Ξόρκια του Μέρζεμπουργκ

Τα Ξόρκια του Μέρζεμπουργκ (γερμανικά: die Merseburger Zaubersprüche) είναι δύο μεσαιωνικά ένστιχα μαγικά ξόρκια. Είναι γραμμένα στα αρχαία άνω γερμανικά και αποτελούν τα μοναδικά σήμερα γνωστά τεκμήρια αρχαίας γερμανικής παγανιστικής λογοτεχνίας σε αυτή την γλώσσα. Τα δύο ξόρκια είναι γραμμένα με το χέρι μέσα σε ένα άλλο, άσχετο βιβλίο, που κανονικά περιέχει ένα θεολογικό χειρόγραφο από την Φούλντα. Τα ανακάλυψε το 1841 ο Γκέοργκ Βάιτς (Georg Waitz),^[1] μέσα σε ένα βιβλίο του 9ου ή 10ου αιώνα,^[2] που φυλάσσεται σήμερα στην βιβλιοθήκη της μητρόπολης στο Μέρζεμπουργκ της Γερμανίας, από όπου και πήραν το όνομά τους. Είναι ένα από τα πρώτα κοσμικά έργα της παλαιάς γερμανικής λογοτεχνίας.

Ποιητικό στιλ

Τα ξόρκια έχουν και τα δυο την ίδια δομή. Αρχίζουν με έναν πρόλογο που διηγείται την ιστορία ενός μυθολογικού γεγονότος. Μετά ακολουθεί το ξόρκι υπό μορφή μαγικής αναλογίας (όπως τότε ... έτσι να γίνει και τώρα). Το ποιητικό στιλ είναι σύνθετου, μεταβατικού τύπου. Στους στίχους οι λέξεις αρχίζουν συχνά με το ίδιο γράμμα ^[3], ενώ οι ομοιοκαταληξίες θυμίζουν χριστιανικούς στίχους του 9ου αιώνα.

Ιστορία

Οι αρχαίες γερμανικές φυλές πίστευαν ότι τα ξόρκια ήταν η συμπαγής μαγική δύναμη της φύσεως.^[4] Σήμερα είναι γνωστά πολλά ξόρκια, αλλά όλα τους είναι από την εποχή του μεσαίωνα. Τα ξόρκια του Μέρζεμπουργκ αντίθετα, είναι πολύ πιο αυθεντικά, και φαίνεται ότι προέρχονται από την προχριστιανική εποχή, ίσως πριν από το 750 μ.Χ.^[5]^[6] Πρόκειται λοιπόν για ποιήματα που είναι αρχαιότερα από το βιβλίο, μέσα στο οποίο βρέθηκαν γραμμένα. Δεν είναι γνωστό, για ποιον λόγο γράφτηκαν στο βιβλίο αυτό. Ίσως κάποιος μορφωμένος κληρικός του 9ου ή 10ου αιώνα που ήταν σε κάποιο μοναστήρι στην Φούλντα να τα αντέγραψε από άλλη πηγή που σήμερα είναι άγνωστη. Το βιβλιαράκι στην συνέχεια πέρασε στην βιβλιοθήκη και διασώθηκε μέχρι σήμερα.

Τα δύο ξόρκια

1. Η απελευθέρωση των ομήρων

"Idise" (1905) του Emil Doepler

Το πρώτο ξόρκι είναι ένας ύμνος για την απελευθέρωση των ομήρων. Μια ομάδα γυναικών «Idisen» (Βαλκυρίες ^[2]) απελευθέρωσαν τους ομήρους που είχαν πιαστεί σε μια μάχη. Το κατόρθωμα αυτό το πέτυχαν με δήθεν μαγικό τόπο, λέγοντας τους δυο τελευταίους στίχους του ξορκιού.

Eiris sazun idisi
sazun hera duoder.
suma hapt heptidun,
suma heri lezidun,
suma clubodun
umbi cuoniouuidi:
insprinc haptbandun,
inuar uigandun.

Once the Idisi set forth,
to this place and that.
Some fastened fetters,
Some hindered the horde,
Some loosed the bonds
from the brave:
Leap forth from the fetters,
escape from the foes.

Once sat women,
They sat here, then there.
Some fastened bonds,
Some impeded an army,
Some unraveled fetters:
Escape the bonds,
flee the enemy!^[1]

κάθονταν κάτι γυναίκες,
πότε εδώ και πότε πιο πέρα,
η μια έπλεξε τα δεσμά,
η άλλη έδεσε τον στρατό,
η τρίτη απελευθέρωσε τους ομήρους:
δραπετεύστε από τα δεσμά,
φύγετε από τον εχθρό!

