] Στις 19 Ιουνίου 1940, ο Φράνκο πίεσε με ένα μήνυμα προς τον Χίτλερ λέγοντας ότι ήθελε να εισέλθει στον πόλεμο, αλλά ο Χίτλερ ενοχλήθηκε από το αίτημα του Φράνκο για τη γαλλική αποικία του Καμερούν, που ήταν Γερμανική πριν από τον Α 'Παγκόσμιο Πόλεμο και την οποία ο Χίτλερ ήθελε πίσω. Ο Φράνκο θεωρούσε σοβαρά ότι εμποδίζει τη συμμαχική πρόσβαση στη Μεσόγειο μέσω της εισβολής στο Βρετανικό ελεγχόμενο Γιβραλτάρ, αλλά εγκατέλειψε την ιδέα αφού έμαθε ότι το σχέδιο θα είχε πιθανώς αποτύχει και θα έδινε στους Βρετανούς την αφορμή να κηρύξουν τον πόλεμο στην Ισπανία και να δώσουν έτσι στο Ηνωμένο Βασίλειο και τους συμμάχους του μια εξαιρετική ευκαιρία να πάρουν τόσο τα Κανάρια Νησιά όσο και το ισπανικό Μαρόκο, καθώς και να εισβάλουν ενδεχομένως στην ηπειρωτική Ισπανία.[22][31][32]

Ο Φράνκο γνώριζε ότι οι αεροπορικές του δυνάμεις δεν θα ήταν σε θέση να προστατεύσουν τις ισπανικές πόλεις από τις επιθέσεις της Βρετανικής Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας και το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό θα μπορούσε να μπλοκάρει την Ισπανία για να αποτρέψει τις εισαγωγές κρίσιμων υλικών όπως το πετρέλαιο. Η Ισπανία εξαρτόταν από τις εισαγωγές πετρελαίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα αποκοπούν εάν η Ισπανία προσχώρούσε επίσημα στον Άξονα. Όταν η εισβολή στη Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε στις 22 Ιουνίου 1941, ο υπουργός Εξωτερικών του Φράνκο Ραμόν Σερράνο Σούνερ πρότεινε αμέσως τη συγκρότηση μιας μονάδας στρατιωτικών εθελοντών για να ενταχθούν στην εισβολή. Τα εθελοντικά ισπανικά στρατεύματα (División Azul ή "Blue Division") πολέμησαν στο Ανατολικό Μέτωπο υπό τη γερμανική διοίκηση από το 1941 έως το 1944.[33][34]

Το 1944 οι ΗΠΑ έκαναν επίσημο διάβημα γι' αυτή την κατάσταση και ο Φράνκο αναγκάστηκε να περιορίσει, τουλάχιστον επιφανειακά, την κίνηση αυτών των Γερμανών στη χώρα του, αν και ποτέ η συνεργασία εκείνη δεν διακόπηκε. Αξιοσημείωτο είναι ότι πριν την απόβαση των Συμμάχων στη Σικελία, η βρετανική υπηρεσία πληροφοριών ΜΙ5 οργάνωσε την Επιχείρηση Κιμάς και φρόντισε να εκβρασθεί στις ισπανικές ακτές πτώμα (υποτιθέμενου) σκοτωμένου Βρετανού αξιωματικού, του ταγματάρχη Μάρτιν, που τον μετέφερε το υποβρύχιο Seraph. Ο νεκρός (που στην πραγματικότητα ήταν ένας Ουαλός αλκοολικός ονομαζόμενος Glyndwr Michael που είχε πεθάνει από πνευμονία) έφερε γνησίως πλαστά απόρρητα έγγραφα[35], που περιέγραφε επιχείρηση απόβασης[36]. Τα μυστικά εκείνα πέρασαν αμέσως στη Γερμανία, αλλά ήταν επίτηδες παραποιημένα: Ανέφεραν απόβαση στη Σαρδηνία και στην Ελλάδα, προφανώς για να αποσπάσουν την προσοχή των Γερμανών. Το γεγονός αποδεικνύει ότι οι Σύμμαχοι γνώριζαν πολύ καλά τις ισχυρές σχέσεις του Φράνκο με τη Γερμανία. Μεταπολεμικά μάλιστα σημαντικός αριθμός καταδιωκόμενων Ναζί διέφυγε στη Νότια Αμερική μέσω Ισπανίας και κάποιοι βρήκαν και μόνιμο καταφύγιο στη χώρα του Φράνκο.[37]

Ο Φράνκο ήταν αρχικά αντιπαθής με τον Κουβανό Πρόεδρο Φουλχένσιο Μπατίστα, ο οποίος, κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, πρότεινε μια κοινή αμερικανική και λατινοαμερικανική διακήρυξη πολέμου στην Ισπανία προκειμένου να ανατραπεί το καθεστώς του Φράνκο.[37] Ο Χίτλερ ίσως δεν ήθελε πραγματικά την Ισπανία να ενταχθεί στον πόλεμο, καθώς χρειάζονταν ουδέτερα λιμάνια για την εισαγωγή υλικών από χώρες της Λατινικής Αμερικής και αλλού. Επιπλέον, ο Χίτλερ θεώρησε ότι η Ισπανία θα αποτελούσε βάρος, καθώς θα εξαρτιόταν από τη βοήθεια της Γερμανίας. Μέχρι το 1941 οι γαλλικές δυνάμεις της Γαλλίας του Βισύ αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητά τους στη Βόρεια Αφρική, μειώνοντας την ανάγκη για ισπανική βοήθεια και ο Χίτλερ ήταν επιφυλακτικός για το άνοιγμα ενός νέου μετώπου στη δυτική ακτή της Ευρώπης, καθώς αγωνίστηκε να ενισχύσει τους Ιταλούς στην Ελλάδα και τη Γιουγκοσλαβία. Ο Φράνκο υπέγραψε αναθεωρημένο Σύμφωνο κατά της Κομιντέρν στις 25 Νοεμβρίου 1941.

