Το Δείπνο (της Τζούντι Σικάγο)

Το Δείπνο της Τζούντι Σικάγο είναι έργο φεμινιστικής τέχνης που αποτελεί μια συμβολική ιστορία των γυναικών στον Δυτικό πολιτισμό. Αποτελείται από ένα τραπέζι σε σχήμα ισοσκελούς τριγώνου στρωμένο για δείπνο στο οποίο υπάρχουν 39 σερβίτσια σε σχήμα αιδοίου, το κάθε ένα με το όνομα μιας σημαντικής μυθολογικής ή ιστορικής γυναίκας. Ενδεικτικά αναφέρονται τα ονόματα της Αυτοκράτειρας Θεοδώρας, της Βιρτζίνια Γουλφ, της Κριστίν ντε Πιζάν και της Σοτζέρνερ Τρουθ. Η κάθε πλευρά του τραπεζιού έχει μήκος 14,63 μέτρα.

Το Δείπνο της Τζούντυ Σικάγο

Το έργο εκτίθεται στο Μουσείο του Μπρούκλιν, στο Δάπεδο της Κληρονομιάς (Heritage Floor) που αποτελείται από περισσότερα από 2.000 λευκά τριγωνικά πλακάκια πάνω στα οποία υπάρχουν γραμμένα με χρυσά γράμματα τα ονόματα 999 γυναικών που άφησαν το σημάδι τους στην ιστορία.

Δημιουργήθηκε από το 1974 μέχρι το 1979 και ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας της Τζούντι Σικάγο με άλλες καλλιτέχνιδες και διάφορους εθελοντές. Άρχισε να εκτίθεται το 1979 σε διάφορες χώρες και σε διάφορες ηπείρους και υπολογίζεται ότι με αυτόν τον τρόπο το έχουν δει 15 εκατομμύρια άτομα. Το 1996 σταμάτησε την περιοδεία και αποσύρθηκε για συντήρηση καθώς οι συνεχείς μεταφορές είχαν αρχίσει να το καταστρέφουν. Από το 2007 εκτίθεται μόνιμα στο Μουσείο του Μπρούκλιν στη Νέα Υόρκη.

Το έργο

Λεπτομέρεια από Το Δείπνο.

Το Δείπνο είναι δημιουργία της καλλιτέχνιδας Τζούντι Σικάγο σε συνεργασία με διάφορους εθελοντές και έχει σκοπό "να βάλει τέλος στο φαύλο κύκλο της παράλειψης μέσω του οποίου οι γυναίκες απουσιάζουν από τα ιστορικά αρχεία." Πήρε έξι χρόνια για να ολοκληρωθεί και 250.000 δολάρια καθώς και πολύ εθελοντική εργασία.

Αποτελείται από ένα τριγωνικό τραπέζι που έχει μήκος κάθε πλευράς 14,63 μέτρα (48 πόδια) που συμβολίζει την ισότητα και το γυναικείο φύλο καθώς το τρίγωνο εμφανίζεται ως σύμβολο της γυναίκας από την προϊστορία. Επάνω σε κάθε πλευρά υπάρχουν τοποθετημένα 13 σερβίτσια, δηλαδή υπάρχουν συνολικά 39 σερβίτσια. Η πρώτη πλευρά τιμά τις γυναίκες από την προϊστορία μέχρι την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η δεύτερη πλευρά τιμά τις γυναίκες από τον Χριστιανισμό μέχρι την Μεταρρύθμιση και η τρίτη πλευρά τιμά τις γυναίκες από την Αμερικάνικη Επανάσταση μέχρι τον φεμινισμό.

Το κάθε σερβίτσιο περιλαμβάνει ένα τραπεζομάντηλο με κεντημένο το όνομα της γυναίκας που τιμά καθώς και με εικόνες και σύμβολα που σχετίζονται με το έργο της. Επίσης περιλαμβάνει μία πετσέτα, μαχαιροπίρουνα, ένα ποτήρι ή δισκοπότηρο και ένα πιάτο. Πολλά από τα πιάτα έχουν ένα γλυπτό σε σχήμα πεταλούδας ως σύμβολο αιδοίου. Το δάπεδο αποτελείται από λευκά, τριγωνικά, πορσελάνινα πλακάκια που γράφουν με χρυσά γράμματα το όνομα 999 σημαντικών γυναικών.

