Φρύγανα
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Τα φρύγανα είναι μικρά φυτά, συνήθως θάμνοι, με μικρά και αγκαθωτά φύλλα. Φυτρώνουν σε χαμηλά υψόμετρα σε μεσογειακές χώρες, ανθίζουν άνοιξη και καλοκαίρι και τα άνθη τους, τους προσδίδουν ιδιαίτερη ομορφιά. Αντέχουν στις υψηλές θερμοκρασίες και στην ξηρασία. Ως επί το πλείστον είναι αρωματικά και πολλά είναι γνωστά για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες, καθώς χρησιμοποιούνται στην πρακτική ιατρική ήδη από την αρχαιότητα.
Αυτός ο τύπος βλάστησης είναι χαρακτηριστικός των μεσογειακών οικοσυστημάτων και θεωρείται ότι είναι συνήθως αποτέλεσμα υποβάθμισης προϋπάρχουσας βλάστησης, μακκίας και δάσους. Αναπτύσσεται κυρίως σε φτωχά και βραχώδη ασβεστολιθικά και πυριτικά εδάφη ή σε εκτάσεις που έχουν επανειλημμένα καεί από πυρκαγιές.
Τα πιο γνωστά φρύγανα είναι: το θυμάρι (Coridothymus capitatus, Thymus sp.), η λαδανιά (Cistus creticus, Cistus salviifolius), η αγούθουρα ή γούδουρας (Hypericum empetrifolium), το φασκόμηλο (Salvia triloba), η αστοιβίδα (Sarcopoterium spinosum), το ρείκι (Erica manipuliflora), ο ασπάλαθος (Calicotome villosa), το σπαράγγι (Asparagus acutifolius), το λυχναράκι (Ballota acetabulosa), ο ασφόδελος (Asphodelus aestivus), η γκλομπουλάρια (Globularia alypum) κτλ.
Χαρακτηριστικά φρυγάνων
ΕπεξεργασίαΤα φρύγανα έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:
- Αναπτύσσονται σε φτωχά, άγονα και υποβαθμισμένα από πυρκαγιά ή υπερβόσκηση εδάφη.
- Παρουσιάζουν εποχικό διμορφισμό, δηλαδή τα μεγάλα τους φύλλα, τον χειμώνα μετατρέπονται σε μικρά και χνουδωτά φύλλα το καλοκαίρι. Η ιδιότητα τους αυτή τα βοηθάει να εξοικονομήσουν νερό.
- Προσαρμόζονται εύκολα σε ξηρό και θερμό περιβάλλον.
Τα παραπάνω χαρακτηριστικά αποτελούν τον ξηρανθεκτικό χαρακτήρα των φρυγάνων, ο οποίος τα καθιστά κατάλληλη άμυνα της φύσης για την αντιμετώπιση της ερημοποίησης.
Φρυγανικά οικοσυστήματα
ΕπεξεργασίαΤα φρυγανικά οικοσυστήματα αποτελούν μία από τις κύριες φυτικές διαπλάσεις που σχηματίζονται ιδιαίτερα στη νότια Ελλάδα και στα νησιά, μέχρι το υψόμετρο των 300 μέτρων. Τα φρύγανα καλύπτουν μεγάλο μέρος της Ελλάδας και γενικότερα η Μεσόγειος έχει τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες για την ανάπτυξή τους. Στην Ελλάδα οι εκτάσεις που καλύπτονται από φρύγανα λέγονται φρυγανότοποι, στην Ισπανία tomillares, στη Γαλλία garrigue και batha στο Ισραήλ. Εκτιμάται ότι καλύπτουν στην Ελλάδα επιφάνεια ίση με 10 – 15 εκατομμύρια στρέμματα.[εκκρεμεί παραπομπή]
Είδη φρυγάνων
ΕπεξεργασίαΜερικά φρύγανα με αισθητική αξία και χρησιμότητα στην καθημερινή ζωή είναι τα παρακάτω.
(Capparis spinosa - Κάππαρη η ακανθωτή)
Η κάππαρη είναι ένας μικρός θάμνος, που οι βλαστοί του είναι συνήθως κατακείμενοι στο έδαφος, πλατιά φύλλα και άσπρα άνθη. Η κάππαρη, όχι μόνο αντέχει σε ξηρασία και υψηλές θερμοκρασίες, αλλά προτιμά το καλοκαίρι για να ανθίσει. Η κάππαρη που χρησιμοποιείται στη μαγειρική, προέρχεται από το μπουμπούκι του φυτού που συλλέγεται πριν γίνει άνθος και χρησιμοποιείται συχνά σε σαλάτες.
(Salvia fruticosa - Σάλβια η θαμνώδης)
Η φασκομηλιά είναι ένα φυτό πολυετές με πολλά κλαδιά και δεν ξεπερνάει τα 50εκ. ύψος. Έχει στενόμακρα, χνουδωτά και γκριζοπράσινα φύλλα και στο τέλος της άνοιξης βγάζει λουλούδια με χρώμα ανοιχτό βιολετί. Το συναντάμε συχνά στην Ελλάδα και προτιμάει άγονα εδάφη. Χρησιμοποιείται σαν αφέψημα.
(Satureja thymbra - Σατουρέγια η θύμβρα)
Πρόκειται για έναν όμορφο, χαμηλό και πολυετή θάμνο που προτιμάει ξηρές και βραχώδεις περιοχές. Ανθίζει μέσα Απριλίου με αρχές Μαΐου. Στη μαγειρική χρησιμοποιείται λόγω των αντιτοξικών ιδιοτήτων σε διάφορα βαριά φαγητά.
(Sarcopoterium spinosum - Σαρκοποτήριο το ακανθώδες)
Είναι χαμηλός πολύκλαδος θάμνος με αγκαθωτό ξηρό φύλλωμα. Η αστοιβίδα είναι κατάλληλη για εδαφοκάλυψη επιφανειών, αλλά και για τοποθέτηση σε βραχόκηπους.