Παγκόσμιο Κύπελλο Καλαθοσφαίρισης

Το Παγκόσμιο Κύπελλο Καλαθοσφαίρισης (αγγλικά: FIBA Basketball World Cup), με παλαιότερη ονομασία στα αγγλικά «Παγκόσμιο Πρωτάθλημα ΦΙΜΠΑ» (FIBA World Championship), αποτελεί τη σπουδαιότερη διοργάνωση της Διεθνούς Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης, αν και οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν το ίδιο καθεστώς.

Παγκόσμιο Κύπελλο ΦΙΜΠΑ

Προσεχής περίοδος ή διοργάνωση: Μουντομπάσκετ 2023
Άθλημα	Καλαθοσφαίριση
Ίδρυση	1950
Αριθμός ομάδων	32
Χώρα	Μέλη της FIBA
Ήπειρος	Παγκόσμια (FIBA)
Τελευταίος κάτοχος	Γερμανία (1ος τίτλος)
Περισ. κατακτήσεις	Ηνωμένες Πολιτείες Γιουγκοσλαβία (5 τίτλοι)
Επίσημη ιστοσελίδα	fiba.com

Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα διεξάγεται ανά τετραετία, σε διαφορετική χώρα κάθε φορά. Συμμετέχουν εθνικές ομάδες ανδρών από ολόκληρο τον πλανήτη, οι οποίες διαγωνίζονται για τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλητή. Στους τρεις πρώτους απονέμονται μετάλλια - χρυσό για τον πρωταθλητή, αργυρό για το δεύτερο και χάλκινο για τον τρίτο. Επιπλέον, από την πέμπτη διοργάνωση αθλοθετήθηκε για το νικητή το Τρόπαιο Νάισμιθ, αφιερωμένο στον άνθρωπο που επινόησε το άθλημα.

Η ληξιαρχική πράξη γέννησης του θεσμού υπεγράφη το 1948 στο Λονδίνο, όπου με την ευκαιρία της 14ης Ολυμπιάδας λάμβανε χώρα το συνέδριο της FIBA. Στο συνέδριο οι χώρες-μέλη της Διεθνούς Ομοσπονδίας αποφάσισαν τη διοργάνωση ενός πρωταθλήματος, στο οποίο θα συναγωνίζονταν οι καλύτερες εθνικές ομάδες του πλανήτη. Η πρώτη διοργάνωση ανατέθηκε στην Αργεντινή, που φάνηκε ως η πλέον πρόθυμη να αναλάβει το οικονομικό κόστος του εγχειρήματος.

Η σημερινή πρωταθλήτρια κόσμου (2023) είναι η Γερμανια

Σύστημα πρόκρισης - διεξαγωγής

Το συνηθέστερο μοντέλο από το πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα (1950) μέχρι και τις μέρες μας προβλέπει την πρόκριση βάσει της θέσης των ομάδων στα ηπειρωτικά πρωταθλήματα (π.χ. Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα για την Ευρώπη), τα οποία διεξάγονται τον προηγούμενο χρόνο, με εξαίρεση τον απερχόμενο παγκόσμιο πρωταθλητή που προκρίνεται αυτομάτως. Υπήρξαν πάντως και λίγα Μουντομπάσκετ στα οποία έγιναν προκριματικοί αγώνες, στο πρότυπο του ποδοσφαιρικού Παγκοσμίου Κυπέλλου του ποδοσφαίρου.

Η FIBA συνήθως αφήνει λίγες θέσεις κενές, τις οποίες καλύπτει αργότερα (wild cards) με ομάδες που απέτυχαν μεν στα ηπειρωτικά πρωταθλήματα, αλλά η συμμετοχή τους ανεβάζει το αγωνιστικό ή εμπορικό ενδιαφέρον της διοργάνωσης. Μία wild card λαμβάνει πάντα η διοργανώτρια χώρα, εάν χρειασθεί. Ο συνολικός αριθμός των ομάδων που τελικά προκρίνονται, είτε αγωνιστικά είτε με wild card, διαφέρει από διοργάνωση σε διοργάνωση.