Το Δείπνο τιμά παραδοσιακά γυναικεία επιτεύγματα όπως την υφαντουργία, το κέντημα, την ραπτική και την διακόσμηση πορσελάνης που έχουν χαρακτηρισθεί "οικιακές τέχνες" σε αντίθεση με τις λεγόμενες "καλές τέχνες" που θεωρούνται πιο "σημαντικές" και στις οποίες έχουν κυριαρχήσει παραδοσιακά οι άντρες. Αν και Το Δείπνο είναι φτιαγμένο με την χρήση τέτοιων τεχνικών που θεωρούνται ότι αποτελούν "οικιακές τέχνες", η Τζούντι Σικάγο ξεκαθάρισε ότι θεωρεί το έργο της "υψηλή τέχνη". Χαρακτηριστικά έχει δηλώσει: "Δεν θέλω να πω ότι ένας πίνακας ζωγραφικής και ένα αγγείο είναι το ίδιο πράγμα, αλλά έχει σημασία η πρόθεση. Εγώ θέλω να κάνω τέχνη." Το έργο περιλαμβάνει και μία σειρά από υφαντά και κεντήματα που είναι αναρτημένα στους τοίχους του διαδρόμου που οδηγεί στο έργο στα οποία αναγράφονται κάποια σχετικά μηνύματα

Το Δείπνο ήταν δωρεά του Ιδρύματος Ελίζαμπεθ Σάκλερ προς το Μουσείο του Μπρούκλιν στο οποίο εκθέτεται από τον Μάρτιο του 2007 μέχρι σήμερα.

Λεπτομέρειες του έργου

Το έργο αρχικά επρόκειτο να περιλαμβάνει μόνο 25 γυναίκες και είχε τίτλο Εικοσιπέντε Γυναίκες Που Φαγώθηκαν Ζωντανές (Twenty-Five Women Who Were Eaten Alive), αλλά σταδιακά επεκτάθηκε ώστε να περιλαμβάνει 39 γυναίκες χωρισμένες σε τρεις ομάδες των δεκατριών. Το τραπέζι ήταν εσκεμμένα τριγωνικό καθώς το τρίγωνο από την προϊστορική εποχή θεωρούνταν σύμβολο του θηλυκού. Επίσης συμβολίζει την ισότητα. Ο αριθμός δεκατρία αναφέρεται στον αριθμό των αποστόλων που ήταν παρόντες στον Μυστικό Δείπνο, κάτι που για την Τζούντι Σικάγο ήταν εξαιρετικής σημασίας αφού θεωρείται ότι ήταν όλοι άντρες.

Κατά την διάρκεια των ετών στην δημιουργία του έργου συμμετείχαν πάνω από 400 άτομα, τα περισσότερα από τα οποία εθελοντικά. Περίπου 125 αναφέρονται ως "μέλη" υπονοώντας μεγάλη συνεισφορά, ενώ μία μικρότερη ομάδα που περιλάμβανε κεραμοποιούς, κεντήστρες, ερευνητές, ιστορικούς και ζωγράφους ασχολήθηκαν σε μικρότερο βαθμό.

Τα 39 πιάτα που περιλαμβάνει ξεκινούν επίπεδα και σταδιακά γίνονται όλο και πιο ανάγλυφα καθώς προχωρούν προς τις πιο πρόσφατες εποχές, κάτι που συμβολίζει την σταδιακή ανεξαρτησία και ισότητα της γυναίκας, αν και εξακολουθεί να μην είναι ακόμα ελεύθερη από κοινωνικές προσδοκίες που σχετίζονται με το φύλο της.

Το έργο περιλαμβάνει επίσης και συμπληρωματικό υλικό όπως αφίσες, πίνακες χρονολογιών και ένα τρίτομο βιβλίο που παρέχει πληροφορίες για κάθε γυναίκα που αναφέρεται σε αυτό καθώς και για την διαδικασία δημιουργίας του έργου.

