Χειρόγραφο

Ένα χειρόγραφο είναι καθετί που γράφεται με το χέρι, σε αντίθεση με το έντυπο που είναι γραμμένο με τεχνικά μέσα.

Μεσαιωνικό Χειρόγραφο στα λατινικά -Η φυσική του Αριστοτέλη

Ιστορία

Κατά την αρχαία εποχή τα βιβλία γράφονταν με το χέρι πάνω σε μεμβράνη από πάπυρο. Από τον 2ο π.Χ. αιώνα σαν γραφική ύλη χρησιμοποιούσαν την περγαμηνή. Το χειρόγραφο από πάπυρο λεγόταν βιβλίο, τα φύλλα του είχαν ορθογώνιο σχήμα. Επάνω σ' αυτά έγραφαν σε γραμμές χαραγμένες με το χάρακα. Μετά τα συγκολλούσαν όλα μαζί και τα τύλιγαν σε σχήμα κυλίνδρου, ο οποίος, όταν ξετυλιγόταν, έφτανε συχνά το μήκος των 12 μέτρων. Υπήρξαν όμως και αιγυπτιακοί παπύροι μήκους 45 μέτρων. Τα φύλλα χωρίζονταν σε στήλες που αντιστοιχούσαν στις σημερινές σελίδες. Στο τελευταίο κολλημένο φύλλο προσαρμοζόταν ένα ραβδί, γύρω από το οποίο τυλιγόταν όλο το χειρόγραφο. Τα άκρα του ραβδιού στολίζονταν συχνά με μέταλλο ή με ελεφαντόδοντο και ονομάζονταν ομφαλοί. Πάνω σ' αυτά κολλούσαν ένα κομμάτι περγαμηνής με τον τίτλο του έργου. Ο αναγνώστης κρατούσε το χειρόγραφο με το δεξί χέρι και το ξετύλιγε με το αριστερό, ενώ με το ίδιο χέρι τύλιγε πάλι το μέρος που είχε διαβάσει.

Όταν άρχισαν να χρησιμοποιούν την περγαμηνή, έκοβαν τα φύλλα και τα έραβαν σε σχήμα τετραδίου. Τα τετράδια αυτά λέγονταν κώδικες.