Ρωγών Ιωσήφ

Ο επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ (1776-1826) υπήρξε μάρτυρας της Επανάστασης του 1821. Είχε σημαντικό ρόλο στη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου, όταν η πόλη ήταν περικυκλωμένη από τις τουρκοαιγυπτιακές δυνάμεις του Κιουταχή και του Ιμπραήμ. Ορίστηκε πρόεδρος του συμβουλίου της 6^η Απριλίου 1826 κατά το οποίο αποφασίστηκε η Έξοδος των πολιορκημένων. Κατά την Έξοδο αντιστάθηκε επί τρεις ημέρες στο νησάκι του Ανεμόμυλου. Στο τέλος ανατινάχθηκε μαζί με άλλους κατοίκους της πόλης. Λέγεται ότι οι Τούρκοι τον βρήκαν ημιθανή και τον θανάτωσαν δια απαγχονισμού. Απεβίωσε στις 13 Απριλίου 1826.

Ρωγών Ιωσήφ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1776 Αμπελάκια Λάρισας
Θάνατος	13  Απριλίου 1826 Μεσολόγγι
Χώρα πολιτογράφησης	Οθωμανική Αυτοκρατορία
Θρησκεία	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιερέας
Σχετικά πολυμέσα

Ανδριάντας του Επισκόπου Ιωσήφ Ρωγών στη θέση Ανεμόμυλος, Μεσολόγγι. Φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Ευάγγελο Τύμπα.

Βιογραφία

Πρώτα χρόνια

Ο επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ γεννήθηκε το 1776 στα Αμπελάκια στην Τσαρίτσανη Λάρισας και ήταν γιος του Παρασκευά και της Τριανταφυλλιάς. Σπουδάζει στα ονομαστά σχολεία της περιοχής του και θεωρείται κληρικός-λόγιος. Τα πρώτα γράμματα τα διδάσκεται από τον ιερέα των Τρικάλων Πολυζώη. Γίνεται μαθητής του δασκάλου του Γένους ιεροδιακόνου Γρηγορίου Κωνσταντά και στην Τσαρίτσανη του Κωνσταντίνου Κούμα. Σε ηλικία 22 ετών, το 1798, χειροτονείται εφημέριος στην Τσαρίτσανη.

Μετέπειτα δράση

Η δράση του ανησυχεί τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων και το 1814 διατάζει και πετυχαίνει τη σύλληψη του Ιωσήφ, τη μεταφορά του στα Γιάννενα και την καταδίκη του σε θάνατο. Όμως, με τη βοήθεια του Μάνθου Οικονομάκου το σκάει από τη φυλακή και πάει στην Άρτα, κοντά στον παλαιό του φίλο Πορφύριο, που ήταν εκεί μητροπολίτης. Χειροτονείται αρχιμανδρίτης και γνωρίζεται φιλικά με τον επίσκοπο Ρωγών και Κοζύλης Μακάριο, οποίος, πριν φύγει για την Κέρκυρα για να γλυτώσει το θάνατο από τον Αλή Πάσα, τον μυεί στη Φιλική Εταιρεία και ο Ιωσήφ τον διαδέχεται στον επισκοπικό θρόνο το 1820.

Στον τουρκικό εμφύλιο πόλεμο, οι Έλληνες της περιοχής, με τον Ιωσήφ πρωταγωνιστή, κατόπιν διαταγής της Φιλικής Εταιρείας παίρνουν το μέρος του Αλή για να εκδιώξουν τα σουλτανικά στρατεύματα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Χουρσίτ Πασάς να συλλάβει πολλούς κληρικούς και τον Ιωσήφ. Οι πιστοί για να τους ελευθερώσουν πλήρωσαν τα λύτρα που ζητούσαν.

Ως επίσκοπος Ρωγών έμεινε μικρό χρονικό διάστημα. Άφησε όμως σπουδαίο εκκλησιαστικό έργο, βοηθώντας τις χήρες, τα ορφανά και τους φτωχούς πιστούς. Ανακαίνισε τα μοναστήρια και τις εκκλησίες της περιοχής πριν φύγει για το Βάλτο κοντά στους οπλαρχηγούς Ανδρέα και Ιωάννη Ίσκο. Απέκτησε μεγάλη επιρροή στους αγωνιστές και επέλυσε τις όποιες διαφορές τους με σύνεση και δικαιοσύνη, μειώνοντας τις γκρίνιες και τους διχασμούς. Πήρε μέρος σε αρκετές μάχες εναντίον των Τούρκων πριν φύγει για το Μεσολόγγι.