Τα υφαντά

Έξι υφαντά κρεμασμένα στους τοίχους (14,2 x 9,1 εκ. το κάθε ένα) καλωσορίζουν τους επισκέπτες στο Δείπνο. Σχεδιάστηκαν από την ίδια την Τζούντι Σικάγο και είναι στους ίδιους χρωματικούς τόνους και χρησιμοποιούν τα ίδια μοτίβα με το υπόλοιπο έργο όπως τρίγωνα, λουλούδια και αφηρημένες μορφές πεταλούδας. Τα υφαντά υφάνθηκαν στο Εργαστήρι Υφαντουργίας του Σαν Φρανσίσκο που ήταν το πρώτο εργαστήρι στις ΗΠΑ που προσέφερε εκπαίδευση στην τεχνική ύφανσης ταπισερί Ομπουσόν που ήταν πολύ δημοφιλής κατά την Αναγέννηση. Η Τζούντι Σικάγο ήθελε το έργο να περιλαμβάνει υφαντά γιατί η υφαντουργία παραδοσιακά θεωρείται "γυναικεία τέχνη" και επέλεξε την συγκεκριμένη τεχνοτροπία του Ομπουσόν όταν ανακάλυψε ότι οι γυναίκες απαγορευόταν να χειρίζονται τους μεγάλους κάθετους αργαλειούς που απαιτούνται για την συγκεκριμένη τεχνική. Παραδοσιακά οι αργαλειοί αυτοί ήταν τόσο μεγάλοι που εκείνος που τους χειρίζονταν έπρεπε να βρίσκεται πίσω τους και δεν μπορούσε να δει το σχέδιο που δημιουργούσε. Όμως η Σικάγο επέμενε να φτιαχτούν ειδικοί τροποποιημένοι αργαλειοί για την ύφανση του έργου της που επέτρεπαν στις χειρίστριες να βλέπουν το σχέδιο που έφτιαχναν έτσι ώστε να διατηρήσει την συνειδητή και ενεργή συμμετοχή τους στην δημιουργία του έργου και την ερμηνεία του. Οι νέοι αργαλειοί σχεδιάστηκαν από τον Ζαν Πιέρ Λαροσέτ και κατασκευάστηκαν από τον Κεν Γουίλιαμ. Όλες οι γυναίκες που εργάστηκαν για την ύφανση των ταπισερί εκπαιδεύθηκαν στο Εργαστήρι Υφαντουργίας του Σαν Φρανσίσκο.

Οι ταπισερί εμφανίζουν κάποιες φράσεις που παρουσιάζουν το όραμα της Σικάγο για έναν κόσμο ισότητας στον οποίο η ιστορία των γυναικών και η οπτική τους θα αναγνωρίζονται και θα περιλαμβάνονται σε όλες τις πτυχές του ανθρώπινου πολιτισμού.

Οι ταπισερί γράφουν:

Και Εκείνη τους Μάζεψε Όλους μπροστά Της

Και Εκείνη τους Έδειξε ένα Σημάδι

Και τότε είδαν ένα Όραμα

Από εκείνη την ημέρα να αποδίδουν τα πρέποντα σε Όλα τα πράγματα

Και τότε όλα όσα τους χώριζαν ενώθηκαν

Και τότε Παντού ήταν Εδέμ Ξανά

Γυναίκες που έχουν σερβίτσιο

(Βλ. επίσης Τα σερβίτσια στο Δείπνο της Τζούντι Σικάγο)

Οι 39 γυναίκες που περιλαμβάνονται στο Δείπνο είναι:

Πρώτη πλευρά: Από την Προϊστορία στην Ρωμαϊκή Εποχή

Η Πρώτη πλευρά ξεκινά από την προϊστορία με την Αρχέγονη Θεά και συνεχίζει χρονολογικά μέχρι την εμφάνιση του Ιουδαϊσμού. Μετά προχωρά στην αρχαία Ελλάδα και την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία που σήμανε την μείωση της γυναικείας ισχύος και που συμβολίζεται με το σερβίτσιο της Υπατίας.

1. Αρχέγονη Θεά
2. Θεά της Γονιμότητας
3. Ιστάρ
4. Κάλι
5. Θεά των Φιδιών
6. Σοφία
7. Αμαζόνα
8. Χατσεψούτ
9. Ιουδίθ
10. Σαπφώ
11. Ασπασία
12. Μπουντίκα
13. Υπατία

Δεύτερη πλευρά: Από τις απαρχές του Χριστιανισμού μέχρι την Μεταρρύθμιση

Η Δεύτερη πλευρά καλύπτει τον Χριστιανισμό μέχρι την Μεταρρύθμιση παρουσιάζοντας γυναίκες που συμβολίζουν διάφορες μορφές του αγώνα για ίσα δικαιώματα από την Μαρσέλλα μέχρι την Άννα βαν Σούρμαν.

