Πολύδροσος Φωκίδας
Συντεταγμένες: 38°38′25.1″N 22°31′54.1″E / 38.640306°N 22.531694°E
Η Πολύδροσος ή Σουβάλα είναι κεφαλοχώρι του Παρνασσού στον νομό Φωκίδας και υπάγεται διοικητικά στον διευρυμένο Δήμο Δελφών. Βρίσκεται κτισμένη σε υψόμετρο 380 μέτρων στις βορειοανατολικές πλαγιές του Παρνασσού.[1] Ο πληθυσμός της, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011, είναι 1.125 κάτοικοι.[2] Μέχρι το 1928 ονομαζόταν και επίσημα Σουβάλα, οπότε και μετονομάστηκε Πολύδροσος αν και όλοι οι ντόπιοι χρησιμοποιούν το πρώτο.[3] Ανάμεσα στην Πολύδροσο και στο γειτονικό χωριό Λιλαία βρίσκονται οι πηγές του Κηφισού.
| Πολύδροσος | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Φωκίδας |
| Δημοτική Ενότητα | Παρνασσού |
| Δημοτική Κοινότητα | Σουβάλας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Στερεάς Ελλάδας |
| Νομός | Φωκίδας |
| Υψόμετρο | 380 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 1.014 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 330 51 |
Προέλευση ονόματος
ΕπεξεργασίαΗ προέλευση της ονομασίας Σουβάλα προέρχεται είτε από το σλαβικό Suvala, που σημαίνει ΄΄έλος΄΄, και που είχε διαδοθεί σαν προσηγορικό κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους στον ευρύτερο Ελληνικό χώρο είτε από την αντίστοιχη τουρκική λέξη σουβάλα που σημαίνει "πολύ νερό". Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το όνομα του χωριού βλέπε το άρθρο του ντόπιου ιστοριογράφου Ηλία Χρ. Θάνου στο οποίο παρουσιάζονται όλες οι απόψεις των ανθρώπων που ασχολήθηκαν με το επίμαχο θέμα.[4] Αφού λοιπόν η λέξη Σουβάλα μάλλον σημαίνει ΄΄έλος΄΄, μπορούμε να πούμε ότι η συνώνυμη τοπονομασία αναφέρεται αρχικά στο μεγάλο βάλτο, που σχηματιζόταν άλλοτε μεταξύ των πηγών του Κηφισού (Βοιωτικός), στην Αλεγούσα, γνωστός σαν ΄΄βάλτος της Αγόριανης΄΄. Ο εν λόγω βάλτος καταβασάνιζε για αιώνες τους ανθρώπους της περιοχής, μέχρι και τις νεότερες γενεές, και έγινε η αιτία να πλάσει ο λαός τοπικές παραδόσεις για στοιχειά και δαίμονες, που κυνηγούσαν τάχα τους διαβάτες τη νύχτα και που στην πραγματικότητα ήταν τα απειράριθμα κουνούπια και τα υδρόβια ζώα.
Περιηγητές των αρχών του 18ου αιώνα στην περιοχή αναφέρουν επίσης το όνομα του χωριού ως Βάλα.[5]
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΤα ίχνη κατοίκησης στην περιοχή χρονολογούνται από τα πρωτοελλαδικά χρόνια (3η χιλιετία π.Χ.). Μετά την καταστροφή των φωκικών πόλεων το 346 π.Χ. από το Φίλιππο Β΄, βασιλιά της Μακεδονίας, η αρχαία Λίλαια συνοικίσθηκε με τη γειτονική πόλη Έρωχο, που ταυτίζεται με το λόφο του Αγίου Βασιλείου και το χώρο του νεκροταφείου του Πολυδρόσου. Τα τείχη της κατασκευάσθηκαν πιθανότατα στα μετά το Φίλιππο χρόνια της ανοικοδόμησης των φωκικών ακροπόλεων, ενώ δείγματα μιας παλαιότερης οχύρωσης σώζονται στην κορυφή της ακρόπολης. Αυτό ίσως ήταν το τείχος της Λίλαιας πριν από την καταστροφή του Φιλίππου Β΄.[6] Η πόλη συνέχισε να κατοικείται ως τον Μεσαίωνα οπότε και χτυπήθηκε από ισχυρό σεισμό.
Ευδιάκριτα ίχνη κατοίκησης της περιοχής της σημερινής Σουβάλας επισημαίνονται σε όλη τη χαμηλή βουνοπλαγιά, κυρίως δυτικά από το νεκροταφείο της Πολυδρόσου και στην περιοχή των πηγών του Κηφισού (Βοιωτικός) όπου ονομάζεται από τους ντόπιους και Αλεγούσα. Το πιο επιβλητικό απομεινάρι, που μας θυμίζει το παλαιό οικισμό της Σουβάλας, είναι αναμφίβολα η βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας της Ελεούσας (Μαυρομαντήλα) καθώς και τα κατάλοιπα της παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αγίου Χριστοφόρου που οικοδομήθηκε σε προγενέστερο άνδηρο[7], πιθανότατα ιερό που είχαν χτίσει οι αρχαίοι για τη λατρεία της θεάς Αρτέμιδας και του θεοποιημένου ποταμού Κηφισού[8], επάνω από τις πηγές του Κηφισού (Βοιωτικός). Σύμφωνα με τον Παυσανία τα ιερά ήταν της θεάς Άρτεμις και του Απόλλωνα, ενώ υπήρχαν και όρθια αγάλματα από Πεντελικό μάρμαρο.[9] Στην βόρεια έξοδο του χωριού βρίσκονται τα απομεινάρια ερειπίων αρχαίου Ιερού της Δήμητρας και Κόρης.[10]
Μετά την καταστροφή που έπαθε η Άνω Σουβάλα από το σεισμό του 1870[11], οι Σουβαλιώτες κατεβαίνουν στον κάμπο και συγκροτούν την Τρίτη Σουβάλα, τη σημερινή Σουβάλα. Στη θέση αυτή φαίνεται ότι και πριν από την επανάσταση είχε επεκταθεί ο αρχικός οικισμός από τα δυτικά.
