Το «Άβαταρ 2» ανακατευθύνει εδώ. Για τον δεύτερο κύκλο του Άβαταρ: Ο Τελευταίος Ανεμοδαμαστής, δείτε: Άβαταρ: Ο Τελευταίος Ανεμοδαμαστής - Βιβλίο 2: Γη.

Το Avatar: The Way of Water είναι μια αμερικανική επική ταινία επιστημονικής φαντασίας του 2022 σε σκηνοθεσία Τζέιμς Κάμερον από σενάριο που έγραψε μαζί με τον Ρικ Τζάφα και την Αμάντα Σίλβερ, με μια ιστορία που έγραψε το τρίο με τους Τζος Φρίντμαν και Σέιν Σαλέρνο. Η παραγωγή έγινε από την Lightstorm Entertainment και την TGS Entertainment, και η διανομή έγινε από την 20th Century Studios. Είναι η συνέχεια του Avatar (2009) και η δεύτερη ταινία στο franchise Avatar. Τα μέλη του καστ Σαμ Γουόρθινγκτον, Ζόε Σαλντάνα, Στίβεν Λανγκ, Τζόελ Ντέιβιντ Μουρ, Σ.Σ.Χ. Πάουντερ, Τζιοβάνι Ριμπίζι, Ντίλιπ Ράο και Ματ Τζέραλντ επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους από την αρχική ταινία, με τη Σιγκούρνι Γουίβερ να επιστρέφει σε διαφορετικό ρόλο.[8] Τα νέα μέλη του καστ περιλαμβάνουν την Κέιτ Γουίνσλετ, τον Κλιφ Κέρτις, τον Έντι Φάλκο και την Τζεμέιν Κλέμεντ. Στην ταινία, ο Τζέικ Σάλι (Γουόρθινγκτον) και η οικογένειά του εξερευνούν τους ωκεανούς της Πανδώρας για να συναντήσουν τη φυλή Μετκαΐνα.

Avatar: The Way of Water
Κινηματογραφική αφίσα
ΣκηνοθεσίαΤζέιμς Κάμερον
Παραγωγή
ΣενάριοΤζέιμς Κάμερον, Τζος Φρίντμαν, Ρικ Τζάφα, Σέιν Σαλέρνο και Αμάντα Σίλβερ
ΠρωταγωνιστέςΣαμ Γουόρθινγκτον
Ζόε Σαλντάνα
Σιγκούρνι Γουίβερ
Τζόελ Ντέιβιντ Μουρ
Στίβεν Λανγκ
Κέιτ Γουίνσλετ
Ούνα Τσάπλιν
Κλιφ Κέρτις
CCH Pounder
Ματ Τζέραλντ
Ντέιβιντ Θιούλις
Τζιοβάνι Ριμπίζι
Έντι Φάλκο
Μισέλ Γιο
Τρίνιτι Μπλις
Μπρίτεν Ντάλτον
Τζεμέιν Κλεμέντ
Ντίλιπ Ράο
Μπρένταν Κάουελ
CJ Jones
Τζακ Τσάμπιον
Γιουσέφ Σουλεϊμάν Μοχάμεντ
ΜουσικήSimon Franglen
ΦωτογραφίαΡάσελ Κάρπεντερ
ΜοντάζΤζέιμς Κάμερον, Στίβεν Ε.Ρίφκιν, Ντέιβιντ Μπρένερ και Τζον Ρεφούα
Εταιρεία παραγωγής20th Century Fox, TSG Entertainment και Lightstorm Entertainment
Διανομή20th Century Fox, Fórum Hungary[1], Walt Disney Pictures[2] και Disney+
Πρώτη προβολή16  Δεκεμβρίου 2022 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής), 14  Δεκεμβρίου 2022 (Γερμανία και Γαλλία)[3] και 15  Δεκεμβρίου 2022 (Κιργιζία και Ουγγαρία)[4][1]
Διάρκεια192 λεπτά[5]
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΓλώσσαΑγγλικά
Προϋπολογισμός$250-460 εκατομμύρια[6][7]
Ακαθάριστα έσοδα$2.320 δισεκατομμύρια
ΠροηγείταιAvatar
ΈπεταιAvatar 3
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Κάμερον δήλωσε το 2006 ότι θα ήθελε να κάνει συνέχεια στο Avatar αν ήταν επιτυχημένο και ανακοίνωσε τις δύο πρώτες συνέχειες το 2010, μετά την ευρεία επιτυχία της πρώτης ταινίας, με το The Way of Water να στοχεύει να κυκλοφορήσει το 2014.[9][10] Ωστόσο, η προσθήκη τριών ακόμη σίκουελ, για πέντε συνολικά ταινίες Avatar, και η ανάγκη ανάπτυξης νέας τεχνολογίας για την αποτύπωση σκηνών κάτω από το νερό, κατόρθωμα που δεν είχε επιτευχθεί ποτέ πριν, οδήγησε σε σημαντικές καθυστερήσεις για να δώσει περισσότερο χρόνο στο συνεργείο για να εργαστεί στη συγγραφή, την προπαραγωγή και τα οπτικά εφέ.[11] Η διαδικασία των γυρισμάτων, η οποία έλαβε χώρα ταυτόχρονα με την τρίτη ταινία, ξεκίνησε στο Μανχάταν Μπιτς στην Καλιφόρνια, στις 15 Αυγούστου 2017. Η τοποθεσία των γυρισμάτων μετακόμισε στο Ουέλινγκτον στις 25 Σεπτεμβρίου 2017 και ολοκληρώθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου 2020 μετά από τρία χρόνια γυρισμάτων. Με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 350–460 εκατομμυρίων δολαρίων, είναι μία από τις πιο ακριβές ταινίες όλων των εποχών.[6][7]

Μετά από επανειλημμένες καθυστερήσεις στο αναμενόμενο πρόγραμμα κυκλοφορίας, το Avatar: The Way of Water έκανε πρεμιέρα στο Λονδίνο στις 6 Δεκεμβρίου του 2022 και κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους στις Ηνωμένες Πολιτείες στις 16 Δεκεμβρίου 2022. Η ταινία έχει εισπράξει πάνω από 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως, γίνοντας η πιο κερδοφόρα ταινία του 2022 και η τρίτη πιο κερδοφόρα ταινία όλων των εποχών. Έλαβε θετικές κριτικές από τους κριτικούς, οι οποίοι επαίνεσαν τα οπτικά εφέ και το τεχνικό της επίτευγμα, αλλά επέκριναν τη λεπτή αφήγηση και τη μεγάλη διάρκεια της.[12] Οργανισμοί όπως το Εθνικό Συμβούλιο Αναθεώρησης και το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου ανακήρυξαν το Avatar: The Way of Water ως μία από τις δέκα καλύτερες ταινίες του 2022. Η ταινία έλαβε επίσης πολλές άλλες διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων των υποψηφιοτήτων για την Καλύτερη Ταινία – Δράμα και την Καλύτερη Σκηνοθεσία στα 80α Βραβεία Χρυσής Σφαίρας καθώς και τέσσερις υποψηφιότητες για Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και για Καλύτερη Ταινία, κερδίζοντας αυτό των Καλύτερων Οπτικών Εφέ.

Δεκατέσσερα χρόνια αφότου οι Ναβί απέκρουσαν την ανθρώπινη εισβολή στην Πανδώρα από τη Διοίκηση Ανάπτυξης Πόρων (RDA), ο Τζέικ Σάλι ζει ως αρχηγός της φυλής Οματικάγια και μεγαλώνει μια οικογένεια με την Νετέγιαμ, η οποία περιλαμβάνει τους γιους Νετέγιαμ και Λόακ, την κόρη Τουκ και μια υιοθετημένη κόρη Κίρι (γεννημένη από το αδρανές avatar της Γκρέις Ογκουστίν). Τα παιδιά του είναι αχώριστα από ένα αγόρι που ονομάζεται Σπάιντερ, ο γιος του συνταγματάρχη Μάιλς Κουάριτς, ο οποίος γεννήθηκε στην Πανδώρα και δεν μπόρεσε να μεταφερθεί στη Γη σε κρυόσταση λόγω της βρεφικής του ηλικίας. Προς απογοήτευση των Ναβί, η RDA επιστρέφει για να προετοιμάσει την Πανδώρα για τον ανθρώπινο αποικισμό, καθώς η Γη πεθαίνει. Μεταξύ των νέων αφίξεων είναι ''ανασυνδυασμοί''—άβαταρ Ναβί εμφυτευμένοι με το μυαλό και τις μνήμες νεκρών ανθρώπων στρατιωτών—με τον ανασυνδυασμό του Κουάριτς να χρησιμεύει ως αρχηγός τους.

