Ναυμαχία της Ζανζιβάρης

Η Ναυμαχία της Ζανζιβάρης (αγγλικά: Battle of Zanzibar), ήταν μια αναμέτρηση μεταξύ της Γερμανικής Kaiserliche Marine και του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού (Royal Navy) στις αρχές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Ενώ εφοδιαζόταν άνθρακα στο δέλτα του Ποταμού Ρουφίτζι στη Γερμανική Ανατολική Αφρική, το Γερμανικό καταδρομικό SMS Königsberg πληροφορήθηκε ότι το Βρετανικό HMS Pegasus, το οποίο ήταν τμήμα της Μοίρας του Ακρωτηρίου (της Καλής Ελπίδας) του Βασιλικού Ναυτικού το οποίο είχε σταλεί να αναμετρηθεί με το Königsberg, είχε μεταβεί στη Ζανζιβάρη για επισκευή. Καπετάνιος του Königsberg, ήταν ο Κυβερνήτης Max Looff και αποφάσισε να επιτεθεί στο Pegasus όσο αυτό ήταν ακόμη εντός του λιμένα.

Ναυμαχία της Ζανζιβάρης (Battle of Zanzibar)
Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος
Ναύτης του Βασιλικού Ναυτικού κραδαίνοντας ψηλά επί του HMS Pegasus τη λευκή σημαία του Βρετανικού Ναυτικού, μετά από τη ναυμαχία της Ζανζιβάρης.
Χρονολογία	20 Σεπτεμβρίου 1914
Τόπος	έξω από τη Ζανζιβάρη, Ινδικός Ωκεανός
Έκβαση	Γερμανική νίκη
Αντιμαχόμενοι
Γερμανική Αυτοκρατορία ! Γερμανική Αυτοκρατορία Βρετανική Αυτοκρατορία ! Βρετανική Αυτοκρατορία
Ηγετικά πρόσωπα
Κυβερνήτης Max Looff John Ingles
Δυνάμεις
1 ελαφρύ καταδρομικό 1 ρυμουλκό
Απώλειες
καμία 1 καταδρομικό βυθισμένο 1 ρυμουλκό κατεστραμμένο 39 νεκροί 55 τραυματίες

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1914 το Königsberg προσπέρασε το πλοίο προφυλακής HMS Helmuth στην είσοδο του λιμένος της Ζανζιβάρης. Το Helmuth ήταν ανήμπορο να προειδοποιήσει το Pegasus για την προσέγγιση του Königsberg,[γιατί;] με αποτέλεσμα όταν το Konigsberg άρχισε τους πυροβολισμούς, το Pegasus κατελήφθη εξ' ολοκλήρου από έκπληξη. Το αποτέλεσμα ήταν το Pegasus να υποστεί σοβαρές ζημίες πριν ακόμα καταφέρει να επιστρέψει τα πυρά.

Τα πυροβόλα του Königsberg υπερτερούσαν αυτών στο Pegasus, τα οποία συνεπώς δεν μπορούσαν να βλάψουν τον αντίπαλό τους. Η μονόπλευρη μάχη κατέληξε σε Γερμανική νίκη, το Pegasus βυθίστηκε αργά της ίδιας ημέρας, έχοντας απολέσει 38 μέλη από το πλήρωμά του.

Ιστορικό

Το SMS Königsberg.

Το HMS Pegasus.

Λίγο μετά το έκρηξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, στις 19 Σεπτεμβρίου 1914, ο Max Looff διοικητής του ελαφρού καταδρομικού SMS Königsberg εφοδιαζόταν με άνθρακα στο δέλτα του Ποταμού Ρουφίτζι, όταν έμαθε από παράκτιους παρατηρητές, ότι ένα Βρετανικό πολεμικό πλοίο είχε εισέλθει στο λιμένα της Ζανζιβάρης. Ο Looff υπέθεσε ότι το καταδρομικό στη Ζανζιβάρη ήταν είτε το HMS Astraea, είτε το HMS Pegasus και διέταξε άμεση επίθεση. Καθώς το Königsberg είχε προσφάτως εφοδιαστεί, ήταν ετοιμοπόλεμο. Το Königsberg αναχώρησε με την απογευματινή παλίρροια και κατευθύνθηκε προς τη Ζανζιβάρη.

Το καταδρομικό προστασίας Pegasus, υπό τις διαταγές του Πλοιάρχου John Ingles, είχε μόλις αποχωρήσει από τη συντροφιά των HMS Astraea και Hyacinth για τη Ζανζιβάρη, προκειμένου να επισκευάσει τους λέβητες και τις μηχανές του. Στη Ζανζιβάρη επίσης, οι Βρετανοί είχαν οπλίσει το καταληφθέν Γερμανικό ρυμουλκό HMS Helmuth με ένα πυροβόλο 3 λιβρών και το τοποθέτησαν στην είσοδο του λιμένος, ως σκάφος προφυλακής.

Το Königsberg είχε ναυπηγηθεί το 1905 και ήταν οπλισμένο με δέκα ταχυ-πυροβόλα όπλα των 10,5 cm (10.5 cm quick-firing guns) και δέκα 5,2 cm αντι-τορπιλακάτων (5.2 cm anti-torpedo-boat pieces) και δυο σωλήνες τορπιλών (torpedo tubes) των 18 in (460 mm). Το Pegasus—ένα καταδρομικό προστασίας της κατηγορίας Pelorus ναυπηγήθηκε το 1897—ήταν εξοπλισμένο με οκτώ πυροβόλα QF 4 in, οκτώ πυροβόλα 3 λιβρών και δυο σωλήνες τορπιλών των 18 in. Το πλήρωμά του αποτελείτο από 234 αξιωματικούς και ναύτες.

Μάχη

Τα ξημερώματα της 20ής Σεπτεμβρίου, το Königsberg εισήλθε το νότιο άκρο της Ζανζιβάρης, προσέγγισε και προσπέρασε το σκάφος προφυλακής Helmuth, βάλλοντάς του μερικές προειδοποιητικές βολές την ώρα που το προσπερνούσε. Το Helmuth δεν είχε τη δυνατότητα ούτε να αποτρέψει την είσοδο του Königsberg στον λιμένα αλλά και ούτε να προειδοποιήσει το Pegasus για την προσέγγιση του Γερμανικού καταδρομικού.

Όταν το Königsberg πλησίασε το Pegasus σε ακτίνα 8.200 m (9.000 yd), άρχισε τους κανονιοβολισμούς. Το Pegasus ήταν αγκυροβολημένο στο Λιμένα της Ζανζιβάρης, προετοίμαζε ατμό και εκείνη τη στιγμή ήταν αβοήθητο. Για 20 λεπτά περίπου, ενώ έβαλε το Königsberg, το Pegasus παρέμεινε ακίνητο. Το Pegasus ανάρτησε τη λευκή συμβολική σημαία (White Ensign) του Βασιλικού Ναυτικού και ξεκίνησε τις βολές, αλλά τα βλήματά του έπεφταν στο νερό, αρκετά μακρυά από το Königsberg. Το ελαφρύ καταδρομικό σιγά-σιγά συνέχισε προς τα εμπρός και πυροβόλησε έως ότου η εμβέλεια είχε κλειδώσει εντός των 6.400 m (7.000 yd). Ένας από τους πρώτους Βρετανούς ναύτες που πληγώθηκε, ήταν ο αξιωματικός βολής Υποπλοίαρχος Richard Turner, ο οποίος τραυματίστηκε και στα δύο του πόδια, έχοντας κατακρεουργηθεί από θραύσματα οβίδας. Παρά τους τραυματισμούς του, ο Turner κινητοποίησε τους άντρες του, λέγοντάς τους· «Συνεχίστε, λεβέντες, είμαστε ξεπερασμένοι και κατεστραμμένοι· αλλά ανάθεμά τους, και κρατηθείτε ψιλά!» ("Keep it up, lads, we’re outclassed and done for; but damn them, and keep it up!").

