Σεμπαστιάν Λε Πρεστρ ντε Βωμπάν

Ο Σεμπαστιάν Λε Πρεστρ, Μαρκήσιος του Βωμπάν ( γαλλικά Sébastien Le Prestre, marquis de Vauban), ευρέως γνωστός ως Βωμπάν (1 Μαΐου 1633 - 30 Μαρτίου 1707), ήταν Γάλλος μηχανικός, στρατιωτικός αρχιτέκτονας, πολεοδόμος, υδραυλικός μηχανικός και δοκιμιογράφος. Με τα έργα του έφερε επανάσταση στην τέχνη της πολιορκίας και τις αμυντικές οχυρώσεις. Έλαβε μέρος σε όλους τους πολέμους του βασιλείου της Γαλλίας κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ' (1643–1715) και διετέλεσε στρατάρχης της Γαλλίας.

Σεμπαστιάν Βωμπάν
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Sébastien Le Prestre de Vauban (Γαλλικά)
Γέννηση	Μαΐου 1633 Σαιν-Λεζέ-Βωμπάν
Θάνατος	30  Μαρτίου 1707 Παρίσι
Αιτία θανάτου	πνευμονία
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Cathédrale Saint-Louis-des-Invalides
Εθνικότητα	Γάλλος
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Γαλλίας
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Γαλλικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Γαλλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αρχιτέκτονας στρατιωτικός μηχανικός συγγραφέας γενικός εργολάβος μηχανικός αξιωματικός στρατάρχης κυβερνήτης
Αξιοσημείωτο έργο	Arras citadel Citadelle de Bitche Fort Liberia Fortress Mont Royal
Οικογένεια
Τέκνα	Charlotte Le Prestre de Vauban
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατός	Στρατάρχης της Γαλλίας/στρατός ξηράς
Πόλεμοι/μάχες	Επαναστάση της σφενδόνης, Πόλεμος της Επανάκτησης, Γαλλοολλανδικός πόλεμος, War of the Reunions, Εννεαετής Πόλεμος και Πόλεμος της Ισπανικής Διαδοχής
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	πρόεδρος (1701, Γαλλική Ακαδημία Επιστημών) πρόεδρος (1705, Γαλλική Ακαδημία Επιστημών)
Βραβεύσεις	Ιππότης του Βασιλικού και Στρατιωτικού Τάγματος του Αγίου Λουδοβίκου Ιππότης του Τάγματος του Αγίου Πνεύματος Ιππότης του Τάγματος του Αγίου Μιχαήλ Στρατάρχης της Γαλλίας
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Για την υπεράσπιση των συνόρων της Γαλλίας κατασκεύασε ένα δίκτυο οχυρωματικών έργων που αποτελούσαν ένα αμυντικό τείχος που περιέκλειε και προστάτευε τα γαλλικά εδάφη. Δώδεκα έργα του Βωμπάν, ομαδοποιημένα στο Δίκτυο Οχυρώσεων του Βωμπάν, εντάχθηκαν στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Το μουσείο Σχεδίων και Αντιγράφων στο Μέγαρο των Απομάχων στο Παρίσι και το μουσείο Καλών Τεχνών στη Λιλ εκθέτουν πολλά από τα μοντέλα και τα σχέδια των οχυρωματικών έργων που κατασκευάστηκαν ή τροποποιήθηκαν από τον Βωμπάν.

Πρώιμη καριέρα

Το κάστρο του Μπαζός, κατοικία του Βωμπάν

Το μαυσωλείο του Βωμπάν στο Μέγαρο των Απομάχων

Ο Βωμπάν γεννήθηκε στο Σαιν-Λεζέ-ντε-Φουσερέ, σήμερα Σαιν-Λεζέ-Βωμπάν, στη Βουργουνδία, νοτιοανατολικά του Αβαλόν. Προερχόταν από μια οικογένεια πολύ μέτριων οικονομικών μέσων που ανήκε στην κατώτερη αριστοκρατία. Το 1651 κατατάχθηκε στο σύνταγμα του Λουδοβίκου Β' των Βουρβόνων, πρίγκιπα του Κοντέ, ο οποίος επρόκειτο να επαναστατήσει εναντίον του νεαρού τότε Λουδοβίκου ΙΔ' (εξέγερση της Σφενδόνης).

