Τύραννος

Τύραννος (αρχ. τύραννος) είναι ο κυβερνήτης του πολιτεύματος της τυραννίας. Ετυμολογικά η λέξη είναι πιθανότατα Λυδικής προέλευσης. Το πολίτευμα αυτό ίσχυε στην Πόλη-κράτος τον 8ο αιώνα. Οι τύραννοι ανέβαιναν στην εξουσία με την βοήθεια των οπαδών τους χωρίς απαραίτητα αυτό να είναι σύμφωνο με τη βούληση της πλειοψηφίας.

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη (6.54) για τους τυράννους Πεισιστρατίδες: "(Οι τύραννοι) φρόντιζαν μόνο να καταλαμβάνουν τα ανώτατα αξιώματα μέλη της οικογένειας τους, αλλά κατά τα άλλα η πόλη διοικούνταν σύμφωνα με τους παλαιούς νόμους". Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη (Πολιτικά): "Επιδίωξη της τυραννίας είναι να πτωχεύσουν οι πολίτες, αφ' ενός για να συντηρείται με τα χρήματα τους η φρουρά του καθεστώτος, και αφ' ετέρου για να είναι απασχολημένοι οι πολίτες και να μην τους μένει χρόνος για επιβουλές. Σε αυτό το αποτέλεσμα αποβλέπει τόσο η επιβολή μεγάλων φόρων, η απορρόφηση των περιουσιών των πολιτών, όσο και η κατασκευή μεγάλων έργων που εξαντλούν τα δημόσια οικονομικά...."

Οι Τύραννοι της περιόδου μεταξύ 8ου αι. και 4ου αι. π.Χ, ήταν συνήθως προστάτες των τεχνών και συχνά έθεταν σε εφαρμογή μεγάλα οικοδομικά προγράμματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις σημαντικό ρόλο έπαιξε το πνεύμα του ανταγωνισμού, το χαρακτηριστικό αυτό γνώρισμα της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας, με τους τυράννους των διαφόρων πόλεων να συναγωνίζονται ο ένας τον άλλο στην κατασκευή τεράστιων δημόσιων έργων, κυρίως ναών και συστημάτων ύδρευσης.

Γνωστοί τύραννοι

Ονομαστοί τύραννοι της αρχαιότητας ήταν ο Περίανδρος της Κορίνθου, ο Κύψελος της Κορίνθου, ο Πεισίστρατος της Αθήνας, ο Πολυκράτης της Σάμου,ο Ιέρων Α' των Συρακουσών και ο Διονύσιος ο Πρεσβύτερος των Συρακουσών. Τελικά οι τύραννοι απέτυχαν να φέρουν την ευημερία των πολιτών και συνεπώς ακολούθησε η Δημοκρατία, αρχικά από την Αθήνα, ενώ άλλες πόλεις οδηγήθηκαν στην Ολιγαρχία. Τύραννοι εξακολουθούν να υφίστανται σήμερα, επιδιώκοντας το προσωπικό τους συμφέρον.

Έννοια

Σήμερα η λέξη "τυραννία" σημαίνει καταπίεση και αυθαιρεσία. Τύραννος θεωρείται και ο σκληρός άνθρωπος που δεν δέχεται έλεος.

Πηγές

• Forrest, George "Greece, the history of the Archaic period" in Boardman, John et al (1986), "The Oxford History of the Classical World"
• Mosse Claude "ΟΙ ΤΥΡΑΝΝΟΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ", μτφ. Καλογεροπούλου Α. Νοέμβριος 1989, Εκδόσεις ΆΣΤΥ