2. Η θεραπεία των αλόγων

"Ο Βόταν θεραπεύει το άλογο του Μπάλντρ" (1905) του Emil Doepler

Ο Φολ (ίσως άλλο όνομα του Μπαλντρ^[2]) και ο Βόταν (Οντίν) πηγαίνουν με τα άλογα στο δάσος, όταν το άλογο του Φολ στραμπουλά το πόδι του. Ο Βόταν χρησιμοποιεί το μαγικό ξόρκι και γιατρεύει το άλογο. Την σκηνή της θεραπείας των αλόγων την συναντάμε συχνά σε κοσμήματα της εποχής της καθόδου των φυλών τον 4ο - 8ο αι. μ.Χ.^[7] Μερικά από τα ονόματα του μύθου αυτού δεν είναι γνωστά σήμερα. Ξέρουμε όμως, ότι ο "Uuôdan" (Βόταν, ή Βόνταν ή Όντιν) και η "Frîia" (Φράϊα, ή Φρέγια,^[1] Φρίγκα, ή Φρίκα),^[7] ο Uolla (Φούλα^[7]) που αναφέρεται στην νεώτερη Έντα και ο Σολ είναι πρόσωπα του συγκεκριμένου μύθου, ενώ για τον Σίντγκουρντ δεν έχουμε σαφής αναφορές.^[8]

Phol ende uuodan
uuorun zi holza.
du uuart demo balderes uolon
sin uuoz birenkit.
thu biguol en sinthgunt,
sunna era suister;
thu biguol en friia,
uolla era suister;
thu biguol en uuodan,
so he uuola conda:

sose benrenki,
sose bluotrenki,
sose lidirenki:
ben zi bena,
bluot zi bluoda,
lid zi geliden,
sose gelimida sin.

Phol and Odin
rode into the woods,
There Balder's foal
sprained its foot.
It was charmed by Sinthgunt,
(so did) her sister Sunna.
It was charmed by Frija,
(so did) her sister Volla.
It was charmed by Odin,
as he well knew how:

Bone-sprain,
like blood-sprain,
Like limb-sprain:
Bone to bone,
blood to blood,
Limb to limb,
As though they were glued.

Phol and Wodan
rode to the woods,
Then, Balder's foal
wrenched his foot.
Then did Sinthgunt enchant it,
(so did) Sunna her sister,
then did Freya enchant it.
(so did) Fulla her sister,
then did Wodan enchant it,
as he well could:

If a bone-wrenching,
if a blood-wrenching,
if a limb-wrenching:
Bone to bone,
blood to blood,
Limb to limb,
As if bonded.^[1]

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Jeep, John. 'Medieval Germany: An Encyclopedia'. Routledge; 2001. PP112-113. ISBN 0-8240-7644-3
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Calvin, Thomas. 'An Anthology of German Literature', D. C. Heath & co. ASIN: B0008BTK3E,B00089RS3K. P5-6.
↑ όπως το ρητό «πόλεμος πατήρ πάντων» του Ηράκλειτου
↑ Simek, Rudolf. 'Lexikon der germanischen Mythologie'. A. Kröner, 1995. ISBN 3-520-36802-1
↑ Priest, George Madison. 'A Brief History of German Literature'. Charles Scribner's Sons, 1909. P.11. ASIN: B0008AOAGC
↑ Todd, Henry & Weeks, Raymond, Editors,'Romanic Review Quarterly Journal, Volume VII, P.123. Columbia University Press, 1916.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Lindow, John. Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs (2001) Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-515382-0.
↑ Bostock, John Knight. (1976) A Handbook on Old High German Literature, page 32. Oxford University Press ISBN 0-19-815392-9

Βιβλιογραφία

Beck, Wolfgang: Die Merseburger Zaubersprüche. Wiesbaden, 2003. ISBN 3-89500-300-X
Grimm, Jacob: "Über zwei entdeckte Gedichte aus der Zeit des deutschen Heidentums." In Abhandlungen der kgl. preussischen Akadamie, phil.-hist. Klasse. Berlin, 1842. pp. 1-24.
Schumacher, Meinolf: "Geschichtenerzählzauber. Die „Merseburger Zaubersprüche“ und die Funktion der „historiola“ im magischen Ritual." In Erzählte Welt – Welt des Erzählens, edited by Rüdiger Zymner. Köln, 2000. pp. 201-215, ISBN 3-934977-01-4 PDF

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Jeep-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Jeep, John. 'Medieval Germany: An Encyclopedia'. Routledge; 2001. PP112-113. ISBN 0-8240-7644-3

[Calvin-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Calvin, Thomas. 'An Anthology of German Literature', D. C. Heath & co. ASIN: B0008BTK3E,B00089RS3K. P5-6.

[3] όπως το ρητό «πόλεμος πατήρ πάντων» του Ηράκλειτου

[4] Simek, Rudolf. 'Lexikon der germanischen Mythologie'. A. Kröner, 1995. ISBN 3-520-36802-1

[5] Priest, George Madison. 'A Brief History of German Literature'. Charles Scribner's Sons, 1909. P.11. ASIN: B0008AOAGC

[6] Todd, Henry & Weeks, Raymond, Editors,'Romanic Review Quarterly Journal, Volume VII, P.123. Columbia University Press, 1916.

[LINDOW-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Lindow, John. Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs (2001) Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-515382-0.

[BOSTOCK32-8] Bostock, John Knight. (1976) A Handbook on Old High German Literature, page 32. Oxford University Press ISBN 0-19-815392-9

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]