Η Σουβάλα συνέχισε να επεκτείνεται κι έτσι σήμερα αποτελεί κεφαλοχώρι της περιοχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη δυτική πλευρά της Σουβάλας στη θέση Μαντάμια, βρίσκεται ερειπωμένο πλέον το παλαιό υδροηλεκτρικό εργοστάσιο που δημιουργήθηκε το 1924, το οποίο υπήρξε από τα σημαντικότερα μνημεία της πρώιμης βιομηχανικής περιόδου στην Ελλάδα, καθώς ήταν το μοναδικό στην ευρύτερη περιοχή. Το ρεύμα που παράγονταν εκεί ήταν εναλλασσόμενο υψηλής τάσης και μέσω κατάλληλης εναέριας γραμμής καλωδίων μεταφερόταν στο εργοστάσιο της Πολυδρόσου όπου εκεί υπήρχε μετασχηματιστής που μετέτρεπε τα 500 volt σε 100 νolt για τον ηλεκτροφωτισμό. Η άνω και η κάτω Πολύδροσος ήταν από τα λίγα ορεινά χωριά εκείνης της περιόδου που είχαν φωτισμό χάρη στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, κάτι το οποίο αποτελούσε προνόμιο για τους κατοίκους κάνοντας τους υπερήφανους για το πλεονέκτημα που κατείχαν για την τότε εποχή.[12]
Τουρισμός
ΕπεξεργασίαΗ Πολύδροσος τα τελευταία χρόνια έχει σημαντική τουριστική ανάπτυξη, λόγω της μικρής απόστασης που τη χωρίζει από το Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού. Επίσης βρίσκεται πολύ κοντά στο γραφικό χωριό της Αγόριανης.
Αθλητισμός
ΕπεξεργασίαΗ πόλη διαθέτει μία ομάδα ποδοσφαίρου, τον Διαγόρα Πολυδρόσου. Ο Διαγόρας αγωνίζεται στο Δημοτικό Στάδιο Πολυδρόσου το οποίο έχει πάρει την ονομασία "Ιωάννης Κούσουλας".
Πορεία του πληθυσμού
Επεξεργασία| Έτος | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
| Πληθ. | 1.567 | 1.486 | 1.528 | 1.511 | 1.312 | 1.306 | 1.350 | 1.465 | 1.125 |
Μεταφορές
ΕπεξεργασίαΗ Εθνική Οδός 3 διέρχεται σε απόσταση 3 χιλιομέτρων βόρεια του χωριού συνδέοντάς το με τη Λιβαδειά, τη Λαμία και άλλες πόλεις της ηπειρωτικής Ελλάδας. Επίσης, οι περιφερειακές σιδηροδρομικές γραμμές Αθήνας - Καλαμπάκας και Αθήνας - Λειανοκλαδίου εξυπηρετούν το χωριό, μέσω του Σταθμού Λιλαίας.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «Πολύδροσος Παρνασσού - Φωκίδα | Terrabook». Terrabook. https://greece.terrabook.com/el/phocis/page/poludrosos-parnassou/. Ανακτήθηκε στις 2018-05-08.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2018.
- ↑ Πανδέκτης - Μετονομασίες
- ↑ «Περί Ιστορίας - Το ιστολόγιο του συγγραφέα Ηλία Χρ. Θάνου: Η λέξη Σουβάλα». Περί Ιστορίας - Το ιστολόγιο του συγγραφέα Ηλία Χρ. Θάνου. 11 Μαρτίου 2024. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2024.
- ↑ DODWELL, EDWARD (1819). A CLASSICAL AND TOPOGRAPHICAL TOUR THROUGH GREECE, DURING THE YEARS 1801, 1805, AND 1806. LONDON: PRINTED FOR RODWELL AND MARTIN, NEW BOND-STREET. σελ. 134.
- ↑ Τσαρούχας, Α. «Λιλαία - Πολύδροσο - Ιστορικό». ΟΔΥΣΣΕΥΣ - Υπουργείο πολιτισμού και Αθλητισμού. Τσαρούχας Α. Αρχαιολόγος. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2022.
- ↑ «Κατάλοιπα του βυζαντινού ναού του Αγ. Χριστοφόρου στο Πολύδροσο». Εφορεία Αρχαιοτήτων Φωκίδος.
- ↑ «Ο άλλος Κηφισός. Βρίσκεται στη Βοιωτία και οι άνθρωποι τον λάτρευαν σαν Θεό».
- ↑ Παυσανίας (2005). Φιλολογική Ομάδα Κάκτου, επιμ. ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ: ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ. ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ (ΑΡΚΑΔΙΚΑ - ΒΟΙΩΤΙΚΑ - ΦΩΚΙΚΑ). Αθήνα: ΚΑΚΤΟΣ. σελ. 671. ISBN 9789603826316.
- ↑ Μαζαράκης Αινιάν, Αλέξανδρος (2012). ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΚΑΙ ΚΟΡΗΣ ΕΡΩΧΟΥ ΣΤΟ ΠΟΛΥΔΡΟΣΟ ΦΩΚΙΔΑΣ. Βόλος: Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. σελ. 949. ISBN 978-618-82035-2-5.
- ↑ «Αράχωβα 1870». Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας. Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
- ↑ «Η Σουβάλα Παρνασσού».