1. Μαρκέλλα
2. Αγία Μπριγκίτ
3. Θεοδώρα
4. Ροσβίτα
5. Τροτούλα
6. Ελεονώρα της Ακουιτάνης
7. Χίλντεγκαρντ του Μπίνγκεν
8. Πετρονίλα του Μιθ
9. Κριστίν ντε Πιζάν
10. Ισαβέλα των Έστε
11. Ελισάβετ Α΄
12. Αρτεμισία Τζεντιλέσκι
13. Άννα βαν Σούρμαν

Τρίτη πλευρά: Από την Αμερικάνικη Επανάσταση μέχρι την Επανάσταση των Γυναικών

Η τρίτη πλευρά ξεκινά με την Αν Χάτσινσον και παρουσιάζει την Αμερικάνικη Επανάσταση, τις Σουφραζέτες. Τέλος το κίνημα για την ελεύθερη καλλιτεχνική έκφραση των γυναικών συμβολίζεται με το σερβίτσιο της Τζόρτζια ο'Κιφ.

1. Αν Χάτσινσον
2. Σακατζαγουία
3. Κάρολαϊν Χέρσελ
4. Μαίρη Γούλστονκραφτ
5. Σοτζέρνερ Τρούθ
6. Σούζαν Μπ. Άντονι
7. Ελίζαμπεθ Μπλάκγουελ
8. Έμιλι Ντίκινσον
9. Έθελ Σμιθ
10. Μάργκαρετ Σάνγκερ
11. Νάταλι Μπάρνεϊ
12. Βιρτζίνια Γουλφ
13. Τζόρτζια Ο'Κιφ

Γυναίκες που εμφανίζονται στο Δάπεδο της Κληρονομιάς

(Βλ. επίσης Δάπεδο της Κληρονομιάς)

Υπάρχουν 2.304 πλακάκια πάνω στα οποία είναι γραμμένα τα ονόματα 999 αξιόλογων γυναικών που έχουν σκοπό να δείξουν "πόσες γυναίκες χρειάστηκε να αγωνιστούν για να εισακουσθούν και να κάνουν γνωστές τις ιδέες τους, συχνά αντιμετωπίζοντας τεράστιες δυσκολίες, μόνο και μόνο για να δουν στο τέλος (όπως και οι γυναίκες που έχουν σερβίτσια) τα επιτεύγματά τους να περιθωριοποιούνται ή να αποκρύπτονται."

Κάθε πλακάκι είναι χειροποίητο και κατασκευάστηκε στην Μπουτίκ Πορσελάνης του Λος Άντζελες. Το Δάπεδο της Κληρονομιάς χρειάστηκε δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί. Τα ονόματα των 999 γυναικών επιλέχθηκαν από μία λίστα που περιλάμβανε 3.000 ονόματα από την εικοσαμελή επιτροπή έρευνας του Δείπνου. Η Σικάγο έχει εξηγήσει ότι τα κριτήρια για να συμπεριληφθεί το όνομα μίας γυναίκας σε αυτή την λίστα ήταν ένα από τα παρακάτω:

1. Είχε αξιόλογη συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο
2. Είχε εργασθεί για το καλό των γυναικών
3. Η ζωή και το έργο της ανέδειξαν σημαντικές πτυχές της γυναικείας ιστορίας
4. Είχε αποτελέσει πρότυπο για ένα μέλλον με μεγαλύτερη ισότητα

Το Δάπεδο της Κληρονομιάς αποτελεί οπτική απεικόνιση των πολυάριθμων συνεισφορών των γυναικών σε κάθε πτυχή της ιστορίας καθώς διακρίνονται ονόματα θεοτήτων, μυθολογικές φιγούρες, πολιτικούς ηγέτες, επιχειρηματίες, συγγραφείς, καλλιτέχνες, μουσικούς, ηθοποιούς, χορεύτριες, σκηνοθέτριες, αρχιτέκτονες, λόγιες, ιστορικοί, εκπαιδεύτριες, στρατιωτικές φυσιογνωμίες, αθλήτριες, γιατρούς, επιστήμονες, εξερευνήτριες, φιλάνθρωπους, ακτιβίστριες και σουφραζέτες κυρίως από τον δυτικό πολιτισμό από την προϊστορία μέχρι τον 20ο αιώνα.

