Τραμ Πατρών

πρώην μέσο μαζικής μεταφοράς στην Ελλάδα

Το Τραμ Πατρών ήταν σύστημα αστικής συγκοινωνίας σταθερής τροχιάς το οποίο λειτούργησε στην Πάτρα από τις 5 Απριλίου 1902 έως τις 8 Μαρτίου 1917.

Συρμός του τραμ της Πάτρας διέρχεται από τις Ιτιές, αρχές του 20ού αιώνα.
Ανακοίνωση στις εφημερίδες των εγκαινίων του τραμ.
Πηγή: Εμπρός, 8/4/1902.

Ιστορικά στοιχεία

Επεξεργασία

Το τροχιοδομικό δίκτυο της Πάτρας ήταν εξ αρχής ηλεκτροκίνητο, το πρώτο στην Ελλάδα (τα υπόλοιπα ως τότε ήταν ιππήλατα ή ατμήλατα), και γι' αυτό τον σκοπό είχε κατασκευαστεί εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος κοντά στη συνοικία Ιτιές, νότια και έξω από την πόλη. Η εταιρία που το ανέλαβε να το κατασκευάσει ήταν η Thomson-Houston.[1]

Είχε δύο διαδρομές[2]:

  • α) η πρώτη, της Κάτω Πόλης, ξεκινούσε απο την συνοικία του Αγίου Διονυσίου, ακολουθούσε κατα μήκος την οδό Αγίου Ανδρέου[3] και τερμάτιζε στις Ιτιές. Το μήκος της ήταν 5,3 χλμ.
 
Η Παλαιών Πατρών Γερμανού το 1915 (γραμμή 2 τραμ) και το 2020. Οι δύο φωτογραφίες είναι τραβηγμένες από τη γωνία με τη Χαραλάμπη στο ύψος του Ρωμαϊκού Ωδείου.
  • β) η δεύτερη διαδρομή, της Άνω Πόλης, ξεκινούσε και αυτή από την συνοικία του Αγίου Διονυσίου, ακολουθούσε την οδό Αγίου Ανδρέου και έστριβε στην οδό Δ. Γούναρη, ακολούθως στην οδό Αγίου Γεωργίου και Π.Π. Γερμανού και τερμάτιζε στην πλατεία Ταμπαχάνων. Το μήκος της ήταν 1,7 χλμ.

Υπήρχαν δύο είδη αμαξών: αυτοκινούμενες και ρυμουλκούμενες. Το πλάτος τους ήταν 2 μ. και το μήκος τους 6 μ. Η τροφοδοσία συνεχούς ρεύματος γινόταν με εναέριο χάλκινο καλώδιο, το οποίο βρισκόταν σε ύψος 6 μέτρων πάνω από τις σιδηροτροχιές.

Ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1900 και ολοκληρώθηκε πλήρως το 1902 με τα εγκαίνια του δικτύου να πραγματοποιούνται στις 7 Απριλίου 1902 στο εργοστάσιο ρεύματος της εταιρείας με την παρουσία όλων των τοπικών αρχόντων και των πρόξενων ξένων χωρών[4].

Από την έναρξη της λειτουργίας του τραμ σημειώθηκαν πολλά ατυχήματα. Πάρα πολλά από αυτά ήταν θανατηφόρα, καθώς πολλοί πολίτες πηδούσαν στις άμαξες ενώ αυτές κινούνταν. Πολλά ατυχήματα γίνονταν και με κάρα τα οποία έμπαιναν στην πορεία του τραμ. Η εκμετάλλευση του τροχιοδρόμου διεκόπη στις 8 Μαρτίου 1917[5] λόγω της διακοπής παροχής φωταερίου ελλείψει καυσίμου ύλης ή λόγω της αδυναμίας του δικτύου ηλεκτροδότησης της περιοχής να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες σε ηλεκτρικό ρεύμα.