Μετά τον πόλεμο, η ισπανική κυβέρνηση προσπάθησε να καταστρέψει όλα τα στοιχεία της συνεργασίας της με τον Άξονα. Το 2010 ανακαλύφθηκαν έγγραφα που δείχνουν ότι στις 13 Μαΐου 1941 ο Φράνκο διέταξε τους επαρχιακούς κυβερνήτες να καταρτίσουν έναν κατάλογο με τους εβραίους των περιοχών, ενώ διαπραγματεύθηκε μια συμμαχία με τις δυνάμεις του Άξονα.[38] Ο Φράνκο παρείχε στον Χίμλερ, έναν κατάλογο με τους 6.000 Εβραίων στην Ισπανία. Παρόλο που ο Φράνκο έκανε περιστασιακές αρνητικές αναφορές στους Εβραίους, είχε εβραίους φίλους στο Μαρόκο και μάλιστα δημόσια διέκοψε την εκδήλωση διακρίσεων κατά των Εβραίων εκεί. Όταν ο Φράνκο έγινε δικτάτορας, καμία επίσημη επίθεση εναντίον των Εβραίων δεν ήταν ποτέ αντιμέτωπη με την κυβέρνησή του, ούτε παρέδωσε ποτέ τους Εβραίους στη Γερμανία. Οι Ισπανοί Εβραίοι υπηρετούσαν στο Φρανκικό στρατό του Φράνκο. Επιπλέον, οι Ισπανοί διπλωμάτες επέκτειναν τη διπλωματική τους προστασία στους Εβραίους στην Ουγγαρία, την Τσεχοσλοβακία και τα Βαλκάνια.[38][39][40]

Η Ισπανία υπό τον Φράνκο

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Δικτατορία του Φρανθίσκο Φράνκο

Ο Φράνκο αναγνωρίστηκε ως Ισπανός αρχηγός κράτους από τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία τον Φεβρουάριο του 1939. Είχε ήδη διακηρυχθεί Γενικός Γραμματέας των Εθνικιστών και Jefe del Estado (Αρχηγός του κράτους) τον Οκτώβριο του 1936 και στη συνέχεια πήρε τον επίσημο τίτλο "Su Excelencia el Jefe de Estado" ("Η αυτού εξοχότης αρχηγός του κράτους"). Αναφέρθηκε επίσης σε κρατικά και επίσημα έγγραφα ως "Caudillo de España" ("ο ηγέτης της Ισπανίας"), και μερικές φορές αποκαλείται "el Caudillo de la Última Cruzada y de la Hispanidad" ("ο ηγέτης της τελευταίας σταυροφορίας και της ισπανικής κληρονομιάς") και το" el Caudillo de la Guerra de Liberación contra el Comunismo y sup Cómplices "(" ο ηγέτης του πολέμου της απελευθέρωσης ενάντια στον κομμουνισμό και τους συνεργούς του").

Στις 26 Ιουλίου 1947 ο Φράνκο διακήρυξε την Ισπανία ως μοναρχία, αλλά δεν ανέφερε μονάρχη. Αυτή η χειρονομία έγινε περισσότερο για να κατευνάσει τους μοναρχικούς στο "Movimiento Nacional" (Καρλιστές και Αλφονσιστές). Το πορτρέτο του εμφανίστηκε στα περισσότερα ισπανικά νομίσματα και γραμματόσημα και πρόσθεσε επίσης την φράση "με τη χάρη του Θεού", μια φράση που συνήθως είναι μέρος της μοναρχίας.[41] Ο Φράνκο ζήτησε αρχικά την υποστήριξη από διάφορες εθνικιστικές ομάδες. Η διοίκησή του περιόρισε όμως τους φασιστές υπέρ των τεχνοκρατών, πολλοί από τους οποίους συνδέονταν με την "Opus Dei", η οποία προώθησε έναν οικονομικό εκσυγχρονισμό. Αν και ο Φράνκο και η Ισπανία υπό την κυριαρχία του υιοθέτησαν κάποιες ιδέες του φασισμού, αυτός και η Ισπανία υπό την κυριαρχία του, γενικά δεν θεωρούνται φασίστες. Αν και αυταρχικός, ήταν από τη φύση του συντηρητικός και παραδοσιακός. Τα λίγα σταθερά σημεία στη μακρά κυριαρχία του Φράνκο ήταν πάνω απ 'όλα ο αυταρχισμός, ο Εθνικισμός, ο Καθολικισμός, ο αντι-Ελευθεροτεκτονισμός και ο Αντικομμουνισμός.[42][43][44][45]

