Ολυμπιονίκες της Αρχαϊκής εποχής
Το πότε διεξήχθηκε η πρώτη διοργάνωση αθλητικών αγώνων εξακολουθεί να αποτελεί ένα μεγάλο θέμα συζήτησης, αλλά είναι προφανώς σίγουρο ότι συνέβη στην Ελλάδα σχεδόν 3.000 χρόνια πριν.[εκκρεμεί παραπομπή] Από το τέλος του 6ου αιώνα π.Χ. είναι γνωστές τουλάχιστον τέσσερις Ελληνικές αθλητικές διοργανώσεις, αρχαιότερες στην καταγωγή, που ήταν μεγάλης σημασίας γεγονότα και συνήθως ονομάζονται «κλασικοί αγώνες»: οι Ολυμπιακοί Αγώνες, που πραγματοποιούνταν στην Ολυμπία, τα Πύθια στους Δελφούς, τα Νέμεα στη Νεμέα, και τα Ίσθμια, που πραγματοποιούνταν κοντά στην Κόρινθο.[1] Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν ίσως το σπουδαιότερο όλων αθλητικό γεγονός που διοργανωνόταν κάθε τέσσερα χρόνια και οι νικητές του, οι ολυμπιονίκες, έχαιραν μεγάλης εκτίμησης μεταξύ των Ελλήνων.
| Αρχαία Ολυμπία | |
|---|---|
| Διοργάνωση | Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες |
| Θέμα | Αρχαίοι Ολυμπιονίκες |
 | |
| Κατάλογος Αρχαϊκής εποχής | |
| Περίοδος | 776 π.Χ. έως 480 π.Χ. |
| Προηγούμενος | δεν υπάρχουν στοιχεία |
| Επόμενος | Κλασικής εποχής |
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΟ σοφιστής Ιππίας από την Ηλεία ήταν ο πρώτος που συνέταξε κατάλογο των ολυμπιονικών στο έργο του "Ολυμπιονικών αναγραφή", με βάση ίσως τα αρχεία της Ολυμπίας, την προφορική παράδοση και αναμνήσεις ζωντανές ακόμη στην Ολυμπία για τις παλαιότερες Ολυμπιάδες. Συμβατική αρχή θεωρήθηκε η Ολυμπιάδα του 776 π.Χ. όταν ο Ηλείος Κόροιβος πρώτευσε στο στάδιο. Το έργο του Ιππία αναθεωρήθηκε και συνεχίστηκε στον 4ο αιώνα π.Χ. από τον Αριστοτέλη και αργότερα από τον Ερατοσθένη, τον Φλέγοντα από τις Τράλλεις και πολλούς άλλους. Διαμορφώθηκε έτσι σε ένα είδος χρονικού των Ολυμπίων, που αποτέλεσε ήδη από τον 3ο αιώνα π.Χ. την βάση του αρχαίου χρονολογικού συστήματος.[σημ. 1] Από τους νεώτερους πίνακες σώζεται πλήρης ο κατάλογος των σταδιονικών του Σέξτου Ιουλίου Αφρικανού (για τις 249 πρώτες Ολυμπιάδες), ο οποίος συμπεριελήφθη στο Χρονικό του Ευσεβίου.[2][3]
Κατάλογος ολυμπιονικών της Αρχαϊκής εποχής
Επεξεργασία
Στον πίνακα παρακάτω γίνεται μία προσπάθεια να δοθεί ένας κατά το δυνατόν πλήρης κατάλογος των ολυμπιονικών της Αρχαϊκής εποχής (776 π.Χ. έως 480 π.Χ.) συνδυάζοντας όλα τα διασωθέντα στοιχεία. Τις βάσεις αποτέλεσαν τα στοιχεία που διασώζουν οι ιστορικές και φιλολογικές πηγές, οι αγωνιστικές επιγραφές, τα σχετικά κείμενα των παπύρων της Οξυρύγχου, οι μαρτυρίες του Παυσανία και ο κατάλογος του Σέξτου Ιουλίου Αφρικανού. Η πρώτη στήλη δείχνει τον αύξοντα αριθμό των Ολυμπιάδων, η δεύτερη στήλη την αντίστοιχη χρονολογία, η τρίτη στήλη αναφέρει το άθλημα και στην τέταρτη στήλη παρατίθενται τα ονόματα και τα εθνικά των νικητών, ή σημειώνεται με [...] το στοιχείο που δεν μπορεί να αναγνωσθεί από τους παπύρους, δίνοντας μια εκδοχή (όποτε είναι δυνατόν) για το τι θα μπορούσε να περιέχει, εάν υπάρχει σχετική έρευνα πάνω στο στοιχείο αυτό.[2][3][4][5]