Οι ικανότητες του Βωμπάν αποκαλύφθηκαν σύντομα. Διακρίθηκε υπερασπιζόμενος πόλεις στην περιοχή της Αργκόν και στην πολιορκία και κατάληψη της Σαιντ-Μενού, μαχόμενος στο πλευρό του Κοντέ. Το 1653 αιχμαλωτίσθηκε από τις δυνάμεις της κυβέρνησης, όπου του επιφυλάχθηκε τιμητική μεταχείριση, και έτσι σύντομα άλλαξε στρατόπεδο και βοήθησε τα βασιλικά στρατεύματα να ανακαταλάβουν την πόλη Σαιντ-Μενού. Κατά τη διάρκεια πολιορκίας το 1654 τραυματίστηκε δύο φορές. Το 1655 έγινε δεκτός, ως «τακτικός μηχανικός του βασιλιά», στο σώμα των αξιωματικών που σταδιακά ιδρυόταν, έξω από την τακτική στρατιωτική ιεραρχία, για εξειδικευμένη εργασία στην οχύρωση και την πολιορκητική τέχνη. Αφού συμμετείχε σε επιχειρήσεις εναντίον διαφόρων φρουρίων και πόλεων μεταξύ 1655 και 1657, έγινε αρχιμηχανικός του στρατού κατά την πολιορκία της Γκραβελίν το 1658.

Κατά τη διάρκεια του διαστήματος της ειρήνης, από το 1659 έως το 1667, ο Βωμπάν εργάστηκε στην κατεδάφιση των οχυρώσεων του Νανσί, στο δουκάτο της Λωρραίνης από το 1661 έως το 1662 και στην ενίσχυση του Αλτ-Μπράιζαχ, ενός γαλλικού φυλακίου στη δεξιά όχθη του Ρήνου. Το 1663 του ανατέθηκε η διοίκηση ίλης στο σύνταγμα της Πικαρδίας. Οι υπηρεσίες του στην κατάληψη των πόλεων Τουρναί, Ντουαί και Λιλ κατά τη γαλλική εισβολή στις Ισπανικές Κάτω Χώρες το 1667 ανταμείφθηκαν από τον βασιλιά με χρηματική αμοιβή, τον βαθμό του αξιωματικού της Βασιλικής Φρουράς και τη θέση του διοικητή του φρουρίου της Λιλ.

Οι αυξανόμενες ευθύνες του Βωμπάν περιελάμβαναν και εκείνες του «γενικού επιμελητή οχυρώσεων» - αν και αυτόν τον τίτλο τον διατήρησε μέχρι το 1677. Ταξίδευε συνεχώς και αλληλογραφούσε διαρκώς με τον βασιλιά και με τον υπουργό Στρατιωτικών, τον μαρκήσιο του Λουβουά. Τα τεχνικά υπομνήματα του Βωμπάν έφεραν τα οχυρωματικά του συστήματα στο επίκεντρο των στρατιωτικών σπουδών στην Ευρώπη για περισσότερο από έναν αιώνα. Κατά την περίοδο της ειρήνης από το 1668 έως το 1672, επιθεώρησε τις οχυρώσεις του Ρουσιγιόν, των Γαλλικών Κάτω Χωρών, της Πικαρδίας και της Λωρραίνης και στάλθηκε επίσης στο Πεδεμόντιο (1671) για να συμβουλεύσει τον Δούκα του Σαβοΐας σχετικά με την άμυνα πόλεων της επικράτειάς του - συμβουλές για τις οποίες η Γαλλία αργότερα θα μετάνιωνε.