Ένα χρόνο αργότερα, ο Τζέικ ηγείται μιας αντάρτικης εκστρατείας κατά του RDA. Κατά τη διάρκεια μιας αποστολής κατά της εξέγερσης, ο Κουάριτς και οι υφιστάμενοι του αιχμαλωτίζουν τα παιδιά του Τζέικ. Ο Τζέικ και η Νεϊτίρι φτάνουν και τους ελευθερώνουν, αλλά ο Σπάιντερ παραμένει αιχμάλωτος από τον Κουάριτς, ο οποίος τον αναγνωρίζει ως γιο του. Αφού η RDA αποτυγχάνει να εξαναγκάσει τον Σπάιντερ να αποκαλύψει πληροφορίες μέσω βασανιστηρίων, ο Κουάριτς αποφασίζει να περάσει χρόνο μαζί του για να τραβήξει τον Σπάιντερ στο πλευρό του και με τη σειρά του, ο Σπάιντερ διδάσκει στον Κουάριτς για την κουλτούρα και τη γλώσσα των Ναβί. Έχοντας επίγνωση του κινδύνου που εγκυμονεί για την ασφάλειά τους η γνώση του Σπάιντερ για το πού βρίσκεται, ο Τζέικ και η οικογένειά του εξορίζονται από την Omaticaya και αποσύρονται στη φυλή των ανθρώπων των υφάλων Μετκαΐνα στην ανατολική ακτή της Πανδώρας. Αν και ο Τζέικ και η οικογένειά του έχουν καταφύγιο, ορισμένοι από τους άνδρες της φυλής τους αντιμετωπίζουν με αντιπάθεια λόγω της ανθρώπινης κληρονομιάς τους. Ωστόσο, η οικογένεια μαθαίνει τους τρόπους των ανθρώπων των υφάλων, η Κίρι αναπτύσσει έναν πνευματικό δεσμό με τη θάλασσα και τα πλάσματα της και ο Λόακ γίνεται φίλος της Τσιρέγια, κόρης του αρχηγού της φυλής Τονογουάρι και της συζύγου του Ρόναλ.

Ο Λόακ τσακώνεται με τον αδερφό της Τσιρέγια, Αονούνγκ. Όταν επιστρέφει για να ζητήσει συγγνώμη με την επιμονή του Τζέικ, ο Αονούνγκ και οι φίλοι του τον δελεάζουν σε ένα ταξίδι στην επικράτεια ενός επικίνδυνου θαλάσσιου αρπακτικού και τον αφήνουν αιχμάλωτο. Ο Λόακ σώζεται και γίνεται φίλος του Παγιακάν, ενός Τουλκούν - ένα έξυπνο και ειρηνικό είδος κητωδών που οι Μετκαΐνα θεωρούν την πνευματική τους οικογένεια. Μετά την επιστροφή του, ο Λόακ κερδίζει τη φιλία του Αονούνγκ παίρνοντας την ευθύνη για το ταξίδι, αλλά του λένε ότι ο Πακαγιάμ είναι ένας απόκληρος από το είδος του. Σε ένα ταξίδι στο Πνευματικό Δέντρο των Μετκαΐνα, το οποίο είναι υποβρύχιο, η Κίρι συνδέεται με αυτό και συναντά τη μητέρα της, της οποίας η συνείδηση ζει μέσα στον πλανήτη λόγω του θανάτου της καθώς ήταν συνδεδεμένη. Ωστόσο, η συνάντησή τους διακόπτεται όταν η Κίρι παθαίνει κρίση και πέφτει αναίσθητη. Ο Τζέικ καλεί τους Νορμ Σπέλμαν και Μαξ Πατέλ για βοήθεια χρησιμοποιώντας τον σύγχρονο ιατρικό εξοπλισμό τους, οι οποίοι διαγιγνώσκουν την Κίρι με επιληψία και προειδοποιούν ότι δεν μπορεί να διακινδυνεύσει να συνδεθεί ξανά με το Δέντρο των Ψυχών. Αν και η Κίρι σώζεται με την παρέμβαση της Ρόναλ, ο Κουάριτς είναι σε θέση να παρακολουθεί το αεροσκάφος που χρησιμοποιούν οι Σπέλμαν και Πατέλ μέχρι το αρχιπέλαγος όπου ζουν οι άνθρωποι των υφάλων. Φέρνοντας τον Σπάιντερ μαζί του, κυβερνά ένα φαλαινοθηρικό σκάφος που κυνηγάει Τουλκούν για να συλλέξει τα ένζυμα του εγκεφάλου τους για αντιγηραντικές θεραπείες που ονομάζονται amrita. Ο Κουάριτς και οι υφιστάμενοι του ταξιδεύουν σε όλο το αρχιπέλαγος, ανακρίνοντας βάναυσα τις αυτόχθονες φυλές για την τοποθεσία του Τζέικ. όταν αυτό αποδεικνύεται άκαρπο, διατάζει το πλήρωμα των φαλαινοθηρικών να σκοτώσει τα Τουλκούν κοντά στα χωριά για να τραβήξει τον Τζέικ έξω, γνωρίζοντας ότι θα εξοργίσει τις φυλές. Ο Λόακ συνδέεται διανοητικά με τον Πακαγιάν και μαθαίνει ότι ο Τουλκούν εκδιώχθηκε επειδή πήγε ενάντια στους ειρηνιστικούς τρόπους του είδους του και επιτέθηκε στους φαλαινοθήρες που σκότωσαν τη μητέρα του, με αποτέλεσμα τον θάνατο πολλών Τουλκούν και Ναβί.

Όταν οι Μετκαΐνα μαθαίνουν για τις δολοφονίες του Τουλκούν, ο Λόακ απογειώνεται για να προειδοποιήσει τον Παγιακάν, ακολουθούμενος από τα αδέρφια του, Τσιγιέρα, Αονούνγκ και Ρότξο. Βρίσκουν τον Πακαγιάν να καταδιώκεται από τους φαλαινοθήρες και ο Λόακ, η Τσιγιέρα και η Τουκ αιχμαλωτίζονται από τον Κουάριτς. Με τα παιδιά τους σε κίνδυνο, ο Τζέικ, η Νεϊτίρι και οι Μετκαΐνα ξεκινούν να αντιμετωπίσουν τους ανθρώπους. Ο Κουάριτς αναγκάζει τον Τζέικ να παραδοθεί, αλλά όταν βλέπει τον Λόακ να κινδυνεύει, ο Πακαγιάν επιτίθεται στους φαλαινοθήρες, πυροδοτώντας μια μάχη που σκοτώνει το μεγαλύτερο μέρος του πληρώματος και ακρωτηριάζει το σκάφος. Ο Νετέγιαμ σώζει τους Λόακ, Τσιγιέρα και Σπάιντερ, αλλά πυροβολείται από τους άνδρες του Κουάριτς και υποκύπτει στα τραύματά του λίγο αργότερα. Ο Τζέικ αντιμετωπίζει τον Κουάριτς, ο οποίος χρησιμοποιεί την Κίρι ως όμηρο. Όταν η Νεϊτίρι κάνει το ίδιο με τον Σπάιντερ, ο Κουάριτς αρνείται στην αρχή τη σχέση του μαζί του, αλλά παραιτείται όταν η Νεϊτίρι κόβει τον Σπάιντερ στο στήθος πριν σηκώσει το μαχαίρι της για να τον σκοτώσει.

Ο Τζέικ, ο Κουάριτς, η Νεϊτίρι και η Τουκ καταλήγουν παγιδευμένοι μέσα στο σκάφος που βυθίζεται. Ο Τζέικ στραγγαλίζει τον Κουάριτς χωρίς τις αισθήσεις του και σώζεται από τον Λόακ και τον Παγιακάν, ενώ η Κίρι καλεί θαλάσσια πλάσματα για να τη βοηθήσουν να σώσει τη Νεϊτίρι και την Τουκ. Ο Σπάιντερ σώζει τον Κουάριτς, αλλά αρνείται να πάει μαζί του και επανέρχεται στην οικογένεια του Τζέικ. Μετά την κηδεία του Νετέγιαμ, ο Jake ενημερώνει τον Τονογουάρι και την Ρόναλ για την απόφασή του να φύγει από τους Μετκαΐνα. Ο Τονογουάρι, ωστόσο, τον προσδιορίζει με σεβασμό ως μέρος της φυλής και καλωσορίζει την οικογένειά του να μείνει. Ο Τζέικ και η οικογένειά του δέχονται και σφυρηλατούν μια νέα ζωή στη θάλασσα, με τον Τζέικ να ορκίζεται να συνεχίσει την εκστρατεία του ενάντια στους ανθρώπινους εισβολείς.

