Φραντσέσκο Μοροζίνι

Ο Φραντσέσκο Μοροζίνι (Francesco Morosini, 26 Φεβρουαρίου 1619 - 6 Ιανουαρίου 1694) ήταν Δόγης της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας (1688 - 1694) κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Μοριά. Είχε προηγηθεί ο Μεγάλος Κρητικός Πόλεμος και η Πολιορκία του Χάνδακα που ολοκληρώθηκε με την άλωση της Κρήτης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία (1669). Ήταν γόνος της περίφημης Ενετικής μεσαιωνικής οικογένειας ευγενών Μοροζίνι από την οποία και προήλθαν πολλοί δόγηδες, λόγιοι, στρατηγοί και ναυμάχοι. Ντυνόταν πάντοτε με πορφυρά χρώματα "από την κορυφή ως τα νύχια" και ποτέ δεν πραγματοποιούσε εκστρατεία χωρίς την γάτα στην πρύμνη του πλοίου του.

Φραντσέσκο Μοροζίνι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Francesco Morosini (Ιταλικά)
Γέννηση	26  Φεβρουαρίου 1619 Βενετία
Θάνατος	16  Ιανουαρίου 1694 Ναύπλιο
Τόπος ταφής	Santo Stefano, Venice
Χώρα πολιτογράφησης	Βενετική Δημοκρατία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ιταλικά Γερμανικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός
Οικογένεια
Οικογένεια	Μοροζίνι
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατός	ναύαρχος
Πόλεμοι/μάχες	Μεγάλος Κρητικός Πόλεμος και Έκτος Βενετοτουρκικός πόλεμος
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Δόγης της Βενετίας (1688–1694)
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Ναύαρχος του Ενετικού Στόλου

Ο Φραντσέσκο Μοροζίνι γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1619 και από νεαρή ηλικία είχε διακριθεί σε ανδρεία κατά τον Ενετοτουρκικό πόλεμο. Με τον θάνατο του Ενετού ναυάρχου Μοτσενίγου διορίστηκε προσωρινά (σε ηλικία 36 ετών) στόλαρχος των ενετικών ναυτικών δυνάμεων. Ξεκίνησε τις λεηλασίες των τουρκικών παραλίων και πυρπολήσεις εχθρικών αποθηκών αναμένοντας τον νέο ναύαρχο Φοσκαρίνι. Μετά τον θάνατο και του νέου ναυάρχου ανέλαβε οριστικά την αρχηγία του ενετικού στόλου. Από τη θέση αυτή άρχισε να καταστρώνει το σχέδιό του, το οποίο ήταν η εκτόπιση των Τούρκων από το Αιγαίο προσβάλλοντας διαδοχικά την Μονεμβασιά, την Χαλκίδα, πολλούς λιμένες στην Εύβοια και τέλος τα Χανιά (1660). Όμως απέτυχε σ' όλες αυτές τις επιχειρήσεις του. Τότε από κάποιον υφιστάμενό του (λεγόμενο Μπαρμπάρο/Barbaro, στον οποίο είχε απαγγείλει ποινή θανάτου για παράλειψη καθήκοντος) καταγγέλθηκε για αναξιότητα, με συνέπεια να ανακληθεί από την κυβέρνηση της Βενετίας, όμως στην συνέχεια εισήχθη σε δίκη και απηλλάγη από κάθε κατηγορία.