Οι Πίνακες της Κληρονομιάς

Οι επτά Πίνακες της Κληρονομιάς είναι μεγάλης κλίμακας χειροποίητα κολάζ που περιλαμβάνουν κείμενα και φωτογραφίες που δείχνουν πληροφορίες για τη ζωή των μυθικών και ιστορικών γυναικών που εμφανίζονται στο Δάπεδο της Κληρονομιάς. Το μέγεθός τους κυμαίνεται από 1,46 x 1,80 μέτρα μέχρι 1,46 x 2,72 μέτρα. Τα 999 ονόματα ακολουθούν βιογραφικές πληροφορίες, φωτογραφίες σχετικών αντικειμένων και έργων τέχνης καθώς και σε πολλές περιπτώσεις φωτογραφίες των ίδιων των γυναικών. Για αν γίνουν πιο κατανοητές οι δυσκολίες και οι αντιξοότητες που αντιμετώπισαν αυτές οι γυναίκες, η Τζούντι Σικάγο περιέλαβε μικρές παραγράφους που περιγράφουν τις συνθήκες μέσα στις οποίες έζησαν αυτές οι γυναίκες και το περιβάλλον μέσα στο οποίο έπρεπε να αγωνιστούν για την ισότητα.

Οι Πίνακες των Ευχαριστιών

Η Τζούντι Σικάγο ξεκίνησε να φτιάχνει το έργο της μόνη. Μετά από πολλούς μήνες η ιδέα της εξελίχθηκε σε τέτοιο βαθμό που χρειαζόταν και την συμμετοχή και άλλων για να ολοκληρωθεί. Σταδιακά φτιάχτηκε μία ομάδα και μέσα στα επόμενα χρόνια εκατοντάδες εθελοντές βοήθησαν την κεντρική ομάδα του Δείπνου να ολοκληρώσει το έργο. Κάθε άτομο που συμμετείχε διέθετε κάποια ιδιαίτερη ικανότητα όπως αγγειοπλαστική, κέντημα, γραφιστική, φωτογραφία και έρευνα και όλοι εργάστηκαν μαζί υπό την επίβλεψη της Σικάγο. Οι τρεις Πίνακες των Ευχαριστιών, με μέγεθος 2,41 x 1,22 μέτρα ο κάθε ένας, αποτελούν μία οπτική καταγραφή της συνεισφοράς όσων συμμετείχαν.

Κριτική

Άμεση κριτική (1980 - 1981)

Το Δείπνο προκάλεσε πολλές και διαφορετικές αντιδράσεις. Η φεμινίστρια κριτικός Λούσι Λίπαρντ έγραψε "η πρώτη μου αντίδραση ήταν πολύ συναισθηματική... Όσο πιο πολύ κοίταζα το έργο τόσο πιο πολύ εθιζόμουν στις περίτεχνες λεπτομέρειες και τα κρυμμένα μηνύματα" και χαρακτήρισε το έργο ως ένα εξαίρετο παράδειγμα φεμινιστικής δράσης. Τέτοιου είδους ενθουσιώδεις κριτικές έκαναν και πολλοί άλλοι κριτικοί.

Εξίσου απόλυτες ήταν όμως και οι αρνητικές κριτικές. Για παράδειγμα, ο Χίλτον Κράμερ έγραψε "Το Δείπνο επαναλαμβάνει το θέμα του επίμονα και με μία χυδαιότητα περισσότερο ταιριαστή σε διαφημιστική καμπάνια παρά σε έργο τέχνης". Αποκάλεσε το Δείπνο "κιτς, χοντροκομμένο και εμμονικό", "πολύ κακή τέχνη... αποτυχημένη τέχνη... τέχνη τόσο εγκλωβισμένη σε έναν σκοπό που αποτυγχάνει να αποκτήσει κάποια ανεξάρτητη καλλιτεχνική οντότητα από μόνο του".