Παρομοίως με το σύστημα πρόκρισης, αρκετές είναι και οι αλλαγές που έχει γνωρίσει το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στο σύστημα διεξαγωγής του. Αρχικά οι καλύτερες ομάδες προκρινόταν στον τελικό όμιλο, όπου έπαιζαν όλοι εναντίον όλων και οι τρεις πρώτοι κέρδιζαν τα μετάλλια.

Στις πιο πρόσφατες διοργανώσεις ακολουθείται ένα μικτό μοντέλο: Αρχικά οι ομάδες χωρίζονται σε ομίλους των τεσσάρων ή έξι ομάδων και παίζουν μεταξύ τους. Οι καλύτεροι προκρίνονται στην τελική φάση, όπου δίνουν μονούς αγώνες (νοκ-άουτ) με βάση ένα προκαθορισμένο σύστημα διασταυρώσεων που οδηγούν στους δύο ημιτελικούς. Οι νικητές των ημιτελικών παίζουν στο Μεγάλο Τελικό για την πρωτιά, ενώ οι ηττημένοι διεκδικούν στο Μικρό Τελικό το χάλκινο μετάλλιο.

Μέχρι και το Μουντομπάσκετ του 1990 απαγορευόταν η συμμετοχή παικτών του NBA στις εθνικές ομάδες. Λόγω αυτού του αποκλεισμού οι ΗΠΑ συμμετείχαν αρχικά με παίκτες από εταιρίες-χορηγούς και αργότερα με αθλητές του Κολλεγιακού Πρωταθλήματος, ενώ και άλλες χώρες που είχαν παίκτες στο NBA εμφανίζονταν αποδυναμωμένες.

Προβληματικές διοργανώσεις

Μολονότι και τα 15 πρωταθλήματα αναγνωρίζονται από τη FIBA ως επίσημα και παγκόσμια, η αλήθεια είναι πως οι πρώτες τέσσερις διοργανώσεις δεινοπάθησαν από τις ψυχροπολεμικές έριδες και άλλες διμερείς διαφορές, τη μικρή (τότε) διάδοση του αθλήματος, καθώς και από οικονομικά προβλήματα, με αποτέλεσμα η συμμετοχή σε αυτά να είναι μειωμένη και μη αντιπροσωπευτική.

• Μπουένος Άιρες - 1950: Δεν προβλεπόταν η συμμετοχή ομάδων από την Ωκεανία. Επίσης, καμμία χώρα από την Ασία δε δέχθηκε να κάνει το μακρύ ταξίδι έως την Αργεντινή. Οι ΗΠΑ σνόμπαραν εμμέσως τη διοργάνωση, στέλνοντας την ομάδα της εταιρίας Chevrolet. Η πρωταθλήτρια Ν. Αμερικής Ουρουγουάη αποσύρθηκε, διότι η κυβέρνηση της Αργεντινής δε χορήγησε βίζα στους δημοσιογράφους της. Λίγο πριν τη λήξη του πρωταθλήματος η Γιουγκοσλαβία αρνήθηκε να παίξει εναντίον της Ισπανίας του δικτάτορα Φράνκο και μηδενίσθηκε, οι δε παίκτες της τιμωρήθηκαν με αποκλεισμό. Ανάμεσα στους τιμωρημένους ήταν και ο νεαρός Μπόρισλαβ Στάνκοβιτς, ο οποίος αργότερα ως παράγων εξελίχθηκε σε εμβληματική μορφή του παγκοσμίου μπάσκετ, όντας πρόεδρος της FIBA για 17 χρόνια!

• Ρίο ντε Τζανέιρο - 1954: Έδρα της διοργάνωσης ήταν το Σάο Πάολο, στα πλαίσια των εορτασμών για τα 400 χρόνια από την ίδρυση της πόλης, αλλά η οροφή του σταδίου κατέρρευσε από κακοκαιρία και οι αγώνες μεταφέρθηκαν στο Ρίο. Οι χώρες του σοσιαλιστικού μπλοκ αρνήθηκαν να συμμετάσχουν, λόγω της άρνησης των βραζιλιανών αρχών να δώσουν βίζα σε σοβιετικούς αξιωματούχους και δημοσιογράφους. Οι ΗΠΑ συνέχισαν το έμμεσο σνομπάρισμα της διοργάνωσης, στέλνοντας την ομάδα της εταιρίας Caterpillar. Ωκεανία, Αφρική και Ασία απουσίαζαν.

