Χρονογραφία του 354
Η χρονογραφία του 354 (λατινικά: Chronographus anni 354, 4ος αιώνας), έργο επίσης γνωστό ως το Ημερολόγιο του 354, είναι εικονογραφημένο χειρόγραφο του 4ου αιώνα το οποίο δημιουργήθηκε το 354 μ.Χ. για έναν εύπορο Ρωμαίο Χριστιανό με την ονομασία Βαλεντίνος. Είναι ένας από τους αρχαιότερους κώδικες που διασώζονται και διαθέτουν ολοσέλιδες αναπαραστάσεις, ενώ τα περιεχόμενα του έχουν μεταφερθεί μόνο μέσω αντιγράφων που δημιουργήθηκαν κατά τον Μεσαίωνα. Η ονομασία το Ημερολόγιο του Φιλόκαλου, από το όνομα του καλλιτέχνη που το φιλοτέχνησε, χρησιμοποιείται μερικές φορές για να περιγράψει ολόκληρη τη συλλογή εντός της οποίας το έργο ανήκει, ή μόνο το 6ο μέρος το οποίο αποτελεί το ίδιο το ημερολόγιο. Ανάμεσα στις διάφορες πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες που παρέχει, το έργο περιέχει την πρώτη αναφορά σχετικά με τον εορτασμό των Χριστουγέννων.[2]
| Συγγραφέας | Anonymus (Chronography of 354)[1] |
|---|---|
| Γλώσσα | λατινική γλώσσα[1] |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 354[1] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Η πορεία του χειρογράφου
ΕπεξεργασίαΤο αρχικό έργο δεν διασώζεται, ωστόσο θεωρείται πως υπήρχε ακόμα κατά την εποχή της δυναστείας των Καρολιδών (8ος/9ος αιώνας),[3] και τα αντίγραφα που έγιναν κατά την περίοδο εκείνη, μερικά χωρίς τις αναπαραστάσεις, αντιγράφηκαν με τη σειρά τους κατά την Αναγέννηση. Οι αναπαραστάσεις του έργου που διασώζονται μέσω των αντιγράφων, αν και αποτελούν προϊόν διπλής αντιγραφής από το πρωτότυπο, αναδεικνύουν την ποικιλία των πηγών τις οποίες οι καλλιτέχνες της ύστερης αρχαιότητας χρησιμοποίησαν ως πρότυπα για την εικονογράφιση των χειρογράφων. Εικάζεται πως το ρωμαϊκό πρωτότυπο έργο διέθετε έγχρωμες αναπαραστάσεις.
Το αρτιότερο από τα αντίγραφα είναι αυτό που έγινε κατά τον 17ο αιώνα της συλλογής Μπαρμπερίνι, και το οποίο σήμερα βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του Βατικανού.[4] Αντιγράφηκε προσεκτικά από ένα αντίγραφο των Καρολιδών, το Codex Luxemburgensis (Κώδικας του Λουξεμβούργου), με την αντιγραφή να γίνεται υπό την επίβλεψη του έμπειρου αρχαιοδίφη Νικολά-Κλωντ Φαμπρί ντε Περέζκ (Nicholas-Claude Fabri de Peiresc), ωστόσο μετά τον θάνατο του Περέζκ το 1637 το παλαιότερο έργο από το οποίο είχε γίνει η αντιγραφή του νέου εξαφανίστηκε. Εκφράστηκαν κάποιες απόψεις πως ενδέχεται ο Περέζκ να είχε εργαστεί με βάση το πρωτότυπο Ρωμαϊκό χειρόγραφο, όμως κάτι τέτοιο έχει απορριφθεί ως πιθανό,[5] καθώς ο ίδιος ο Περέζκ ανέφερε πως θεωρούσε πως το χειρόγραφο προς αντιγραφή ήταν ηλικίας 7 με 8 αιώνων και η κρίση του θεωρείται έμπιστη.
Διασώζονται επίσης και κάποια άλλα αντίγραφα από την Καρολίγγεια Αναγέννηση[6] και την Αναγέννηση, στις οποίες υπάρχουν αναπαραστάσεις οι οποίες λείπουν από αυτή του αντιγράφου Μπαρμπερίνι, όπως απεικονίσεις για τα αστρολογικά ζώδια.
Υπήρξαν επίσης και διασκευές των παραστάσεων, όπως αυτή του Μποτιτσέλι ο οποίος διασκεύασε την αναπαράσταση της πόλης της Τεργέστης (Treberis στο έργο) το οποίο ονομάζεται η Παλλάδα και ο Κένταυρος.[7]
Περιεχόμενα
ΕπεξεργασίαΟ καλλιγράφος με το όνομα Φούριος Διονύσιος Φιλόκαλος (Furius Dionysius Filocalus) ήταν καταξιωμένος εικονογράφος της περιόδου και ονομάζεται στο χειρόγραφο ως αυτός που φιλοτέχνησε τις απεικονίσεις.[8]
Η Χρονογραφία, όπως και όλα τα Ρωμαϊκά ημερολόγια, είναι ένα μείγμα άλμανακ και ημερολογίου, μια και περιλαμβάνει διάφορα κείμενα και καταλόγους, μαζί με αλληγορικές αναπαραστάσεις των μηνών. Παρέχει επίσης τον σημαντικό Λιβεριανό κατάλογο ο οποίος αποτελεί μια παράθεση των Παπών έως τα μέσα του 4ου αιώνα, και το ίδιο το ημερολόγιο του Φιλόκαλου από το οποίο διασώζονται 11 έως 15 παραστάσεις ανάμεσα στα διάφορα αντίγραφα. Αξιοσημείωτες επιπλέον πληροφορίες που παρέχει, είναι το ότι αποτελεί το αρχαιότερο έργο στο οποίο γίνεται αναφορά στα Χριστούγεννα ως εορταστικής περιόδου, απεικονίσεις των αυτοκρατόρων της εποχής Κωνσταντίου Β´ και του Κωνστάντιου Γάλλου, περιγραφή των 14 περιοχών της Ρώμης μαζί με το χρονικό της πόλης, καθώς ένας κατάλογος των Καπιτωλίων με τον αριθμό των αρματοδρομιών σε κάθε μία.