_Judo.svg){kind=small}
_Hoplitodromos.svg){kind=small}
Συμπληρωματικός κατάλογος ολυμπιονικών της Αρχαϊκής εποχής
ΕπεξεργασίαΟ συμπληρωματικός κατάλογος περιέχει ολυμπιονίκες της Αρχαϊκής εποχής (776 π.Χ. έως 480 π.Χ.) γνωστούς από φιλολογικές και επιγραφικές μαρτυρίες, που χρονολογούνται κατά προσέγγιση μόνο και δεν μπορούν να ενταχθούν σε συγκεκριμένες Ολυμπιάδες.[3]
| Χρονολόγηση | Άθλημα | Ολυμπιονίκης | Πηγές |
|---|---|---|---|
| 700 π.Χ. έως 650 π.Χ. | _Athletics.svg){kind=small} Δόλιχος |
Φάνας ο Μεσσήνιος | [3][4] |
| περ. το 636 π.Χ. | Στάδιο |
Αρυτάμας ο Λάκωνας | [3][4] |
| 612 π.Χ. έως 592 π.Χ. | _Tethrippon.svg){kind=small} Τέθριππο |
Αλκμαίων ο Αθηναίος (του Μεγακλέους) | [3][4] |
| 672 π.Χ. έως 532 π.Χ. | Τέθριππο |
Ευαγόρας ο Λακεδαιμόνιος (τρεις συνεχόμενες νίκες) | [3][4] |
| τέλη 7ου αρχές 6ου αι. π.Χ. | Τέθριππο |
Περίανδρος ο Κορίνθιος (του Κυψέλου του Κορινθίου)[7] | [3] |
| αρχές 6ου αι. π.Χ. | _Wrestling.svg){kind=small} Πάλη |
Ετοιμοκλής ο Λάκωνας (του Ιπποσθένους) (πέντε νίκες)[17] | [3][4] |
| 572 π.Χ. έως 528 π.Χ. | _Boxing.svg){kind=small} Πυγμαχία |
Τίσανδρος εκ Σικελικής Νάξου (τέσσερις συνεχόμενες νίκες)[18] | [3][4] |
| περ. το 560 π.Χ. | Τέθριππο |
Μιλτιάδης ο Πρεσβύτερος (του Κυψέλου του Αθηναίου) | [3][4] |
| 550 π.Χ. έως 500 π.Χ. | _Equestrian.svg){kind=small} Κέλης |
Φειδώλας ο Κορίνθιος | [3][4] |
| περ. το 520 π.Χ. | .svg){kind=small} (άγνωστο άθλημα) |
Φίλιππος ο Κροτωνιάτης (του Βουτακίδου) | [3][3][4][19] |
| τέλη 6ου αι. π.Χ. | Τέθριππο |
Παντάρης ο Σικελός (του Μενεκράτους Γελώου)[6][20] | [3][4] |
| 510 π.Χ. έως 491 π.Χ. | Τέθριππο |
Δημάρατος (Βασιλιάς της Σπάρτης) | [3][4] |
| περ. το 500 π.Χ. | _ancient_Pentathlon.svg){kind=small} Πένταθλο |
Ακματίδας ο Λακεδαιμόνιος | [3][4] |
| περ. το 500 π.Χ. | Στάδιο παίδων |
Μενεπτόλεμος ο Απολλωνιεύς | [4] |
| 5ος αι. π.Χ. | (άγνωστο άθλημα) |
Δάμαρχος ο Παρρασιεύς | [3] |
| αρχές 5ου αι. π.Χ. | Κέλης |
Εχεκρατίδας ο Φαρσάλιος (ή Εχεκράτης) | [3] |
| αρχές 5ου αι. π.Χ. | Πένταθλο |
Θεόπομπος (του Δαμαρέτου του Ηραιεύς) (δύο νίκες)[21] | [3][4] |
| 500 π.Χ. έως 488 π.Χ. | Πυγμαχία |
Φίλων ο Κερκυραίος (δύο νίκες)[7][22] | [3][4] |
| 500 π.Χ. έως 484 π.Χ. | Τέθριππο |
Κάλλιος (του Ιππονίκου του Αθηναίου)[3] (τρεις νίκες) | [3][4] |
| περ. το 488 π.Χ. | Πυγμαχία |
Διόγνητος ο Κρης[7] | [4] |
| περ. το 484 π.Χ. | Πάλη |
Τηλέμαχος ο Φαρσάλιος[7] | [4] |
| πριν το 484 π.Χ. | (άγνωστο άθλημα) |
Πραξιτέλης ο Συρακούσιος | [3] |
| πριν το 480 π.Χ. | Πυγμαχία παίδων |
Επικάρδιος ο Μαντινεύς | [3][4] |
| 492 π.Χ. έως 480 π.Χ. | Πένταθλο |
Ιερώνυμος ο Άνδριος | [4] |
| 500 π.Χ. έως 476 π.Χ. | _Chariot_race.svg){kind=small} Απήνη |
Αναξίλας ο Μεσσήνιος (Τύραννος Ρηγίων) | [3][4] |
| 500 π.Χ. έως 450 π.Χ. | Πυγμαχία παίδων |
Πρωτόλαος ο Μαντινεύς | [3] |
Σημειώσεις
Επεξεργασία- ↑ Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (1911), Χρονολόγηση (§ Ολυμπιάδες).