Με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ισπανία υπέφερε από τις οικονομικές συνέπειες της απομόνωσής της από τη διεθνή κοινότητα. Η Ισπανία αποκλείστηκε από το Σχέδιο Μάρσαλ, σε αντίθεση με άλλες ουδέτερες χώρες της Ευρώπης. Η κατάσταση αυτή τελείωσε εν μέρει όταν, ενόψει των εντάσεων του Ψυχρού Πολέμου και της στρατηγικής θέσης της Ισπανίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής συνήψαν εμπορική και στρατιωτική συμμαχία με τον Φράνκο. Αυτή η ιστορική συμμαχία άρχισε με την επίσκεψη του προέδρου των ΗΠΑ, Αιζενχάουερ στην Ισπανία το 1953, που οδήγησε στο Σύμφωνο της Μαδρίτης. Η Ισπανία εισήχθη στη συνέχεια στα Ηνωμένα Έθνη το 1955. Οι αμερικανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην Ισπανία που χτίστηκαν έκτοτε περιλαμβάνουν το Ναυτικό Σταθμό Rota, την Αεροπορική Βάση Morón και την Αεροπορική Βάση Torrejón.[42][46][47][48]

Πολιτική βία

Επεξεργασία

Η πρώτη δεκαετία της κυριαρχίας του Φράνκο μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου το 1939, συνέχισε την καταπίεση και τη δολοφονία ενός απροσδιόριστου αριθμού πολιτικών αντιπάλων. Η εκτίμηση είναι δύσκολη και αμφιλεγόμενη, αλλά ο αριθμός των ατόμων που σκοτώθηκαν ή δολοφονήθηκαν πιθανότατα βρίσκεται μεταξύ 15000 και 50000.[εκκρεμεί παραπομπή]

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, το κράτος του Φράνκο είχε γίνει λιγότερο βίαιο, αλλά κατά τη διάρκεια ολόκληρης του διακυβέρνησης, οι μη κυβερνητικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις και όλοι οι πολιτικοί αντίπαλοι του, από τις κομμουνιστικές, αναρχικές οργανώσεις μέχρι τους φιλελεύθερους δημοκράτες και τους χωρικούς της Καταλονίας ή της χώρας των Βάσκων, ελέγχονταν αυστηρά με όλα τα μέσα και τη βίαιη καταστολή της αστυνομίας. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις του "Confederación Nacional del Trabajo" (CNT) και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις του πολιτικού κόμματος της "Unión de Trabajadores" (UGT) είχαν τεθεί εκτός νόμου και αντικαταστάθηκαν το 1940 από την "Sindicato Vertical". Το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα και η "Esquerra Republicana de Catalunya" (ERC) απαγορεύτηκαν το 1939, ενώ το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ισπανίας (PCE) βγήκε στην παρανομία. Απο το Εθνικιστικό Κόμμα των Βάσκων (PNV) το 1959, δημιουργήθηκε η ένοπλη ομάδα ΕΤΑ για να διεξάγει έναν πόλεμο χαμηλής έντασης κατά του Φράνκο.[εκκρεμεί παραπομπή]

Ο Ισπανικός εθνικισμός του Φράνκο προώθησε μια ενιαία εθνική ταυτότητα, καταστέλλοντας την πολιτιστική ποικιλομορφία της Ισπανίας. Οι ταυρομαχίες και το φλαμένκο προωθήθηκαν ως εθνικές παραδόσεις, ενώ οι παραδόσεις που δεν θεωρούνταν "ισπανικές" καταπιέστηκαν. Η άποψη του Φράνκο για την ισπανική παράδοση ήταν κάπως τεχνητή και αυθαίρετη: ενώ καταργήθηκαν ορισμένες τοπικές παραδόσεις, η φλαμένκο, μια ανδαλουσιανή παράδοση, θεωρήθηκε μέρος μιας μεγαλύτερης εθνικής ταυτότητας. Όλες οι πολιτιστικές δραστηριότητες αποτέλεσαν αντικείμενο λογοκρισίας και πολλοί, όπως ο Σαρδάνα, ο εθνικός χορός της Καταλονίας, απαγορεύτηκαν σαφώς. Αυτή η πολιτισμική πολιτική ήταν χαλαρή με την πάροδο του χρόνου, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 και των αρχών της δεκαετίας του 1970.[49]

Οι περισσότερες πόλεις της χώρας και οι αγροτικές περιοχές αστυνομεύονταν από την Guardia Civil, μιας στρατιωτικής αστυνομίας για πολίτες, η οποία λειτουργούσε ως βασικό μέσο κοινωνικού ελέγχου του Franco. Οι αστικές περιοχές και μεγαλύτερες πόλεις βρίσκονταν ως επί το πλείστον κάτω από την Policia Armada, ("γκρίζες", λόγω του χρώματος των στολών τους), όπως αυτές αποκαλούνταν. Οι εξεγέρσεις των φοιτητών στα πανεπιστήμια στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970 καταστάλθηκαν βίαια από την έντονα Policía Armada. Η μυστική αστυνομία εργάστηκε στα ισπανικά πανεπιστήμια και η επιβολή από τις δημόσιες αρχές των παραδοσιακών καθολικών αξιών ήταν ο σκοπός του καθεστώτος, κυρίως με τη χρήση νόμου (Ley de Vagos y Maleantes, Act Vagrancy) που θέσπισε η Azaña. Μέσω αυτού του νόμου, η ομοφυλοφιλία και η πορνεία έγιναν ποινικά αδικήματα το 1954.[50][51]

