Πτερυγιόποδα

Τα πτερυγιόποδα (Pinnipedia από το Λατινική λέξη pinna, «πτερύγιο», και pedis, «πόδι»), γνωστά και ως φώκιες, αποτελούν διαφορετικούς και ποικίλους κλάδους των σαρκοφάγων, θαλάσσιων θηλαστικών. Αποτελούν τις σωζόμενες οικογένειες των Οδοβαινίδων, στην οποία τα μοναδικά εν ζωή μέλη είναι οι θαλάσσιοι ίπποι, των Ωταριίδων, δηλ. των φωκιών που έχουν εξωτερικά πτερύγια στα αφτιά τους (τα θαλάσσια λιοντάρια και οι γουνοφόρες φώκιες) και των Φωκίδων, δηλ. των γνήσιων φωκιών. Υπάρχουν 33 σωζόμενα είδη πτερυγιόποδων και υπάρχουν στοιχεία από απολιθώματα για την ύπαρξη πάνω από 50 εξαφανισμένων ειδών. Ακόμη, παρόλο που οι φώκιες ιστορικά θεωρούνταν ότι προέρχονται από δύο προγονικές κατηγορίες, μοριακές έρευνες απέδειξαν ότι προέρχονται, τελικώς, από μία μονοφυλετική κατηγορία. Τα πτερυγιόποδα ανήκουν στον κλάδο των σαρκοφάγων, και τα πιο συγγενικά τους εν ζωή είδη είναι οι αρκούδες, οι νυφίτσες, τα ρακούν, οι ασβοί και τα κόκκινα πάντα, έχοντας τελευταίο κοινό πρόγονο περίπου 50.000.000 χρόνια πριν.

Το μέγεθος των φωκιών κυμαίνεται από 1 μ. και 45 κιλά, που είναι οι διαστάσεις της φώκιας της Βαϊκάλης, σε 5 μ. και 3.200 κιλά, που είναι οι διαστάσεις του νότιου θαλάσσιου ελέφαντα, ο οποίος είναι και ο μεγαλύτερος από τα σαρκοφάγα. Πολλά από τα είδη παρουσιάζουν φυλετικό διμορφισμό. Έχουν αεροδυναμικό σωματότυπο με 4 πλευρά που καταλήγουν σε πτερύγια. Παρόλο, που δεν είναι τόσο γρήγορα όσο τα δελφίνια στο νερό, οι φώκιες είναι περισσότερο ευέλικτες και ευκίνητες. Οι Ωταριίδες χρησιμοποιούν τα μπροστινά πλευρά τους κυρίως για να κινηθούν στο νερό, ενώ οι Φωκίδες και οι Οδοβαινίδες χρησιμοποιούν τα πίσω πλευρά τους. Οι Ωταριίδες και οι Οδοβαινίδες έχουν πίσω πλευρά που μπορούν να τα τραβήξουν κάτω από το σώμα τους και να τα χρησιμοποιήσουν ως πόδια στη ξηρά. Τα πτερυγιόποδα έχουν εξελιγμένες αισθήσεις- η όραση και η ακοή τους είναι εξοικειωμένες τόσο με το νερό όσο και με τον αέρα, και έχουν ανώτερο σύστημα αφής στα μουστάκια τους. Ορισμένα είδη είναι εξελιγμένα ώστε να μπορούν να βουτούν σε μεγάλα θαλάσσια βάθη. Επίσης, έχουν στρώμα λίπους κάτω από το δέρμα τους για να μπορούν να παραμένουν ζεστά στα κρύα νερά, και εκτός από τους θαλάσσιους ίππους, όλα τα υπόλοιπα είδη είναι καλυμμένα με γούνα.

Τα πτερυγιόποδα, παρόλο που βρίσκονται σε εκτενής περιοχές, τα περισσότερα είδη προτιμούν τα παγωμένα νερά του Βόρειου και του Νότιου Ημισφαιρίου. Περνούν το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα της ζωής τους στο νερό, αλλά βγαίνουν στη ξηρά για να ζευγαρώσουν, να γεννήσουν, να αλλάξουν τρίχωμα ή να κρυφτούν από τους κυνηγούς τους, όπως από τους καρχαρίες και τις φάλαινες δολοφόνους. Κατά κύριο λόγο τρέφονται με ψάρια ή με θαλάσσια ασπόνδυλα, αλλά μερικά είδη, όπως η Φώκια Λεοπάρδαλη, τρέφεται με μεγάλα σπονδυλωτά, όπως οι πιγκουίνοι και άλλες φώκιες. Οι θαλάσσιοι ίπποι, τρέφονται με μαλάκια που κατοικούν στο βυθό της θάλασσας. Τα αρσενικά πτερυγιόποδα, τυπικά, ζευγαρώνουν με περισσότερα από ένα θηλυκό, αν και αυτό αλλάζει από είδος σε είδος. Τα αρσενικά που ανήκουν στα είδη που ανατρέφουν στη ξηρά τα μικρά τους, ζευγαρώνουν με περισσότερα θηλυκά από τα αρσενικά που ανατρέφουν τα μικρά τους στον πάγο ή στο νερό. Για τα αρσενικά πτερυγιόποδα έγκειται η αναπαραγωγή τους στο αν προστατεύουν τα θηλυκά, στο αν προστατεύουν περιοχές που επιθυμούν τα θηλυκά, και στο αν διαδραματίζουν τελετουργίες αναπαραγωγής και κάλεσμα συντρόφου. Τα μικρά, συνήθως γεννιούνται κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού και τα θηλυκά αναλαμβάνουν σχεδόν όλη την ανατροφή τους. Οι μητέρες ορισμένων ειδών θηλάζουν τα μικρά τους για σύντομη χρονική περίοδο ενώ άλλες ταξιδεύουν μεταξύ των περιόδων θηλασμού. Οι θαλάσσιοι ιππείς, είναι γνωστοί, για το ότι θηλάζουν τα μικρά τους ενώ βρίσκονται στη θάλασσα.

Το κρέας, το λίπος και η γούνα των πτερυγιόποδων έχει παραδοσιακά χρησιμοποιηθεί από τους ιθαγενείς της Αρκτικής. Οι φώκιες έχουν απεικονιστεί σε πολλούς πολιτισμούς παγκοσμίως. Συνήθως, βρίσκονται αιχμάλωτες και κάποιες φορές προπονούνται ώστε να εκτελούν κόλπα και κινήσεις. Λόγω του κυνηγιού που υπέστησαν από διαφημιστικές εταιρείες για τα προϊόντα τους, οι φώκιες και οι θαλάσσιοι ιππείς είναι, πλέον, είδη υπό προστασία. Ο θαλάσσιος λέοντας της Ιαπωνίας και η φώκια μοναχός της Καραϊβικής έχουν εξαφανιστεί τον προηγούμενο αιώνα, ενώ η Μεσογειακή φώκια μοναχός και η φώκια της Χαβάης είναι κατηγοροποιημένες ως είδη υπό εξαφάνιση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Προστασίας του Περιβάλλοντος (  International Union for Conservation of Nature ). Εκτός από το κυνήγι, τα πτερυγιόποδα αντιμετωπίζουν κινδύνους από τυχαίες παγίδες, τη ρύπανση των υδάτων και τη σύγκρουση με τους ντόπιους κατοίκους.