Παχύ έντερο

To παχύ έντερο είναι όργανο του πεπτικού συστήματος το οποίο απορροφά το νερό από την τροφή που δεν χωνεύτηκε στο λεπτό έντερο και στη συνέχεια αποβάλλει από τον οργανισμό το υπόλειμμα. Αποτελεί το προτελευταίο μέρος του πεπτικού σωλήνα, με το τελευταίο να είναι ο πρωκτός.

Η θέση του παχέος εντέρου στο πεπτικό σύστημα. Φαίνονται όλα τα μέρη του εντέρου όπως και οι βαλβίδες που το οριοθετούν.

Το παχύ έντερο αποτελείται από τρία ανισομήκη τμήματα, το τυφλό έντερο με τη σκωληκοειδή απόφυση, το κόλον (ανιόν, εγκάρσιο, κατιόν και σιγμοειδές) και το απευθυσμένο ή ορθό. Το μήκος του ανθρώπινου παχέος εντέρου είναι ενάμιση μέτρο και έχει διάμετρο 5 με 8 εκατοστά. Αποτελεί το ένα πέμπτο του συνολικού μήκους του πεπτικού σωλήνα. Η εξωτερική επιφάνεια του παχέος εντέρου χαρακτηρίζεται από τις κολικές ταινίες, τις κολικές κυψέλες, τις εγκάρσιες αύλακες και τις επιπλοϊκές αποφύσεις.

Το σπουδαιότερο μέρος της πέψης τελείται από το λεπτό έντερο. Στο παχύ έντερο εξακολουθεί η πέψη και η μετουσίωση του περιεχομένου τόσο με ουσίες που προέρχονται από το λεπτό έντερο, όσο και με βακτήρια που ζουν στο παχύ έντερο. Η τροφή στην αρχή του εντέρου είναι σχετικά υγρή, αλλά όσο πλησιάζει στο τέλος, γίνεται πυκνότερη και παίρνει κοπρανώδη υφή, συμβάλλοντας σε αυτό η βλέννα που εκκρίνεται από το παχύ έντερο.

Ανατομία

Είναι το προτελευταίο μέρος του πεπτικού σωλήνα. Το παχύ έντερο ξεχωρίζει από το λεπτό έντερο που είναι το προηγούμενο μέρος εξαιτίας της μεγαλύτερης διαμέτρου του αυλού, των επιπλοϊκών αποφύσεων, οι οποίες μικρές λιπώδεις προσεκβολές, τις κολικές κυψέλες, σακοειδείς σχηματισμοί στα τοιχώματα του παχέος εντέρου, και τις κολικές ταινίες. Οι κολικές ταινίες είναι τρεις λωρίδες λείου μυ και αποτελούν την επιμήκη μυϊκή στιβάδα του παχέος εντέρου. Οι λωρίδες διατρέχουν όλο το μήκος που παχέος εντέρου και στο ορθό διευρύονται και το καλύπτουν ολόκληρο. Η βράχυνσή τους δημιουργεί τις κολικές κυψέλες.

Περιγραφή

Η πρώτη μοίρα του παχέος εντέρου είναι το τυφλό, ένας θύλακας που δεν καταλήγει κάπου (γι' αυτό το λόγος λέγεται τυφλός). Έχει διάμετρο και μήκος περίπου 7,5 εκατοστά και βρίσκεται στο κάτω δεξί τμήμα της κοιλιάς μέσα στο λαγόνιο βόθρο. Το τυφλό βρίσκεται κάτω από το σημείο στο οποίο ο ειλεός (το τελευταίο τμήμα του λεπτού εντέρου) συμβάλει με το παχύ. Αν διαταθεί επειδή σε αυτό μαζευτούν κόπρανα ή αέρια, μπορεί να ψηλαφηθεί. Περιβάλλεται ολόκληρο από περιτόναιο και κινείται σχετικά ελεύθερα. Οι τυφλικές πτυχές το συγκρατούν στη θέση του. Στο άκρο του τυφλού βρίσκεται η σκωληκοειδής απόφυση, η οποία έχει μήκος περίπου 6-10 εκατοστά και περιέχει λεμφικό ιστό. Το στόμιο του ειλεού περιβάλλεται από δύο πτυχές, μία πάνω και μία κάτω, οι οποίες ονομάζονται ειλεοκολικά χείλη. Όταν το τυφλό διατείνεται ή συσπάται αυτές συγκλίνουν και δρουν ως βαλβίδα, εμποδίζοντας τη ροή περιεχομένου προς τον ειλεό.