• Σαντιάγκο - 1959: Στον τελικό όμιλο, η επικεφαλής Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε να αντιμετωπίσει την ομάδα της Φορμόζας και υποβιβάσθηκε στην προτελευταία θέση, χάνοντας τον τίτλο που εύκολα φαινόταν ότι θα κατακτούσε. Ομοίως έπραξε η Βουλγαρία, που υποβιβάσθηκε στην τελευταία θέση. Οι ΗΠΑ έστειλαν και πάλι μία δευτεροκλασσάτη εταιρική ομάδα.

• Ρίο ντε Τζανέιρο - 1963: Αρχικά επρόκειτο να διεξαχθεί στις Φιλιππίνες, αλλά η έδρα μεταφέρθηκε στη Βραζιλία λόγω της άρνησης των φιλιππινέζων να δεχθούν στο έδαφός τους παίκτες και παράγοντες από το σοσιαλιστικό μπλοκ. Οι ΗΠΑ έστειλαν για τέταρτη συνεχόμενη φορά μια υποδεέστερη ομάδα, που γνώρισε τρεις διαδοχικές ήττες και αποκλείσθηκε.

Διοργανώσεις - Νικητές

Η ισπανική εθνική ομάδα, παγκόσμια πρωταθλήτρια του 2006, φωτογραφίζεται με το τρόπαιο, λίγο μετά τη νίκη της επί της ελληνικής ομάδας.

Διοργ.	Τόπος διεξαγωγής	Τελικοί αγώνες	Χρυσό Μετάλλιο	Αργυρό Μετάλλιο	Χάλκινο Μετάλλιο
1950	Μπουένος Άιρες	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	Αργεντινή	ΗΠΑ	Χιλή
1954	Ρίο ντε Τζανέιρο	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	ΗΠΑ	Βραζιλία	Φιλιππίνες
1959	Σαντιάγο	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	Βραζιλία	ΗΠΑ	Χιλή
1963	Ρίο ντε Τζανέιρο	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	Βραζιλία	Γιουγκοσλαβία	ΕΣΣΔ
1967	Μοντεβίδεο	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	ΕΣΣΔ	Γιουγκοσλαβία	Βραζιλία
1970	Λιουμπλιάνα	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	Γιουγκοσλαβία	Βραζιλία	ΕΣΣΔ
1974	Σαν Χουάν	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	ΕΣΣΔ	Γιουγκοσλαβία	ΗΠΑ
1978	Μανίλα	Τελικός Γιουγκοσλαβία 82–81 ΕΣΣΔ Μικρός τελικός Βραζιλία 86–85 Ιταλία	Γιουγκοσλαβία	ΕΣΣΔ	Βραζιλία
1982	Κάλι	Τελικός ΕΣΣΔ 95–94 ΗΠΑ Μικρός τελικός Γιουγκοσλαβία 119–117 Ισπανία	ΕΣΣΔ	ΗΠΑ	Γιουγκοσλαβία
1986	Μαδρίτη	Τελικός ΗΠΑ 87–85 ΕΣΣΔ Μικρός τελικός Γιουγκοσλαβία 117–91 Βραζιλία	ΗΠΑ	ΕΣΣΔ	Γιουγκοσλαβία
1990	Μπουένος Άιρες	Τελικός Γιουγκοσλαβία 92–75 ΕΣΣΔ Μικρός τελικός ΗΠΑ 107–105 Πουέρτο Ρίκο	Γιουγκοσλαβία	ΕΣΣΔ	ΗΠΑ
1994	Τορόντο	Τελικός ΗΠΑ 137–91 Ρωσία Μικρός τελικός Κροατία 78–60 Ελλάδα	ΗΠΑ	Ρωσία	Κροατία
1998	Αθήνα/Πειραιάς	Τελικός Γιουγκοσλαβία 64–62 Ρωσία Μικρός τελικός ΗΠΑ 84–61 Ελλάδα	Γιουγκοσλαβία	Ρωσία	ΗΠΑ
2002	Ινδιανάπολις	Τελικός Γιουγκοσλαβία 84–77 Αργεντινή Μικρός τελικός Γερμανία 117–94 Νέα Ζηλανδία	Γιουγκοσλαβία	Αργεντινή	Γερμανία
2006	Σαϊτάμα	Τελικός Ισπανία 70–47 Ελλάδα Μικρός τελικός ΗΠΑ 96–81 Αργεντινή	Ισπανία	Ελλάδα	ΗΠΑ
2010	Κωνσταντινούπολη	Τελικός ΗΠΑ 81–64 Τουρκία Μικρός τελικός Λιθουανία 99–88 Σερβία	ΗΠΑ	Τουρκία	Λιθουανία
2014	Μαδρίτη	Τελικός ΗΠΑ 129–92 Σερβία Μικρός τελικός Γαλλία 95–93 Λιθουανία	ΗΠΑ	Σερβία	Γαλλία
2019	Κίνα	Τελικός Ισπανία 95–75 Αργεντινή Μικρός τελικός Γαλλία 67–59 Αυστραλία	Ισπανία	Αργεντινή	Γαλλία
2023	Φιλιππίνες ! Φιλιππίνες/Ιαπωνία ! Ιαπωνία/Ινδονησία ! Ινδονησία	Τελικός Γερμανία 83–77 Σερβία Μικρός τελικός Ηνωμένες Πολιτείες 118–127 (παρ.) Καναδάς	Γερμανία	Σερβία	Καναδάς
2027	Κατάρ ! Κατάρ

Πίνακας Μεταλλίων

Θέση	Χώρα	Χρυσά	Αργυρά	Χάλκινα
1	Ηνωμένες Πολιτείες	5	3	4
2	Γιουγκοσλαβία (έως το 1990)	3	3	2
	Σοβιετική Ένωση	3	3	2
4	Βραζιλία	2	2	2
5	Γιουγκοσλαβία (1994-2002) Σερβία	2	2	—
6	Ισπανία	2	—	—
7	Αργεντινή	1	2	—
8	Γερμανία	1	—	1
9	Ρωσία	—	2	—
10	Ελλάδα	—	1	—
	Τουρκία	—	1	—
11	Χιλή	—	—	2
	Γαλλία	—	—	2
12	Καναδάς	—	—	1
	Κροατία	—	—	1
	Λιθουανία	—	—	1
	Φιλιππίνες	—	—	1

Ελληνικές συμμετοχές

	Α΄ 1950	Β΄ 1954	Γ΄ 1959	Δ΄ 1963	Ε΄ 1967	ΣΤ΄ 1970	Ζ΄ 1974	Η΄ 1978	Θ΄ 1982	Ι΄ 1986	ΙΑ΄ 1990	ΙΒ΄ 1994	ΙΓ΄ 1998	ΙΔ΄ 2002	ΙΕ΄ 2006	ΙΣΤ΄ 2010	ΙΖ΄ 2014	ΙΗ' 2019	ΙΘ' 2023
Θέση	-	-	-	-	-	-	-	-	-	10η	6η	4η	4η	-	2η	11η	9η	11η	15η

Στατιστικά και ρεκόρ

Αγώνες με τα μεγαλύτερα σκορ

Διοργάνωση			Σκορ
1978	Βραζιλία	Κίνα	154 - 97
1990	Η.Π.Α.	Κορέα	146 - 67
1982	Σοβιετική Ένωση	Κολομβία	143 - 76
1974	Σοβιετική Ένωση	Κεντρική Αφρική	140 - 48
1990	Βραζιλία	Κίνα	138 - 95
1982	Ισπανία	Κολομβία	137 - 84
1994	Η.Π.Α.	Ρωσία	137 - 91

Αγώνες με τα χαμηλότερα σκορ

Διοργάνωση			Σκορ
1950	Βραζιλία	Αίγυπτος	38 - 19
1950	Χιλή	Γιουγκοσλαβία	40 - 24
1950	Γαλλία	Βραζιλία	27 - 59

Αγώνες με τα μεγαλύτερα σκορ ημιχρόνου

Διοργάνωση			Ημίχρονο	Τελικό σκορ
1990	Ελλάδα	Κορέα	79 - 21	119 - 76
1990	Βραζιλία	Κίνα	78 - 45	138 - 95
1982	Σοβιετική Ένωση	Ακτή Ελεφαντοστού	75 - 39	129 - 80
1982	Ισπανία	Κολομβία	75 - 34	137 - 84