Στρατιωτικές καινοτομίες

12 από τα μεγαλύτερα έργα του

Η οχυρωμένη πόλη Νεφ-Μπριζάκ

Το φρούριο της Μπεζανσόν

Ο Ολλανδικός πόλεμος του Λουδοβίκου του 1672–79 έφερε αξιοσημείωτη δόξα στον Βωμπάν λόγω της παρουσίας του βασιλιά, ως αρχιστράτηγου, σε πολιορκίες που διεύθυνε ο ίδιος. Στην πολιορκία του Μάαστριχτ (1673) χρησιμοποίησε ένα πλήρες σύστημα «παραλλήλων» - δηλαδή, χαρακώματα που έσκαψαν παράλληλα ή ομόκεντρα στην περίμετρο των αμυντικών θέσεων του εχθρού και συνέδεσαν με χαρακώματα ζιγκ-ζαγκ, που έκαναν την προσέγγιση των επιτιθέμενων συγκριτικά ασφαλή από τα πυρά των αμυνομένων. Για την επιτυχία του στο Μάαστριχτ προήχθη και του δόθηκε χρηματική βοήθεια που του επέτρεψε να αγοράσει το κάστρο του Μπαζός (κοντά στην έδρα της οικογένειάς του), και από περαιτέρω επιτυχίες του απονεμήθηκε το 1676 το αξίωμα του υποστράτηγου. Στην πολιορκία της Βαλανσιέν, το 1677, έπεισε τον βασιλιά, παρά την αντίθετη γνώμη των βασιλικών συμβούλων και πέντε στραταρχών, να επιτεθούν κατά τη διάρκεια της ημέρας, επειδή οι συμβατικές επιθέσεις στο σκοτάδι συχνά είχαν ως αποτέλεσμα την ανταλλαγή κατά λάθος πυρών. Για την κατάληψη της Βαλανσιέν ανταμείφθηκε με νέα χρηματική δωρεά.

Το 1680–81 ο Βωμπάν πραγματοποίησε περιοδεία στα γαλλικά σύνορα, επιθεωρώντας ή βελτιώνοντας τις οχυρώσεις. Για το Στρασβούργο (1681) σχεδίασε ένα από τα πιο σύγχρονα οχυρά της εποχής του. Έχοντας διευθύνει την πολιορκία του Λουξεμβούργου το 1684, στη συνέχεια ξανασχεδίασε το αμυντικό σύστημα της πόλης. Το οχυρό στο Λάνταου στη Βαυαρία θεωρείται ως το μεγαλύτερο έργο του (1687).

Τον Σεπτέμβριο του 1688, στις αρχές του πολέμου της Μεγάλης Συμμαχίας, στον οποίο ο Λουδοβίκος αντιτάχθηκε στις συνδυασμένες δυνάμεις των Κάτω Χωρών, της Αγγλίας, της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και μικρότερων συμμάχων τους, ο Βωμπάν προήχθη σε αντιστράτηγο. Και τον Οκτώβριο, υπό τη διοίκηση του δελφίνου Λουδοβίκου, κατέλαβε το Φίλιπσμπουργκ, στη δεξιά όχθη του Ρήνου νότια του Σπάιερ. Σε αυτήν την πολιορκία εισήγαγε την εποστρακιστική βολή, κατά την οποία η σφαίρα του πυροβόλου ήταν φτιαγμένη με τρόπο ώστε να προωθείται πέρα από τα προκαλύμματα, βάλλοντας εναντίον διάφορων στόχων πριν εξαντληθεί η δύναμή της. Ταυτόχρονα, υποστήριξε τη χρήση της ξιφολόγχης με υποδοχή, μια άλλη επινόησή του. Κατέλαβε τη Μονς το 1691 και το Ναμύρ το 1692, γρήγορα και με λίγες απώλειες. Στην πολιορκία του Σαρλερουά, το 1693, ήταν για πρώτη φορά διοικητής μεραρχίας πεζικού. Το 1694 έστρεψε την προσοχή του στη Βρέστη για να προστατευτεί από την αγγλική απειλή κατά της Βρετάνης, επέστρεψε όμως στις Κάτω Χώρες για την υπεράσπιση του Ναμύρ το 1695 αλλά δεν μπόρεσε να σώσει την πόλη. Το 1697 συμμετείχε στην πολιορκία και κατάληψη της Ατ, όπου τραυματίστηκε ξανά.

Κατά τη διάρκεια της ειρήνης του 1698–1701 ο Βωμπάν αποκατέστησε το αμυντικό σύστημα του Νεφ-Μπριζάκ στην Αλσατία, το τελευταίο από τα 160 φρούρια τα οποία κατασκεύασε. Παρά τα προβλήματα υγείας του, ζήτησε πάλι ενεργή συμμετοχή στον πόλεμο της Ισπανικής Διαδοχής (1701–14). Σε μια επιστολή του 1702 προς τον βασιλιά, ζήτησε να ονομασθεί στρατάρχης της Γαλλίας, ώστε να μην χρειασθεί να υπηρετήσει υπό στρατάρχες νεώτερους σε ηλικία. Ο Λουδοβίκος ΙΔ', γνωρίζοντας (όπως και όλη η Ευρώπη) ότι πολλές από τις νίκες της Γαλλίας οφείλονταν πολύ περισσότερο στον Βωμπάν παρά στα επιτεύγματα ανώτερων ευγενών οι οποίοι λόγω καταγωγής είχαν γίνει στρατάρχες, τον ονόμασε στρατάρχη της Γαλλίας τον Ιανουάριο του 1703. Η τελευταία αποστολή του ήταν η οργάνωση οχυρωμένου στρατοπέδου στη Δουνκέρκη το 1706. Πέθανε στο Παρίσι στις 30 Μαρτίου 1707.