Ηθοποιοί και χαρακτήρες

Επεξεργασία
  • Σαμ Γουόρθινγκτον στο ρόλο του Τζέικ Σάλι
  • Ζόε Σαλντάνα στο ρόλο της Νεϊτίρι
  • Σιγκούρνι Γουίβερ στο ρόλο της Κίρι
    • Η Γουίβερ εμφανίζεται και στο ρόλο της Δόκτωρ Γκρέις Ογκουστίν
  • Στίβεν Λανγκ στο ρόλο του Στρατηγού Μάιλς Κουάριτς
  • Κέιτ Γουίνσλετ στο ρόλο της Ρόναλ
  • Κλιφ Κέρτις στο ρόλο του Τονογουάρι
  • Τζόελ Ντέιβιντ Μουρ στο ρόλο του Δόκτωρ Νορμ Σπέλμαν
  • Κ.Κ.Χ. Πάουντερ στο ρόλο της Μο'ατ
  • Έντι Φάλκο στο ρόλο της Στρατηγού Φράνσις Άρντμορ
  • Μπρένταν Κάουελ στο ρόλο του Καπετάνιου Μικ Σκόρσμπαϊ
  • Τζεμέιν Κλεμέντ στο ρόλο του Δόκτωρ Ίαν Γκάρβιν
  • Τζέιμι Φλάτερς στο ρόλο του Νετέγιαμ
  • Μπρίτεν Ντάλτον στο ρόλο του Λόακ
    • Χλόη Κόλμαν στον ρόλο του νεαρού Λόακ
  • Τρίνιτι Μπλίς στον ρόλο της Τουκ
  • Μπέιλι Μπας στον ρόλο της Τσιρέγια
  • Τζακ Τσάμπιον στο ρόλο του Μάιλς Κυάριτς ''Σπάιντερ'' Σοκόρο
  • Τζιοβάνι Ριμπίζι στο ρόλο του Πάρκερ Σέλφριτζ
  • Ντίλιπ Ράο στο ρόλο του Μαξ Πατέλ
  • Ματ Τζέραλντ στο ρόλο του Δεκανέα Λάιλ Γουέινφιλντ

Παραγωγή

Επεξεργασία
 
Ο σκηνοθέτης Τζέιμς Κάμερον το 2010

Ανάπτυξη

Επεξεργασία

Το 2006, ο Τζέιμς Κάμερον δήλωσε ότι αν το Avatar (2009) είχε επιτυχία, θα σκεφτόταν να κάνει δύο συνέχειες.[9] Το 2010, είπε ότι οι συνέχειες θα προχωρήσουν όπως είχε προγραμματιστεί ως αποτέλεσμα της ευρείας επιτυχίας της ταινίας.[10] Οι συνέχειες ήταν αρχικά προγραμματισμένες να κυκλοφορήσουν τον Δεκέμβριο του 2014 και του 2015.[13] Συμπεριέλαβε ορισμένες σκηνές στην πρώτη ταινία για τη μελλοντική συνέχεια της ιστορίας.[9][14] Ο Κάμερον σχεδίαζε να γυρίσει τις συνέχειες ταυτόχρονα και να ξεκινήσει τη δουλειά «μόλις το μυθιστόρημα καταρρεύσει».[15] Δήλωσε ότι οι συνέχειες θα διεύρυναν το σύμπαν ενώ θα εξερευνούσαν άλλα φεγγάρια του Πολύφημου.[16] Η πρώτη συνέχεια θα επικεντρωνόταν στον ωκεανό της Πανδώρας και θα περιλάμβανε επίσης περισσότερο από το τροπικό δάσος.[17] Σκόπευε να τραβήξει πλάνα για τη συνέχεια στο κάτω μέρος της Τάφρου των Μαριανών χρησιμοποιώντας ένα υποβρύχιο βαθέων υδάτων.[18] Το 2011, ο Κάμερον δήλωσε ότι μόλις άρχιζε να σχεδιάζει το ωκεάνιο οικοσύστημα της Πανδώρας και τους άλλους κόσμους που θα συμπεριληφθούν στην ιστορία. Το σενάριο, αν και συνεχίζει το περιβαλλοντικό θέμα της πρώτης ταινίας, δεν θα ήταν «έντονο», αφού η ταινία θα επικεντρωνόταν στην ψυχαγωγία.[19] Οι συνέχειες επιβεβαιώθηκαν ότι συνεχίζουν να ακολουθούν τους χαρακτήρες των Τζέικ και Νεϊτίρι τον Δεκέμβριο του 2009.[20] Ο Κάμερον άφησε να εννοηθεί ότι οι άνθρωποι θα επέστρεφαν ως οι ανταγωνιστές της ιστορίας.[21] Το 2011, ο Κάμερον δήλωσε την πρόθεσή του να κινηματογραφήσει τις συνέχειες με υψηλότερο ρυθμό καρέ από το πρότυπο της βιομηχανίας 24 καρέ ανά δευτερόλεπτο, προκειμένου να προσθέσει μια αυξημένη αίσθηση πραγματικότητας.[22]

Το 2013, ο Κάμερον ανακοίνωσε ότι οι συνέχειες θα γυρίζονταν στην Νέα Ζηλανδία, με τη λήψη της παράστασης να πραγματοποιηθεί το 2014. Μια συμφωνία με την κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας απαιτούσε να πραγματοποιηθεί τουλάχιστον μία παγκόσμια πρεμιέρα στο Ουέλινγκτον και τουλάχιστον 500 εκατομμύρια NZ$ (περίπου 410 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε συναλλαγματικές ισοτιμίες Δεκεμβρίου 2013) για την παραγωγική δραστηριότητα στη Νέα Ζηλανδία, συμπεριλαμβανομένης της ζωντανής δράσης κινηματογράφηση και οπτικά εφέ. Η κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει τη βασική της φορολογική έκπτωση για τη δημιουργία ταινιών από 15% σε 20%, με 25% διαθέσιμο σε διεθνείς παραγωγές σε ορισμένες περιπτώσεις και 40% για παραγωγές της Νέας Ζηλανδίας (όπως ορίζεται στην ενότητα 18 της New Zealand Film Commission Πράξη 1978).[23][24]

Ο Κάμερον ανέφερε μια πιθανή τρίτη συνέχεια για πρώτη φορά το 2012 και επιβεβαιώθηκε επίσημα την επόμενη χρονιά.[25][26] Ο Κάμερον έψαχνε τότε να κυκλοφορήσει το Avatar 2 το 2015, αλλά αργότερα εκείνο το έτος, η παραγωγή επαναπρογραμματίστηκε για το 2014, με την ταινία να κυκλοφορεί τον Δεκέμβριο του 2016 και να ακολουθούν οι άλλες δύο συνέχειες το 2017 και το 2018.[27] Μέχρι το 2015, οι προγραμματισμένες ημερομηνίες κυκλοφορίας για τις συνέχειες καθυστέρησαν κατά ένα χρόνο, με την πρώτη συνέχεια να αναμένεται να κυκλοφορήσει τον Δεκέμβριο του 2017. αυτό οφειλόταν στη διαδικασία της συγγραφής, την οποία ο Κάμερον αποκάλεσε «σύνθετη δουλειά».[28][29] Τον επόμενο μήνα, η Fox ανακοίνωσε μια περαιτέρω καθυστέρηση κυκλοφορίας [30] Τον Φεβρουάριο του 2016, η παραγωγή των συνεχειών είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει τον Απρίλιο του 2016 στη Νέα Ζηλανδία.[31] Τον Απρίλιο του 2016, ο Κάμερον ανακοίνωσε στο CinemaCon ότι θα υπάρξουν τέσσερις συνέχειες του Avatar, οι οποίες θα γυρίζονταν όλες ταυτόχρονα.[32] Οι τέσσερις συνέχειες του Avatar μοιράζονται προϋπολογισμό 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων.[33]