Αναπαραστάσεις
ΕπεξεργασίαΕισαγωγή
ΕπεξεργασίαΠρώτες σελίδες και αφιερώσεις.
-
Η πρώτη σελίδα όπου γίνεται ονομαστική αναφορά στον Βαλεντίνο (Valentinus, άτομο που παρήγγειλε τη δημιουργία του έργου) και κατονομασία του καλλιτέχνη (Furius Dionysius Filocalus). -
Ονομαστική αναφορά στον Βαλεντίνο -
Αναπαράσταση όπου η περίοδος των Χριστουγέννων αναφέρεται ως εορταστική περίοδος
Πόλεις
ΕπεξεργασίαΠροσωποποιημένες αναπαραστάσεις της Ρώμης, Αλεξάνδρειας, Κωνσταντινούπολης και Τεργέστης.
-
Προσωποποίηση της Ρώμης -
Προσωποποίηση της Αλεξάνδρειας -
Προσωποποίηση της Κωνσταντινούπολης -
Προσωποποίηση της Τεργέστης
Αυτοκράτορες
ΕπεξεργασίαΑναπαραστάσεις των αυτοκρατόρων της εποχής, Κωνστάντιου Β´ και Κωνστάντιου Γάλλου
-
Απεικόνιση του αυτοκράτορα Κωνστάντιου Β´ -
Απεικόνιση του αυτοκράτορα Κωνστάντιου Γάλλου
Πλανήτες
ΕπεξεργασίαΠροσωποποιημένες αναπαραστάσεις των πλανητών, διασώζονται μόνο 5, ενώ αντίγραφα των παραστάσεων εμφανίζονται σε ένα άλλο ανεξάρτητο έγγραφο του Μεσαίωνα όπου ο Ερμής και η Αφροδίτη εμφανίζονται σε ηλιοκεντρική τροχιά.[9]
-
Προσωποποίηση της Σελήνης -
Προσωποποίηση του πλανήτη Κρόνου -
Προσωποποίηση του πλανήτη Ερμή -
Προσωποποίηση του πλανήτη Άρη -
Προσωποποίηση του Ήλιου
Μήνες
ΕπεξεργασίαΤο λεγόμενο και ημερολόγιο του Φιλοκάλου. Η παράσταση του μήνα Δεκέμβριου είναι η παλαιότερη που αναφέρει την ημερομηνία γέννησης του Χριστού (Χριστούγεννα) ως την 25η Δεκεμβρίου (VIII kal. ian. natus Christus in Betleem Iudeæ).
-
Φεβρουάριος -
Μάρτιος -
Απρίλιος -
Μάιος -
Ιούνιος -
Ιούλιος -
Αύγουστος -
Σεπτέμβριος -
Οκτώβριος -
Νοέμβριος -
Δεκέμβριος
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 (Αγγλικά) Clavis Historicorum Antiquitatis Posterioris. Ιουνίου 2018. 175. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ Tertullian.org:Chronography of 354
- ↑ cf. M. Salzman
- ↑ cod. Barberini lat. 2154
- ↑ Nordenfalk, "Der Kalendar vom Jahre 354 und die lateinische Buchmalerei des IV. Jahrhunderts" (Göteburg) 1936, noted in Schapiro 1940:270, reprinted in Schapiro, Selected Papers: volume 3, Late Antique, Early Christian and Mediaeval Art, 1980, Chatto & Windus, London, ISBN 0-7011-2514-4 On line at JSTOR
- ↑ Meyer Schapiro, "The Carolingian Copy of the Calendar of 354" The Art Bulletin 22.4 (December 1940, pp. 270-272) p 270).
- ↑ "The Real Title of Botticelli's 'Pallas'" American Journal of Archaeology 12.4 (October 1908), pp. 438-444
- ↑ Ramsay MacMullen, Christianizing the Roman Empire A.D.100-400 (Yale University Press) 1984, ch. VIII "Conversions of intellectuals".
- ↑ University of Leiden, Ms. Vossianus Q79, Salzmann 1991.
Σχετική βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Weitzmann, Kurt. Late Antique and Early Christian Book Illumination. New York: George Braziller, 1977.
- Salzman, Michele Renee. On Roman Time : The Codex-Calendar of 354 and the Rhythms of Urban Life in Late Antiquity (The Transformation of the Classical Heritage 17). Berkeley: University of California Press, 1991.
- Weitzmann, Kurt, ed., Age of spirituality : late antique and early Christian art, third to seventh century, no. 67, 1979, Metropolitan Museum of Art, New York, ISBN 9780870991790
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Το χειρόγραφο σε υψηλή ανάλυση[νεκρός σύνδεσμος] - Βιβλιοθήκη του Βατικανού
- Το κείμενο και απεικονίσεις του χειρογράφου, μαζί με σχολιασμό - Tertullian.org