Νοσταλγία (ταινία)

Νοσταλγία είναι ο τίτλος κινηματογραφικού έργου του 1983, σε σκηνοθεσία του Αντρέι Ταρκόφσκι και πρωταγωνιστές τους Όλεγκ Γιανκόφσκι, Ντομιτζιάνα Τζιορντάνο και Έρλαντ Γιόσεφσον. Ο Αντρέι Ταρκόφσκι εμπνεύστηκε για την ταινία «Νοσταλγία»» «από τις εικόνες μαγικού ρεαλισμού της ζωγράφου Galia Shabanova.

Νοσταλγία (ταινία)
Σκηνοθεσία	Αντρέι Ταρκόφσκι
Παραγωγή	Daniel Toscan du Plantier
Σενάριο	Τονίνο Γκουέρα και Αντρέι Ταρκόφσκι
Πρωταγωνιστές	Όλεγκ Γιανκόφσκι, Έρλαντ Γιόσεφσον, Ντομιτσιάνα Τζορντάνο, Ντέλια Μποκάρντο, Μιλένα Βούκοτιτς, Λάουρα ντε Μάρκι, Rate Furlan, Elena Magoia, Πιέρο Βίντα, Ραφαέλε Ντι Μάριο και Μαρία Κουμάνι Κουασιμόντο
Μουσική	Κλοντ Ντεμπισί
Φωτογραφία	Τζουζέπε Λάντσι
Μοντάζ	Αμεντέο Σάλφα
Ενδυματολόγος	Λίνα Νέρλι Ταβιάνι
Διανομή	Netflix και Fandango at Home
Πρώτη προβολή	Μαΐου 1983, 20  Ιανουαρίου 1984 (Γερμανία), 17  Μαΐου 1983 (Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών), 2  Ιουνίου 1983 (Ιταλία), 5  Οκτωβρίου 1983 (Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης) και 8  Ιανουαρίου 1984 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής)
Διάρκεια	121 λεπτά
Προέλευση	Ιταλία και Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
Γλώσσα	Ιταλικά και Ρωσικά
δεδομένα ()

Πλοκή

Ο συγγραφέας Αντρέι Γκορσακόφ σκοπεύει να γράψει τη βιογραφία του Ρώσου συμπατριώτη του και ποιητή Σασνόφσκι, ο οποίος είχε ζήσει τον 18ο αιώνα και αφού έμεινε στην Ιταλία για τρία χρόνια, επιστρέφοντας στη Ρωσία έγινε ράκος και αυτοκτόνησε. Ο Αντρέι για να μπορέσει να καταλάβει τι ήταν αυτό που σημάδεψε τη ζωή του Σασνόφσκι, αποφασίζει να επισκεφτεί την Ιταλία, τον τόπο που είχε ζήσει ο Σασνόφσκι.

Ο Αντρέι προσλαμβάνει για μεταφράστρια και ταξιδιωτική συνοδό την πολύ όμορφη Ευγενία, η οποία από την αγάπη που τρέφει για τη ρωσική φιλολογία ερωτεύεται τον Αντρέι φανερά, επειδή βλέπει στον Αντρέι την προσωποποίηση της Ρωσικής λογοτεχνίας. Ο Αντρέι όμως αδιαφορεί για τα αισθήματά της, ενώ πιστεύει ότι το ενδιαφέρον της για τη Ρωσική λογοτεχνία είναι απλά επιφανειακό. Με μια σειρά αλληγορικών αναπαραστάσεων του κοιμώμενου Αντρέι ο Ταρκόφσκι παρουσιάζει μια ολόφωτη νυκτερινή φύση καθώς και ηλιόλουστες βροχερές σκηνές. Η γυναίκα του Αντρέι παρηγορεί την Ευγενία, ενώ γυναίκες και κοριτσάκια σχεδόν ακίνητες παίρνουν μέρος σε σκηνές στην φθινοπωρινή ύπαιθρο την ώρα που ο ήλιος ανατέλλει.

Κατά τη διάρκεια της διαμονής του ο Αντρέι γνωρίζει τον τρελό του χωριού που τον λένε Ντομένικο, και μυείται στην τραγική ιστορία της ζωής του. Παλιά ο Ντομένικο είχε απομονώσει την οικογένειά του στο σπίτι τους και τους κρατούσε φυλακισμένους για εφτά χρόνια μέχρι που οι γείτονες τους ξέχασαν εντελώς, και η αστυνομία ήλθε μια μέρα και τους απελευθέρωσε. Από τότε και μετά ο Ντομένικο που ακόμα ζει μόνος του τώρα στο ερειπωμένο πια σπίτι και στην ερειπωμένη και εγκαταλελειμμένη γειτονιά έχει έναν και μοναδικό σκοπό στην ζωή του. Θέλει να σώσει τον κόσμο περνώντας μέσα από το νερό στα ιαματικά λουτρά της Αγίας Αικατερίνης από τη μια μεριά μέχρι την άλλη κρατώντας στο χέρι του ένα αναμμένο κερί χωρίς να σβήσει. Ο Ντομένικο προσπάθησε πολλές φορές, αλλά δεν τα κατάφερε, επειδή οι ντόπιοι όταν αυτός έμπαινε στο νερό, αυτοί τον έβγαζαν με το ζόρι έξω για να μην πνιγεί. Ο Αντρέι δείχνει κατανόηση για τον Ντομένικο και, αν και διστακτικά, του υπόσχεται να περάσει αυτός το κερί στην απέναντι όχθη.

Ο Αντρέι θα ξεχάσει την υπόσχεσή του μέχρι που η Ευγενία θα του τηλεφωνήσει από τη Ρώμη για να του πει ότι ο Ντομένικο είναι πρωταγωνιστής ενός χάπενιγκ που διοργανώνουν οι τρελοί σε μια πλατεία της Ρώμης. Ο Ντομένικο έχει ανεβεί σε ένα άγαλμα και βγάζει λόγους φλογερούς εδώ και τρεις μέρες. Ο Ντομένικο στο τέλος της ομιλίας του αυτοπυρπολείται. Ο Αντρέι, που ήταν έτοιμος να επιστρέψει στην πατρίδα του αλλάζει αμέσως τα σχέδια και ξεκινάει για να πάει πίσω στα θερμά λουτρά. Φτάνοντας εκεί αισθάνεται εξουθενωμένος, αλλά με τις τελευταίες δυνάμεις που του απομένουν και με το αναμμένο κεράκι στο χέρι προστατεύοντας την φλόγα από τον άνεμο σαν πολύτιμο αγαθό θα περάσει μετά από πολλές προσπάθειες από τη μία όχθη στην άλλη εκπληρώνοντας έτσι την υπόσχεση που είχε δώσει, αλλά και τον σκοπό του Ντομένικου.

Παραλειπόμενα

• Το φιλμ περιέχει την προέλευση του ονόματός του.

  Κάποτε ένα κοριτσάκι πήγε να εργαστεί σαν υπηρέτρια στο Μιλάνο. Οι εργοδότες της ήταν σκληρόκαρδοι και της απαγόρεψαν να εγκαταλείψει το σπίτι. Επειδή αυτή είχε νοσταλγήσει την οικογένεια και το χωριό της, έβαλε φωτιά στο σπίτι που δούλευε, επειδή την εμπόδιζε να επιστρέψει στην πατρίδα της.

• Η Νοσταλγία ήταν η πρώτη παραγωγή του Ταρκόφσκι έξω από τη Ρωσία.
• Στο έργο απαγγέλλονται ποιήματα του Αρσένη Ταρκόφσκι, πατέρα του σκηνοθέτη Αντρέι Ταρκόφσκι.

Μουσική

Αν και η ταινία κατά το μεγαλύτερο μέρος της δεν έχει καθόλου μουσική, τα λίγα αποσπάσματα που συνοδεύονται από ήχους είναι συγκλονιστικά. Εκτός από τον ήχο του νερού, της βροχής και μιας ακονιστικής πέτρας, το φιλμ συνοδεύεται από τη μουσική του Ντεμπισσύ, του Βάγκνερ, του Μπετόβεν, του Βέρντι καθώς επίσης και από ρωσικά λαϊκά τραγούδια. Η ένατη συμφωνία του Μπετόβεν συνοδεύει την πιο δραματική σκηνή της ταινίας, κατά την οποία ο Ντομένικο αυτοπυρπολείται.

Βραβεύσεις

Η ταινία βραβεύτηκε με το Prize of the Ecumenical Jury. Βραβεύτηκε επίσης με το FIPRESCI στην κατηγορία καλύτερης διεύθυνσης. Το 1983 πήρε βραβείο στο Φεστιβάλ των Κανών. Ο Ταρκόφσκι βραβεύτηκε μαζί με τον Ρόμπερτ Μπρέσον με το βραβείο Grand Prix du cinéma de creation, ενώ οι Σοβιετικές αρχές απέτρεψαν τη βράβευσή του με τη χρυσή Πάλμη.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Nostalghia στην IMDb
• Κριτική από τους NY Times
• Bagno Vignoni, in the spirit of the film