Τα νέα μέλη του συνεργείου περιλαμβάνουν τον κινηματογραφιστή Ράσελ Κάρπεντερ, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Κάμερον στις ταινίες Αληθινά Ψέματα (1994) και Τιτανικός (1997), και η Ααρίτα Καμάθ, η οποία θα συμμετείχε ως καλλιτεχνικός διευθυντής και στις τέσσερις συνέχειες.[34][35] Ο Κιρκ Κρακ, ιδρυτής της Performance Freediving International, εργάστηκε ως εκπαιδευτής ελεύθερης κατάδυσης για το καστ και το συνεργείο για τις υποβρύχιες σκηνές.[36] Αρκετά πλάσματα που παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στο θεματικό πάρκο Walt Disney World, Avatar Flight of Passage, παρουσιάστηκαν στην ταινία.[37]

Το 2019, αφού πολλά μέσα ενημέρωσης μοιράστηκαν φήμες για πιθανούς τίτλους για των συνεχειών του Avatar, συμπεριλαμβανομένου του ονόματος Avatar: The Way of Water, ο Κάμερον επιβεβαίωσε ότι οι τίτλοι που αναφέρονται ήταν "μεταξύ των τίτλων που εξετάζονται" αλλά δεν είχαν οριστικοποιηθεί εκείνη τη στιγμή.[38]

Το 2022, ο Κάμερον είπε ότι περίπου δέκα λεπτά «δράσης με όπλα» κόπηκαν από την ταινία καθώς δεν είχε πλέον την τάση να «φετιχοποιεί το όπλο», αν και είναι γνωστός ως «σκηνοθέτης ταινιών δράσης».[39]

Το 2012, ο Κάμερον δήλωσε ότι οι συνέχειες γράφονταν ως «ξεχωριστές ιστορίες που έχουν ένα συνολικό τόξο που περιλαμβάνει την πρώτη ταινία», με τη δεύτερη να έχει ένα ξεκάθαρο συμπέρασμα αντί για ένα cliffhanger για την επόμενη ταινία. Ανακοινώθηκαν επίσης οι σεναριογράφοι: Τζος Φρίντμαν για το πρώτο, Ρικ Τζάφα και Αμάντα Σίλβερ για το δεύτερο και Σέιν Σαλέρνο για το τρίτο.[27] Ωστόσο, ο Φρίντμαν διευκρίνισε αργότερα και δήλωσε ότι ο Τζάφα και η Σίλβερ έγραφαν το πρώτο από τα τέσσερα σίκουελ και ο ίδιος το δεύτερο. Τον Απρίλιο του 2014, ο Κάμερον περίμενε να ολοκληρώσει τα (τότε) τρία σενάρια μέσα σε έξι εβδομάδες, δηλώνοντας ότι και τα τρία σίκουελ θα ήταν στην παραγωγή ταυτόχρονα και ήταν ακόμη προγραμματισμένα για τις κυκλοφορίες από τον Δεκέμβριο του 2016 έως το 2018.[40][41] Δήλωσε ότι παρόλο που ο Φρίντμαν, ο Τζάφα και η Σίλβερ και ο Σολέρνο συνυπογράφουν μία συνέχεια μαζί του, στην αρχή δούλεψαν μαζί και στα τρία σενάρια: "Δεν ανέθεσα σε κάθε συγγραφέα ποια ταινία θα δούλευαν μέχρι την τελευταία μέρα. Ήξερα ότι αν τους ανέθετα τα σενάρια τους νωρίτερα, θα συντονίζονταν κάθε φορά που μιλούσαμε για την άλλη ταινία."[27][42][43][44][45][46] Ο Κάμερον πρόσθεσε ότι "είχαν επεξεργαστεί κάθε ρυθμό της ιστορίας και στις τρεις ταινίες, έτσι όλα συνδέονται ως ένα, κάπως, έπος τριών ταινιών", μια δημιουργική διαδικασία που εμπνεύστηκε από τις εμπειρίες του στην αίθουσα γραφής της τηλεοπτικής του σειράς Dark Angel.[47] Η συγγραφή διήρκεσε περισσότερο από το αναμενόμενο, αναγκάζοντας τον Κάμερον να καθυστερήσει περαιτέρω την κυκλοφορία των ταινιών το 2015.[28]

Πέρασε ένα χρόνο γράφοντας και ολοκληρώνοντας ένα πλήρες σενάριο για την πρώτη συνέχεια με τίτλο Avatar: The High Ground με 130 σελίδες και στη συνέχεια το πέταξε έξω και ξεκίνησε από την αρχή επειδή "δεν πήγε αρκετά στο απροσδόκητο", που είναι ένα από τα κρίσιμα στοιχεία για τις συνέχειες, σύμφωνα με τον Κάμερον. Κάποια στιγμή απείλησε να απολύσει τους συγγραφείς του επειδή θα εστιάζονταν μόνο στις νέες ιστορίες αντί να καταλάβουν πρώτα τι έκανε την αρχική ταινία επιτυχημένη.[48][49] Τον Δεκέμβριο του 2015, ο Κάμερον δήλωσε σε συνέντευξή του στο Entertainment Weekly, λέγοντας "Είμαι στη διαδικασία να κάνω ένα άλλο πέρασμα και στα τρία σενάρια [. . . ] Απλώς διύλιση. Αυτό είναι παράλληλα με τη διαδικασία σχεδιασμού. Η διαδικασία σχεδιασμού είναι πολύ ώριμη σε αυτό το σημείο. Σχεδιάζουμε εδώ και ενάμιση χρόνο περίπου. Όλοι οι χαρακτήρες, οι ρυθμίσεις και τα πλάσματα είναι όλα λίγο πολύ [σετ]." Στις 11 Φεβρουαρίου 2017, ο Κάμερον ανακοίνωσε ότι η συγγραφή και των τεσσάρων συνεχειών ολοκληρώθηκε.[50] Σε μια συνέντευξη στις 26 Νοεμβρίου την ίδια χρονιά, υπολόγισε ότι τα σενάρια χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να γραφτούν συνολικά. Ένα στοιχείο στο The High Ground, που δείχνει μια διαστημική μάχη μεταξύ Ναβί, ανθρώπων και διαστημόπλοιων, κόπηκε. αυτό χρησιμοποιήθηκε αργότερα στο ομώνυμο μυθιστόρημα prequel. Ο Κάμερον ανέφερε την παράλειψη των βασικών πτυχών της συνέχειας, που ήταν ανεπαρκείς, ως λόγους για την αφαίρεση.[51][52]

Συγκρίνοντας τα θέματα των συνεχειών με το πρωτότυπο, ο Κάμερον δήλωσε ότι Θα είναι μια φυσική επέκταση όλων των θεμάτων, των χαρακτήρων και των πνευματικών υπόγειων ρευμάτων. Βασικά, αν αγαπήσατε την πρώτη ταινία, θα λατρέψετε αυτές τις ταινίες, και αν τη μισήσατε, πιθανότατα θα τις μισήσετε. Αν την αγάπησες εκείνη την εποχή, και είπες αργότερα ότι το μισούσες, μάλλον θα σου αρέσουν αυτά". Αργότερα σύγκρινε τις συνέχειες με το franchise Ο Νονός (1972–1990), αποκαλώντας το "ένα οικογενειακό έπος γενεών [. . . ] Είναι η συνέχεια των ίδιων χαρακτήρων και για το τι συμβαίνει όταν πολεμιστές, πρόθυμοι να αυτοκτονήσουν και να πηδήξουν από γκρεμούς στις πλάτες μεγάλων πορτοκαλί Τορούκ, μεγαλώσουν και αποκτήσουν τα δικά τους παιδιά. Τώρα τα παιδιά είναι οι δημιουργοί της αλλαγής. Είναι ενδιαφέρον".[53]