Η Μορίν Μαλάρκι είχε επίσης τις δικές της αμφιβολίες για το έργο. Το θεώρησε προπαγανδιστικό και ακατάλληλο για τις γυναίκες που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει. Διαφώνησε ιδιαίτερα με την υπεραπλούστευση των γυναικών, κάτι που δεν συνάδει με τον φεμινιστικό σκοπό. "Γύρνα όλα τα πιάτα ανάποδα και είναι όλα ίδια" είπε χαρακτηριστικά. Επίσης αμφισβήτησε και την ιεραρχική πλευρά του έργου θεωρώντας ότι η Σικάγο εκμεταλλεύθηκε τις εθελόντριες. Ανάλογα η Ρομπέρτα Σμιθ έγραψε ότι "η ιστορική σημασία του έργου μπορεί να είναι μεγαλύτερη από την αισθητική του αξία."

Η Μαλάρκι επικεντρώθηκε σε κάποια συγκεκριμένα πιάτα, ειδικά εκείνα της Έμιλι Ντίκινσον, της Βιρτζίνια Γουλφ και της Τζόρτζια Ο'Κιφ, χρησιμοποιώντας αυτές τις γυναίκες ως παράδειγμα του γιατί το έργο της Σικάγο έδειχνε ασέβεια στις γυναίκες που παρουσίαζε. Έγραψε ότι "τα πολυεπίπεδα ροζ δαντελωτά αχαμνά" ήταν αντίθετα προς την προσωπικότητα της γυναίκας που υποτίθεται συμβόλιζαν αφού η Ντίκινσον ήταν ένας ιδιαίτερα εσωστρεφής άνθρωπος. Η συμπερίληψη της Γουλφ αγνοεί την αγανάκτηση της συγγραφέα για το ενδιαφέρον του κοινού για το φύλο του συγγραφέα και η Ο'Κιφ είχε παρόμοιες απόψεις καθώς αρνούνταν ότι το έργο της είχε κάποια διάσταση φύλου.

Το Δείπνο σατίρισε η Μαρία Μανχάταν με το έκθεμά της Το Κουτί του Κολατσιού (The Box Lunch) που ονόμασε "ένα μεγάλο έργο τέχνης που τιμά 39 γυναίκες αμφίβολης συνεισφοράς".

Η Αμέλια Τζόουνς αμφισβήτησε τον ισχυρισμό ότι το Δείπνο ήταν προϊόν συνεργασίας λέγοντας ότι "η Σικάγο δεν επέμεινε ποτέ στην συμβολή ή στην μη ιεραρχική φύση του έργου. Αντίθετα επέμεινε ότι το Δείπνο ήταν προϊόν συνεργασίας και όχι ισάξιας συνεισφοράς με την έννοια ότι περιείχε μία ξεκάθαρη ιεραρχία παρά την κοινή προσπάθεια που απαιτήθηκε για την ολοκλήρωσή του".

Η κριτικός τέχνης των New York Times Ρομπέρτα Σμιθ αποφάνθηκε ότι δεν είναι ίσες όλες οι λεπτομέρειες. Θεώρησε ότι τα τραπεζομάντηλα είναι πιο χρωματιστά και πιο ποικιλόμορφα από ότι τα πιάτα ενώ καθώς εξελίσσεται το έργο τα τραπεζομάντηλα γίνονται όλο και πιο έντονα ενώ τα πιάτα γίνονται όλο και πιο αδύναμα, πιο μονότονα και πιο φορτωμένα, πράγμα που σημαίνει για εκείνη ότι τα μεσαία δύο τρίτα του έργου είναι πιο πετυχημένα. Επίσης παρατηρεί πως ενώ το πίσω μέρος των τραπεζομάντηλων είναι το πιο ενδιαφέρον, δεν είναι εύκολο να το δει κανείς.

Σχετικά με την τοποθέτηση των σερβίτσιων η Τζάνετ Κόπλος θεωρεί ότι τα πιάτα χρησιμεύουν σαν καμβάδες και τα δισκοπότηρα προσφέρουν κάθετη υπογράμμιση όμως βρίσκει την τοποθέτηση ιστορικά ανακριβή και πολιτισμικά προκατειλημμένη.