Ο Ιωσήφ Ρωγών υποδέχεται τον Λόρδο Βύρωνα στο Μεσολόγγι

Στο Μεσολόγγι έρχεται τον Φεβρουάριο του 1822 και βοηθά στην άμυνα της πόλης. Εκεί συναντά εκ νέου τον Μητροπολίτη Πορφύριο και μαζί με τον Έπαρχο Βάλτου Ίβον, συνεργάζεται με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο για την αίσια έκβαση του Αγώνα. Στις 24 Δεκεμβρίου 1823 διοργανώνει την υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στην πόλη του Μεσολογγίου και καταφέρνει να συμφιλιώσει με αυτή την ενέργεια την Εκκλησία και το Μεσολογγίτικο λαό με τους Φιλέλληνες καθώς και τους Σουλιώτες κατοίκους της. Γίνεται έτσι ο γεφυροποιός όλων μέσα στο Μεσολόγγι. Μαζί με τον Μητροπολίτη Πορφύριο κηδεύει τον Αύγουστο του 1823 τον ήρωα Μάρκο Μπότσαρη.

Στις πολιορκίες της πόλης αναδεικνύεται ηγετική φυσιογνωμία. Ασκούσε μεγάλη επιρροή και δεν γινόταν τίποτα χωρίς τη δική του γνώμη. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας, μαζί με τον Πρεβεζάνο αρχιμανδρίτη Γεράσιμο Ζαλογγίτη γυρνούν στα τείχη περιθάλποντας τους τραυματίες και πολεμώντας οι ίδιοι στη ντάπια (προμαχώνας). Όταν η κατάσταση ήταν πλέον τραγική για τους ελεύθερους πολιορκημένους του Μεσολογγίου, ο Ρωγών Ιωσήφ έγραψε εγκύκλιο προς αυτούς, στις 22 Δεκεμβρίου 1825. Αυτή δημοσιεύτηκε την 1η Ιανουαρίου 1826, στην εφημερίδα του Μεσολογγίου «Ελληνικά Χρονικά», της οποίας ιδιοκτήτης και διευθυντής ήταν Ελβετός φιλέλληνας, Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ. Λίγες ημέρες πριν από την έξοδο του Μεσολογγίου, στον ναΐσκο της Αγίας Παρασκευής και τον περίβολό της έγινε το συμβούλιο των πολιορκημένων, καθώς έβλεπαν ότι ήταν αδύνατο πλέον να έρθουν ενισχύσεις για τον αγώνα. Εκκλησία, οπλαρχηγοί και καπεταναίοι της πόλης αποφάσισαν τη συγκρότηση προσωρινής Διοικούσας Επιτροπής η οποία θα συνεδρίαζε στον ναΐσκο και στον περίβολο της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής και εκεί θα έπαιρναν την μεγάλη απόφαση για την Έξοδο. Η επιτροπή αποτελούνταν από τους: Επίσκοπο Ιωσήφ Ρωγών και Κοζύλης, Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλο, Παναγιώτη Παλαμά, Ιάκωβο Μάγερ, Χρήστο Καψάλη, τους οπλαρχηγούς Θανάση Ραζηκώτσικα, Νότη Μπότσαρη, Δημήτρη Μακρή, Κίτσο Τζαβέλλα, Γεώργιο Κίτσο, Νίκο Στουρνάρα, Δημήτριο Κοντογιάννη, Κώστα Βλαχόπουλο, Δημ. Γεροθανάση, Δ. Σιαδήμα, τον φρούραρχο Μήτρο Δεληγιώργη, τους αντιστράτηγους Γιαννάκη Ραζηκώτσικα, Παναγιώτη Σωτηρόπουλο, Γεώργιο Τζαβέλλα, Ζάχο Μήλιο, Β. Χασάπη, Κων. Τσιριγώτη, Αθ. Κουτσονίκα, Γιώτη Γκιώνη και άλλους. Το συμβούλιο πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 6 Απριλίου 1826. Εκεί ο επίσκοπος Ρωγών αντιτάχθηκε στην πρόταση του πυροβολητή Γουρνάρα να θανατωθούν τα γυναικόπαιδα προκειμένου να μην πέσουν στα χέρια των εχθρών .Ο Ρωγών Ιωσήφ με δάκρυα στα μάτια είπε ότι τα παιδιά και οι γυναίκες ανήκουν στον Θεό και εκείνος θα φρόντιζε για την τύχη τους: «Εν ονόματι της Αγίας Τριάδος, είμαι Αρχιερεύς! Αν τολμήσετε να πράξετε τούτο, πρώτον θυσιάσετε εμένα. Και σας αφήνω την κατάραν του Θεού και της Παναγίας και όλων των Αγίων. Και το αίμα των αθώων να πέση εις τα κεφάλια σας». Ομόφωνα αποφασίστηκε να επιχειρήσουν την ηρωική έξοδο την νύχτα της 10ης προς την 11η Απριλίου, Κυριακή των Βαΐων. Ο επίσκοπος Ρωγών συντάσσει την απόφαση και το σχέδιο της Εξόδου, το οποίο υπαγορεύει στον λόγιο Νικόλαο Κασομούλη, από την Σιάτιστα της Κοζάνης, που ήταν και Γραμματέας του Στρατηγού Νικολάου Στουρνάρη, ο οποίος έζησε και το διέσωσε. Το κείμενο όριζε ότι η έξοδος θα γινόταν από τρία διαφορετικά σημεία και ανατολικά με αρχηγούς τους Νότη Μπότσαρη, Δημήτριο Μακρή και Κίτσο Τζαβέλα.

