Ντιρκ φαν Μπαμπούρεν

Ο Ντιρκ φαν Μπαμπούρεν (ολλανδικά: Dirck Jaspersz. van Baburen, 1595 – 21 Φεβρουαρίου 1624) ήταν Ολλανδός ζωγράφος της Χρυσής ολλανδικής εποχής και ένας από τη σχολή των "καραβατζιστών της Ουτρέχτης".

Ντιρκ φαν Μπαμπούρεν
Γέννηση	1595 Wijk bij Duurstede Ουτρέχτη
Θάνατος	21  Φεβρουαρίου 1624 Ουτρέχτη
Χώρα πολιτογράφησης	Ολλανδική Δημοκρατία
Ιδιότητα	ζωγράφος
Κίνημα	Καραβατζιστές της Ουτρέχτης
Καλλιτεχνικά ρεύματα	Καραβατζιστές της Ουτρέχτης
Σημαντικά έργα	Prometheus Being Chained by Vulcan και The Procuress by Dirck van Baburen
Χορηγός/οί	Vincenzo Giustiniani
Σχετικά πολυμέσα

Ο παίκτης του λαούτου, 1622

Κονσέρτο (λεπτομέρεια), 1623, λάδι σε καμβά, Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη

Η μαστροπός, 1622, λάδι σε καμβά, Μουσείο Καλών Τεχνών Βοστώνης. Ο πίνακας βρισκόταν στην κατοχή της Μαρία Τινς, πεθεράς του Βερμέερ, ο οποίος τον απεικόνισε σε δύο έργα του.

Νέος που τραγουδά, 1622, Städelsches Kunstinstitut

Βιογραφία

Ο Προμηθέας αλυσοδένεται από τον Ήφαιστο (1623) λάδι σε καμβά, 202 x 184 cm. Ρέικσμουζεουμ, Άμστερνταμ

Ο φαν Μπαμπούρεν πιθανόν γεννήθηκε στο Βάικ μπάι Ντούουρστεντε (Wijk bij Duurstede) της κεντρικής Ολλανδίας, αλλά η οικογένειά του μετακόμισε στην Ουτρέχτη όταν αυτός ήταν ακόμη νέος. Ήταν γνωστός και ως Τεοντούρ ή Τεοντόρ Μπαμπούρεν. Η πρώτη γνωστή αναφορά στον καλλιτέχνη χρονολογείται από το 1611 στα αρχεία της Συντεχνίας ζωγράφων της Ουτρέχτης, ως μαθητής του Πάουλους Μορέιλσε (Paulus Moreelse). Κάπου μεταξύ 1612 και 1615 ταξίδεψε στη Ρώμη. Εκεί συνεργάστηκε με τον συμπατριώτη συνάδελφό του Ντάβιντ ντε Χεν (David de Haen) και έγινε φίλος με τον πιστό μαθητή του Καραβάτζιο Μπαρτολομέο Μανφρέντι (Bartolomeo Manfredi). Τον πρόσεξαν, επίσης, οι συλλέκτες έργων τέχνης και πάτρονες Βιντσέντσο Τζουστινιάνι (Vincenzo Giustiniani) και ο καρδινάλιος Σκιπιόνε Μποργκέζε (Scipione Borghese) και πιθανόν λόγω της επιρροής τους ανέλαβε να ζωγραφίσει τον πίνακα της Αγίας Τράπεζας Ο Ενταφιασμός στο παρεκκλήσιο της Πιετά του Σαν Πιέτρο ιν Μοντόριο, γύρω στα 1617. Ήταν ένας από τους πρώτους ολλανδόφωνους ζωγράφους που δραστηριοποιήθηκαν στη Ρώμη του 17ου αιώνα και έγιναν γνωστοί με το όνομα Bentvueghels (=ολλανδ. πουλί με ένα φτερό, δηλ. ίδιοι, όμοιοι) ή Schildersbent (= η κλίκα των ζωγράφων). Το προσωνύμιό του ήταν "Biervlieg" (= η μύγα της μπίρας), που έδειχνε άνθρωπο που πίνει πολύ.

Περί τα τέλη του 1620 ο φαν Μπαμπούρεν επέστρεψε στην Ουτρέχτη, όπου άρχισε να ζωγραφίζει θέματα της καθημερινότητας. Μέχρι τον θάνατό του, το 1624, μαζί με τον Χέντρικ τερ Μπρούγκεν και τον Χέρριτ φαν Χόντχορστ συνεπικούρησε στην εγκαθίδρυση των υφολογικών και θεματικών καινοτομιών που σήμερα είναι γνωστό ως "Καραβατζιστές της Ουτρέχτης", Απεβίωσε το 1624 και τάφηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1628 στην Μπούουκερκ (Buurkerk), μια μεσαιωνική εκκλησία που σήμερα στεγάζει το Μουσείο φαν Σπέιλκλοκ τοτ Πίρεμεντ (Museum Van Speelklok tot Pierement). Γύρω στα 1629 ο Κονσταντάιν Χόυχενς (Constantijn Huygens), συνθέτης, ποιητής, γραμματέας των πριγκήπων της Οράγγης Φρέντερικ Χέντρικ και Βίλλεμ Β΄ και πατέρας του Κρίστιαν Χόυχενς σημείωσε ότι ο φαν Μπαμπούρεν ήταν ένας από τους σημαντικούς Ολλανδούς ζωγράφους που δραστηριοποιήθηκαν κατά τις πρώτες δεκαετίες του 17ου αιώνα.

Σταδιοδρομία

Η σταδιοδρομία του ήταν σύντομη και μόνον λίγα έργα του είναι γνωστά σήμερα. Στη Ρώμη ζωγράφισε κυρίως θρησκευτικά θέματα, συμπεριλαμβανομένου του Ενταφιασμού στον Σαν Πιέτρο ιν Μόντόριο, που μοιάζει ιδιαίτερα με τον ομώνυμο πίνακα του Καραβάτζιο, που σήμερα βρίσκεται στα Μουσεία Βατικανού. Ζωγράφισε επίσης τη Σύλληψη του Χριστού (σήμερα στην Πινακοθήκη Μποργκέζε) για λογαριασμό του Σκιπιόνε Μποργκέζε και τον Ιησού να πλένει τα πόδια των Αποστόλων (σήμερα στην Πινακοθήκη του Βερολίνου) για λογαριασμό του Τζουστινιάνι.

Στα έργα που δημιούργησε στην Ουτρέχτη από το 1621 ως το 1624, τα τελευταία δηλαδή χρόνια της σταδιοδρομίας του, συγχώνευσε τα οπτικά χαρακτηριστικά που έμαθε από τους Καραβάτζιο και Μανφρέντι σε σκηνές καθημερινότητας αλλά και απεικόνιση μυθολογικών και ιστορικών σκηνών. Ο Προμηθέας αλυσοδένεται από τον Ήφαιστο (σήμερα στο Ρέικσμουζεουμ), υιοθετεί τη μορφή που έχει ο Απόστολος στον πίνακα του Καραβάτζιο Η Σταύρωση του Αποστόλου Πέτρου, στον οποίο βρίσκεται με το κεφάλι κάτω, απεικονίζοντας με τον ίδιο τρόπο τον Προμηθέα, που τιμωρείται γιατί έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς και την έδωσε στους ανθρώπους.

Ο φαν Μπαμπούρεν ήταν ανάμεσα στους πρώτους ζωγράφους που έκαναν δημοφιλείς τις σκηνές καθημερινότητας, ζωγραφίζοντας μουσικούς και χαρτοπαίκτες. Η Μαστροπός (σήμερα στο Μουσείο Καλών Τεχνών Βοστόνης απεικονίζει έναν άνδρα που δίνει ένα νόμισμα ως αμοιβή υπηρεσιών μιας πόρνης που παίζει λαούτο ενώ μια ηλικιωμένη, η μαστροπός, επιθεωρεί την αμοιβή. Ο πίνακας αυτός (ή αντίγραφό του) βρισκόταν στην κατοχή της πεθεράς του Γιοχάνες Βερμέερ, και εμφανίζεται σε δύο έργα του, το Κονσέρτο (ο πίνακας έχει κλαπεί από τον Μουσείο Ιζαμπέλλα Γκάρντνερ της Βοστόνης) και τη γυναίκα καθισμένη σε βιργινάλι (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου). Ο Χαν φαν Μέιχερεν (Han van Meegeren, 1889 - 1947) πλαστογράφησε τον πίνακα της μαστροπού, έχοντας ίσως ως σκοπό να τον χρησιμοποιήσει ως μέσο προώθησης των πλαστογραφημένων έργων του Βερμέερ που είχε δημιουργήσει.