Ο ρόλος της γυναίκας

Επεξεργασία

Ο Φράνκο έδειξε μια λατρεία στον παραδοσιακό ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία. Αυτή ήταν η αγαπημένη κόρη και αδελφή για τους γονείς και τους αδελφούς της, μια πιστή σύζυγος που κατοικεί με την οικογένειά της. Η επίσημη προπαγάνδα περιόρισε τον ρόλο των γυναικών στην οικογένεια και τη μητρότητα. Αμέσως μετά τον πόλεμο, ακυρώθηκαν οι προοδευτικοί νόμοι που είχε ψήφισε η Δημοκρατία με στόχο την ισότητα μεταξύ των φύλων. Οι γυναίκες δεν μπορούσαν να γίνουν δικαστίνες ή να καταθέσουν σε δίκη. Δεν μπορούσαν να γίνουν καθηγήτριες πανεπιστημίων, τις υποθέσεις και την οικονομική ζωή τους έπρεπε να διαχειρίζονται οι γονείς και οι σύζυγοί τους. Μέχρι τη δεκαετία του 1970, μια γυναίκα δεν μπορούσε να έχει τραπεζικό λογαριασμό χωρίς να συνυπογράφει ο πατέρας ή ο σύζυγός της. Αργότερα, στη δεκαετία του 1960 και του 1970, οι περιορισμοί αυτοί ήταν κάπως χαλαροί.[52]

Οικονομική πολιτική

Επεξεργασία

Ο εμφύλιος πόλεμος κατέστρεψε την ισπανική οικονομία. Οι υποδομές του κράτους είχαν υποστεί ζημιά, οι εργαζόμενοι είχαν σκοτωθεί και οι καθημερινές εργασίες παρεμποδίζονταν σοβαρά. Για περισσότερο από μια δεκαετία μετά τη νίκη του Φράνκο, η καταστραμμένη οικονομία ανέκαμπτε πολύ αργά. Ο Φράνκο ακολουθούσε αρχικά μια πολιτική αυτάρκειας, εμποδίζοντας σχεδόν όλο το διεθνές εμπόριο. Η πολιτική είχε καταστροφικές συνέπειες και η οικονομία έμεινε στάσιμη.[εκκρεμεί παραπομπή]

Στο χείλος της πτώχευσης, ένας συνδυασμός πιέσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το ΔΝΤ και, κυρίως, τους τεχνοκράτες από το Opus Dei, κατάφερε να πείσει το καθεστώς να υιοθετήσει μια ελεύθερη οικονομία της αγοράς. Πολλοί από την "παλιά φρουρά" που ήταν υπεύθυνοι για την οικονομία αντικαταστάθηκαν από τεχνοκράτες, παρά την αρχική αντίθεση του Φράνκο. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 παρατηρήθηκε μέτρια επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας μετά από κάποιες μικρές μεταρρυθμίσεις και χαλάρωση των ελέγχων. Ωστόσο, η ανάπτυξη αποδείχθηκε υπερβολική για την οικονομία, καθώς οι ελλείψεις και ο πληθωρισμός ξέσπασαν προς τα τέλη της δεκαετίας του 1950.[εκκρεμεί παραπομπή]

Όταν ο Φράνκο αντικατέστησε τους προηγούμενους υπουργούς του με τους απολιτικούς τεχνοκράτες, το καθεστώς εφάρμοσε διάφορες αναπτυξιακές πολιτικές που περιλάμβαναν οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Μετά από μια ύφεση, η ανάπτυξη ξεκίνησε από το 1959, δημιουργώντας μια οικονομική άνθηση που κράτησε μέχρι το 1974 και έγινε γνωστή ως το "Ισπανικό Θαύμα". Παράλληλα με την απουσία κοινωνικών μεταρρυθμίσεων και τη μετατόπιση της οικονομικής δύναμης, ξεκίνησε μια μαζική μετανάστευση σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και, σε μικρότερο βαθμό, στη Νότια Αμερική. Η μετανάστευση βοήθησε το καθεστώς με δύο τρόπους. Η χώρα έχασε τους πληθυσμούς που δεν θα ήταν σε θέση να κρατήσει στην εργασία και οι μετανάστες έδωσαν στη χώρα τα αναγκαία χρηματικά εμβάσματα.[εκκρεμεί παραπομπή]

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, οι πλούσιες τάξεις της γαλλόφωνης Ισπανίας αύξησαν τις περιουσίες τους, ιδίως όσοι παρέμειναν πολιτικά πιστοί, ενώ η μεσαία τάξη άνθιζε καθώς προχωρούσε το "οικονομικό θαύμα". Οι νέες διεθνείς εταιρείες δημιούργησαν εργοστάσια στην Ισπανία όπου οι μισθοί ήταν χαμηλοί, οι φόροι εταιρειών ήταν πολύ χαμηλοί, απαγορεύτηκαν οι απεργίες και η κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων ή οι κρατικές προστασίες ήταν σχεδόν ανήκουστες. Οι κρατικές επιχειρήσεις όπως ο κατασκευάστρια εταιρία αυτοκινήτων SEAT, φορτηγών Pegaso και η πετρελαϊκή εταιρία INH, αύξησαν μαζικά την παραγωγή. Η Ισπανία ήταν ουσιαστικά μια νέα μαζική αγορά, έγινε η δεύτερη ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στον κόσμο μεταξύ 1959 και 1973, ακριβώς πίσω από την Ιαπωνία. Μέχρι τη στιγμή του θανάτου του Φράνκο, το 1975, η Ισπανία εξακολουθούσε να παραμένει πίσω από το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης, αλλά το χάσμα μεταξύ του κατά κεφαλήν ΑΕΠ και εκείνου των κορυφαίων χωρών της Δυτικής Ευρώπης είχε μειωθεί σημαντικά και η χώρα είχε αναπτύξει μια μεγάλη βιομηχανοποιημένη οικονομία.[εκκρεμεί παραπομπή]

Θάνατος

Επεξεργασία
 
Ο Carlos Arias Navarro και ο Φράνκο τον Οκτώβριο του 1975, λίγο πριν πέσει σε κώμα.