12 από τα έργα του Βωμπάν ενσωματώθηκαν στο Δίκτυο Οχυρώσεων του Βωμπάν και κατατάχθηκαν ως ιστορικά μνημεία.

Το 2008 πολλές από τις οχυρώσεις που ο Βωμπάν κατασκεύασε στη Γαλλία - συμπεριλαμβανομένων τειχών, κάστρων και φρουρίων - εντάχθηκαν στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Συγγράμματα

Ο Βωμπάν ήταν ακαταπόνητος. Αφιέρωσε το χρόνο του ανάμεσα στα καθήκοντα και, σε περιόδους ανάρρωσης, στη συγγραφή δοκιμίων σχετικών με θέματα που απασχολούσαν το κοινό. Μερικά από αυτά τα γραπτά αφορούσαν το επάγγελμά του, άλλα όχι. Πολλά έργα συγκεντρώθηκαν από τον ίδιο σε τόμους χειρόγραφων με τον συλλογικό τίτλο Αργίες (Oisivetés). Η πραγματεία του Περί της επίθεσης και της άμυνας των οχυρωμένων θέσεων (De l'attaque et de la défense des places), γραμμένη το 1705-06, τυπώθηκε το 1737 και επανεκτυπώθηκε το 1829. Έγραψε επίσης σχετικά με τη σκοπιμότητα επαναπατρισμού των εκτοπισμένων Ουγενότων στη Γαλλία (1689), για τη διάνοιξη διωρύγων και καναλιών και γενικά την εσωτερική ναυσιπλοΐα. Για καταδρομικές θαλάσσιες εφόδους. Για τη γεωγραφία της περιοχής Βεζλαί. Για τη δασοκομία και την εκτροφή χοίρων. Για τις υπερπόντιες αποικίες και στις διεθνείς υποθέσεις. Η πιο σημαντική «Αργία» του, ωστόσο, ήταν το Σχέδιο μιας βασιλικής δεκάτης (1707), που πρότεινε την κατάργηση σχεδόν όλων των υφιστάμενων φόρων της Γαλλίας και την αντικατάστασή τους με ένα φόρο 10 τοις εκατό σε όλα τα εδάφη και το εμπόριο, από τον οποίο φόρο κανείς δεν έπρεπε να εξαιρείται. Τεκμηρίωσε τα επιχειρήματά του με στατιστική τεκμηρίωση και, με αυτόν τον τρόπο, εισήγαγε τη χρήση της στατιστικής στην οικονομία. Αλλά η γαλλική κυβέρνηση - πολύ βαθιά δεσμευμένη, απρόθυμη και ακόμη και ανίκανη να ανακαλέσει τις εξαιρέσεις των προνομιούχων τάξεων λόγω της εξάρτησής της από αυτές δεν έδειξε ενδιαφέρον για το τολμηρό αυτό πρόγραμμα φορολογικής μεταρρύθμισης που προσπάθησε να επιλύσει τις κοινωνικές αδικίες - και απαγόρευσε την κυκλοφορία του βιβλίου.

Προσωπικότητα

Ο Βωμπάν ήταν μεσαίου ύψους και γεροδεμένος άνθρωπος. Ήταν απροσποίητος και απλός και οι ανεπιτήδευτοι τρόποι του έκρυβαν καλοσύνη και προθυμία να βοηθά τους συνανθρώπους του. Στο μέτωπο της μάχης, πάντα ενδιαφερόταν να σώσει τη ζωή των στρατιωτών και συχνά άφηνε άλλους αξιωματικούς να δρέπουν τους καρπούς των δικών του θαρραλέων προσπαθειών. Ο δούκας του Σαιν-Σιμόν, χρονικογράφος της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ', ο οποίος ήταν πολύ φειδωλός στους επαίνους του, περιέγραψε τον Βωμπάν ως «τον πιο έντιμο και ενάρετο άνθρωπο της εποχής του. . . ανίκανο να διαπράξει οποιαδήποτε απάτη ή κακό».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Vauban στο Wikimedia Commons
• Σεμπαστιάν Βωμπάν (γαλλικά)