Δούκας της Κάντιας και παράδοση της Κρήτης

Στο μεταξύ εξακολουθούσε ο πόλεμος στη Κρήτη που εντάθηκε με την πολιορκία του Χάνδακα (ή την πολιορκία της Κάντιας, όπως ονομαζόταν τότε το σημερινό Ηράκλειο Κρήτης). Την πολιορκία διεύθυνε ο Μέγας Βεζίρης Φαζίλ Αχμέτ Κιουπρουλού. Για την αντιμετώπιση του πολυμήχανου εκείνου Βεζίρη η Ενετική κυβέρνηση έκρινε επιβεβλημένο να αποστείλει τον δραστήριο Μοροζίνι, γι' αυτό τον διόρισε τον Δεκέμβριο του 1666 αρχιστράτηγο των Ενετικών δυνάμενων της Κρήτης. Από την θέση αυτή ο Μοροζίνι (μη δυνάμενος να αποκόψει τις θαλάσσιες συγκοινωνίες των Τούρκων) περιορίστηκε στην άμυνα του Χάνδακα. Μετά από αιματηρούς αγώνες και αφού αντιστάθηκε σκληρά στις οθωμανικές πιέσεις δύο ακόμη ετών και 9 μηνών, αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει (κατά άλλους για να προλάβει νέα έφοδο με πιθανή άλωση και σφαγή της φρουράς και των κατοίκων, κατά άλλους προκειμένου να ματαιώσει γαλλικές μηχανορραφίες).

Με την ομώνυμη "Συνθήκη της Κανδίας" (27 Σεπτεμβρίου 1669) παρέδωσε την πρωτεύουσα Χάνδακα και μαζί με τον Χάνδακα ολόκληρη την Κρήτη στις δυνάμεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μετά την σύναψη της Συνθήκης η φρουρά και οι κάτοικοι της (ερειπωμένης πλέον από τους συνεχείς βομβαρδισμούς) πόλης εξήλθαν ελεύθερα. Για την πράξη του αυτή μετά την επιστροφή του στην συνέχεια στη Βενετία κατηγορήθηκε για δειλία και προδοσία. Ωστόσο αθωώθηκε πανηγυρικά μετά από μια σύντομη δίκη, παραμένοντας σε αφάνεια μέχρι την κήρυξη του έκτου βενετοτουρκικού Πολέμου ή Πολέμου του Μωριά (1684), όλες οι ένοπλες δυνάμεις της Ενετίας καθώς και πολλοί Έλληνες τάχθηκαν μαζί τους και συγκεντρώθηκαν υπό την αρχηγία του.

Ανακατάληψη της Πελοποννήσου

Ασημένιο μετάλλιο προς τιμή του Φραντσέσκο Μοροζίνι για να τιμηθεί για την ανακατάληψη της Πελοποννήσου.

Διορίστηκε διοικητής του Ενετικού στόλου (1685) και προσέγγισε αρχικά την Κέρκυρα, από όπου ενισχύθηκε με 2.000 Έλληνες εθελοντές. Τον ίδιο χρόνο κυρίευσε τη Λευκάδα. Στην συνέχεια (αφού ενισχύθηκε και με νέες επικουρίες από τον Σουηδό στρατηγό Όθωνα Καίνιξμαρκ) στράφηκε προς τα Κάστρα της Μεσσηνίας, τα οποία κατέλαβε το ένα μετά το άλλο. Έκανε στάση στην Μεθώνη Μεσσηνίας για πολεμικό συμβούλιο, αφού προηγουμένως λεηλάτησε το τουρκοκρατούμενο κάστρο της Κορώνης.

Στο συμβούλιο εκείνο λήφθηκε η απόφαση της άμεσης επίθεσης στον Μυστρά και στη συνέχεια στο Ναύπλιο, του οποίου οι Τούρκοι εν τω μεταξύ είχαν ξεκινήσει τον ανεφοδιασμό. Ο Φραντσέσκο Μοροζίνι συνεχίζει με την αρμάδα του τον περίπλου της Μάνης φθάνοντας στο Καραβοστάσι του Μαραθονησίου (το νησί έξω από το Γύθειο). Τα στρατιωτικά αποσπάσματα του Καίνιξμαρκ αποβιβάστηκαν για άμεση προσβολή και κατάληψη του Μυστρά, ενώ ο ίδιος συνεχίζει προς τη Μονεμβάσια και από εκεί προς τον όρμο του Τολού, στις 25 Ιουλίου του 1686 αποβιβάζει το μεγαλύτερο μέρος των στρατευμάτων με γενική επίθεση την ίδια ημέρα στο Άργος. Μετά την επιτυχία αυτή τα στρατεύματα του Καίνιξμαρκ κατέλαβαν και το Παλαμήδι. Οι νίκες που ακολούθησαν το επόμενο έτος (1687), με την κατάληψη όλων των κάστρων Ναυπάκτου, Μάνης, Μυστρά, Άργους, Ναυπλίου και Κορίνθου υπήρξαν καθοριστικές για την έκβαση εκείνου του πολέμου. Ολόκληρη η Πελοπόννησος απελευθερώθηκε από τους Οθωμανούς εκτός της ανθιστάμενης Μονεμβασίας.

