Φυσική αγωγή στην Ελλάδα

Η φυσική αγωγή είναι συστατικό της δομής του σχολείου και της παιδείας η οποία «αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων» (Σύνταγμα Ελλάδος, Άρθρο 16, παρ. 2).

Δεν είναι ταυτόσημη έννοια με την φυσική δραστηριότητα διότι περιέχει μια ευρύτερη θεώρηση και εστιάζει σε ολόκληρο το παιδί, συμπεριλαμβανομένων των γνωστικών, συναισθηματικών και ψυχοκινητικών πτυχών του.

Η φυσική δραστηριότητα είναι αποτέλεσμα, περιεχόμενο και προϊόν των Αναλυτικών Προγραμμάτων Φυσικής Αγωγής, τα οποία συνάδουν με το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο των ελληνικών Προγραμμάτων Σπουδών, ΔΕΠΠΣ (curriculum integration ή thematic teaching), και δομούνται με βάση μια ενιαία θεώρηση ολόκληρης βαθμίδας εκπαίδευσης ή κύκλου σπουδών. Η ενιαία αυτή θεώρηση περιλαμβάνει τους εκπαιδευτικούς στόχους, τις διδακτικές μεθόδους, την εκπαιδευτική αξιολόγηση, κ.ά.

Μέσα στους κύριους στόχους της Φυσικής Αγωγής είναι η ενίσχυση της υγείας του μαθητή/τριας, η εκμάθηση κινητικών δεξιοτήτων και πάνω από όλα η απόκτηση θετικών στάσεων για την μετά το σχολείο φυσική του/της ενασχόληση ("δια βίου άσκηση") κάτι που θα αποτελέσει για αυτόν/ήν ισόβια επένδυση. Βασικό στόχο επίσης, αλλά έμμεσα εμφανή, αποτελεί η κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση του παιδιού μέσα από τον σεβασμό των κανόνων των δραστηριοτήτων της Φ.Α.

Ιστορία της φυσικής αγωγής

Η φυσική αγωγή στην Αρχαία Ελλάδα

(Φιλοστράτου, Γυμναστικός, Κεφ. 1)

Πρωτότυπο: Περί δε γυμναστικής, σοφίαν λέγομεν ουδεμιάς ελάττω τέχνης, ώστε ες υπομνήματα ξυνθείναι τοις βουλεμένοις γυμνάζειν. Η μεν γαρ πάλαι γυμναστική Μίλωνας εποίει και Ιπποσθένας Πολυδάμαντάς τε και Προμάχους και Γλαύκον τον Δημύλου και τους προ τούτων έτι αθλητάς, τον Πηλέα δήπου και το Θησέα και τον Ηρακλέα αυτόν, η δε επί των πατέρων ήττους μεν η οίδε, θαυμασίους δε και μεμνήσθαι αξίους…

Μετάφραση: Προκειμένου τώρα για τη γυμναστική, επιστήμη τη λογαριάζομε ισάξια με τις άλλες, σαν τέτοια δηλ. μπορεί να περιληφθεί σε γενικούς συστηματικούς κανόνες, που να χρησιμοποιηθούν από όσους θέλουν να την ασκήσουν ως επάγγελμα. Και πρέπει να γίνει αυτό, γιατί όλοι ξέρομε ότι η μεν γυμναστική των μακρινών προγόνων μας παρουσίαζε αθλητάς σαν τον Μίλωνα και τον Ιπποσθένη και τον Πολυδάμαντα και τον Πρόμαχο και τον Γλαύκο το γιο του Δημύλου και τους προγενέστερους ακόμη από αυτούς, τον Πηλέα δηλ. και τον Θησέα και τον περίφημο Ηρακλή, η γυμναστική δε της εποχής των πατέρων μας κατώτερους βέβαια από αυτούς που είπαμε αθλητάς παρουσίαζε, αλλά κι αυτούς αξιοθαύμαστους και αξιομνημόνευτους…."