Φυλή και ταυτότητα

Το 1984 η Ορτάνς Σπίλερς ισχυρίσθηκε ότι η Τζούντι Σικάγο, όντας λευκή γυναίκα, αναπαράγει την αποσιώπηση της Μαύρης Γυναίκας. Ως παράδειγμα φέρνει το πιάτο της Σοτζέρνερ Τρουθ που είναι η μοναδική μαύρη γυναίκα που έχει σερβίτσιο και αν προσέξει κανείς είναι η μοναδική που το πιάτο της δεν δείχνει αιδοίο. Αντίθετα απεικονίζει τρία πρόσωπα. Η Σπίλερς έγραψε ότι "η παράλειψη των γυναικείων γεννητικών οργάνων είναι ένας συμβολικός ευνουχισμός. Παραλείποντας τα γεννητικά όργανα η Σικάγο όχι μόνο ακυρώνει την ενοχλητική σεξουαλικότητα του υποκειμένου αλλά υπονοεί κιόλας ότι αυτή η σεξουαλικότητα δεν υπάρχει εξαρχής..."

Η Άλις Γουόκερ, στο ίδιο πνεύμα με την Σπίλερς, έγραψε στο περιοδικό Ms. ότι "η άγνοια της Σικάγο της συνεισφοράς των έγχρωμων γυναικών στην ιστορία (ειδικά όσον αφορά τις έγχρωμες ζωγράφους) την οδήγησε στην απεικόνιση της μαύρης γυναίκας μόνο στο σερβίτσιο της Σοτζέρνερ Τρουθ". Η Γουόκερ έγραψε χαρακτηριστικά: "Μου πέρασε η ιδέα ότι ίσως οι λευκές φεμινίστριες, όπως και οι λευκές γυναίκες γενικά, δεν μπορούν να φανταστούν ότι και οι μαύρες γυναίκες έχουν αιδοίο. Ή όταν μπορούν, η φαντασία τους είναι αχαλίνωτη."

Μετέπειτα κριτική

Στα επόμενα χρόνια διάφοροι κριτικοί όπως η Μαλάρκι ξανασχολήθηκαν με το Δείπνο και δήλωσαν ότι δεν έχουν αλλάξει γνώμη, αλλά ορισμένοι άλλοι είχαν διαφορετική άποψη. Η Αμέλια Τζόουνς για παράδειγμα βλέπει το έργο υπό το πρίσμα όσο της ιστορίας της τέχνης όσο και της εξέλιξης των φεμινιστικών ιδεών για να εξηγήσει την κριτική που δέχτηκε το έργο. Επανεξετάζει την άποψη του Κράμερ λέγοντας ότι "το έργο διαστρέφει ανοιχτά το αξιακό σύστημα του μοντερνισμού που προτιμά την "καθαρή" αισθητική του αντικειμένου από τον υποβαθμισμένο συναισθηματισμό των οικιακών και λαϊκών τεχνών." Η Τζόουνς αναφέρει επίσης ότι το Δείπνο για ορισμένους δεν αποτελεί έργο υψηλής τέχνης λόγω της δημοτικότητάς του και της προτίμησης του κοινού. Ο Κράμερ είδε την δημοτικότητα του έργου ως απόδειξη της χαμηλής ποιότητας του έργου αλλά η Λίπαρντ και η ίδια η Σικάγο θεώρησαν ότι αυτή η ικανότητα του έργου να αγγίζει το ευρύτερο κοινό είναι θετικό χαρακτηριστικό.

Η εικόνα της "πεταλούδας αιδοίου" εξακολουθεί μέχρι σήμερα να εξυμνείται και να κριτικάρεται. Πολλοί συντηρητικοί δυσανασχέτησαν για τους λόγους που συνοψίζονται στον λόγο του γερουσιαστή Ρόμπερτ Ντόρναν όπου αναφέρθηκε ότι πρόκειται για "τρισδιάστατη κεραμική πορνογραφία" αλλά και ορισμένοι φεμινιστές βρήκαν την εικόνα προβληματική λόγω της γενίκευσης μιας παθητικής φύσης. Όμως το Δείπνο είναι ένα έργο που ακολουθεί το πνεύμα του φεμινισμού της δεκαετίας του 70 που εξυμνούσε το γυναικείο σώμα. Άλλοι φεμινιστές διαφώνησαν με την βασική ιδέα του έργου ότι η εμπειρία των γυναικών είναι κοινή. Για παράδειγμα οι λεσβίες και οι γυναίκες που δεν είναι λευκές και Ευρωπαίες δεν εκπροσωπούνται στο έργο.