Αγώνες με τα μικρότερα σκορ ημιχρόνου

Διοργάνωση			Ημίχρονο	Τελικό σκορ
1950	Αίγυπτος	Γαλλία	10 - 9	31 - 28
1950	Χιλή	Γιουγκοσλαβία	27 - 11	40 - 24
1954	Η.Π.Α.	Ταϊβάν	31 - 11	72 - 28
1950	Αίγυπτος	Βραζιλία	11 - 17	19 - 38

Αγώνες με τις μεγαλύτερες διαφορές

Διοργάνωση			διαφορά πόντων	Σκορ
1974	Σοβιετική Ένωση	Κεντρική Αφρική	92	140 - 48
1986	Καναδάς	Μαλαισία	90	128 - 38
1990	Η.Π.Α.	Κορέα	79	146 - 67
1986	Γιουγκοσλαβία	Μαλαισία	70	131 - 61
1982	Κολομβία	Σοβιετική Ένωση	67	76 - 143

Κορυφαίοι Σκόρερ

Όνομα	Πόντοι	Παιχνίδια
Οσκάρ Σμιτ	916	35
Άντριου Γκέιζ	599	29
Ντράζεν Νταλιπάγκιτς	568	35
Μαρσέλ Ντε Σόουζα	550	38
Ντράγκαν Κιτσάνοβιτς	484	25
Μασιέλ Ουριμπάταν	480	41

Κορυφαίοι σκόρερ κατά μέσο όρο

Όνομα	Πόντοι	Παιχνίδια	Μέσος Όρος
Νίκος Γκάλης	337	10	33,7
Πα Σιν Γκονγκ	268	8	33,5
Αρτούρο Γκουερέρο	189	7	27,0
Οσκάρ Σμιτ	916	35	26,1
Μανουέλ Ραγά	183	7	26,1
Γ.Π. Τσανγκ	176	7	25,1
Εντ Παλουμπίνσκας	174	7	24,8
Γουιλφρέδο Ρουίζ	168	7	24,0
Ντιρκ Νοβίτσκι	425	18	23,6
Αντονέλο Ρίβα	425	18	23,6
Ντράζεν Πέτροβιτς	399	17	23,2

Περισσότεροι πόντοι σε έναν αγώνα

Όνομα	Πόντοι	Αντίπαλος	Διοργάνωση
Τζε Χουρ	62	Αίγυπτος	1990
Νίκος Γκάλης	53	Παναμάς	1986
Όσκαρ Σμιτ	49	Κούβα	1986
Χόρντι Βιγιακάμπα	48	Βενεζουέλα	1990
Όσκαρ Σμιτ	48	Αυστραλία	1990
Ντράζεν Πέτροβιτς	45	Ολλανδία	1986
Τσουνγκ Χι	45	Βραζιλία	1986

Ψηλότερος παίκτης

Όνομα	Ύψος	Διοργάνωση
Γιάο Μινγκ	2,26μ	2002

Κοντύτερος παίκτης

Όνομα	Ύψος	Διοργάνωση
Ταϊρόν Μπόγκιους	1,59μ	1986

Μεγαλύτερος σε ηλικία παίκτης

Όνομα	Ηλικία	Διοργάνωση
Λουίς Σκόλα	39	2019

Νεότερος παίκτης

Όνομα	Ηλικία	Διοργάνωση
Μπαρτολομέο Ντίαζ	17	1986
Τιάγκο Σπλίττερ	17	2002

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• FIBA.com - Διεθνής Ομοσπονδία Μπάσκετ (Αγγλικά) Αρχειοθετήθηκε 1996-11-04 στο Wayback Machine.
• Γιαννόπουλος, Νίκος (26 Αυγούστου 2010). ««Τα στατιστικά των Μουντομπάσκετ»». Ιστότοπος Contra.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-08-31. https://web.archive.org/web/20100831090547/http://www.contra.gr/Columns/AfieromataMundobasket/285819.html. Ανακτήθηκε στις 2010-08-28. 
• Η Ιστορία του Μουντομπάσκετ