Υπέρ Μαντιθέου

Υπέρ Μαντιθέου είναι ο τίτλος ενός δικανικού λόγου του Λυσία, ο οποίος γράφτηκε γύρω στο 392 με 389 π.Χ. Ο λόγος περιγράφει τη εξέταση του Μαντιθέου για το βουλευτικό αξίωμα στην βουλή των Αθηνών, με καταγωγή από το Θορικό της Ακαμαντίδος φυλής. Δεν είναι γνωστό πότε γράφτηκε ακριβώς, αλλά η αναφορά στους κορινθιακούς πολέμους του 394 π.Χ., σύγχρονες εκστρατείες και τον Θρασύβουλο υπονοούν ότι γράφτηκε περίπου τότε.

Περιγραφή

Στη Βουλή, ένας Αθηναίος τον κατηγορεί ότι υπηρέτησε στο ιππικό των τριάκοντα, επειδή το όνομά του εμφανιζόταν σε σχετικό κατάλογο, παρόλο που ήταν εύκολο κάποιος να προσθέσει ή να αφαιρέσει ένα όνομα. Ο ίδιος αρνείται την κατηγορία –αν και δεν θεωρεί σοβαρό παράπτωμα το να υπηρετούσε κάποιος στο ιππικό των Τριάκοντα– και προσπαθεί να πείσει ότι δεν «ἵππευσε». Ισχυρίζεται ότι η γύψινη σανίδα, όπου γράφονταν τα ονόματα των ιππέων, ήταν εκτεθειμένη και ο καθένας μπορούσε να την τροποποιήσει κατά τη θέλησή του. Το σημαντικότερο επιχείρημα της αθωότητάς του είναι το γεγονός ότι δεν έλαβε καμία "κατάστασιν" (χρηματική προκαταβολή από το δημόσιο που την επέστρεφαν με την απόλυση τους), και ότι έλειπε κατά την εποχή των Τριάκοντα.

Ο Μαντίθεος αναλύει την ζωή του διεξοδικά, με πειστικό και αξιοπρεπή τρόπο. Παρουσιάζει τον ίδιο ως τίμιο αδελφό, ενάρετο άνθρωπο, γενναίο –ίσως υπέρμετρα– στρατιώτη και, προπάντων, ως χρηστό πολίτη.

Δομή

Ο λόγος ξεκινά με το προοίμιο (1η με 3η παράγραφος). Ακολουθεί η διήγηση που ξεκινά στην 4η παράγραφο και λήγει στην 19η παράγραφο, με την 20ή και 21η παράγραφο να αποτελούν τον επίλογο. Η διήγηση αποτελείται από τα εξής μέρη:

• 4η με 8η παράγραφος: Ο Μαντίθεος επιχειρηματολογεί κατά της κατηγορίας που του προσάπτεται.
• 9η με 19η παράγραφος: Ο Μαντίθεος απολογείται λεπτομερώς για τη ζωή του.
• 10η παράγραφος: Η συμπεριφορά του Μαντιθέου στην προσωπική και ιδιωτική ζωή του.
• 11η και 12η παράγραφος: Η συμπεριφορά του Μαντιθέου κοινά των Αθηνών.
• 13η με 17η παράγραφος: Η συμπεριφορά του Μαντιθέου στο στρατιωτικό τομέα και η σκοπιμότητά της.
• 18η και 19η παράγραφος: Τα κριτήρια αξιολόγησης ενός πολίτη.

Η χρήση του σήμερα

Στην Ελλάδα, ο λόγος διδάσκεται ως μέρος των Αρχαίων Κατεύθυνσης (Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών) της Β’ τάξης Γενικού Λυκείου και αποτελεί το διδαγμένο κείμενο στη συγκεκριμένη τάξη. Γενικά δίνεται έμφαση στη μετάφραση και την ερμηνεία του λόγου, και όχι στο συντακτικό του.