Νεφέλωμα εκπομπής

Τα νεφελώματα εκπομπής είναι ένα από τα είδη νεφελωμάτων στην αστρονομία. Πρόκειται για διαστημικά νέφη από ιονισμένο αέριο (δηλαδή από πλάσμα), που εκπέμπουν φως διάφορων χρωμάτων. Η πιο συνηθισμένη πηγή του ιονισμού είναι υπεριώδης ακτινοβολία εκπεμπόμενη από ένα γειτονικό αστέρα υψηλής επιφανειακής θερμοκρασίας. Ανάμεσα στους αρκετούς τύπους νεφελωμάτων εκπομπής είναι οι Περιοχές Η II (όπου γεννιούνται νέοι αστέρες και οι νεαροί αστέρες μεγάλης μάζας είναι η πηγή της ιονίζουσας ακτινοβολίας) και τα πλανητικά νεφελώματα, στα οποία αντιθέτως ένας αστέρας μικρής μάζας κατά τον θάνατό του έχει αποβάλει τα εξωτερικά του στρώματα μακριά στο διάστημα, όπου ο εκτεθειμένος υψηλής θερμοκρασίας πυρήνας του (λευκός νάνος) τα ιονίζει.

Τα πλανητικά νεφελώματα, που εκπροσωπούνται εδώ από το Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα, είναι παραδείγματα νεφελωμάτων εκπομπής.

Συνήθως ένας νεαρός αστέρας θα ιονίσει ένα μικρό μέρος του νεφελώματος από το οποίο γεννήθηκε. Μόνο μεγάλοι και θερμοί αστέρες μπορούν να απελευθερώνουν ισχύ ικανή να ιονίζει μεγάλο μέρος ενός τέτοιου νέφους. Συχνά αυτό γίνεται από ένα ολόκληρο σμήνος νεαρών αστέρων.

Το χρώμα του νεφελώματος εξαρτάται από τη χημική του σύσταση και το βαθμό ιονισμού. Εξαιτίας της κυριαρχίας του υδρογόνου στο διαστρικό αέριο και τη σχετικώς χαμηλή ενέργεια ιονισμού του ατόμου του, πολλά νεφελώματα εκπομπής είναι κόκκινα. Αν είναι διαθέσιμη περισσότερη ενέργεια, μπορούν να ιονισθούν και άλλα στοιχεία, οπότε εμφανίζεται και το πράσινο ή το κυανό χρώμα. Εξετάζοντας τα φάσματα των νεφελωμάτων εκπομπής, οι αστρονόμοι βρίσκουν τη χημική τους σύσταση. Τα περισσότερα αποτελούνται από περίπου 90% υδρογόνο, με το υπόλοιπο να είναι ήλιο, οξυγόνο, άζωτο κ.ά. στοιχεία.

Παραδείγματα

Κάποια από τα πλέον επιφανή νεφελώματα εκπομπής στον γήινο νυκτερινό ουρανό είναι το Νεφέλωμα Βόρειος Αμερική (NGC 7000) και το Νεφέλωμα του Πέπλου (NGC 6960/6992) στον Κύκνο. Νοτιότερα είναι ορατό το Νεφέλωμα Λιμνοθάλασσας (M8 ή NGC 6523) στον Τοξότη και το Νεφέλωμα του Ωρίωνα (M42). Το νοτιότερο λαμπρό νεφέλωμα εκπομπής είναι το Νεφέλωμα Ήτα Τρόπιδος (NGC 3372).

Τα νεφελώματα εκπομπής παρουσιάζουν συχνά σκοτεινές κηλίδες στη φαινομενική επιφάνειά τους, που αντιπροσωπεύουν νέφη σκόνης που αποκρύπτουν το φως τους. Ο συνδυασμός νεφελώματος εκπομπής και νεφελωμάτων σκόνης δίνει σε αρκετές περιπτώσεις μια ενδιαφέρουσα όψη, και μερικά τέτοια ουράνια φέρουν το όνομα των πραγμάτων που θυμίζουν οπτικά, όπως το Νεφέλωμα του Κώνου ή το προμνημονευθέν Νεφέλωμα «Βόρειος Αμερική» (North America Nebula).

Υπάρχουν και σύνθετα νεφελώματα που αποτελούνται τόσο από τμήματα εκπομπής όσο και από τμήματα ανακλάσεως, όπως το Τρισχιδές Νεφέλωμα.

Συλλογή εικόνων

• 
  Το νεφέλωμα εκπομπής LHA 120-N55 στο Μέγα Νέφος του Μαγγελάνου.
• 
  Εικόνα από το Χαμπλ του νεφελώματος εκπομπής NGC 2174.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Emission nebulae στο Wikimedia Commons