Σταυρόλεξο

Το σταυρόλεξο είναι παιχνίδι πνεύματος και γνώσεων, στο οποίο ο λύτης προσπαθεί να βρει κρυμμένες λέξεις.

Σταυρόλεξο με τους αριθμούς ενσωματωμένους στον πίνακα

Περιγραφή

Σταυρόλεξο με τους αριθμούς εκτός του πίνακα

Αποτελείται συνήθως από έναν ασπρόμαυρο πίνακα με λευκά και μαύρα τετράγωνα. Στα λευκά τετράγωνα γράφονται γράμματα που σχηματίζουν λέξεις, οι οποίες διασταυρώνονται μεταξύ τους. Τα μαύρα τετράγωνα οριοθετούν το τέλος ή την αρχή των λέξεων του σταυρολέξου. Στο σταυρόλεξο περιλαμβάνονται επίσης και ορισμοί που περιγράφουν περιφραστικά κάθε λέξη, οι οποίοι είτε βρίσκονται πάνω στο σταυρόλεξο (όπως στα σκανδιναβικά σταυρόλεξα) είτε, συνηθέστερα, είναι τυπωμένοι κάτω από τον πίνακα και αριθμημένοι. Ο αριθμός κάθε ορισμού αναφέρεται στη «συντεταγμένη» της αντίστοιχης λέξης πάνω στον πίνακα. Πολλές φορές σαν μέρος ενός ορισμού υπάρχει μια εικόνα ή φωτογραφία.

Συνήθως οι ορισμοί εμφανίζονται εκτός πίνακα, χωρισμένοι σε δύο λίστες: οριζοντίως και καθέτως. Το πρώτο τετραγωνάκι κάθε λέξης περιέχει έναν αριθμό που αναφέρεται από τις λίστες των ορισμών. Εναλλακτικά, οι αριθμοί αναγράφονται εκτός του πίνακα.

Έντυπα σταυρόλεξα εμφανίζονται συνήθως σε εφημερίδες και περιοδικά. Τα πρώτα σταυρόλεξα που μοιάζουν με τη σύγχρονη μορφή τους έγιναν δημοφιλή μέσω της εφημερίδας New York World στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1910. Πολλές παραλλαγές σταυρόλεξων είναι δημοφιλείς σε όλο τον κόσμο.

Οι ορισμοί ενός σταυρόλεξου είναι γενικά αντίστοιχοι με τις λύσεις. Για παράδειγμα, οι ορισμοί και οι λύσεις πρέπει πάντα να συμφωνούν σε χρόνο, αριθμό και βαθμό. Αν μια ένδειξη είναι σε παρελθοντικό χρόνο, το ίδιο ισχύει και για την απάντηση: έτσι το "ταξίδευε με άλογο" θα ήταν έγκυρος ορισμός για τη λύση ΙΠΠΕΥΕ, αλλά όχι ΙΠΠΕΥΩ. Ομοίως, το "μέλη της οικογένειας" θα ήταν έγκυρος ορισμός για το ΘΕΙΕΣ, αλλά όχι για το ΘΕΙΑ.

Τύποι

Σκανδιναβικό σταυρόλεξο

Υπάρχουν διάφοροι τύποι σταυρόλεξων:

• Κλασικά σταυρόλεξα, όπου δίνονται ξεχωριστά πίνακας και ορισμοί. Οι ορισμοί επίσης διαχωρίζονται σε αυτούς που περιγράφουν λέξεις που γράφονται οριζόντια μέσα στο σταυρόλεξο (οριζοντίως) και σε αυτούς που είναι για λέξεις που γράφονται κάθετα (καθέτως).
• Σκανδιναβικά σταυρόλεξα, όπου οι ορισμοί περιλαμβάνονται μέσα στον πίνακα, τυπωμένοι μέσα στα τετραγωνάκια που σε ένα κλασικό σταυρόλεξο θα ήταν μαύρα. Εννοείται πως τα τετράγωνα σε αυτό το είδος σταυρόλεξου έχουν μεγαλύτερο μέγεθος.
• Κρυπτογραφικά σταυρόλεξα, όπου δεν υπάρχουν ορισμοί, αλλά σε κάθε γράμμα της αλφαβήτου αποδίδεται αυθαίρετα ένας αριθμός (π.χ. Ε=5, Κ=2, Α=9 κ.ο.κ.). Ο λύτης καλείται να βρει, με τη βοήθεια μιας αρχικής λέξης που δίνεται στο σταυρόλεξο, τις αντιστοιχίες αριθμών-γραμμάτων έτσι ώστε το σταυρόλεξο να βγάζει τελικά νόημα.
• Λευκά σταυρόλεξα, όπου δεν υπάρχουν μαύρα τετράγωνα (συνήθως όμως ο αριθμός τους οριζοντίως ή καθέτως δίνεται στους ορισμούς) και ο λύτης καλείται να βρει, εκτός από τις λέξεις, και τη θέση των μαύρων τετραγώνων.
• Ιταλικά σταυρόλεξα, όπου οι λέξεις δεν είναι διαταγμένες σε έναν νxν πίνακα αλλά διασταυρώνονται ελεύθερα πάνω στο επίπεδο.