Συζητώντας την χαρακτήρα της Τουκ σε μια συνέντευξη τον Φεβρουάριο του 2019, η Κάμερον ανέφερε ότι ήταν οκτώ ετών και ότι η ταινία θα περιλάμβανε μια σκηνή μεταξύ του Τζέικ και της Νεϊτίρι που εκτυλίσσεται από την οπτική γωνία της Τουκ: "Υπάρχει μια σκηνή λογομαχίας τριών σελίδων μεταξύ του Τζέικ και της Νεϊτίρι, μια συζυγική διαμάχη, πολύ, πολύ κρίσιμη για την ιστορία. Τελείωσα γυρίζοντας τα όλα από την οπτική γωνία του 8χρονου παιδιού που κρυβόταν κάτω από τη δομή και κρυφοκοίταζε μέσα. Έχοντας περάσει από την εμπειρία με τον Σαμ Γουόρθινγκτον στο Avatar, ήξερα τώρα πώς να γράψω τον χαρακτήρα του Τζέικ συνεχίζοντας το συναισθηματικό ρόλερ κόστερ των επόμενων τεσσάρων ταινιών."[54][55] Σε συνέντευξή του τον Δεκέμβριο του 2019, ο Λανγκ δήλωσε ότι ο χαρακτήρας του πάντα προοριζόταν να επιστρέψει στις συνέχειες, καθώς ο Κάμερον είχε μοιραστεί μαζί του "ότι ο Κουάριτς είχε μέλλον" ενώ γύριζε την αρχική ταινία.[56]

Η Σιγκούρνι Γουίβερ έχει δηλώσει ότι "Η ιστορία είναι για την οικογένεια, για τις οικογένειές μας που προσπαθούν να μείνουν μαζί και τα μήκη στα οποία κάνουμε όλοι για να προστατεύσουμε ο ένας τον άλλον και να προστατεύσουμε το μέρος όπου ζούμε. Βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην οικογένεια του Τζέιμς Κάμερον και στη χαρά του στην οικογένεια και επίσης, πόσο ευάλωτος είσαι όταν έχεις παιδιά"[57] Ο Κάμερον έχει δηλώσει ότι η ταινία πραγματεύεται τις συνέπειες του να γίνουν γονείς ο Τζέικ και η Νεϊτίρι στο χρόνο που πέρασε από την πρώτη ταινία.[58] Ο Κάμερον δήλωσε:

Το να γίνεσαι γονιός αλλάζει τόσα πολλά στην συμπεριφορά σου και το σύστημα αξίας σου... Αυτό που είδαμε στην πρώτη ταινία όπου οι άνθρωποι ήταν ατρόμητοι. Ο Τζέικ θα πεταγόταν από ένα ikran σε ένα leonopteryx (πλάσματα του Avatar) αλλά θα το κάνει ένας πατέρας τεσσάρων παιδιών αυτό;...Προσπαθεί να κρατήσει τα παιδιά του ζωντανά και προσπαθεί να προσαρμόσει την δική του ζωή. Είναι ακόμα ένας πολεμιστής; Είναι τα αγόρια που είναι 14, 15, 16 και παραπάνω ενθουσιασμένα να πάνε σε πόλεμο και να πολεμήσουν για το σπίτι τους; Πώς θα είναι ο Τζέικ υποκριτής και να τα κρατήσει πίσω όταν πρέπει να πάει να το κάνει;[58]

Ένας κριτικός του RogerEbert.com, Μπράιαν Ταλερίκο, σημειώνει ότι ορισμένα από τα θέματα της ταινίας απηχούν θέματα από προηγούμενες ταινίες που σκηνοθέτησε ο Cameron, όπως τα Τιτανικός, Άλιενς: Η επιστροφή (1986), Η Άβυσσος (1989), Ο Εξολοθρευτής (1984) και Ο Εξολοθρευτής 2: Μέρα Κρίσης ( 1991). Για παράδειγμα, η ταινία ρωτά αν πρέπει να τρέξεις και να κρυφτείς από έναν ισχυρό εχθρό ή να πολεμήσεις το κακό του, παρόμοια με τις ταινίες Ο Εξολοθρευτής. Η ταινία επικαλείται επίσης θέματα περιβαλλοντισμού και αποικισμού.[59]

 
Ο παραγωγός Λαντάου, ο Γουόρθινγκτον, η Σαλντάνα, ο Κάμερον, η Γουίβερ και ο Λανγκ που προωθούν την ταινία στο Τόκιο

Ο Σαμ Γουόρθινγκτον και η Ζόε Σαλντάνα επιβεβαιώθηκαν τον Ιανουάριο του 2010 ότι υπέγραψαν για να επαναλάβουν τους ρόλους τους στις συνέχειες.[14] Αργότερα το ίδιο έτος, ο Κάμερον επιβεβαίωσε ότι τόσο η Σιγκούρνεϊ Γουίβερ όσο και ο Στίβεν Λανγκ θα επέστρεφαν παρά τον θάνατο των χαρακτήρων τους.[44][60] Η Κάμερον δήλωσε επίσης ότι η Γουίβερ θα εμφανιζόταν και στις τρεις συνέχειες (το τέταρτο δεν είχε προγραμματιστεί εκείνη τη στιγμή) και ότι ο χαρακτήρας της, Γκρέις Ογκουστίν, θα ήταν ζωντανός.[61] Τον Μάρτιο του 2015, ωστόσο, η Γουίβερ είπε ότι θα υποδυθεί έναν νέο χαρακτήρα στην επόμενη ταινία.[8] Ο Κάμερον επιβεβαίωσε το 2010 ότι ο Λανγκ θα επέστρεφε ως Κουάριτς στις τρεις πρώτες συνέχειες, δηλώνοντας: "Δεν πρόκειται να πω ακριβώς πώς τον φέρνουμε πίσω, αλλά τελικά είναι μια ιστορία επιστημονικής φαντασίας. Ο χαρακτήρας του θα εξελιχθεί σε πραγματικά απροσδόκητα μέρη στο τόξο του νέου μας έπος των τριών ταινιών."[44][62] Τον Σεπτέμβριο του 2015, η Μισέλ Ροντρίγκες δήλωσε ότι σε αντίθεση με την Γουίβερ και τον Λανγκ, των οποίων οι χαρακτήρες είχαν επίσης πεθάνει στην πρώτη ταινία, δεν θα επέστρεφε στο Avatar 2.[63]

Αρκετές νέες ανακοινώσεις του καστ έγιναν το 2017, με τους Τζόελ Ντέιβιντ Μουρ, Κ.Κ.Χ. Πάουντερ και Ματ Τζέραλντ να επιβεβαιώνονται ότι θα επιστρέψουν από την πρώτη ταινία.[64][65][66] Επιπλέον, ο Κλιφ Κέρτις εντάχθηκε στο καστ ως Τονογουάρι, ο αρχηγός της φυλής των Ναβί των υφάλων με όνομα Μετκάινα.[65][67] Στις 23 Σεπτεμβρίου 2017, ο παιδικός ηθοποιός Φίλιπ Γκέλγιο αποκαλύφθηκε ότι είχε υπογράψει έναν άγνωστο ρόλο.[68] Στις 27 Σεπτεμβρίου, επτά παιδιά ηθοποιοί επιβεβαιώθηκαν ως μέρος του κύριου καστ, μαζί με τον Γκέλγιο: Τζέιμι Φλάτερς, Μπρίτεν Ντάλτον και Τρίνιτι Μπλίς ως τα παιδιά των Τζέικ και Νεϊτίρι, Γκέλγιο, Μπέιλι Μπας και Ντουέιν Έβανς Τζρ. ως μέλη των Μετκάινα (μαζί με τον Κέρτις) και τον Τζακ Τσάμπιον, τον μόνο που εμφανίστηκε σε ζωντανή δράση, ως άνθρωπος που γεννήθηκε στην Πανδώρα.[69] Ο Κάμερον δήλωσε αργότερα ότι το παιδικό καστ είχε εκπαιδευτεί για έξι μήνες για να προετοιμαστεί για τις υποβρύχιες σκηνές που γυρίζονταν σε performance capture και ότι τώρα μπορούσαν όλοι να κρατήσουν την αναπνοή τους "για περίπου δύο έως τέσσερα λεπτά», ακόμη και η τότε επτά χρόνων Τρίνιτι Μπλίς, και τώρα "είχαν όλοι τέλεια ικανοί να δρουν υποβρύχια, πολύ ήρεμα κρατώντας την αναπνοή τους".[70][71]