Ο Φράνκο αποφάσισε να διορίσει έναν βασιλιά για να επιτύχει την αντιβασιλεία του, αλλά συνεχίστηκαν οι διαμάχες μεταξύ των Καρλιστών και των Αλφονσιστών. Σε μια προσπάθεια να αποφύγει την επανάληψη των Καρλικών πολέμων, πρόσφερε τον θρόνο στον αρχιδούκα Otto von Habsburg. Εκείνος αρνήθηκε, δηλώνοντας ότι θα θεωρηθεί ως ο Γερμανός κυβερνήτης της Ισπανίας και ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να ξεχάσει την αυστριακή ταυτότητά του. Το 1969 ο Φράνκο διόρισε τον Χουάν Κάρλος Α΄ της Ισπανίας, ο οποίος είχε εκπαιδευτεί από αυτόν στην Ισπανία, με τον νέο τίτλο του πρίγκιπα της Ισπανίας. Αυτή η ονομασία ήταν έκπληξη για τους Καρλιστές, καθώς και για τον πατέρα του Χουάν Κάρλος, τον κόμη της Βαρκελώνης, ο οποίος είχε ανώτερη αξίωση στον θρόνο, αλλά ο Φράνκο φοβόταν ότι ήταν υπερβολικά φιλελεύθερος. Μέχρι το 1973 ο Φράνκο είχε παραιτηθεί από το αξίωμα του πρωθυπουργού, παραμένοντας μόνο ως αρχηγός κράτους και αρχηγός του στρατού.

Στις 19 Ιουλίου 1974, ο Φράνκο αρρώστησε από διάφορα προβλήματα υγείας και ο Χουάν Κάρλος ανέλαβε την ιδιότητα του αρχηγού κράτους. Ο Φράνκο ανέκαμψε σύντομα και στις 2 Σεπτεμβρίου ανέλαβε εκ νέου τα καθήκοντά του ως αρχηγός κράτους. Έναν χρόνο αργότερα αρρώστησε πάλι, συμπεριλαμβανομένης μιας μακράς μάχης με τη νόσο του Parkinson. Η τελευταία δημόσια εμφάνιση του Φράνκο ήταν την 1η Οκτωβρίου 1975, όταν, παρά την περίεργη και εύθραυστη εμφάνισή του, έδωσε ομιλία στα πλήθη στην πλατεία Oriente της Μαδρίτης.

Στις 30 Οκτωβρίου 1975 έπεσε σε κώμα και τέθηκε σε μηχανική υποστήριξη ζωής. Η οικογένεια του Φράνκο συμφώνησε να αποσυνδέσει τις μηχανές υποστήριξης και επίσημα πέθανε στις 20 Νοεμβρίου 1975 από καρδιακή ανεπάρκεια, σε ηλικία 82 ετών — την ίδια ημερομηνία με τον θάνατο του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, ιδρυτή τηςΦάλαγγας.

Η σορός του Φράνκο ενταφιάστηκε στο Valle de los Caídos, ένα κολοσσιαίο μνημείο για τα θύματα του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, που χτίστηκε με την καταναγκαστική εργασία πολιτικών κρατουμένων. Στην κηδεία του παρευρέθηκε ο πρίγκιπας Ρενιέ Γ΄ του Μονακό, καθώς και ο ηγέτης της Χιλής, στρατηγός Αουγκούστο Πινοσέτ. Ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον αποκάλεσε τον Φράνκο "πιστό φίλο και σύμμαχο των Ηνωμένων Πολιτειών".[48][53]

Κληρονομιά

Επεξεργασία

Στην Ισπανία και στο εξωτερικό, η κληρονομιά του Φράνκο παραμένει αμφιλεγόμενη. Το λεξικό της Οξφόρδης χρησιμοποιεί το καθεστώς του Φράνκο ως παράδειγμα για τον φασισμό. Ο Φράνκο χρησίμευσε ως πρότυπο για πολλούς αντικομμουνιστικούς δικτάτορες στη Νότια Αμερική. Ο Αουγκούστο Πινοσέτ είναι γνωστό ότι θαύμαζε τον Φράνκο. Ομοίως, μόλις το 2006, όταν απεβίωσε ο Πινοσέτ, οι υποστηρικτές του Φράνκο στην Ισπανία απέδωσαν φόρο τιμής στον Πινοσέτ.[54][55][56]

Πολλοί Ισπανοί, ιδιαίτερα όσοι υπέφεραν το διάστημα της δικτατορίας του Φράνκο, προσπάθησαν να άρουν την επίσημη αναγνώριση του καθεστώτος του. Τα περισσότερα κυβερνητικά κτίρια και οδοί που πήραν το όνομά του κατά τη διάρκεια της μακράς του διακυβέρνησης επανήλθαν στα αρχικά τους ονόματα. Η ισπανική κυβέρνηση απαγόρευσε το 2007 όλες τις επίσημες δημόσιες αναφορές στο καθεστώς του Φράνκο και άρχισε την απομάκρυνση όλων των αγαλμάτων, των οδών και των μνημείων που συνδέονταν με το καθεστώς. Οι εκκλησίες που τιμούν τον Φράνκο ενδέχεται να χάσουν κρατική ενίσχυση. Από το 1978 ο εθνικός ύμνος της Ισπανίας, το Μάρτσα ρεάλ, δεν συνοδεύεται από τους στίχους που εισήγαγε ο Φράνκο.

Τον Μάρτιο του 2006, η Μόνιμη Επιτροπή της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης ενέκρινε ομόφωνα ψήφισμα που "καταδικάζει" σθεναρά τις "πολλαπλές και σοβαρές παραβιάσεις" των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν στην Ισπανία από το Φρανκικό καθεστώς, από το 1939 έως το 1975. Το ψήφισμα έγινε με πρωτοβουλία του Leo Brincat και του ιστορικού Luis María de Puig και ήταν η πρώτη διεθνής επίσημη καταδίκη της καταστολής που θέσπισε το καθεστώς του Φράνκο. Το ψήφισμα παρότρυνε, επίσης, να δοθεί στους ιστορικούς (επαγγελματίες και ερασιτέχνες) πρόσβαση στα διάφορα αρχεία του Φρανκικού καθεστώτος, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του ιδιωτικού Ιδρύματος Francisco Franco, τα οποία, όπως και άλλα αρχεία, παραμένουν απρόσιτα για το κοινό από το 2006. Το Ίδρυμα Francisco Franco έλαβε διάφορα αρχεία από το παλάτι El Pardo και φέρεται να έχει πουλήσει μερικά από αυτά σε ιδιώτες. Επιπλέον, το ψήφισμα κάλεσε τις ισπανικές αρχές να δημιουργήσουν ένα υπόγειο εκθετήριο στο μνημείο του "Valle de los Caidos" για να εξηγήσουν τις «τρομερές» συνθήκες με τις οποίες χτίστηκε. Τέλος, πρότεινε την κατασκευή μνημείων εις μνήμην των θυμάτων του Φράνκο, στη Μαδρίτη και σε άλλες σημαντικές πόλεις.[57].[58][59][60][61]

Πρόσφατα, ο "Σύνδεσμος για την Ανάκτηση της Ιστορικής Μνήμης" (ARHM) ξεκίνησε μια συστηματική αναζήτηση των μαζικών τάφων πολιτών που εκτελέστηκαν κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Φράνκο, η οποία υποστηρίχθηκε από τη νίκη του PSOE κατά τις εκλογές του 2004 από την κυβέρνηση Χοσέ Λουίς Ροδρίγκεθ Θαπατέρο. Οι Φαλαγγίτες υποστηρικτές του Φράνκο αντιτίθενται στο κίνημα ανεξαρτησίας και στη δήλωση της ανεξαρτησίας της Καταλονίας από την Ισπανία.[60][60][60][62][63]

Ο συσσωρευμένος πλούτος της οικογένειας του Φράνκο (περιλαμβανομένης της μεγάλης κληρονομιάς που απέκτησε ο Φράνκο, όπως το Pazo de Meirás, το Canto del Pico στα Torrelodones και το Cornide Palace στην A Coruña, και η σκοτεινή απόκτηση τους έγιναν επίσης θέματα δημόσιας συζήτησης. Οι εκτιμήσεις για τον πλούτο της οικογένειας κυμαίνονταν από 350 εκατομμύρια έως 600 εκατομμύρια ευρώ.[62] Ενώ ο Φράνκο πέθαινε, το ισπανικό κοινοβούλιο ψήφισε μια μεγάλη δημόσια σύνταξη για τη σύζυγό του Κάρμεν Πόλο, την οποία οι μεταγενέστερες δημοκρατικές κυβερνήσεις συνέχισαν να πληρώνουν. Την εποχή του θανάτου της, το 1988, είχε λάβει ως σύνταξη συνολικά πάνω από 12,5 εκατομμύρια πεσέτες (τέσσερα εκατομμύρια περισσότερα από τον μισθό του Φελίπε Γκονζάλες, τότε αρχηγού της κυβέρνησης). [62][62][64]

