Σαν Λορέντσο εκτός των Τειχών

H βασιλική του Αγ. Λαυρεντίου εκτός των Τειχών, ιταλ. basilica di San Lorenzo fuori le Mura είναι Ρωμαιοκαθολικός, παπικός ναός και ενορία και βρίσκεται βορειοανατολικά από το κέντρο της Ρώμης, κοντά στο Πανεπιστήμιο. Είναι μία από τις Επτά Προσκυνηματικές Εκκλησίες και ήταν η έδρα ενός από τα πέντε λατινικά πατριαρχεία, αυτού της Ιερουσαλήμ. Είναι ο ιερός τόπος και ο τάφος του Αγ. Λαυρεντίου, ενός από τους πρώτους επτά διακόνους της Ρώμης, που μαρτύρησε το 258. Εδώ έχουν ταφεί αρκετοί άλλοι άγιοι και ο Πάπας Πίος Θ΄. Ο ναός είναι στο κέντρο ενός αρχαίου ταφικού συγκροτήματος.

Σαν Λορέντσο εκτός των Τειχών
Δυτική άποψη και είσοδος του ναού.
Είδος	ελάσσονα βασιλική, ενοριακή εκκλησία και πατριαρχική βασιλική
Αρχιτεκτονική	ρομανική τέχνη
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°54′9″N 12°31′14″E
Θρήσκευμα	Καθολικισμός
Θρησκευτική υπαγωγή	Επισκοπή της Ρώμης
Διοικητική υπαγωγή	Ρώμη
Τοποθεσία	Τιμπουρτίνο
Χώρα	Ιταλία
Έναρξη κατασκευής	6ος αιώνας
Γενικές διαστάσεις	90 μέτρα × 25 μέτρα
Προστασία	ιταλικό πολιτισμικό αγαθό
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ιστορία

Πριν τον ναό, εδώ είχε κτίσει ο Κωνσταντίνος Α΄ ένα παρεκκλήσιο (ναΐσκο). Ο Αυτοκράτορας το ίδρυσε στον τόπο, που από την παράδοση τάφηκε ο Άγ. Λαυρέντιος το 258. Τη δεκαετία του 550, ο Πάπας Πελάγιος Β΄ ανέθεσε την κατασκευή ναού στη μνήμη του Αγίου. Τον 13ο αι. ο Πάπας Ονώριος Γ΄ έδωσε εντολή για την κατασκευή ενός ακόμη ναού, μπροστά από τον πρώτο. Ο ναός διακοσμήθηκε με νωπογραφίες που παριστούν τη ζωή του Αγίου Λαυρεντίου και του διακόνου Αγ. Στεφάνου, του πρώτου μάρτυρα, που επίσης έχει ταφεί στην κρύπτη του ναού, στο μαρτύριο, που είναι κάτω από τον βωμό. Οι δύο κατασκευές ενώθηκαν αργότερα, κατά τη διάρκεια ενός προγράμματος αστικής αναδόμησης. Εκσκαφές αποκάλυψαν αρκετές κρύπτες διαφόρων προσώπων, που τάφηκαν κάτω από το σημερινό επίπεδο του δρόμου. Επίσης εδώ έχει ταφεί ο άγιος Πάπας Ιλάριος.

Το προστώο του 1220 έχει έξι κίονες και στο δάπεδο μαρμαροθετήματα από την οικογένεια τεχνιτών Βασαλέτο. Οι νωπογραφίες του 13ου αι., που έχουν ανακατασκευαστεί, παριστούν σκηνές από τους βίους των Αγ. Λαυρεντίου και Αγ. Στεφάνου, που και οι δύο διάκονοι μαρτύρησαν, αν και νέοι. Στο προστώο υπάρχουν δύο αρχαίες σαρκοφάγοι: η μία είναι χριστιανική και μάλλον έχει σχεδιαστεί τον 7ο αι. επάνω σε μία παλαιότερη. Το ανάγλυφό της παριστά ερωτιδείς (putti) να μαζεύουν σταφύλια· αν και η άμπελος με τα σταφύλια συμβολίζουν τη Θεία Ευχαριστία, το θέμα δεν έγινε γι' αυτό. Στο προστώο έχουν μεταφερθεί και δύο ρωμανικοί, λίθινοι λέοντες από την παλαιά είσοδο.