Στις 3 Οκτωβρίου 2017, αναφέρθηκε ότι η Κέιτ Γουίνσλετ, η οποία πρωταγωνίστησε στον Τιτανικό του Κάμερον, είχε ενταχθεί στο καστ του Avatar 2 και πιθανώς στις συνέχειες του. Ο Κάμερον σχολίασε: "Η Κέιτ κι εγώ ψάχναμε κάτι να κάνουμε μαζί εδώ και 20 χρόνια, από τη συνεργασία μας στον Τιτανικό, που ήταν μια από τις πιο ανταποδοτικές της καριέρας μου", και πρόσθεσε ότι ο χαρακτήρας της ονομάστηκε Ρόναλ.[72][73][74] Όταν ρωτήθηκε από το ComicBook.com σχετικά με τους λόγους για να επιστρέψει στη δουλειά με τον Κάμερον, η Γουίνσλετ είπε ότι απλώς της ζήτησε να υποδυθεί την Ρόναλ και εκείνη δέχτηκε από έναν συνδυασμό της αγάπης της για την πρώτη ταινία Avatar, μια έλξη για τον καλογραμμένο και δυνατός γυναικείος ρόλος, η αγάπη να είναι στο νερό και να συνεργαστεί με τον Κάμερον και το καστ της ταινίας.[75] Αν και η φύση του χαρακτήρα της ήταν αρχικά άγνωστη, η Κάμερον δήλωσε τον επόμενο μήνα ότι ο Ρόναλ ήταν "μέρος των ανθρώπων της θάλασσας, των ανθρώπων των υφάλων", σε σχέση με τη φυλή Ναβί της Μετκάινα, κάνοντας τον πρώτο ρόλο της Γουίνσλετ στο Avatar 2 μέσω performance capture, που περίμενε με ανυπομονησία, καθώς επέμενε να εκτελεί μόνη της όλες τις κινήσεις του χαρακτήρα της, έπρεπε, όπως και το παιδικό καστ, να μάθει ελεύθερη κατάδυση για την ταινία.[76] Η Γουίνσλετ, η οποία ήταν εμφανώς απρόθυμη να συνεργαστεί ξανά με τον Κάμερον λόγω των περίπλοκων καταστάσεων στις οποίες βάζει τους ηθοποιούς του στις σκηνές τους, δήλωσε ότι ο Κάμερον της πρότεινε τον ρόλο τον Ιούλιο του 2017 όταν ήρθε να τη βοηθήσει και τον συνεργάτη τους στον Τιτανικό Λεονάρντο Ντι Κάπριο σε έναν έρανο στη Γαλλία, στέλνοντάς της τα σενάρια λίγο μετά.[76] Σχολίασε ότι ο ρόλος της ήταν "σχετικά μικρός σε σύγκριση με το μεγάλο γύρισμα", καθώς θα είχε μόνο ένα μήνα γυρίσματα, αλλά και «έναν κεντρικό χαρακτήρα στη συνεχιζόμενη ιστορία".[76]