Μετάφραση Κ. Κιτρινιάρη (1961) (Πηγή: Από την ιστοσελίδα Φυσική Αγωγή" [1]

Χρονικό εκπαίδευσης στελεχών Φυσικής Αγωγής (από το 1834 μέχρι σήμερα)

Γυμναστήριο Ναυπλίου, Λόχος Πυροσβεστών, Ειδική (Στρατιωτική) Σχολή Γυμναστών, Διδασκαλείο Γυμναστικής, Γυμναστική Ακαδημία, ΕΑΣΑ, ΤΕΦΑΑ:

• Το 1834 αρχίζει η εκπαίδευση των πρώτων στελεχών της Φυσικής Αγωγής. Η διδασκαλία για την τότε λεγόμενη σωμασκία άρχισε από το Γερμανό Λούντβικ Κόρκ, κατά εμπειρικό τρόπο, στο Γυμναστήριο του Ναυπλίου και συνεχίστηκε λίγο αργότερα από τον Γεώργιο Παγώντα.

• Από το 1862 τα στελέχη της Φυσικής Αγωγής προέρχονταν αποκλειστικά από τον «Λόχο των Πυροσβεστών».

• Το 1880 με απόφαση του Υπουργού Παιδείας εντάχθηκε η Φ.Α. ως υποχρεωτικό μάθημα στη Μέση Εκπαίδευση, με διάρκεια δύο ώρες κάθε εβδομάδα, και διορίστηκαν ο πρώτοι γυμναστές σε ορισμένα σχολεία της Αθήνας. Δύο χρόνια αργότερα οι ώρες αυξήθηκαν σε τρεις.

• Το 1882 ιδρύθηκε η πρώτη κρατική σχολή γυμναστών, η λειτουργία της οποίας ρυθμίστηκε και νομοθετικά πέντε χρόνια αργότερα, με το νόμο ΑΧΗ'. Ωστόσο, η εκπαίδευση που πρόσφερε διαρκούσε λίγες μόνο εβδομάδες (40 ημέρες) και η σχολή δε λειτουργούσε κάθε χρονιά.

• Το 1883 αγοράστηκαν όργανα γυμναστικής και έτσι ορισμένα σχολεία άρχισαν να διαθέτουν πια τα δικά τους στοιχειώδη γυμναστήρια. Η αγορά των οργάνων αποδεικνύει την υιοθέτηση του γερμανικού γυμναστικού συστήματος από τον Φωκιανό.

• Το 1893 προστέθηκαν στον προαναφερθέντα νόμο νέες διατάξεις που πρόβλεπαν την επαναλειτουργία της κρατικής σχολής με την ονομασία Ειδική Σχολή Γυμναστών.

• Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες και συγκεκριμένα, το 1897 ο χρόνος εκπαίδευσης των γυμναστών αυξήθηκε στα 2 χρόνια, ενώ το 1899 τέθηκαν περιορισμοί στην εισαγωγή των εκπαιδευόμενων γυμναστών που θα έπρεπε να είναι φοιτητές κάποιας άλλης σχολής, και μάλιστα τουλάχιστον δευτεροετείς. Η ρύθμιση αυτή ήταν αποτέλεσμα του νόμου ΒΧΚΑ' του 1899, που θεωρείται η πρώτη συστηματική νομοθετική παρέμβαση για την οργάνωση των ζητημάτων που αφορούσαν τη Φ.Α. και συνολικά τον ελληνικό αθλητισμό.

• Επιπρόσθετα, με τον παραπάνω νόμο η Φ.Α. ορίστηκε ως υποχρεωτικό μάθημα και για τις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης και προβλέφθηκε η δημιουργία ειδικού χώρου εκγύμνασης για κάθε σχολείο. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω διεργασιών το επόμενο έτος (1900) οι εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας στα σχολεία αυξήθηκαν από τρεις σε πέντε!!! και διοργανώθηκαν οι πρώτοι μαθητικοί αγώνες των σχολείων της Αθήνας και του Πειραιά. Τέλος, σύμφωνα με το νόμο ΒΧΚΑ' δύο γυμναστές θα στέλνονταν για διετή μετεκπαίδευση σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα. Το 1899 ο Ιωάννης Χρυσάφης σπούδασε στη Σουηδία για δύο χρόνια στο περίφημο την εποχή εκείνη Ινστιτούτο της Στοκχόλμης.

• το 1907 ιδρύθηκε η στρατιωτική σχολή γυμναστών, το πρόγραμμα της οποίας στηριζόταν, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο σουηδικό μοντέλο. Δύο χρόνια αργότερα το Υπουργείο Παιδείας υιοθέτησε τη σουηδική γυμναστική

• Η Ειδική Σχολή Γυμναστών μετονομάζεται το 1918 σε «Διδασκαλείο της Γυμναστικής» και διευθυντής ορίζεται ο Ι. Χρυσάφης.