- ↑ 2,0 2,1 Ανολυμπιάδα για τους Ηλείους. Αγωνοθέτες οι Πισαίοι.
- ↑ Ο Ονόμαστος ήταν αυτός που έθεσε τους κανόνες της Πυγμαχίας, σύμφωνα με τον Ευσέβιο, σελ. 196.
- ↑ Σύμφωνα με τον Ευσέβιο, σελ. 197, δεν ήταν ο Χίονις νικητής σε αυτή την Ολυμπιάδα, αλλά ο Χάρμης ο Λάκωνας, που προπονούταν με μία δίαιτα από ξερά σύκα.
- ↑ Ο Χίονις μπορούσε να πηδήξει μια απόσταση 22 πόδων (περίπου 6,71 μέτρα), σύμφωνα με τον Ευσέβιο, σελ. 198.
- ↑ Μύρων, γιος του Ανδρέα, τύραννος της Συκιώνας, σύμφωνα με τον Müller, σελ. 452.
- ↑ Διεξήχθησαν για πρώτη φορά αγώνες παίδων.
- ↑ Σύμφωνα με τον Ευσέβιο, σελ. 199, στη συγκεκριμένη Ολυμπιάδα οι παίδες αγωνίσθηκαν κατ' εξαίρεση στο Παγκράτιο, και ο νικητής ονομαζόταν Δευτελίδας ο Λάκωνας.
- ↑ Αναφέρει σχετικά ο Διογένης, κεφ. Γ΄ (Χίλων), σσ. 72-73, ότι ο Χίλων πέθανε από τη χαρά του όταν νίκησε ο γιος του.
- ↑ Νίκησε έξι φορές στους Ολυμπιακούς αγώνες, έξι φορές στα Πύθια, δέκα φορές στα Ίσθμια, και εννέα φορές στα Νέμεα, σύμφωνα με τον Ευσέβιο σελ. 202.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 2006 (στα αγγλικά), λήμμα Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες.
- ↑ 2,000 2,001 2,002 2,003 2,004 2,005 2,006 2,007 2,008 2,009 2,010 2,011 2,012 2,013 2,014 2,015 2,016 2,017 2,018 2,019 2,020 2,021 2,022 2,023 2,024 2,025 2,026 2,027 2,028 2,029 2,030 2,031 2,032 2,033 2,034 2,035 2,036 2,037 2,038 2,039 2,040 2,041 2,042 2,043 2,044 2,045 2,046 2,047 2,048 2,049 2,050 2,051 2,052 2,053 2,054 2,055 2,056 2,057 2,058 2,059 2,060 2,061 2,062 2,063 2,064 2,065 2,066 2,067 2,068 2,069 2,070 2,071 2,072 2,073 2,074 2,075 2,076 2,077 2,078 2,079 2,080 2,081 2,082 2,083 2,084 2,085 2,086 2,087 2,088 2,089 2,090 2,091 2,092 2,093 2,094 2,095 2,096 2,097 2,098 2,099 2,100 2,101 2,102 2,103 2,104 2,105 2,106 2,107 2,108 2,109 2,110 2,111 2,112 2,113 Σύμφωνα με τον Ευσέβιο.
- ↑ 3,000 3,001 3,002 3,003 3,004 3,005 3,006 3,007 3,008 3,009 3,010 3,011 3,012 3,013 3,014 3,015 3,016 3,017 3,018 3,019 3,020 3,021 3,022 3,023 3,024 3,025 3,026 3,027 3,028 3,029 3,030 3,031 3,032 3,033 3,034 3,035 3,036 3,037 3,038 3,039 3,040 3,041 3,042 3,043 3,044 3,045 3,046 3,047 3,048 3,049 3,050 3,051 3,052 3,053 3,054 3,055 3,056 3,057 3,058 3,059 3,060 3,061 3,062 3,063 3,064 3,065 3,066 3,067 3,068 3,069 3,070 3,071 3,072 3,073 3,074 3,075 3,076 3,077 3,078 3,079 3,080 3,081 3,082 3,083 3,084 3,085 3,086 3,087 3,088 3,089 3,090 3,091 3,092 3,093 3,094 3,095 3,096 3,097 3,098 3,099 3,100 3,101 3,102 3,103 3,104 3,105 3,106 3,107 3,108 3,109 3,110 3,111 3,112 3,113 3,114 3,115 3,116 3,117 3,118 3,119 3,120 3,121 3,122 3,123 3,124 3,125 3,126 3,127 3,128 3,129 3,130 3,131 3,132 3,133 3,134 3,135 3,136 3,137 3,138 3,139 3,140 3,141 3,142 3,143 3,144 3,145 3,146 3,147 3,148 3,149 3,150 3,151 3,152 3,153 3,154 3,155 3,156 3,157 3,158 3,159 3,160 3,161 3,162 3,163 3,164 3,165 3,166 3,167 3,168 3,169 3,170 3,171 3,172 3,173 3,174 3,175 3,176 3,177 3,178 3,179 3,180 3,181 3,182 3,183 3,184 3,185 3,186 3,187 3,188 Σύμφωνα με την ΙτΕΕ.
- ↑ 4,000 4,001 4,002 4,003 4,004 4,005 4,006 4,007 4,008 4,009 4,010 4,011 4,012 4,013 4,014 4,015 4,016 4,017 4,018 4,019 4,020 4,021 4,022 4,023 4,024 4,025 4,026 4,027 4,028 4,029 4,030 4,031 4,032 4,033 4,034 4,035 4,036 4,037 4,038 4,039 4,040 4,041 4,042 4,043 4,044 4,045 4,046 4,047 4,048 4,049 4,050 4,051 4,052 4,053 4,054 4,055 4,056 4,057 4,058 4,059 4,060 4,061 4,062 4,063 4,064 4,065 4,066 4,067 4,068 4,069 4,070 4,071 4,072 4,073 4,074 4,075 4,076 4,077 4,078 4,079 4,080 4,081 4,082 4,083 4,084 4,085 4,086 4,087 4,088 4,089 4,090 4,091 4,092 4,093 4,094 4,095 4,096 4,097 4,098 4,099 4,100 4,101 4,102 4,103 4,104 4,105 4,106 4,107 4,108 4,109 4,110 4,111 4,112 4,113 4,114 4,115 4,116 4,117 4,118 4,119 4,120 4,121 4,122 4,123 4,124 4,125 4,126 4,127 4,128 4,129 4,130 4,131 4,132 4,133 4,134 4,135 4,136 4,137 4,138 4,139 4,140 4,141 4,142 4,143 4,144 4,145 4,146 4,147 4,148 4,149 4,150 4,151 4,152 4,153 4,154 4,155 4,156 4,157 4,158 4,159 4,160 4,161 4,162 4,163 4,164 4,165 4,166 4,167 4,168 4,169 4,170 4,171 4,172 4,173 4,174 4,175 4,176 4,177 4,178 4,179 4,180 4,181 4,182 4,183 4,184 4,185 4,186 4,187 4,188 4,189 4,190 4,191 Σύμφωνα με το ΙΜΕ
- ↑ 5,000 5,001 5,002 5,003 5,004 5,005 5,006 5,007 5,008 5,009 5,010 5,011 5,012 5,013 5,014 5,015 5,016 5,017 5,018 5,019 5,020 5,021 5,022 5,023 5,024 5,025 5,026 5,027 5,028 5,029 5,030 5,031 5,032 5,033 5,034 5,035 5,036 5,037 5,038 5,039 5,040 5,041 5,042 5,043 5,044 5,045 5,046 5,047 5,048 5,049 5,050 5,051 5,052 5,053 5,054 5,055 5,056 5,057 5,058 5,059 5,060 5,061 5,062 5,063 5,064 5,065 5,066 5,067 5,068 5,069 5,070 5,071 5,072 5,073 5,074 5,075 5,076 5,077 5,078 5,079 5,080 5,081 5,082 5,083 5,084 5,085 5,086 5,087 5,088 5,089 5,090 5,091 5,092 5,093 5,094 5,095 5,096 5,097 5,098 5,099 5,100 5,101 5,102 5,103 5,104 5,105 5,106 5,107 5,108 5,109 5,110 Σύμφωνα με τον Müller.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 Η πληροφορία της πηγής θεωρείται αβέβαιη.
- ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 7,15 7,16 7,17 7,18 7,19 7,20 7,21 7,22 7,23 7,24 7,25 7,26 7,27 Η χρονολόγηση θεωρείται σχετική.
- ↑ 8,0 8,1 Η νίκη ανήκει στην πόλη.
- ↑ Σύμφωνα με τον Διογένη, κεφ. Δ΄ (Πιττακός), σελ. 74.
- ↑ Σύμφωνα με τον Müller, σελ. 454, έγινε στη 49η Ολυμπιάδα.
- ↑ Αναφέρεται ως Δαμάγητος, ΙτΕΕ, σελ. 503.
- ↑ Αναφέρεται ως Λεωκρέων (σύμφωνα με το ΙΜΕ) ή Νεοκρέων (σύμφωνα με την ΙτΕΕ, σελ. 503).
- ↑ Σύμφωνα με το IΜΕ η νίκη έγινε μία ολυμπιάδα πριν.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Υπάρχει και σχετική αναφορά στο συμπληρωματικό κατάλογο.
- ↑ Σύμφωνα με το IΜΕ η νίκη έγινε μία ολυμπιάδα μετά.
- ↑ Από τη νήσο Κέα τον αναφέρει το ΙΜΕ.
- ↑ Σύμφωνα με το ΙΜΕ η πρώτη από αυτές ήταν στους αγώνες παίδων.
- ↑ Αρχίζοντας το πιθανότερο από την 60η Ολυμπιάδα (σύμφωνα με την ΙτΕΕ) ή ίσως την 52η Ολυμπιάδα (σύμφωνα με το ΙΜΕ).
- ↑ Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (Βιβλίο 5: κεφ. 47, 1-2).
- ↑ Το 508 π.Χ. σύμφωνα με το ΙΜΕ.
- ↑ Οι νίκες αυτές στο πένταθλο έγιναν το 484 π.Χ και το 480 π.Χ. σύμφωνα με το ΙΜΕ, αλλά αυτές αφορούν την πάλη και τον παλαιστή Θεόπομπο σύμφωνα με την ομάδα ερεύνης της ΙτΕΕ, σελ. 503 (πάλη) και σελ. 507 (πένταθλο).
- ↑ Το 500 π.Χ. και το 496 π.Χ. σύμφωνα με το ΙΜΕ, ή το 492 π.Χ. και το 488 π.Χ. σύμφωνα με την ΙτΕΕ, σελ. 503.
Πηγές
Επεξεργασία- Διογένης ο Λαέρτιος. Οι Φιλόσοφοι. Τόμος Α΄. Παρίσι: Charpentier (1847). σελίδες 72–74.
- Ευσέβιος της Καισαρείας. Χρονικόν: Ολυμπιάδες των Ελλήνων (στα αγγλικά - μετάφραση από τη λατινική και διότι η ελληνική έχει χαθεί). Schoene-Petermann. σελίδες 191–220.
- «Αρχαϊκός Ελληνισμός». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: ISBN 960-213-095-4. Τόμος Β΄. Εκδοτική Αθηνών. 1971, σσ. 502–507. ISBN 960-213-097-0. OCLC 636806977. «Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών 1980».
- Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. «Βάση αρχαίων ολυμπιονικών». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2013.
Αρχαϊκή περίοδος
- Karl Otfried Müller (1839). The history and antiquities of the Doric race (Η ιστορία και οι αρχαιότητες της Δωρικής φυλής) (στα αγγλικά – μετάφραση από τον George Cornewall Lewis και τον Henry Tufnell). Τόμος Β΄. Λονδίνο: Murray (Αρχείο: Robarts - University of Toronto). σελίδες 446–462 παράρτημα VI.
Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Chronology (§ Olympiads)» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 6 (11η έκδοση) Cambridge University Press http://www.1911encyclopedia.org/Chronology#Olympiads
Δείτε επίσης
Επεξεργασία- Κατάλογος αρχαίων ολυμπιονικών
- Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαιότητα
- Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες σε διάφορες περιοχές
- Κότινος
- Ελλανοδίκες