Στις 13 Οκτωβρίου 2017, ανακοινώθηκε ότι ο Τζιοβάνι Ριμπίζι θα επέστρεφε ως ο Πάρκερ Σέλφριτζ από την πρώτη ταινία, και στις τέσσερις επερχόμενες ταινίες Avatar.[77] Στις 25 Ιανουαρίου 2018, ο Ντίλιπ Ράο επιβεβαιώθηκε ότι θα επιστρέψει ως Δρ. Μαξ Πατέλ. Έναν χρόνο αργότερα, η Έντι Φάλκο και ο Μπρένταν Κάουελ εντάχθηκαν στο καστ σε ρόλους ζωντανής δράσης.[78][79] Τον Οκτώβριο του 2019, ο Έντουαρντ Νόρτον αποκάλυψε ότι είχε απορρίψει έναν ρόλο στο Avatar 2, επειδή ενδιαφερόταν μόνο να παίξει έναν Ναβί, κάτι που δεν ήταν ο προτεινόμενος χαρακτήρας του.[80]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 «Terjesztésre kerülő filmalkotások és artfilmek nyilvántartása». (Ουγγρικά) Terjesztésre kerülő filmalkotások és artfilmek nyilvántartása. National Media and Infocommunications Authority. Ανακτήθηκε στις 22  Δεκεμβρίου 2022.
  2. jpbox-office.fr/fichfilm.php?id=18826&view=2.
  3. Ζαν-Νταβίντ Μπλαν: (Γαλλικά) AlloCiné. 178014. Ανακτήθηκε στις 5  Μαρτίου 2022.
  4. cinematica.kg/movies/1666.
  5. (Αγγλικά) Internet Movie Database. tt1630029. Ανακτήθηκε στις 5  Νοεμβρίου 2022.
  6. 6,0 6,1 McClintock, Pamela (22 Νοεμβρίου 2022). «Box Office: Avatar: The Way of Water Lands Coveted China Release». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2022. 
  7. 7,0 7,1 D'Alessandro, Anthony (18 Δεκεμβρίου 2022). «Avatar: The Way Of Water Opens To $134M; Why Pic's Box Office Fate Will Be Determined Through The Holidays – Sunday AM Update». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2022. 
  8. 8,0 8,1 Klein, Brennan (30 Απριλίου 2022). «Avatar 2 First Images Reveal What James Cameron Has Spent 13 Years On». ScreenRant (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022. 
  9. 9,0 9,1 9,2 Carroll, Larry (June 29, 2006). «'Titanic' Mastermind James Cameron's King-Size Comeback: Two Sci-Fi Trilogies». MTV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 5, 2006. https://web.archive.org/web/20060705002024/http://www.mtv.com/movies/news/articles/1535402/06292006/story.jhtml. Ανακτήθηκε στις April 27, 2022. 
  10. 10,0 10,1 Rosenberg, Adam (January 8, 2010). «'Avatar' Sequel Confirmed By James Cameron... And Here's What We'd Like To See». MTV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις January 16, 2010. https://web.archive.org/web/20100116070131/http://moviesblog.mtv.com/2010/01/08/avatar-sequel-confirmed-by-james-cameron-and-heres-what-wed-like-to-see/. Ανακτήθηκε στις April 27, 2022. 
  11. McClintock, Pamela (October 27, 2010). «James Cameron's 5-year plan». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις January 12, 2011. https://web.archive.org/web/20110112213444/http://www.variety.com/article/VR1118026416. Ανακτήθηκε στις April 27, 2022. 
  12. Whitten, Sarah. «'Avatar: The Way of Water' review roundup: See it on the biggest screen possible, critics say». CNBC (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2022. 
  13. McClintock, Pamela (October 27, 2010). «James Cameron's 5-year plan». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις January 12, 2011. https://web.archive.org/web/20110112213444/http://www.variety.com/article/VR1118026416. Ανακτήθηκε στις April 27, 2022. 
  14. 14,0 14,1 Robertson, Lindsay (14 Ιανουαρίου 2010). «James Cameron Planning 'Avatar' Trilogy». Yahoo! Movies. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2010. 
  15. Rosenberg, Adam (August 7, 2010). «EXCLUSIVE: 'Avatar' Sequels Could Shoot Back-To-Back, Story Hints In Upcoming Novel». MTV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις August 14, 2010. https://web.archive.org/web/20100814213608/http://moviesblog.mtv.com/2010/08/07/avatar-sequel-update-james-cameron/. Ανακτήθηκε στις August 7, 2010. 
  16. «Update: Cameron Talks Avatar Blu-ray/DVD Releases and Sequel». Comingsoon.net. 19 Φεβρουαρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Φεβρουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2022. 
  17. Day, Patrick Kevin (April 20, 2010). «James Cameron: The 'Avatar' sequel will dive into the oceans of Pandora». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις April 23, 2010. https://web.archive.org/web/20100423014450/http://latimesblogs.latimes.com/herocomplex/2010/04/james-cameron-talks-the-enironment-the-avatar-sequel-and-more.html. Ανακτήθηκε στις April 22, 2010. 
  18. Harlow, John (September 12, 2010). «James Cameron commissions deep sea sub to film footage for Avatar sequel». The Australian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 16, 2012. https://web.archive.org/web/20120616084945/http://www.theaustralian.com.au/news/world/james-cameron-commissions-deep-sea-sub-to-film-footage-for-avatar-sequel/story-e6frg6so-1225919474515. Ανακτήθηκε στις September 18, 2010. 
  19. «Cameron: New 'Avatar 2' Details». ABC News. October 11, 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις January 2, 2012. https://web.archive.org/web/20120102051252/http://abcnews.go.com/Nightline/video/james-cameron-avatar-details-14716421. Ανακτήθηκε στις January 1, 2012. 
  20. Ditzian, Eric (December 21, 2009). «James Cameron Talks 'Avatar' Sequel Plans». MTV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις January 14, 2010. https://web.archive.org/web/20100114021522/http://www.mtv.com/movies/news/articles/1628605/story.jhtml. Ανακτήθηκε στις January 2, 2010. 
  21. Ditzian, Eric (February 18, 2010). «James Cameron Says 'Everyone's Highly Motivated' For 'Avatar' Sequel». MTV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις February 21, 2010. https://web.archive.org/web/20100221092204/http://www.mtv.com/movies/news/articles/1632147/story.jhtml. Ανακτήθηκε στις February 21, 2010. 
  22. Giardina, Carolyn (March 30, 2011). «James Cameron 'Fully Intends' to Make 'Avatar 2 and 3' at Higher Frame Rates». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις April 1, 2011. https://web.archive.org/web/20110401003518/http://www.hollywoodreporter.com/news/james-cameron-fully-intends-make-172916. Ανακτήθηκε στις April 4, 2010. 
  23. Joyce, Steven· Finlayson, Christopher (16 Δεκεμβρίου 2013). «Three Avatar films to be made in New Zealand». New Zealand Government. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2013. 
  24. Larson, Jared (15 Δεκεμβρίου 2013). «Trilogy of Avatar Sequels to Be Made in New Zealand». IGN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2013. 
  25. Gallagher, Brian (May 7, 2012). «James Cameron to Make Avatar 4 Instead of Battle Angel». MovieWeb. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις May 8, 2012. https://web.archive.org/web/20120508231039/http://www.movieweb.com/news/james-cameron-to-make-avatar-4-instead-of-battle-angel. Ανακτήθηκε στις May 7, 2012. 
  26. Keegan, Rebecca (10 Σεπτεμβρίου 2012). «James Cameron: 'Avatar' sequels 'a daunting writing task'». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2020. 
  27. 27,0 27,1 27,2 Fleming, Mike Jr. (1 Αυγούστου 2013). «'Avatar' Sequels Upped To Three; Fox, James Cameron Set Trio of Writers to Spearhead». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2017. 
  28. 28,0 28,1 Lang, Brent (14 Ιανουαρίου 2015). «James Cameron Pushes Back 'Avatar' Sequels By a Year». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2015. 
  29. «James Cameron Says 'Avatar' Sequel Delayed Until 2017». The Hollywood Reporter. 14 Ιανουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2015. 
  30. Cunningham, Todd (21 Ιανουαρίου 2016). «James Cameron's 'Avatar 2' Won't Be Ready for Christmas 2017 (Exclusive)». TheWrap. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2016. 
  31. «Avatar sequel to start shooting in New Zealand in April». Stuff. 3 Φεβρουαρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2016. 
  32. D'Alessandro, Anthony (14 Απριλίου 2016). «20th Century Fox CinemaCon: 'Avatar' Sequels, 'Deadpool 2', 'Greatest Showman On Earth' Updates, Vanilla Ice Raps, 'Assassin's Creed', 'Birth Of A Nation' & More». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2020. 
  33. Cabin, Chris (September 30, 2017). «The 'Avatar' Sequels "Will Be the Most Expensive Movies of All Time," According to Fox». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 3, 2017. https://web.archive.org/web/20171003040229/https://collider.com/avatar-sequels-budget/. Ανακτήθηκε στις October 3, 2017. 
  34. Maskeri, Anju (October 29, 2017). «Art Director Aashrita Kamath Talks About Working On 'Avatar' Sequels». Mid-Day. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις December 1, 2017. https://web.archive.org/web/20171201032006/http://www.mid-day.com/articles/art-director-aashrita-kamath-talks-about-working-on-avatar-sequels/18689176. Ανακτήθηκε στις November 25, 2017. 
  35. Nadadhur, Srivathsan (November 21, 2017). «Aashrita Kamath: Pushing the celluloid ceiling». The Hindu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 28, 2020. https://web.archive.org/web/20200628134349/https://www.thehindu.com/entertainment/movies/aashrita-kamath-interview-pushing-the-celluloid-ceiling/article20610140.ece. Ανακτήθηκε στις November 25, 2017. 
  36. Liang, John (December 1, 2017). «Upcoming Avatar 2 Movie Cast Being Trained To Freedive». Deeperblue.com (Deeper Blue). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις December 4, 2017. https://web.archive.org/web/20171204061337/https://www.deeperblue.com/avatar-2-cast-trained-freedive/. Ανακτήθηκε στις December 3, 2017. 
  37. Scott, Ryan (August 14, 2018). «Avatar Sequels Stay on Pandora, Will Include Theme Park Crossovers». MovieWeb. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις August 14, 2018. https://web.archive.org/web/20180814235755/https://movieweb.com/avatar-sequels-pandora-theme-park-crossover/. Ανακτήθηκε στις August 15, 2018. 
  38. Anderton, Joe (7 Φεβρουαρίου 2019). «James Cameron confirms those weird Avatar sequel title rumours are true». Digital Spy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2019. 
  39. Tapp, Tom (27 Δεκεμβρίου 2022). «Gunplay 'In Avatar: The Way Of Water' Cut Substantially; James Cameron Says He Doesn't Want To "Fetishize The Gun"». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2022. 
  40. Cameron, James. «I am James Cameron. AMA». Reddit. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2014. 
  41. Lieberman, David (April 12, 2014). «Update: James Cameron on 'Avatar' Sequel Timetable Following Rupert Murdoch's Comments». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις April 13, 2014. https://web.archive.org/web/20140413001342/http://www.deadline.com/2014/04/rupert-murdoch-says-there-may-be-multiple-avatar-sequels-fortune/. Ανακτήθηκε στις April 13, 2014. 
  42. Vijay, Amar (November 26, 2014). «James Cameron Talks Avatar Sequels». Empire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 5, 2015. https://web.archive.org/web/20151005074816/http://www.empireonline.com/news/story.asp?NID=42852. Ανακτήθηκε στις September 25, 2017. 