Έργα

Ζωγράφισε αρκετούς μουσικούς, πολλοί από τους οποίους πιθανόν περιέχουν την αυτοπροσωπογραφία του, αφού μοιάζουν να απεικονίζουν το ίδιο άτομο.

• Ο Ενταφιασμός, ca. 1617, (Σαν Πιέτρο ιν Μοντόριο, Ρώμη)
• Η Σύλληψη του Χριστού, πριν το 1621 (Πινακοθήκη Μποργκέζε, Ρώμη)
• Ο Ιησούς πλένει τα πόδια των Αποστόλων, προ του 1621 (Πινακοθήκη Βερολίνου)
• Ο θάνατος του Ουρία στη μάχη, προ του 1621 (ιδιωτική συλλογή)
• Νέος παίζει μικρή σφυρίχτρα 1621 (Κεντρικό Μουσείο, Ουτρέχτη)
• Η Μαστροπός, 1622 (Μουσείο Καλών Τεχνών Βοστόνης)
• Ο χαρούμενος μπεκρής, Burton Constable Hall
• Ο Ιησούς ανάμεσα στους ιατρούς, 1622 (Εθνική Πινακοθήκη Νορβηγίας, Όσλο)
• Παίκτες ταβλιού, c. 1622 (Residenzgalerie, Βαμβέργη)
• Η χαλαρή συντροφιά, 1623 (Πινακοθήκη του Μάιντς)
• Ο Προμηθέας αλυσοδένεται από τον Ήφαιστο, 1623
• Στέψη με τον στέφανον εξ ακανθών, 1623 (Μουσείο Catharijneconvent, Ουτρέχτη)
• Στέψη με τον στέφανον εξ ακανθών, 1623 (Μουσείο Τέχνης Νέλσον - Άτκινς, Κάνσας Σίτι, Μιζούρι)
• Κίμων και Πηρώ, ca. 1623 (Πινακοθήκη Τέχνης Γιορκ)
• Ο Άγιος Σεβαστιανός φροντίζεται από την Ειρήνη, περ. 1623 (Kunsthalle, Αμβούργο)
• Ελευσίνια Μυστήρια, (Ανάκτορο των Δουκών της Μπραγκάνσα, Γκιμαράες)

Πηγές και παραπομπές

Πηγές

• Dirck van Baburen in History of Art Αρχειοθετήθηκε 2011-07-20 στο Wayback Machine.
• Brigstocke, Hugh, "Baburen, Dirck (Jaspersz.) van," Grove Art Online. Oxford University Press, March 15, 2007.
• Brown, Christopher, "The Utrecht Caravaggisti," in Gods, Saints & Heroes: Dutch Painting in the Age of Rembrandt. National Gallery of Art, Washington D.C., 1980, pp. 101–121. ISBN 0-89468-039-0.
• Franits, Wayne, Dutch Seventeenth-Century Genre Painting (2004). ISBN 0-300-10237-2.
• Levine, David A., "Schildersbent [Bent]," Grove Art Online. Oxford University Press, [March 15, 2007].
• Murray, P. & L., Dictionary of art and artists. Penguin Books (1996). ISBN 0-14-051300-0
• Nicolson, B., Caravaggism in Europe (2nd edn., 1990). ISBN 88-422-0233-9.
• Slatkes, L. J., Dirck van Baburen: A Dutch Painter in Utrecht and Rome (1965).
• Slive, Seymour, Dutch Painting 1600-1800 (1995) ISBN 0-300-06418-7.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Vermeer and The Delft School, a full text exhibition catalog from The Metropolitan Museum of Art, which contains material on Dirck van Baburen