Βομβαρδισμός του Παρθενώνα

Μετά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ακολούθησε νέο πολεμικό συμβούλιο που τάχθηκε υπέρ της διάνοιξης του Ισθμού της Κορίνθου για τη διασφάλιση της Πελοποννήσου, που ήταν έργο χρονοβόρο και πολυδάπανο και την ανακατάληψη της Αθήνας. Υπέρ της δεύτερης άποψης τάχθηκε ο Μοροζίνι όπου κατέπλευσε στον όρμο Λεόνε (= Λιμάνι του Πειραιά) (2 Σεπτεμβρίου 1687). Στην επιχείριση που ακολούθησε εναντίον της Αθήνας βομβάρδισε και τον Παρθενώνα που είχε μετατραπεί σε μπαρουταποθήκη με συνέπεια τη καταστροφή του μεγαλυτέρου τμήματός του, ο ίδιος ισχυρίστηκε, ψευδώς, πως κατά λάθος έπεσε μία οβίδα. Η αλήθεια είναι πως γνώριζε για την πυριτιδαποθήκη και πως επί τούτου σημάδευε τον Παρθενώνα το κανόνι που ήταν τοποθετημένο πλησίον της Αγίας Αικατερίνης, στην Πλάκα. Το γεγονός αυτό απετέλεσε τη πρώτη κηλίδα στις στρατιωτικές νίκες του Μοροζίνι, κατά των Τούρκων. Την επόμενη χρονιά η Οθωμανική Αυτοκρατορία άρχισε να ξεπουλά τα πολύτιμα κατεστραμμένα τμήματα του Παρθενώνα στους Δυτικούς. Η δεύτερη κηλίδα ήταν η πανώλη που μεταδόθηκε αστραπιαία από Γαλλικό πλοίο στο Ναύπλιο και τα περίχωρα του.

Δόγης της Βενετίας

Ο Φραντσέσκο Μοροζίνι

Παρά ταύτα η Βενετική Γερουσία εκτιμώντας τις σπουδαίες νίκες του, του απένειμε τον τίτλο τιμής «Πελοποννησιακός», τοποθετώντας και χάλκινη προτομή του «εν ζωή» στο Ανάκτορο των Δόγηδων. Μετά τον θάνατο του προκατόχου του Μαρκαντόνιο Τζουστινιάν (23 Μαρτίου 1688) ανακηρύχτηκε νέος Δόγης της Βενετίας (3 Απριλίου 1688). Την εποχή της εκλογής του βρίσκονταν στον Πόρο όπου ναυλοχούσε η αρμάδα του, σε λίγες μέρες κατέπλευσε στον Πόρο το θρυλικό σκάφος «Βουκένταυρος» το οποίο και μετέφερε τα σύμβολα του Δογικού αξιώματος, παραδόθηκαν σε λαμπρότατη τελετή στο ναύαρχο. Ο Φραντσέσκο Μοροζίνι περιεβλήθη με τα σύμβολα υπό τις ιαχές των πληρωμάτων των πλοίων του, επιβιβάστηκε στον Βουκένταυρο όπου και απέπλευσε για τη Βενετία για την ανάληψη των νέων του καθηκόντων συνοδευόμενος από το μεγαλύτερο μέρος της αρμάδας του.

