Ροδακινιά

Η ροδακινιά είναι πυρηνόκαρπο, φυλλοβόλο οπωροφόρο δέντρο που ανήκει στο γένος Προύμνη και στην οικογένεια των Ροδοειδών. Η καταγωγή της είναι από την Κίνα, όπου ακόμα και σήμερα υπάρχει ως αυτοφυής. Στη συνέχεια η καλλιέργεια της επεκτάθηκε προς τις χώρες της Μεσογείου και αργότερα προς την Αμερική και την Αυστραλία. Σήμερα είναι το περισσότερο καλλιεργούμενο οπωροφόρο δέντρο στον κόσμο μετά τη μηλιά.

Ροδακινιά
Ροδακινιά
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Ροδώδη (Rosales) Οικογένεια: Ροδοειδή (Rosaceae) Γένος: Προύμνη (Prunus) Είδος: P. persica
Διώνυμο
Προύμνη η περσική Prunus persica (L.) Batsch

Περιγραφή

Το ύψος του δέντρου φτάνει τα 4,5 μέτρα ο κορμός και οι βλαστοί έχουν φλοιό κοκκινωπού ή πρασινωπού χρώματος. Τα φύλλα του είναι λογχοειδή, πριονωτά στιλπνά, μυτερά στην κορυφή και χρώματος πράσινου, έχουν δε αδένες στη βάση τους από όπου κατά περιόδους εκκρίνουν ένα υγρό σαν ρετσίνι που προσελκύει διάφορα μικρά έντομα. Τα άνθη της ροδακινιάς έχουν πέντε ρόδινα πέταλα και φύονται στις μασχάλες των φύλλων και των βλαστών. Οι πρώιμες ποικιλίες έχουν μεγάλα πέταλα και οι όψιμες μικρά. Ο καρπός της ροδακινιάς είναι το ροδάκινο.

Καλλιέργεια

Η ροδακινιά ζει 30 χρόνια κατά μέσο όρο, όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες και ανάλογα με το υποκείμενο της ποικιλίας. Αποδίδει καρπούς μετά το τρίτο χρόνο από τη φύτευση της, των οποίων η ποιότητα είναι καλύτερη σε περιοχές όπου τα καλοκαίρια είναι ζεστά και οι χειμώνες ήπια κρύοι. Ένας ανοιξιάτικος παγετός μπορεί να καταστρέψει τα άνθη που είναι αρκετά ευαίσθητα στο κρύο.

Το δέντρο προτιμά τα αμμοπηλώδη εδάφη με καλό στράγγισμα. Η λίπανση θεωρείται απαραίτητη για καλή παραγωγή και γίνεται κυρίως με αζωτούχα και καλιούχα λιπάσματα. Η ροδακινιά αποκρίνεται επίσης καλά σε λίπανση με κοπριά, αλλά βασικό στοιχείο για την καλή της ανάπτυξη και καρποφορία είναι οι κλιματολογικές συνθήκες.

Οι ροδακινιές, όπως και τα περισσότερα οπωροφόρα, ραντίζονται συστηματικά και βάσει ενός εθνικού σχεδίου ολοκληρωμένης καλλιέργειας προκειμένου να μειωθεί η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων και να παράγονται όσο το δυνατόν ασφαλέστερα τρόφιμα για τους καταναλωτές. Οι έλεγχοι είναι συνεχείς, ενώ οι παραβάτες παραγωγοί τιμωρούνται παραδειγματικά .

Έδαφος

Η ροδακινιά και η μηλοροδακινιά ευδοκιμούν σε εδάφη βαθιά και κατά προτίμηση αμμοπηλλώδη, με καλή αποστράγγιση και πτωχά σε ανθρακικό ασβέστιο. Τα βαριά εδάφη ή με κακή αποστράγγιση πρέπει να αποφεύγονται, γιατί επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των δένδρων, την παραγωγή και την ποιότητα των καρπών. Σε τέτοια εδάφη, λόγω της υπερβολικής υγρασίας και του κακού αερισμού, παρατηρείται χλώρωση στα φύλλα του δένδρου που διορθώνεται δύσκολα . 

Εμβολιασμός

Η ροδακινιά πολλαπλασιάζεται με τον εμβολιασμό (κυρίως με ενοφθαλμισμό Τ), όπου και επιλέγεται η ποικιλία του ήμερου δέντρου. Κατά τον εμβολιασμό, ένα δενδρύλλιο υποκείμενο εμβολιάζεται με ένα οφθαλμό ήμερου καρποφόρου δέντρου με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός δέντρου που φέρει διαφορετικό γενετικό υλικό στις ρίζες και διαφορετικό στους κλώνους. Το υποκείμενο παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιβίωση του δέντρου καθώς είναι υπεύθυνο για το ριζικό σύστημα και συνεπώς για την προσαρμοστικότητα του δέντρου στα διάφορα εδάφη και στο μικρο-κλίμα της κάθε περιοχής. Κυριότερα υποκείμενα είναι:

• Σπορόφυτο: πρόκειται ουσιαστικά για το δενδρύλλιο που προκύπτει από τη σπορά του κουκουτσιού του ροδάκινου. Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του υποκειμένου είναι η μακροζωία του δέντρου και το μεγάλο του μέγεθος. Κύριο μειονέκτημα η αδυναμία επιβίωσης σε χωράφια που προϋπήρχε οπωρώνας ροδάκινων.
• GF677: Μερίστωμα γνωστό και ως αμυγδαλο-ροδάκινο, προέρχεται από κυτταρική κλωνοποίηση (in-vitro) και είναι το πλέον ευρέως χρησιμοποιημένο υποκείμενο. Χαρακτηριστικά του η μεγάλη ριζοβολία και η ?επιβίωση του σε παντός τύπου εδάφη. Δημιουργεί δέντρα μικρότερου όγκου απ' ό,τι το σπορόφυτο
• Adesoto: καινούργιο υποκείμενο που χρησιμοποιείται κυρίως σε πυκνές φυτεύσεις (μονόκλωνα, δίκλωνα) λόγω του ότι δημιουργεί μικρότερου όγκου δέντρα.

Ποικιλίες

Παρακάτω παρουσιάζονται οι διάφορες ποικιλίες ενώ δίπλα από τις ονομασίες προβάλλεται η ημερομηνία ωρίμανσης επιτραπέζιων ροδάκινων.

Επιτραπέζια Ροδάκινα

• Φρανσουά (Franchoise) 28/05
• Μέι Κρεστ (May Crest) 01/06
• Κουήν Κρεστ (Queen Crest) 05/06
• Σπρινγκ Μπελ (Spring Belle) 12/06
• Ρούμπι Ρίτς (Ruby Rich) 22/06
• Ρουαγιάλ Γκλόρι (Royal Glory) 01/07
• Ριτς Λέηντι(Rich Lady) 07/07
• Μαρία Μπιάνκα (Λ)(Maria Bianca) 12/07
• Ρουαγιάλ Σάμμερ (Royal Summer) 17/07
• Σαν Κλάους (San Clauss) 17/07
• Σαν Κρεστ (Sun Crest) 22/07
• Ελεγκαντ Λέηντι (Elegant Lady) 25/07
• Σουήτ Σκάρλετ 25/07
• Συμφωνία (Symphonie) 01/08
• Φαγιέτ (Fayette) 06/08
• Νιρίνια (Nirinia) 10/08
• Χάλ (J.H.Hall) 16/8
• Ο` Χένρυ (O` Henry) 22/08
• Γκλάντις (Glantice) 01/09

Βιομηχανικά Ροδάκινα

• Κατερίνα (Catherina) 14/07
• Λοάντελ (Loadel) 20/07
• Α-37 26/07
• Άνδρος (Andross) 05/08
• Έβερτ (Everts) 22/08

Φύτευση

Η φύτευση των ροδακινιών γίνεται εφόσον έχουμε επιλέξει το σχήμα φύτευσης και τη διαμόρφωση που θα δώσουμε στα δέντρα αργότερα. Βασικά σχήματα φύτευσης είναι:

• Ορθογώνιο:
• Ρόμβος:
• Παλμέτα:
• Πυκνή Φύτευση:

Κλάδεμα Διαμόρφωση

• Κύπελλο
• Αργοπορημένο Κύπελλο
• Πυραμίδα
• Παλμέτα
• Μονόκλωνο Ορθόκλαδο (Fusetto)
• Δίκλωνο 'Υ'

Αραίωμα

Οι περισσότερες ποικιλίες παράγουν περισσότερους καρπούς από όσους μπορούν τα δέντρα να κρατήσουν και έτσι απαιτείται αραίωμα των καρπών. Επίσης, είναι απαραίτητη διαδικασία προκειμένου να επιτευχθεί το ιδανικό μέγεθος που μπορεί να αποδώσει μια ποικιλία. Εάν δεν αραιωθούν οι καρποί, τότε θα προκύψουν μικροί καρποί που θα επηρεάσουν αρνητικά την τιμή πώλησης τους. Αντίθετα, εάν αραιωθούν υπερβολικά ενδεχομένως να χάσουμε σημαντικό μέρος της παραγωγής καθώς οι καρποί δε μεγαλώνουν απεριόριστα. Σε ορισμένες ποικιλίες που υποστηρίζουν μεγάλες ποσότητες φρούτων (αν βέβαια υποστηρίζει και το δέντρο) τότε μπορούμε να αφήνουμε παραπάνω καρπούς. Τέλος, στις βιομηχανικές ροδακινιές π.χ. Andross που τα δέντρα μπορούν να αποδώσουν έως 150κιλά/δέντρο, αφήνουμε αρκετά περισσότερους καρπούς κατά το αραίωμα.

Συγκομιδή

Η συγκομιδή των ροδάκινων αρχίζει στα τέλη Μαΐου και ολοκληρώνεται στα τέλη Σεπτεμβρίου στη Β. Ελλάδα. Βασικό κριτήριο για την έναρξη συγκομιδής μιας ποικιλίας είναι ο βαθμός ωρίμανσης του καρπού. Έτσι, ενώ στους πίνακες ωρίμανσης μπορούμε να δούμε ενδεικτικές ημερομηνίες, οι καιρικές συνθήκες της κάθε χρονιάς επηρεάζουν το χρόνο συγκομιδής (άλλοτε πρώιμη παραγωγή και άλλοτε όψιμη). Σαν ποικιλία αναφοράς θεωρείται η Red Haven που ωριμάζει το πρώτο 10ήμερο του Ιουλίου.

Ο καρπός θεωρείται έτοιμος για συγκομιδή όταν έχει το μέγεθος και το χρώμα που προστάζει η ποικιλία και έχει πλούσιο άρωμα. Συνήθως τα φρούτα συλλέγονται 1-2 μέρες νωρίτερα προκειμένου να είναι πιο σκληρά ώστε να αντέξουν τη συσκευασία, μεταφορά και παραμονή στο μανάβικο προτού καταστραφούν. Συνήθως το ροδάκινο διατηρεί τη σφριγηλότητα του για 2-3 μέρες εκτός ψυγείου και 5-7 μέρες εντός οικιακού ψυγείου. Εδώ και μια πενταετία, όλες οι εθνικές μεταφορές φρούτων πραγματοποιούνται με φορτηγά ψυγεία, ώστε να απολαμβάνει ο Έλληνας καταναλωτής πάντοτε φρέσκα φρούτα.