• Το 1929 το Διδασκαλείο της Γυμναστικής εντάσσεται με τον νόμο 4371/1929 στην Ανώτερη Εκπαίδευση.

• Το 1933 το Διδασκαλείο μετονομάζεται σε «Γυμναστική Ακαδημία» και η φοίτηση γίνεται τριετής.

• Το 1939, λίγο πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο με τον νόμο 2057/1939 η Γυμναστική Ακαδημία μετονομάζεται σε Εθνική Ακαδημία Σωματικής Αγωγής (ΕΑΣΑ) και στεγάζεται στη Δάφνη Αττικής. Ο νόμος προέβλεπε ότι η Ακαδημία θα ήταν Ανώτατη Σχολή. Όμως στην πράξη η ΕΑΣΑ δεν μπόρεσε να γίνει αυτοδιοικούμενο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και γι’ αυτό έμεινε ανώτερη Σχολή εποπτευόμενη από την Διεύθυνση Φυσικής Αγωγής της Μέσης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.

• Το 1970, με το Ν.Δ.410/1970 ιδρύθηκε το παράρτημα της ΕΑΣΑ με έδρα τη Θεσσαλονίκη (στο νεόκτιστο τότε Αλεξάνδρειο Μέλαθρο) και με το ίδιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

• Μέχρι το 1975 η διάρκεια των σπουδών παρέμεινε 3 χρόνια, αλλά με το Π.Δ. 222/1975 τα έτη σπουδών αυξήθηκαν από το ακαδημαϊκό έτος 1975-76 σε τέσσερα. Οι φοιτητές που έλαβαν πτυχίο το 1979, μετά από τετραετή πλέον διάρκεια φοίτησης, ήσαν οι πρώτοι οι οποίοι έλαβαν δίπλωμα ειδικότητας, και αυτοί οι οποίοι πίεσαν, απαίτησαν και συνέβαλαν ώστε να "λάβει σάρκα και οστά" αυτό που προέβλεπε τουλάχιστον ο εν αχρηστία νόμος και η ΕΑΣΑ να γίνει "Ανώτατη και Επιστημονική" - αυτοδιοικούμενη και όχι εποπτευόμενη από τη Δ/νση Φ.Α του ΥπΕΠΘ - όπως και έγινε λίγα χρόνια αργότερα με το νόμο του 1982.

• Το 1982, με το νόμο πλαίσιο 1268/1982, άρθρο 47, ιδρύθηκαν στα Πανεπιστήμια των Αθηνών και Θεσσαλονίκης τα Τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (Τ.Ε.Φ.Α.Α.) Με το ΠΔ 107/1983 η Ε.Α.Σ.Α. Αθηνών και το παράρτημα της Θεσσαλονίκης εντάχθηκαν στα αντίστοιχα Πανεπιστήμια ως Τμήματα και από το ακαδημαϊκό έτος 1983-1984 άρχισαν τη λειτουργία τους. [Συγκεκριμένα για το Τ.Ε.Φ.Α.Α. Θεσσαλονίκης κατά την έναρξη της λειτουργίας του, λόγω καθυστερημένου διορισμού των πρώτων μελών ΔΕΠ, η διοίκηση του Τμήματος ανατέθηκε με απόφαση της Συγκλήτου σε πενταμελή προσωρινή διοικούσα επιτροπή. Από το 1984 το Τμήμα διοικείται από δική του Γενική Συνέλευση (ΓΣ).]

• Το 1983 (Π.Δ. 465/83) ιδρύθηκε το Τ.Ε.Φ.Α.Α. του Πανεπιστημίου Θράκης με έδρα την Κομοτηνή που άρχισε να λειτουργεί το 1984.

• Το 1986 άρχισε τη λειτουργία του το Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών ως παράρτημα του Τ.ΕΦ.Α.Α. Θεσσαλονίκης, το οποίο έγινε ανεξάρτητο Τμήμα το 1996.

• Το 1994 (Π.Δ. 177/93) λειτουργεί για πρώτη φορά το Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού στα Τρίκαλα.

(Πηγή: Από την ιστοσελίδα Φυσική Αγωγή" [2]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Iστοσελίδα Φυσική Αγωγή