Η τυχοδιωκτική εξέγερση του Λιμπεράκη Γερακάρη

Ο Δόγης Μοροζίνι και υπό τα νέα του καθήκοντα δεν έπαψε να ενδιαφέρεται περί των διαφόρων συμβάντων στη Πελοπόννησο. Την απουσία του Μοροζίνι εκμεταλλεύτηκε για δράση ο πολυμήχανος Μανιάτης πειρατής Λιμπεράκης Γερακάρης που συμμάχησε με τον Οθωμανό Σερασκέρη και διέταξε όλους τους Έλληνες να δηλώσουν υποταγή στον Σουλτάνο (1691).. Ο Δόγης επιβιβαστείς και πάλι στο Βουκένταυρο σε ηλικία 75 ετών (24 Μαΐου 1693) αλλά σε πλήρη μαχητικότητα και με ολόκληρη την Ενετική αρμάδα απέπλευσε για το Αιγαίο προς ματαίωση της νέας εισβολής. Αρχικά κατέπλευσε στο Ναύπλιο και στη συνέχεια στον Πόρο. Αφού κατέστρωσε λεπτομερές πολεμικό σχέδιο επιχειρήσεων απόκρουσης σε συνεργασία με τον Προβλεπτή της Πελοποννήσου Αντόνιο Ζένο αιφνίδια και ενώ βρισκόταν με την αρμάδα του στον όρμο της Καρύστου η χρόνια λιθίαση από την οποία έπασχε πολλά χρόνια επιδεινώθηκε. Απέπλευσε εσπευσμένα για Ναύπλιο όπου τελικά και υπέκυψε (27 Δεκεμβρίου 1693). Το λείψανό του ταριχεύτηκε και μεταφέρθηκε στη Βενετία όπου σε μεγαλοπρεπή τελετή (16 Ιανουαρίου 1694) τοποθετήθηκε σε κρύπτη του Ναού του Αγίου Στεφάνου των Αυγουστίνων. Στο μνημείο του που ανεγέρθηκε χαράχθηκε η επιγραφή «Francisco Mavroceno Peloponnesiaco. Senatus 1694» (= σε Ελληνική απόδοση: «Φραγκίσκω Μαυρογένη τω Πελοποννησιακώ η Γερουσία έτει 1694»).

Δείτε επίσης

• Δόγηδες της Βενετίας
• Παρθενώνας
• Μάρμαρα του Παρθενώνα
• Ιάκωβος Πυλαρινός (Γιατρός του στόλου του Φραντσέσεκο Μοροζίνι)

Πηγές

• Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τομ. 13ος, σελ. 780.
• Encyclopædia Britannica, Morosini Family, 2008, O.Ed.
• Encyclopædia Britannica, Athens, The Acropolis, p. 6/20, 2008, O.Ed.
• Finlay, George (1856). The History of Greece under Othoman and Venetian Domination. London: William Blackwood and Sons.
• Jan Morris. The Venetian Empire: A Sea Voyage. (Kindle Locations 976-977). Penguin Books Ltd. Kindle Edition.
• Lindsay, Ivan (2013). The History of Loot and Stolen Art: from Antiquity until the Present Day
• Palagia, Olga (1998). The Pediments of the Parthenon
• Pinzelli, Eric (2020). Venise et l'Empire Ottoman: Les guerres de Morée (1684-1718) (στα Γαλλικά). Athens. ISBN 9798574538371. 
• Pinzelli, Eric (2021). «Defending the Regno di Morea, Antonio Jansic and the Fortress of Modon, 1686-1715». Nuova Antologia Militare 2 (7): 187-215. ISBN 978-88-9295-190-7. 
• Μηχανή του Χρόνου (https://www.mixanitouxronou.gr/i-mirea-vomva-pou-metetrepse-ton-parthenona-se-eripio-itan-tou-morozini-giati-ta-venetika-pira-kata-tis-akropolis-strafikan-apoklistika-kata-tou-naou-vinteordismo-tou-morozini-stin-akropoli-vinteo/)