  43. Medina, Joseph (November 28, 2014). «James Cameron Opens Up About 'Avatar' Sequels». Inquisitr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 22, 2019. https://web.archive.org/web/20191022110225/https://www.inquisitr.com/1641105/james-cameron-opens-up-about-avatar-sequels/. Ανακτήθηκε στις September 25, 2017. 
  44. 44,0 44,1 44,2 Fleming, Mike Jr. (22 Οκτωβρίου 2013). «James Cameron Has Found Avatar's Darth Vader: It's Stephen Lang». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2022. 
  45. @. (Tweet) https://twitter.com/ – μέσω Twitter.  Missing or empty |title= (βοήθεια); Missing or empty |user= (help); Missing or empty |number= (help); Missing or empty |date= (help)
  46. «Avatar: The Way of Water I Keep Our Oceans Amazing». Avatar. 20th Century Studios. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2022. 
  47. Freeman, Molly (June 1, 2014). «James Cameron Used 'Dark Angel' Experience to Write 'Avatar' Sequels». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις December 16, 2014. https://web.archive.org/web/20141216035430/http://screenrant.com/james-cameron-avatar-sequels-writing-dark-angel/. Ανακτήθηκε στις December 10, 2014. 
  48. Sharf, Zack (22 Σεπτεμβρίου 2022). «James Cameron Spent an Entire Year Writing an 'Avatar 2' Script, and Then He Threw It Out: It Wasn't 'Subconscious' Enough». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2023. 
  49. Farley, Jordan (8 Νοεμβρίου 2022). «James Cameron discusses his scrapped Avatar 2 script». Total Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2022. 
  50. Cruz, Janna Dela (February 8, 2017). «'Avatar 2' Script News: James Cameron Feels Like He's Been Freed From Jail After Completing Script for All 5 Films». The Christian Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις March 9, 2017. https://web.archive.org/web/20170309070903/http://www.christianpost.com/news/avatar-2-spoilers-release-date-news-james-cameron-feels-like-he-is-released-from-jail-after-completing-script-for-all-5-films-174505/. Ανακτήθηκε στις March 8, 2017. 
  51. Patches, Matt (20 Δεκεμβρίου 2022). «James Cameron scrapped a potentially incredible Na'vi space battle from Avatar 2». Polygon. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2023. 
  52. Zack, Sharf (7 Νοεμβρίου 2022). «Canceled Avatar Sequel, Titled The High Ground, Had a 132-Page Script and Zero Gravity Battle: 'There's Great Stuff in It'». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2023. 
  53. «Cameron Says Avatar Sequels are Godfather-Like, Talks Avengers». Comingsoon.net. 22 Απριλίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2018. 
  54. Hutchinson, Emily (19 Φεβρουαρίου 2019). «Avatar 2 time jump revealed by James Cameron». Digital Spy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2019. 
  55. Barsanti, Sam (February 18, 2019). «Avatar 2 will capture the thrill of hiding under a bed while your parents fight». The A.V. Club. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις February 20, 2019. https://web.archive.org/web/20190220033243/https://news.avclub.com/avatar-2-will-capture-the-thrill-of-hiding-under-a-bed-1832712584. Ανακτήθηκε στις March 12, 2019. 
  56. Bernaschina, Michael (December 22, 2019). «Avatar 2: Stephen Lang's Character Was Always Supposed to Return». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις December 31, 2019. https://web.archive.org/web/20191231220357/https://www.cbr.com/avatar-2-stephen-langs-character-return/. Ανακτήθηκε στις January 1, 2020. 
  57. Taylor, Elizabeth (29 Σεπτεμβρίου 2022). «'Avatar: The Way of Water' Is 'Very Much Based on' James Cameron's Family, Sigourney Weaver Says». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2022. 
  58. 58,0 58,1 Mishra, Shrishty (11 Νοεμβρίου 2022). «'Avatar: The Way of Water': James Cameron on How Jake and Neytiri Have Changed Since the First Film». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2022. 
  59. Tallerico, Brian (13 Δεκεμβρίου 2022). «Avatar: The Way of Water». RogerEbert.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2022. 
  60. «Sigourney Weaver Avatar 2 role confirmed». BBC News. September 18, 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις September 18, 2011. https://web.archive.org/web/20110918171951/http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-14964191. Ανακτήθηκε στις September 18, 2011. 
  61. Valdez, Rubi (September 14, 2014). «Avatar 2 Movie Spoilers, Release Date: Sigourney Weaver Alive, Will Play Crucial Role in New Trilogy». Breathecast.com (Breathe Cast). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις August 25, 2017. https://web.archive.org/web/20170825230615/http://www.breathecast.com/articles/avatar-2-movie-spoilers-release-date-sigourney-weaver-is-alive-to-play-crucial-role-in-upcoming-trilogy-films-19750/. Ανακτήθηκε στις September 25, 2017. 
  62. «Avatar 2 Filming Starts This Week!». SuperHeroHype. 25 Σεπτεμβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2017. 
  63. Oleksinski, Johnny (September 14, 2015). «Don't expect to see Michelle Rodriguez in 'Avatar 2'». New York Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις September 13, 2017. https://web.archive.org/web/20170913160215/http://nypost.com/2015/09/14/dont-expect-to-see-michelle-rodriguez-in-avatar-2/. Ανακτήθηκε στις September 25, 2017. 
  64. Hipes, Patrick (July 24, 2017). «CCH Pounder Rejoins 'Avatar' Team For Sequels». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις September 30, 2017. https://web.archive.org/web/20170930091039/http://deadline.com/2017/07/cch-pounder-avatar-sequels-casting-1202134638/. Ανακτήθηκε στις September 25, 2017. 
  65. 65,0 65,1 D'Alessandro, Anthony (August 7, 2017). «Matt Gerald Returning To James Cameron's 'Avatar' World; Boards Crackle's 'The Oath'». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις September 11, 2017. https://web.archive.org/web/20170911221135/http://deadline.com/2017/08/avatar-sequels-matt-gerald-returns-1202144393/. Ανακτήθηκε στις September 25, 2017. 
  66. N'Duka, Amanda (May 31, 2017). «Joel David Moore Returning For 'Avatar' Sequels». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις September 9, 2017. https://web.archive.org/web/20170909020056/http://deadline.com/2017/05/joel-david-moore-avatar-sequels-fox-1202105375/. Ανακτήθηκε στις September 25, 2017. 
  67. Chitwood, Adam (9 Μαΐου 2017). «'Avatar' Sequels Add 'Fear the Walking Dead' Star Cliff Curtis in Lead Role». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2017. 
  68. «'Odd Squad' Kid Actor Not Feeling Blue About 'Avatar' Banks $150k For Sequels!!!». TMZ. September 23, 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις September 24, 2017. https://web.archive.org/web/20170924222510/http://www.tmz.com/2017/09/23/odd-squad-child-actor-filip-geljo-avatar-sequels-contract/. Ανακτήθηκε στις September 25, 2017. 
  69. Goldberg, Matt (27 Σεπτεμβρίου 2017). «'Avatar' Sequels Reveal First Look at the Young Cast». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2017. 
  70. «'Avatar 2' fans will have to wait awhile: James Cameron». Gulf News (Get That). November 23, 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις November 24, 2017. https://web.archive.org/web/20171124162812/http://gulfnews.com/tabloid/celebrity/avatar-2-fans-will-have-to-wait-awhile-james-cameron-1.2129290. Ανακτήθηκε στις November 25, 2017. 
  71. Lussier, Germain (November 21, 2017). «Avatar 2's Cast Learned to Hold Their Breaths for Extended Periods to Film Underwater Performance Capture». io9 (Gizmodo). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις November 24, 2017. https://web.archive.org/web/20171124152946/https://io9.gizmodo.com/avatar-2s-cast-learned-to-hold-their-breaths-for-extend-1820644294. Ανακτήθηκε στις November 25, 2017. 
  72. Fleming, Mike Jr. (October 3, 2017). «Kate Winslet Joins 'Avatar' Universe For 'Titanic' Reunion With James Cameron». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 4, 2017. https://web.archive.org/web/20171004015402/http://deadline.com/2017/10/kate-winslet-avatar-2-titanic-reunion-titanic-helmer-james-cameron-1202181471/. Ανακτήθηκε στις October 4, 2017. 
  73. Reilly, Kaitlin (October 4, 2017). «Kate Winslet Is Joining Avatar 2 & Hopefully It Will Have A Happier Ending Than Her Last James Cameron Movie». Refinery29. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 6, 2017. https://web.archive.org/web/20171006142318/http://www.refinery29.com/2017/10/175049/kate-winslet-cast-avatar-2-james-cameron. Ανακτήθηκε στις October 4, 2017. 
  74. Couch, Aaron; Galuppo, Mia (October 3, 2017). «Kate Winslet Joins James Cameron's 'Avatar' Universe». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 4, 2017. https://web.archive.org/web/20171004191348/http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/kate-winslet-joins-james-camerons-avatar-universe-1045509. Ανακτήθηκε στις April 27, 2022. 
  75. «Avatar 2: Kate Winslet Reveals Why She Reunited With James Cameron Decades After Titanic (Exclusive)». ComicBook.com. December 14, 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις December 15, 2022. https://web.archive.org/web/20221215003028/https://comicbook.com/movies/news/avatar-2-kate-winslet-reveals-why-she-reunited-with-james-cameron-decades-after-titanic-exclusive/. Ανακτήθηκε στις December 14, 2022. 
  76. 76,0 76,1 76,2 Setoodeh, Ramin (October 24, 2017). «Kate Winslet on Woody Allen, 'Wonder Wheel' and the 20th Anniversary of 'Titanic'». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 24, 2017. https://web.archive.org/web/20171024210044/http://variety.com/2017/film/features/kate-winslet-wonder-wheel-woody-allen-1202595654/. Ανακτήθηκε στις October 29, 2017. 
  77. N'Duka, Amanda (October 13, 2017). «'Avatar': Giovanni Ribisi Returning For All Four Sequels». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 13, 2017. https://web.archive.org/web/20171013183845/http://deadline.com/2017/10/avatar-giovanni-ribisi-fox-sequels-1202187533/. Ανακτήθηκε στις October 13, 2017. 
  78. D'Alessandro, Anthony (6 Φεβρουαρίου 2019). «Edie Falco Joins James Cameron's 'Avatar' Franchise». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2019. 
  79. Couch, Aaron (28 Μαρτίου 2019). «'Avatar' Sequels Cast 'Game of Thrones' Actor Brendan Cowell». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2019. 
  80. Jones, Mike (October 20, 2019). «Edward Norton Turned Down Avatar 2 Role Because It Wasn't For a Na'vi». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 31, 2019. https://web.archive.org/web/20191031002231/https://screenrant.com/avatar-2-edward-norton-turned-down-role-wanted-navi/. Ανακτήθηκε στις October 31, 2019. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία