Πύρρειος νίκη

Πύρρειος ή Καδμεία νίκη ονομάζεται μεταφορικά το αποτέλεσμα μιας μάχης κατά την οποία ο ήρωας αναδεικνύεται μεν νικητής, όμως έχει υποστεί τόσο βαριές απώλειες, που μελλοντικά θα του είναι δύσκολο ή αδύνατο να συνεχίσει να αγωνίζεται για την επίτευξη των στόχων του.

Προτομή του βασιλιά Πύρρου, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολι.

Προέλευση

Αμφότερες οι εκφράσεις, οι οποίες μάλιστα έχουν καθιερωθεί διεθνώς, προέρχονται από την αρχαία ελληνική γραμματεία:

• Καδμεία ήταν η νίκη των Θηβαίων (αλλιώς Καδμείων, δηλαδή των απογόνων του Κάδμου) επί των Αργείων που περιγράφεται στο Θηβαϊκό Κύκλο και συνέβη κατά τη μυκηναϊκή εποχή. Σύμφωνα με τον Παυσανία, «όλο το στράτευμα των Αργείων -εκτός του Αδράστου - καταστράφηκε. Όμως κι οι Θηβαίοι δεν απέφυγαν τις μεγάλες απώλειες, γι' αυτό έκτοτε ονομάζουν καδμεία τη νίκη που συνοδεύεται από τον όλεθρο αυτών που επικράτησαν».

• Πύρρειος ήταν η νίκη του Πύρρου στο Άσκλον (σημερινό Άσκολι Σατριάνο, Φότζια) το 279 π.Χ. επί των Ρωμαίων. Αν και τυπικά ο Μολοσσός βασιλιάς αναδείχθηκε νικητής, έχασε πολλούς άνδρες και τους πιο επίλεκτους αξιωματικούς του - αναγκάστηκε έτσι να μεταβάλει τα αρχικά σχέδιά του, τα οποία προέβλεπαν πορεία προς τη Ρώμη. Ο Πλούταρχος γράφει πως όταν ένας στρατιώτης πλησίασε τον Πύρρο για να τον συγχαρεί, αυτός του απάντησε αυτοσαρκαστικά, «Μια ακόμα νίκη επί των Ρωμαίων και θα χαθούμε εντελώς».

Νεότερη Ιστορία

Ένα παράδειγμα του όρου αποτελεί η Μάχη της Κρήτης:

Στις 20 Μαΐου 1941 χιλιάδες Γερμανοί αλεξιπτωτιστές (Γερμανικά: Fallschirmjäger) επιτέθηκαν στην Κρήτη. Ήταν η έναρξη της Μάχης της Κρήτης, της μεγαλύτερης γερμανικής αερομεταφερόμενης επιχείρησης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Γερμανοί πίστευαν ότι θα δαπανούσαν μόνο λίγες μέρες για την κατάληψη της νήσου, σκεπτόμενοι ότι για την κατάκτηση της Γαλλίας είχαν χρειαστεί για την κατάληψη του Παρισιού 7 μέρες. Δεν είχαν υπολογίσει την αντίσταση σε μάχη μέχρις εσχάτων των κατοίκων του νησιού από όλες τις ηλικίες, κάτι που τους ανάγκασε να δαπανήσουν 11 μέρες για την κατάληψη του νησιού σε μια πύρρειο νίκη μιας και οι Γερμανικές απώλειες επέδειξαν 6.200 – 22.000 νεκρούς, τραυματίες ή αιχμαλώτους και 370 κατεστραμμένα αεροσκάφη.

Συγγενικοί όροι

Μια σχετική έκφραση, που επίσης έχει καθιερωθεί διεθνώς, είναι «ενώ κέρδισε την μάχη, έχασε τον πόλεμο», όταν κάποιος, λόγω κακής στρατηγικής, κερδίζει έναν λιγότερο καθοριστικό στόχο, αλλά τελικώς χάνει τον μεγαλύτερο και πλέον καθοριστικό στόχο.

Επίσης, μεγάλη απήχηση διεθνώς έχουν και οι όροι «κούφια νίκη» και «άδεια νίκη», όταν ο νικητής αποκομίζει ελάχιστο ή κανένα κέρδος.