Στην πλατεία μπροστά από το ναό βρίσκεται ένας κίονας με το άγαλμα του Αγ. Λαυρεντίου στην κορυφή να κρατά εσχάρα, δηλωτικό του τρόπου που απεβίωσε. Το κωδωνοστάσιο εφάπτεται στα νότια του σηκού και φτιάχτηκε τον 12ο αι. Νοτιοανατολικά του ναού βρίσκεται μία περίστυλη αυλή (cloister). Μέσα, αμέσως μετά την είσοδο, είναι ο τάφος του καρδινάλιου Γκουλιέλμο Φιέσκι, που απεβίωσε το 1256, τάφηκε όμως μέσα σε παλαιότερη σαρκοφάγο. Το ανάγλυφό της παριστά μία γαμήλια εορτή των εθνικών.

Στο εσωτερικό, ο περιφραγμένος χώρος της χορωδίας και ο άμβωνας έχουν μαρμαροθετήματα. Ακόμη, υπάρχει μία λαμπάδα του Πάσχα του 12ου-13ου αι. Ο κίονας πίσω από τον άμβωνα έχει στο ιωνικό του κιονόκρανο έναν φρύνο και μία σαύρα. Στη θριαμβική αψίδα του ιερού υπάρχουν βυζαντινά ψηφιδωτά από τον 6ο αι., που παριστούν τον Χριστό με αγίους. Στο μαρτύριο κάτω από τον βωμό εισερχόμαστε από τον σηκό. Εδώ είναι ο ιερός χώρος (shrine) για τον Άγ. Λαυρέντιο και τον Άγ. Στέφανο. Το λείψανο του τελευταίου μετέφερε από την Κωνσταντινούπολη ο Πάπας Πελάγιος Β΄ κατά την ανακατασκευή της βασιλικής. Πίσω από τον υψηλό βωμό είναι ένας παπικός βωμός με τα ονόματα των κατασκευαστών (της οικογένειας Κοσμάτι) και την ημερομηνία (1148).

Η βασιλική ήταν η έδρα του λατινικού πατριαρχείου της Ιερουσαλήμ (1374-1847). Το 1943 ο ναός βομβαρδίστηκε κατά τον Β΄ Π. Π. και οι νωπογραφίες της πρόσοψης καταστράφηκαν. Η επισκευή κράτησε ως το 1948 και αφαίρεσε μερικές προσθήκες του 19ου αι. Η βασιλική έχει νοτιότερα ένα μεγάλο κοιμητήριο και έτσι γίνονται εδώ πολλές εξόδιες ακολουθίες.

Ταφές

• Ο διάκονος της Ρώμης και μάρτυρας Άγ. Λαυρέντιος.
• Ο πρωτομάρτυρας Άγ. Στέφανος.
• Ο άγιος πάπας Ιλάριος (+ 468).
• Ο ευλογημένος Πάπας Πίος Θ΄ (+ 1878).
• Οι γονείς του πάπα Πίου ΙΒ΄, Φίλιππος Πατσέλι (+ 1916) και Βιργινία Γκρατσιόζι (+ 1920). Τα λείψανά τους σκορπίστηκαν στον Συμμαχικό βομβαρδισμό του 1943, έτσι επανατοποθετήθηκαν μαζί σε μία κρύπτη, έπειτα από τον Πόλεμο.
• Ο ιταλός πρωθυπουργός Αλτσίντε ντε Γκάσπερι (+ 1954), εκ των ιδρυτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (κοντά στην είσοδο, σε ένα ταφικό μνημείο που σκάλισε ο Τζιάκομο Μαντσού.

Πηγές

• Mondini, Daniela, S. Lorenzo fuori le mura, in: P. C. Claussan, D. Mondini, D. Senekovic, Die Kirchen der Stadt Rom im Mittelalter 1050-1300, Band 3 (G-L), Stuttgart 2010, pp. 317–527, ISBN 978-3-515-09073-5
• Webb, Matilda (2001). "San Lorenzo Fuori le Mura and Catacomb". The Churches and Catacombs of Early Christian Rome. Brighton: Sussex Academic Press. pp. 240–245. ISBN 1-902210-58-1.
• A. Muñoz, La Basilica di S.Lorenzo fuori le mura, Roma 1944.
• G. Da Bra, S.Lorenzo fuori le mura, Roma 1952
• R. Krautheimer, Corpus basilicarum christianarum Romae, S.Lorenzo fuori le mura, Città del Vaticano 1962.

Πινακοθήκη

• 
• 
• 
• 
  Στην πλάκα αυτή τέθηκε το σώμα του Αγ. Λαυρεντίου, μετά το μαρτύριό του.
• 
• 
• 
• 
• 

Δείτε επίσης

• Κατάλογος εκκλησιών στη Ρώμη