Πραξικόπημα της 18ης Μπρυμαίρ
Το Πραξικόπημα της 18ης Μπρυμαίρ του έτους Η' (γαλλικά: Coup d'État du 18 Brumaire) (9 Νοεμβρίου 1799) που διοργανώθηκε από τον Εμμανυέλ Ζοζέφ Σιεγές και εκτελέστηκε από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, με την καθοριστική βοήθεια του αδελφού του Λυσιέν Βοναπάρτη, σημειώνει το τέλος του Διευθυντηρίου και της Γαλλικής Επανάστασης και την αρχή της Υπατείας.
| Πραξικόπημα της 18ης Μπρυμαίρ (Coup d'État du 18 Brumaire) | ||
|---|---|---|
 Ο στρατηγός Βοναπάρτης κατά το Πραξικόπημα της 18ης Μπρυμαίρ στο Σαιν-Κλου, πίνακας του Φρανσουά Μπουσό, 1840 | ||
| Χρονολογία | 9 Νοεμβρίου 1799 | |
| Τόπος | Γαλλία | |
| Έκβαση | Τέλος του Διευθυντηρίου και της Γαλλικής επανάστασης, αρχή της Υπατείας | |
| Αντιμαχόμενοι | ||
Τα αποφασιστικά γεγονότα διαδραματίστηκαν στις 18 -19 Μπρυμαίρ (Ομιχλώδους) του έτους Η', σύμφωνα με το Γαλλικό δημοκρατικό ημερολόγιο, δηλαδή στις 9 -10 Νοεμβρίου 1799.[1]
Πολιτική κατάσταση
ΕπεξεργασίαΔέκα χρόνια μετά την πτώση της Βαστίλης, η Επανάσταση είχε αρχίσει να εξαντλείται. Η κυβέρνηση του Διευθυντηρίου αντιμετώπιζε οικονομικές και στρατιωτικές δυσκολίες: Το 1798 οι Βρετανοί με τους Αυστριακούς και Ρώσους οργάνωσαν νέο συνασπισμό εναντίον της Γαλλίας. Στις κατεχόμενες χώρες είχαν αρχίσει εξεγέρσεις εναντίον του στρατού της Δημοκρατίας. Με τον Ναπολέοντα και τον καλύτερο στρατό της Δημοκρατίας να συμμετέχει στην εκστρατεία της Αιγύπτου και της Συρίας, η Γαλλία υπέστη μια σειρά από ήττες στα πεδία των μαχών την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1799. Σε πολιτικό επίπεδο, το Διευθυντήριο, ύστερα από τη στροφή που είχε κάνει προς τα αριστερά εκκαθαρίζοντας τους μοναρχικούς, τώρα έκανε στροφή προς τα δεξιά θέλοντας να απομακρύνει τους Ιακωβίνους, συνασπίζοντας τους πάντες εναντίον του και απειλούμενο τόσο από τους φιλομοναρχικούς όσο και από τους Ιακωβίνους.[2]
Ένα από τα μέλη του πενταμελούς Διευθυντηρίου, ο Σιεγές, πεπεισμένος ότι μόνο η στρατιωτική δικτατορία θα εμπόδιζε την παλινόρθωση της μοναρχίας, έλεγε ότι «ψάχνει για ένα σπαθί» ικανό να σώσει ό,τι απέμενε από την Επανάσταση, αποφάσισε ένα πραξικόπημα προσδοκώντας τη βοήθεια των στρατηγών. Αρχικά απευθύνθηκε στον στρατηγό Μπαρτελεμί Ζουμπέρ αλλά αυτός σκοτώθηκε στη Μάχη του Νόβι.
Ο Ναπολέων Βοναπάρτης, πληροφορήθηκε τις δυσκολίες και με μερικούς συντρόφους του επέστρεψε από την Αίγυπτο στη Γαλλία στις 14 Οκτωβρίου, χωρίς να γνωρίζει ακόμη ότι το Διευθυντήριο τον είχε ήδη ανακαλέσει. Ο κόσμος τον υποδέχτηκε ως σωτήρα της χώρας με τέτοια ένταση που έπεισε τον Σιεγές ότι είχε βρει τον κατάλληλο στρατηγό για το πραξικόπημα που σχεδίαζε.[3]
Το σχέδιο ήταν, πρώτον, να πεισθούν οι Διευθυντές να παραιτηθούν και, στη συνέχεια, το Συμβούλιο των Πρεσβυτέρων και το Συμβούλιο των Πεντακοσίων (τα νομοθετικά σώματα του Διευθυντηρίου) να διορίσουν μια επιτροπή που θα συνέτασσε ένα νέο σύνταγμα για τη νέα κυβέρνηση.