Σημειώσεις, αναφορές

Επεξεργασία
  1. ↑ Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
  2. ↑ nm0290542. Ανακτήθηκε στις 14  Σεπτεμβρίου 2023.
  3. ↑ boe.es/datos/pdfs/BOE//1940/101/A02447-02448.pdf.
  4. ↑ www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1939/140/A02733-02733.pdfl.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 fnff.es/historia/812051671/francisco-franco-biografia-cronologica.html.
  6. ↑ postimg.cc/Fd7S7QWn.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1934/088/A02386-02387.pdf.
  8. ↑ www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1934/345/A02052-02052.pdf.
  9. ↑ media.gettyimages.com/photos/rendezvous-with-general-franco-and-his-wife-dona-carmen-madrid-palais-picture-id160656178?s=2048x2048.
  10. ↑ www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1941/085/A02002-02002.pdf.
  11. ↑ 11,0 11,1 www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1934/088/A02386-02387.pdf.
  12. ↑ www.boe.es/boe/dias/1971/02/20/pdfs/A02852-02852.pdf.
  13. ↑ Στίβεν Τσεν, Chad Hurley, Jawed Karim: (πολλαπλές γλώσσες) YouTube. Nl3GorpLQt0.
  14. ↑ 14,0 14,1 www.ordens.presidencia.pt?idc=154.
  15. ↑ www.lavanguardia.com/local/tarragona/20160603/402261984434/diputacion-tarragona-revocara-honores-regimen-franco.html.
  16. ↑ www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1927/326/A01066-01068.pdfhttps://www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1927/326/A01066-01068.pdf.
  17. ↑ www.gettyimages.es/detail/fotograf%C3%ADa-de-noticias/generalissimo-francisco-franco-in-this-10-9-75-fotograf%C3%ADa-de-noticias/515403204.
  18. ↑ www.boe.es/biblioteca_juridica/abrir_pdf.php?id=PUB-DH-2015-33.
  19. ↑ www.eldiario.es/economia/yolanda-diaz-retira-medalla-merito-trabajo-franco-represores-dictadura_1_9659693.html. Ανακτήθηκε στις 27  Οκτωβρίου 2022.
  20. ↑ www.lamoncloa.gob.es/serviciosdeprensa/notasprensa/trabajo14/Paginas/2022/271022-retirada-medalla-merito-trabajo-franco.aspx. Ανακτήθηκε στις 28  Οκτωβρίου 2022.
  21. ↑ Υπάρχουν υποψίες για δολιοφθορά του αεροπλάνου από τους Γερμανούς
  22. ↑ 22,0 22,1 Lochner, Louis P. (ed.) (1948). The Goebbels Diaries, London: Hamish Hamilton, 25 October 1940, 153.
  23. ↑ Reagan, Geoffrey (1992) Military Anecdotes. Guinness Publishing. (ISBN 0-85112-519-0). p. 51
  24. ↑ Meyers, William P. «Pius XI and the Rise of General Franco». III Publishing. 
  25. ↑ γνωστό ως 'Μ' από τις ταινίες του Τζέημς Μπόντ
  26. ↑ Ρειμόν Καρτιέ, Ιστορία του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, Πάπυρος, Αθήνα, 1964
  27. ↑ Βλ. και Ζολώτα, Αναστασίου Π. (2004). Η Μεσόγειος κατά τον Β' παγκόσμιον πόλεμον 1939-1945 Η συμβολή της Ελλάδος προς αποτροπήν της καταλήψεως της Μεσογείου υπό της Γερμανίας. Θεσσαλονίκη: Ερωδιός. ISBN 960-6601-38-2.  line feed character in |title= at position 53 (βοήθεια)
  28. ↑ Preston, Paul (1992). «Franco and Hitler: The Myth of Hendaye 1940». Contemporary European History 1 (1): 1–16 (5). doi:10.1017/s0960777300005038. ISSN 0960-7773. 
  29. ↑ Lukacs, John (2001). The Last European War: September 1939 – December 1941. Yale University Press, p. 364. (ISBN 0300089155).
  30. ↑ Weinberg, Gerhard A World In Arms, Cambridge: Cambridge University Press, 2005 page 133.
  31. ↑ Weinberg, Gerhard A World In Arms, Cambridge: Cambridge University Press, 2005 page 177.
  32. ↑ Sager, Murray (Ιουλίου 2009). «Franco, Hitler & the play for Gibraltar: how the Spanish held firm on the Rock». Esprit de Corps. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2012. 
  33. ↑ Pike, David Wingeate (2008). Franco and the Axis Stigma. Palgrave Macmillan. σελ. 48. doi:10.1057/9780230205444. ISBN 978-1-349-30089-1. 
  34. ↑ 250. Infanterie-Division. Axishistory.com. Retrieved on 17 December 2017.
  35. ↑ Με την έννοια ότι η επιστολή του Ναυάρχου Νη ήταν γνήσια ως προς την υπογραφή της αλλά πλαστή ως προς το περιεχόμενό της
  36. ↑ Καρτιέ, ό.π.
  37. ↑ 37,0 37,1 «Batista's Boost». Time. 18 January 1943. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-08-26. https://web.archive.org/web/20130826011532/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,802544,00.html. Ανακτήθηκε στις 2 March 2010. 
  38. ↑ 38,0 38,1 «WWII document reveals: General Franco handed Nazis list of Spanish Jews». Haaretz.com. 22 Ιουνίου 2010. 
  39. ↑ Aderet, Ofer. "World War II document reveals: General Franco handed Nazis list of Spanish Jews." Haaretz News Agency. 22 June 2010
  40. ↑ Alpert, Michael (2009). «Spain and the Jews in World War II». Jewish Historical Society 42: 201–210. 
  41. ↑ «The Franco Years: Policies, Programs, and Growing Popular Unrest». A Country Study: Spain. Library of Congress Country Studies. 
  42. ↑ 42,0 42,1 Laqueur, Walter (1996) Fascism: Past, Present, Future. Oxford University Press. (ISBN 0195092457). p. 13
  43. ↑ De Meneses, Filipe Ribeiro (2001) Franco and the Spanish Civil War. Routledge. p. 87. (ISBN 0415239257).
  44. ↑ Gilmour, David (1985) The Transformation of Spain: From Franco to the Constitutional Monarchy. Quartet Books. p. 7. (ISBN 070432461X).
  45. ↑ Payne (1999), pp. 347, 476
  46. ↑ Carrasco-Gallego, José A (2012). «The Marshall Plan and the Spanish postwar economy: a welfare loss analysis1». The Economic History Review 65: 91–119. doi:10.1111/j.1468-0289.2010.00576.x. https://archive.org/details/sim_economic-history-review_2012-02_65_1/page/91. 
  47. ↑ Calvo-Gonzalez, O. (2006). «Neither a Carrot nor a Stick: American Foreign Aid and Economic Policymaking in Spain during the 1950s». Diplomatic History 30 (3): 409. doi:10.1111/j.1467-7709.2006.00561.x. https://archive.org/details/sim_diplomatic-history_2006-06_30_3/page/409. 
  48. ↑ 48,0 48,1 Rubottom, R. Richard and Murphy, J. Carter (1984) Spain and the United States: Since World War II. Praeger.
  49. ↑ Roman, Mar (27 October 2007). "Spain frets over future of flamenco." Associated Press.
  50. ↑ «4862 – 17 julio 1954 – B.O. del E. – Núm. 198». Boletín Oficial del Estado. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2008. 
  51. ↑ «Gazeta histórica: Referencia: Páginas TIFF». Boletín Oficial del Estado. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2007. 
  52. ↑ Tremlett, Giles (2006). Ghosts of Spain. Faber and Faber Ltd. London. (ISBN 0802716741). p. 211.
  53. ↑ Official journal of the European Communities. 19. Office for Official Publications of the European Communities. 1976. σελ. 18. 
  54. ↑ «fascism, Oxford dictionaries». Oxford University Press. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2018. Franco in Spain were also Fascist 
  55. ↑ Cedéo Alvarado, Ernesto (4 February 2008). «Rey Juan Carlos abochornó a Pinochet». Panamá América. http://www.panamaamerica.com.pa/content/rey-juan-carlos-abochorn%C3%B3-pinochet. Ανακτήθηκε στις 4 April 2016. 
  56. ↑ "Viudos de Franco" homenajearon a Pinochet en España Αρχειοθετήθηκε 5 February 2015 στο Wayback Machine.
  57. ↑ Europe diary: Franco and Finland, BBC News, 6 July 2006
  58. ↑ Santander retira la estatua de Franco, El País, 18 December 2008
  59. ↑ Hamilos, Paul (19 October 2007). «Rallies banned at Franco's mausoleum». The Guardian (UK). https://www.theguardian.com/world/2007/oct/18/spain.paulhamilos. Ανακτήθηκε στις 3 January 2010. 
  60. ↑ 60,0 60,1 60,2 60,3 Primera condena al régimen de Franco en un recinto internacional, EFE, El Mundo, 17 March 2006 (Ισπανικά)
  61. ↑ Von Martyna Czarnowska, Almunia, Joaquin: EU-Kommission (4): Ein halbes Jahr Vorsprung, Weiner Zeitung, 17 February 2005 (German). Retrieved 26 August 2006. Αρχειοθετήθηκε 13 February 2006 στο Wayback Machine.
  62. ↑ 62,0 62,1 62,2 62,3 Gomez, Luis and Galaz, Mabel (9 September 2007) La cosecha del dictador, El País, (Ισπανικά)
  63. ↑ "Spain OKs Reparations to Civil War Victims", Associated Press, 28 July 2006
  64. ↑ "Madrid Unity Rally Mired by Fascist Salutes From Far-right Falange Party Members". Haaretz. 8 October 2017.