Προσπάθεια επαναλειτουργίας

Επεξεργασία

Σήμερα υπάρχουν σχέδια επανεγκατάστασης τροχιοδρομικού δικτύου στην πόλη της Πάτρας[6]. Στις 6 Φεβρουαρίου 2018 εξαγγέλθηκε από τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Μεταφορών σύνδεση με tram-train της νέας υπογειοποιημένης σιδηροδρομικής γραμμής που θα κατασκευαστεί στην Πάτρα με τις δυτικές συνοικίες της πόλης με 2 γραμμές.[7] Προκρίνεται η σύνδεση του προαστιακού σταθμού Ανθείας/Νέο Νότιο Λιμάνι με τη συνοικία Ταραμπούρα, τις εγκαταστάσεις του τέως ΤΕΙ, το νοσοκομείο Άγιος Ανδρέας και το Παμπελοποννησιακό Στάδιο.[εκκρεμεί παραπομπή]

Στον λαϊκό πολιτισμό

Επεξεργασία

Για το τραμ της Πάτρας συνήθιζαν εκείνη την εποχή να τραγουδούν, τόσο στο κέντρο της Πάτρας όσο και στην εξοχική τότε περιοχή των Ιτεών, το εξής:[8]

Με το τραμ-τραμ ανεβαίνω
Με το τραμ-τραμ κατεβαίνω
Δεκαπέντε (λεπτά) μες τη χώρα,
είκοσι πέντε στις Ετιές
Νέοι πάνε και έρχονται
με κοπέλες μορφονιές.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Oι Τροχιόδρομοι Πατρών Σκριπ 3/12/1901
  2. Ζαρταλούδης κ.ά 1997, σελ. 74.
  3. Με στάση στον Άγιο Ανδρέα.
  4. Εμπρός, φύλλο 8/4/1902.
  5. Πελοπόννησος, φύλλο 7/3/1917.
  6. «Τραμ Α.Ε. - Επέκταση δικτύου τραμ και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Σεπτεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2009. 
  7. Δημοπρατείται η ηλεκτροκίνηση στο Κιάτο – Ροδοδάφνη. Ακολουθούν Ροδοδάφνη – Ψαθόπυργος και Ψαθόπυργος – Μποζαΐτικα.
  8. Τριανταφύλλου 1995, λήμμα τροχιόδρομοι.
  • Αστρονομική Εταιρεία Πάτρας «Ωρίωνας», Ημερολόγιο 2007.
  • Εκπολιτιστικός Σύλλογος Ιτεών, Ημερολόγιο 2002.
  • Ένθετο «Πάτρα», σειρά: «Επτά Ημέρες», εφημ. Η Καθημερινή, 21 Φεβρουαρίου 1999.
  • Κώστας Κοκκοβίκας (επιμ.), Η Πάτρα στις αρχές του 20ου αιώνα... Μέσα από την οικογενειακή συλλογή-λεύκωμα της Edith W. Morphy, Εκδόσεις Typorama, Πάτρα 2002. ISBN 960-7620-20-8.
  • Αλέκος Μαρασλής, Πάτρα 1900, Εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 2003. ISBN 960-14-0826-6. (επανέκδοση)
  • Πελοπόννησος, φύλλο 27-12-2006, άρθρο του Παναγιώτη Ρηγόπουλου.

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Γιάννης Ζαρταλούδης, Δημήτρης Κουτελίδης, Γιώργος Νάθενας, Σπύρος Φασούλας, Δημήτρης Καρατόλος, Αντώνης Φιλιππουπολίτης, Οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι. Η διαδρομή τους από το 1869 έως σήμερα, Εκδόσεις Μίλητος, Αθήνα 1997. ISBN 978-960-8460-07-2. (ιδίως σελ. 73-74)
  • Γιώργος Τόγιας, Σπύρος Φασούλας, Γιώργος Χανδρινός, Οι τροχιόδρομοι Αθηνών - Πειραιώς, Πάτρας και Καλαμάτας, επιμέλεια: Χρήστος Καλεμκερής, Προλογικά κείμενα: Μιχάλης Λιάπης (Υπουργός Πολιτισμού), Χριστόδουλος Οικονομίδης (Δήμαρχος Καλαμαριάς), Χρήστος Καλεμκερής (Πρόεδρος του Μουσείου Φωτογραφίας), Έκδοση Μουσείο Φωτογραφίας "Χρήστος Καλεμκερής" Δήμου Καλαμαριάς, Θεσσαλονίκη 2007. ISBN 978-960-87946-5-8.
  • Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β΄, Τυπογραφείο Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα «τροχιόδρομοι».