Τα γεγονότα της 18ης και 19ης Μπρυμαίρ του έτους Η'
Επεξεργασία_-_Portrait_de_Lucien_Bonaparte.jpg)
Το πρωί της 18ης Μπρυμαίρ, ο Λυσιέν Βοναπάρτης, αδελφός του Ναπολέοντα και πρόεδρος του Συμβουλίου των Πεντακοσίων, έπεισε ψευδώς τα Συμβούλια ότι ένα πραξικόπημα Ιακωβίνων ήταν σε εξέλιξη στο Παρίσι και τους ώθησε να φύγουν για ασφάλεια στο κοντινό κάστρο του Σαιν-Κλου. Ο Ναπολέων επιφορτίστηκε με την ασφάλεια των δύο Συμβουλίων και είχε τη διοίκηση όλων των διαθέσιμων τοπικών στρατευμάτων, τα οποία, πριν από το πραξικόπημα, αναπτύχθηκαν στο Παρίσι.
Αργότερα εκείνο το πρωί, δύο από τα μέλη του Διευθυντηρίου, ο Εμμανυέλ Ζοζέφ Σιεγές και ο Ροζέ Ντυκό παραιτήθηκαν από Διευθυντές. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών 1797–1799 Ταλλεϋράνδος, υποστηρικτής του Ναπολέοντα, έπεισε τον διευθυντή την Αστυνομίας Πωλ Μπαράς να κάνει το ίδιο.
Η παραίτηση τριών από τους πέντε Διευθυντές την πρώτη ημέρα του πραξικοπήματος απέτρεψε την απαρτία και έτσι κατάργησε ουσιαστικά το πενταμελές Διευθυντήριο, αλλά οι δύο Ιακωβίνοι Διευθυντές, ο Λουί-Ζερόμ Γκογιέ και ο Ζαν-Φρανσουά-Ωγκύστ Μουλέν, διαμαρτυρήθηκαν έντονα. Και οι δύο άνδρες συνελήφθησαν από τον σύντροφο του Ναπολέοντα στρατηγό Ζαν Βικτόρ Μορό.
Την επόμενη μέρα, στις 19 Μπρυμαίρ, στο Σαιν-Κλου, η συνεδρίαση του συμβουλίου ήταν έντονη. Οι βουλευτές κατάλαβαν το κόλπο για την απομάκρυνσή τους από το Παρίσι και αντιλήφθηκαν ότι μπροστά τους εξελίσσονταν πραξικόπημα. Στο Συμβούλιο των Πεντακοσίων, ο Ναπολέοντας, ο οποίος παρενέβη αδέξια, είδε τους Πεντακοσίους να τον υποδέχονται με τις κραυγές «Κάτω ο δικτάτορας! Εκτός νόμου!» και να τον περικυκλώνουν με απειλητικές διαθέσεις. Προσπάθησε να τους πείσει λέγοντας «η Δημοκρατία δεν έχει κυβέρνηση» και «η Επανάσταση έχει τελειώσει». Ένας βουλευτής φώναξε «Και το Σύνταγμα;» Ο Ναπολέων απάντησε, αναφερόμενος σε προηγούμενα κοινοβουλευτικά πραξικοπήματα, «Το Σύνταγμα! Εσείς οι ίδιοι το έχετε καταστρέψει. Το παραβιάσατε στις 18 Φρουκτιδόρ, το παραβιάσατε στις 22 Φλορεάλ, το παραβιάσατε στις 30 Πραιριάλ. Δεν έχει πλέον τον σεβασμό κανενός». Οι γρεναδιέροι δεν ήξεραν αν πρέπει να τον συλλάβουν ή να τον υπακούσουν.
Την κατάσταση έσωσε ο αδελφός του Λυσιέν Βοναπάρτης, που ως πρόεδρος του Συμβουλίου είχε από το νόμο το δικαίωμα να ζητήσει τη βοήθεια του στρατού εναντίον όποιου βουλευτή διατάραζε τις συνεδριάσεις. Ο στρατηγός Ζοακίμ Μυρά με τυμπανοκρουσία επενέβη με τους γρεναδιέρους, οι οποίοι απομάκρυναν τους βουλευτές. Το πραξικόπημα είχε πετύχει.[4]
Η Υπατεία
ΕπεξεργασίαΟ Λυσιέν Βοναπάρτης συγκέντρωσε μερικούς βουλευτές και ψήφισαν μια αναθεώρηση του Συντάγματος με την οποία το Διευθυντήριο το διαδέχονταν μια προσωρινή κυβέρνηση Υπατείας με τρεις Υπάτους, τον Ναπολέοντα, τον Σεγιές και τον Πιέρ-Ροζέ Ντυκό. Η αντίσταση των Ιακωβίνων στις επαρχίες συντρίφθηκε γρήγορα. Είκοσι βουλευτές τους εξορίστηκαν και άλλοι συνελήφθησαν. Στη συνέχεια, οι επιτροπές συνέταξαν το «σύντομο και ασαφές» Σύνταγμα του Έτους Η', το πρώτο από τα συντάγματα μετά την Επανάσταση χωρίς αναφορά στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων, με το οποίο η νέα κυβέρνηση της Υπατείας νομιμοποιήθηκε και ο Ναπολέων έγινε Πρώτος Ύπατος, πραγματικός αρχηγός της εκτελεστικής εξουσίας.