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  1. The Spanish Labyrinth : The social and political background of the Spanish Civil War, συγγραφέας Gerald Brenan, εκδόσεις Cambridge University Press, ISBN 0521 39827 4
  2. The Spanish Civil War συγγραφέας Gabriele Ranzato, εκδόσεις Interlink Books, New York, ISBN 151656-297-X
  3. The Spanish Republic and the Civil War 1931-39, συγγραφέας Gabriel Jackson, εκδόσεις Princeton Press, New Jersey, ISBN 0-691-00757-8
  4. Arms for Spain : The untold story of the Spanish Civil War, συγγραφέας Gerald Howson, εκδόσεις Saint Martin’s Press New York, ISBN 0312 24177-1
  5. The Spanish Revolution at the Crossroads (from the “Class Struggle”), Volume 2 Number 10-11 Nov./Dec. 1932), συγγραφέας Albert Weisbord
  6. Spain at War: The Spanish Civil War in Context, 1931-1939, συγγραφέας George Esenwein and Adrian Shubert εκδόσεις Longman, 1995, ISBN 0-582-25943-6
  7. Encyclopedia Britannica (www.britannica.com)
  8. HISTORY OF THE SPANISH CIVIL WAR : http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_Archives/spancivwar/spancivwarhis.html
  9. Spanish Civil War http://www.sispain.org/english/history/civil.html
  10. La guerre civile d'Espagne (1936-1939) - L' ESPAGNE AU COEUR http://site.voila.fr/espana36/index.htm Αρχειοθετήθηκε 2007-08-26 στο Wayback Machine.
  11. Ο ΙΣΠΑΝΙΚΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1936-1939, BEEVOR ANTONY
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Φρανθίσκο_Φράνκο&oldid=10692505"