Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα

Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα ονομάστηκε το μυστικό συμφωνητικό που υπογράφηκε στις 19 Φεβρουαρίου 1936 μεταξύ του κόμματος των Φιλελευθέρων και του Παλλαϊκού Μετώπου, μια εκλογική συνεργασία του ΚΚΕ στις εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936. Τη συμφωνία υπέγραψε εκ μέρους των Φιλελευθέρων ο αρχηγός του Θεμιστοκλής Σοφούλης και εκ μέρους του Παλλαϊκού Μετώπου ο βουλευτής του και αρχηγός της κοινοβουλευτικής του ομάδας Στέλιος Σκλάβαινας.

Το ιστορικό-πολιτικό περιβάλλον

Στις εκλογές του Ιανουαρίου του 1936 τα βενιζελικά κόμματα εξέλεξαν 142 βουλευτές, τα αντιβενιζελικά 143 και το Παλλαϊκό Μέτωπο εξέλεξε 15 βουλευτές. Ως εκ τούτου κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα (Φιλελεύθεροι και Λαϊκό) δεν μπορούσε να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση και με δεδομένη τη σφοδρή αντιπαλότητά τους δεν ήταν δυνατόν να σχηματιστεί κυβέρνηση συνεργασίας. Και τα δύο μεγάλα κόμματα προσπάθησαν μυστικά να προσεγγίσουν το Παλλαϊκό Μέτωπο για να στηρίξει μια κυβέρνηση που θα σχημάτιζαν είτε με ψήφο εμπιστοσύνης είτε με ψήφο ανοχής. Οι διαπραγματεύσεις τελεσφόρησαν μεταξύ του κόμματος των Φιλελευθέρων και του Παλλαϊκού Μετώπου και έτσι υπογράφηκε στις 19 Φεβρουαρίου 1936 το μυστικό συμφωνητικό που ονομάστηκε "Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα" από τα επίθετα των επικεφαλής των διαπραγμετεύσεων.

Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του Παλλαϊκού Μετώπου, με βάση το Συμφωνητικό αυτό, αναλάμβανε την υποχρέωση να υποστηρίξει τον υποψήφιο του κόμματος των Φιλελευθέρων στις εκλογές για το αξίωμα του προέδρου της Βουλής, και επιπλέον να δώσει ψήφο ανοχής στην κυβέρνηση, που θα σχηματιζόταν από το κόμμα των Φιλελευθέρων. Το κόμμα των Φιλελευθέρων αναλάμβανε την υποχρέωση να ικανοποιήσει σε καθορισμένες προθεσμίες, τα συγκεκριμένα αιτήματα που περιλαμβάνονταν στο Συμφωνητικό και αφορούσαν πολιτικά και οικονομικά θέματα.

Τα άρθρα του συμφώνου

Τα αιτήματα του Συμφώνου αφορούσαν τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων και των αγροτών, την κατοχύρωση και τη διεύρυνση των λαϊκών ελευθεριών, την ομαλή δημοκρατική πορεία. Επίσης, αναλάμβανε την υποχρέωση να προβεί στην «κατάργησιν του Νόμου 4229 (περί ιδιωνύμου αδικήματος) και πασών των τροποποιήσεων αυτού, ως και των επιτροπών ασφαλείας. Την παροχήν αμνηστίας εις πάντας τους πολιτικούς καταδίκους, εξορίστους, καταδικασμένους κλπ. Την καθιέρωσιν ως μόνιμου εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής. Την ελάττωσιν εντός διμήνου της τιμής του άρτου κατά δύο τουλάχιστον δραχμάς, την κατάργησιν της προσωποκρατήσεως διά χρέη προς το δημόσιον διά ποσόν μέχρι 3.000 δραχμών. Τέλος, πενταετές χρεοστάσιον, άνευ όρων, διά χρέη αγροτών προς ιδιώτας και τράπεζας και την εφαρμογή των κοινωνικών ασφαλίσεων».

Η κατάληξη

Κατά την θυελλώδη συνεδρίαση για την εκλογή προέδρου της Βουλής στις 6 Μαρτίου 1936, το ΚΚΕ στήριξε την υποψηφιότητα του Θεμιστοκλή Σοφούλη, σαν δέσμευση του συμφώνου εκ μέρους του. Έτσι ο Σοφούλης εκλέχθηκε πρόεδρος της Βουλής με τις ψήφους των Φιλελευθέρων και του Παλλαϊκού Μετώπου. Στη συνέχεια όμως το κόμμα των Φιλελευθέρων δεν τήρησε τις υποχρεώσεις του με αποτέλεσμα το ΚΚΕ να φέρει στο φως της δημοσιότητας το σύμφωνο, να προκληθούν μεγάλες αντιδράσεις και να μην σχηματιστεί η κυβέρνηση των Φιλελευθέρων. Ενδεικτικό των σφοδρών αντιδράσεων είναι το γεγονός ότι ο τότε αρχηγός του ΓΕΣ Αλέξανδρος Παπάγος ενημέρωσε τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ ότι ο στρατός δεν είναι διατεθειμένος να ανεχθεί κυβέρνηση Φιλελευθέρων που θα στηριζόταν σε ψήφους ή σε ανοχή των κομμουνιστών.

Το Σύμφωνο Σοφούλη–Σκλάβαινα γέννησε ελπίδες για την δημιουργία μιας δημοκρατικής κυβέρνησης και την αποτροπή μιας φασιστικής δικτατορίας, αλλά, δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Στις 13 Απριλίου 1936 πέθανε αιφνιδίως από ανακοπή καρδιάς ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Δεμερτζής και ο Γεώργιος Β΄ ανέθεσε στον Ιωάννη Μεταξά την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, η οποία εξασφάλισε ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή στις 27 Απριλίου με 241 ψήφους υπέρ, 4 αποχές και 16 κατά. Στις 4 Αυγούστου 1936 εγκαθιδρύθηκε στην Ελλάδα η ομώνυμη δικτατορία του Μεταξά με τη συναίνεση και στήριξη του Γεωργίου Β΄.

Δείτε επίσης

• Βενιζελοκομμουνισμός

Πηγές

• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΕ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978.
• Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α΄ τόμος 1919-1949, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2012
• Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, Τόμος ΚΑ, Αθήνα 1976.
• Βασίλης Νεφελούδης, "Ακτίνα Θ'", Εκδόσεις Εστίας , Αθήνα 2007.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Το κείμενο του συμφώνου http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=65&dc=3&db=4&da=1936