Η καλλιτέχνης Κορνήλια Πάρκερ το χαρακτήρισε ως ένα έργο που θα ήθελε να το δει "στα σκουπίδια". "Υπερβολικά πολλά αιδοία για το γούστο μου. Θεωρώ ότι το θέμα είναι ο εγωισμός της Σικάγο από ότι οι καημένες οι γυναίκες που υποτίθεται ότι εξυμνεί. Έχουμε όλες μειωθεί στο επίπεδο ενός αιδοίου, κάτι που είναι κάπως αποθαρρυντικό. Είναι σχεδόν το μεγαλύτερο μνημείο θυματοποίησης που έχουμε δει ποτέ. Και πιάνει και τόσο χώρο! Μου αρέσει η ιδέα να το χώσουμε σε έναν μικροσκοπικό κάδο σκουπιδιών. Όχι και τόσο φεμινιστική κίνηση αλλά ούτε και το έργο είναι νομίζω."

Διαμάχη με το Πανεπιστήμιο της Κολούμπια

Το 1990 το Πανεπιστήμιο της Κολούμπια συζητούσε το ενδεχόμενο να στεγάσει μόνιμα Το Δείπνο ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου συγκέντρωσης εσόδων.Το έργο θα δινόταν στο πανεπιστήμιο ως δωρεά και θα συμπεριλαμβανόταν σε μια διευρυμένη συλλογή αφροαμερικανικής τέχνης σε ένα κέντρο τέχνης που προοριζόταν να γίνει σημείο αναφοράς για έγχρωμους καλλιτέχνες, φεμινιστές και άλλους καλλιτέχνες που θα ασχολούνταν με τον αγώνα για ελευθερία και ισότητα. Η Σικάγο δώρισε το έργο στο πανεπιστήμιο με την προϋπόθεση ότι θα στεγαζόταν σε ένα κτίριο που επρόκειτο να αναπαλαιωθεί με χρήματα που δεν αποτελούσαν μέρος των κονδυλίων του πανεπιστημίου και είχαν ήδη διατεθεί. Τον Ιούνιο του 1990 το Πανεπιστήμιο της Κολούμπια αποδέχθηκε επίσημα και ομόφωνα Το Δείπνο. Σύντομα όμως η εφημερίδα Washington Times άρχισε να γράφει ότι Το Δείπνο "είχε απαγορευθεί σε ορισμένες γκαλερί των ΗΠΑ λόγω του ότι απεικόνιζε γυναικεία γεννητικά όργανα σε πιάτα" και ότι "η σύγκλητος του πανεπιστημίου επρόκειτο να ξοδέψει 1,6 εκατομμύρια δολάρια προκειμένου να εκθέσει ένα αμφιλεγόμενο έργο τέχνης". Αν και τα χρήματα δεν άνηκαν στο πανεπιστήμιο αυτή η ψευδής είδηση αναπαράχθηκε και μεταδόθηκε από πολλά ΜΜΕ. Τελικά το σχέδιο να εκτεθεί στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια Το Δείπνο εγκαταλείφθηκε λόγω φόβων ότι θα επηρέαζε αρνητικά την δημοφιλία και τα έσοδα του πανεπιστημίου.

Πηγές

• Chicago, Judy (2014). The Dinner Party: Restoring Women to History. The Monacelli Press. ISBN 978-1580933896
• Chicago Judy (2013). The Dinner Party: Judy Chicago and the Power of Popular Feminism, 1970 - 2007. University of Georgia Press. ISBN 978-0820344577
• Chicago Judy (2007). The Dinner Party: From Creation to Preservation. Merrell Publishers Ltd. ISBN 9-781858-94370-1
• Chicago Judy (1980). Embroidering Our Heritage: The Dinner Party Needlework. Anchor Books. ISBN 0-385-14568-3
• Chicago. Judy (1979). The Dinner Party: A Symbol of our Heritage. Anchor Books. ISBN 0385145675

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημη παρουσίαση στην ιστοσελίδα του Μουσείου του Μπρούκλιν (στα Αγγλικά)
• Επίσημη ιστοσελίδα της Τζούντι Σικάγο (στα Αγγλικά)