Το τέλος

Λίγες ώρες πριν από την Έξοδο, ο ιεράρχης λειτούργησε στον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Έπειτα πήγε στους προμαχώνες όπου και ευλόγησε τους αγωνιστές οι οποίοι κοινώνησαν των Αχράντων Μυστηρίων. Το βράδυ της Εξόδου, μαζί με τον αρχιμανδρίτη Γεράσιμο Ζαλογγίτη και λίγους αναπήρους και τραυματίες, κλείσθηκαν στον ανεμόμυλο και τη μπαρουταποθήκη μέσα στην πόλη. Κατόπιν προστέθηκαν και όσοι Έλληνες γύρισαν πίσω κατά τη μάχη της Εξόδου, και με τη σύμφωνη γνώμη όλων, όταν οι εχθροί έφθασαν έξω, ο Ιωσήφ έβαλε φωτιά στο μπαρούτι και τινάχθηκαν στον αέρα, στις 13 Απριλίου 1826. Το τέλος του υπήρξε μαρτυρικό, καθώς τον βρήκαν ημιθανή και βαριά τραυματισμένο οι στρατιώτες του Ιμπραήμ και του Κιουταχή και τον βασάνισαν μέχρι θανάτου. Έπειτα έδωσαν εντολή να κρεμαστεί μπροστά από τα ερείπια του Ανεμόμυλου.

Στις 16 Απριλίου 2022 έγιναν τα αποκαλυπτήρια ανδριάντα του Επισκόπου Ιωσήφ Ρωγών στη θέση Ανεμόμυλος της Ιεράς πόλεως του Μεσολογγίου. Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τον Αγρινιώτη γλύπτη Ευάγγελο Τύμπα.

Πηγές

• Δημήτρης Φωτιάδης, Ιστορία του 21. Μέλισσα, 1971. — Vol. Γ. — P. 209-210, 218.
• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΒ΄
• Χρήστος Ευαγγελάτος, Τα μεγάλα γεγονότα της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου, Αθήναι 1954.
• Χρήστος Ευαγγελάτος, Ιστορία του Μεσολογγίου, Αθήνα 1959.
• Κολόμβας Ν., Η τραγική μοίρα των αμάχων κατά την τελευταία Πολιορκία, 15 Απριλίου 1825-10 Απριλίου 1826, Αθήνα 2006.
• Κωνσταντίνος Π. Πετρόπουλος, Σκηνές εθνικού μεγαλείου. Από τις πολιορκίες και την Έξοδο του Μεσολογγίου, Δ ΄Εκδοση, Μεσολόγγι 2003.
• Στασινόπουλος Κ. Α. Οι Μεσολογγίται, Αθήναι 1926.