Φυτώρια Ροδακινιάς

Υπάρχει πολύ μεγάλη διαθεσιμότητα σε φυτά ροδακινιάς σε όλα τα υποκείμενα και ποικιλίες. Η συντριπτική πλειοψηφία δενδρυλλίων ροδακινιάς καθώς και των λοιπών οπωροφόρων δέντρων (νεκταρινιές, κερασιές, μηλιές, αχλαδιές, δαμασκηνιές, βερικοκιές, κυδωνιές, κτλ) παράγεται στα Μονόσπιτα Ημαθίας. Εκεί, περίπου 150 επιχειρήσεις και μικρο-φυτωριούχοι καλλιεργούν περίπου 6.000 στρέμματα φυτωρίων καλύπτοντας τόσο τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς, όσο και των γειτονικών Βαλκανικών χωρών. Τα φυτώρια Μονοσπίτων είναι πασίγνωστα στους Έλληνες καλλιεργητές, αλλά και στους φυτωριακούς οίκους και ινστιτούτα του εξωτερικού καθώς υπάρχει άμεση συνεργασία σε όλα τα επίπεδα.

Καλλιέργεια στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα καλλιεργείται συστηματικά στην Ημαθία, την Πέλλα, την Πιερία, Κοζάνη, Λάρισα και πρόσφατα και στην Κόρινθο. Πρωτοπόρος Νομός στην καλλιέργεια ροδάκινων είναι ο Νομός Ημαθίας καθώς από τον κάμπο της Νάουσας ξεκίνησε η ελληνική παραγωγή ροδάκινων περίπου τη δεκαετία του 1960. Τα ροδάκινα Νάουσας μάλιστα αποτελούν Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.) και είναι ευρύτατα γνωστά σε όλη την Ευρώπη. Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται εκατοντάδες επιχειρήσεις εμπορίας, μεταποίησης και συντήρησης (ψυγεία) καθώς και πάμπολλες μεταφορικές εταιρείες ικανές να μεταφέρουν τα ροδάκινα σε όλη την Ευρώπη.

Η εργασία στους οπωρώνες ροδακίνων είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία απασχόλησης ιδιαίτερα στη δύσκολη οικονομική συγκυρία που διανύει η χώρα μας. Το μέσο ημερομίσθιο κυμαίνεται από 20-30€ ενώ ένας εργάτης γης θα μπορούσε να εργαστεί για περισσότερες από 150 ημέρες ετησίως. Επίσης, τα φυτώρια ροδακίνων προσφέρουν αρκετές θέσεις εργασίας και ορισμένες φορές και καλύτερο ημερομίσθιο. Πρόχειρα, θα μπορούσαμε να εκτιμήσουμε ότι η ροδακινο-παραγωγή απασχολεί και συντηρεί περίπου 400.000 Έλληνες και αλλοδαπούς εργάτες (100.000 οικογένειες).

Η ροδακινο-καλλιέργεια συνεισφέρει σημαντικά στην ελληνική οικονομία καθώς τα ροδάκινα είναι από τα κυριότερα εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας μας. Ωστόσο, το υψηλό κόστος παραγωγής (πετρέλαια, νερό, λιπάσματα, εργατικά) και οι χαμηλές τιμές των τελευταίων ετών έφεραν του ροδακινο-παραγωγούς σε δύσκολη θέση. Τα ελληνικά ροδάκινα εξάγονται στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, ωστόσο τα τελευταία χρόνια η μεγαλύτερη εξαγωγή γίνεται προς τη Ρωσία που απορροφά σχεδόν το 90% των εξαγωγών, σε σημαντικά όμως χαμηλότερη τιμή. Τα μεταποιημένα ροδάκινα (κομπόστες, μαρμελάδες, χυμός) εξάγονται με επιτυχία μέχρι και τις Η.Π.Α. όπου η ελληνική κομπόστα ροδάκινου τείνει να εκτοπίσει από την εγχώρια αγορά την τοπική παραγωγή κομπόστας κυρίως λόγω της χαμηλότερης τιμής της.

Βλέπε επίσης

• Ροδάκινο, ο καρπός της ροδακινιάς.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Ροδακινιά». Λουλούδια της Ελλάδας. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2009.