Περόνη (ενδυμασία)
Η περόνη στην αρχαία Ελλάδα ήταν ένα μακρόστενο, μεταλλικό συνήθως αντικείμενο, σαν καρφί, που χρησιμοποιείτο για να σταθεροποιήσει ένα ένδυμα στο σώμα του ατόμου που το φορούσε. Αποτελεί έναν υπερμεγέθη πρόγονο της σύγχρονης καρφίτσας που χρησιμοποιείται στη ραπτική. Η σχέση τους αποτυπώνεται και στο γεγονός ότι ο όρος περόνη χρησιμοποιείται και ως συνώνυμος μιας περίτεχνης καρφίτσας, που φοριέται ως κόσμημα πάνω σε κάποιο ρούχο.
Ιστορικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΟι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν αποκαλύψει περόνες από την προϊστορική εποχή, ενώ η χρήση τους μαρτυρείται και στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Οι μελετητές αποφαίνονται ότι χρησιμοποιούνταν σε ενδύματα όπως ο χιτώνας, ο γυναικείος πέπλος, η χλαμύδα και ο μανδύας σταθεροποιώντας τα στον ώμο.
Στον ελλαδικό χώρο, οι περόνες συναντώνται κυρίως σε δύο μεγέθη: στα 23 εκατοστά και στα 40 εκατοστά. Ως προς το υλικό κατασκευής χρησιμοποιούνταν κυρίως ο χαλκός και δευτερευόντως το ελεφαντοστό, ο άργυρος ή ο χρυσός. Στην πιο απλή τους μορφή έμοιαζαν με μακριά, λεπτά καρφιά, με μια αιχμή στη μια πλευρά για να διαπερνούν το ύφασμα και μια πλατιά κεφαλή στην άλλη πλευρά. Στην πιο πολυτελή τους μορφή, οι περόνες είχαν πιο περίτεχνα διακοσμημένες κεφαλές που τις μετέτρεπαν σε ένα κόσμημα που φοριόταν πάνω στο ρούχο.
Από την αρχαία λογοτεχνία μαρτυρείται επίσης ότι οι γυναίκες μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την περόνη του ενδύματός τους ως όπλο. Στον μύθο του Οιδίποδα, μία εκδοχή θέλει τον ήρωα να αυτοτυφλώνεται χρησιμοποιώντας τις περόνες από τον πέπλο της νεκρής Ιοκάστης.
Κατά τη μυκηναϊκή εποχή, οι αρχαίοι Έλληνες εμπνεύστηκαν και δημιούργησαν για τον ίδιο σκοπό ένα πιο σύνθετο αντικείμενο, την πόρπη, στην οποία το αιχμηρό άκρο ασφαλίζεται [σημ. 1]. Ωστόσο, η εφεύρεση των πορπών δεν σταμάτησε τη χρήση των περονών, αλλά τα δύο είδη συνέχισαν να χρησιμοποιούνται παράλληλα για αρκετούς αιώνες. Τελικά, η χρήση των περονών για τη σταθεροποίηση των ενδυμάτων φαίνεται πως ατόνησε κατά την κλασική εποχή, καθώς πέρα από τις πόρπες, άρχισε να αυξάνεται και η χρήση των κομβίων στα ενδύματα.
Και ενώ η πρακτική τους χρήση σιγά σιγά ξεχάστηκε, η χρήση των περονών ως κόσμημα των ενδυμάτων διατηρήθηκε και εξελίχθηκε μέσα στους αιώνες. Από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους στους Κέλτες και από αυτούς στους Βίκιγκ, από την αρχαιότητα στον Μεσαίωνα και μετά στη σύγχρονη εποχή, οι τεχνοτροπίες αναπτύχθηκαν και αναμείχθηκαν φτάνοντας ως τις μέρες μας με τη μορφή αριστοτεχνικών καρφιτσών - περονών ή πορπών [σημ. 2].