Το επόμενο τμήμα του εντέρου είναι το κόλον, το οποίο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη, το ανιόν, το εγκάρσιο, το κατιόν και το σιγμοειδές. Το ανιόν έχει ανοδική κατεύθυνση και καταλήγει κάτω από το δεξιό λοβό του ήπατος, όπου στρίβει, σχηματίζοντας την δεξιά κολική ή ηπατική καμπή. Είναι πιο στενό από το τυφλό. Είναι δευτερογενώς οπισθοπεριτοναϊκό, αλλά σε περίπου το 25% των ανθρώπων έχει μικρό μεσεντέριο και καλύπτεται από όλες τις πλευρές του με περιτόναιο. Ανάμεσα στο ανιόν κόλον και το πλάγιο κοιλιακό τοίχωμα βρίσκεται η δεξιά παρακολική αύλακα. Το εγκάρσιο κόλον είναι το μακρύτερο τμήμα του παχέος εντέρου και αυτό με την μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων. Περιβάλλεται ολόκληρο από περιτόναιο και έχει μεσεντέριο, το οποίο ονομάζεται μεσόκολο. Συνδέεται με το στόμαχο, ο οποίος βρίσκεται ακριβώς από πάνω, με το μείζον επίπλουν (μπόλια). Καταλήγει στην αριστερή κολική ή σπληνική καμπή, η οποία βρίσκεται λίγο ψηλότερα από τη δεξιά, στο κάτω άκρο του αριστερού νεφρού, και είναι λιγότερο κινητή. Συνδέεται με το διάφραγμα σε αυτό το σημείο με το φρενοκολικό σύνδεσμο. Το κατιόν κόλον που αρχίζει μετά την αριστερή κολική καμπή είναι και οπισθοπεριτοναϊκό (όπως και το ανιόν), και στο λαχώνιο βόθρο μεταπίπτει στο σιγμοειδές κόλον, το οποίο ακολουθώντας ελικοειδή πορεία καταλήγει στο ορθό στο επίπεδο του Ι3 σπονδύλου, στην ορθοσιγμοειδική συμβολή.

Το ορθό είναι το τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου. Βρίσκεται μέσα στην πύελο. Λέγεται και απευθυσμένο αλλά στην πραγματικότητα στον άνθρωπο έχει καμπές. Μια καμπή σχηματίζεται καθώς το ορθό ακολουθεί την καμπύλη του ιερού οστού και του κόκκυγα και λέγεται ιερή καμπή και άλλη μία προς τα πίσω, κάτω από τον κόκκυγα, η οποία λέγεται πρωκτοορθική καμπή, και η οποία βοηθάει στην συγκράτηση των κοπράνων. Σχηματίζονται επίσης τρεις πλάγιες καμπές, οι άνω, μέση και κάτω, που αντιστοιχούν στο εσωτερικό του ορθού σε τρεις εγκάρσιες πτυχές. Το τελικό μέρος του ορθού είναι διευρυμένο και ονομάζεται λήκυνθος του ορθού και δέχεται τα κόπρανα. Το ορθόν καλύπτεται από περιτόναιο μόνο στο πρόσθιο μέρος του πάνω από τη μέση καμπή.

Αιμάτωση

Το παχύ έντερο λόγω της μεικτής εμβρυολογικής καταγωγής του αιματώνεται τόσο από την άνω μεσεντέρια όσο και την κάτω μεσεντέρια αρτηρία, οι οποίες είναι και οι δύο κλάδοι της κοιλιακής αορτής. Η άνω μεσεντέρια αιματώνει το τυφλό, το ανιόν κόλον και το μεγαλύτερο τμήμα του εγκάρσιου κόλου, ενώ η κάτω μεσεντέρια το αριστερό άκρο του εγκάρσιου κόλου, το κατιόν κόλον και το ορθόν. Το εγκάρσιο κόλον μιας σειράς αναστομώσεων αιματώνεται τόσο από τη μέση κολική αρτηρία (κλάδος της άνω μεσεντέριας) και την αριστερή κολική αρτηρία (κλάδος της κάτω μεσεντέριας). Οι αναστομώσεις αυτές ονομάζονται συλλογικά περιφερειακή ή περιθωριακή αρτηρία.

Πηγές

• Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, εκδόσεις Φοίνηξ, τόμος ΙΑ', σελ. 207-208
• Κέιθ Μουρ (2013). Κλινική Ανατομία. Broken Hill - Π.Χ. Πασχαλίδης. σελίδες 290–297, 419–420. ISBN 9789963716074. 
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς Μπριτάνικα, 1996, τόμος 23, σελίδα 243,