Οι Βρετανοί συνέχισαν τον μάταιο αγώνα τους για περίπου 20 λεπτά ακόμα, λαμβάνοντας επιπλέον χτυπήματα από το Königsberg, η πλειοψηφία των να προσγειώνεται στο κατάστρωμα του Pegasus. Η σημαία της πυροβολήθηκε κατά τη διάρκεια της μάχης. Επίσης, επειδή οι Γερμανοί ήσαν τουλάχιστον πάντα 1.800 m (2.000 yd) πέρα από την εμβέλεια των πυροβόλων του Pegasus, χωρίς να μπορεί το Königsberg να πληγεί από Βρετανικά πυρά.

Έχοντας το Pegasus βληθεί κοντά στην ίσαλο γραμμή του, άρχισε να μπάζει νερά. Έχοντας χάσει κάθε ελπίδα να νικήσουν τους Γερμανούς, ο Ingles έδωσε την εντολή να εγκαταλείψουν το πλοίο. Λίγο αργότερα, το Pegasus βυθίστηκε.

Αφού το Königsberg είχε τελειώσει με το Pegasus, αναχωρώντας, πυροβόλησε μερικές βολές προς το Helmuth, του οποίου το πλήρωμα κατάφερε να εγκαταλείψει το πλοίο προτού οι κανονιοβολισμοί του Γερμανικού καταδρομικού χτυπήσουν το ρυμουλκό. Έχοντας επιτύχει μια σαφή νίκη, το Königsberg γύρισε και κατευθύνθηκε πίσω προς το δέλτα του ποταμού Ρουφίτζι.

Επακόλουθο

Οι απώλειες για το Βασιλικό Ναυτικό, ήσαν το Pegasus βυθισμένο και το Helmuth κατεστραμμένο. Τριάντα οκτώ Βρετανοί ναύτες από το Pegasus είχαν σκοτωθεί και άλλοι 55 ναύτες τραυματίστηκαν, οι περισσότεροι από τους οποίους ήσαν στο κατάστρωμα όταν χτυπήθηκαν. Ο ιατρός του πλοίου Alfred J. Hewitt ήταν στο κατάστρωμα του Pegasus fαπό την έναρξη της μάχης έως και τη λήξη της, βοηθώντας τους πληγωμένους ναύτες και πεζοναύτες. Αργότερα, ο Κυβερνήτης Ingles, αναγνώρισε την θαρραλέα συμπεριφορά του Hewitt, σε μια αναφορά σχετικά με τη μάχη. Αν και το Helmuth είχε βληθεί από το Königsberg, η ζημιά στο ρυμουλκό ήταν σχετικά μικρή και το πλήρωμά του κατόρθωσε να επανεπιβιβαστεί, μόλις απομακρύνθηκε το Königsberg. Στο Helmuth σκοτώθηκε μόνο ένα άτομο, ένας μη καταγεγραμμένος ντόπιος ο οποίος εργαζόταν στο μηχανοστάσιο.

Το νοσοκομειακό πλοίο HMHS Gascon και το Σκωτσέζικο εμπορικό πλοίο SS Clan Macrae, διέσωσαν τους επιζώντες του Pegasus. Οι είκοσι τέσσερις Βρετανοί ναύτες που σκοτώθηκαν στη μάχη, ετάφησαν σε κοινό τάφο στο κοιμητήριο της νήσου Γκρέϊβ (Grave island), της Ζανζιβάρης, ενώ άλλοι 14 αναπαύτηκαν στο κοιμητήριο της πόλης, πριν μεταφερθούν το 1971, στο πολεμικό κοιμητήριο του Νταρ ες Σαλάαμ (Dar es Salaam). Οι Βρετανοί διέσωσαν από το ναυάγιο έξι από τα πυροβόλα του Pegasus και αργότερα τα χρησιμοποίησαν σε χερσαίες επιχειρήσεις στην εκστρατεία της Ανατολικής Αφρικής.

Αν και το Königsberg δεν είχε υποστεί ζημίες ή απώλειες, τα σχέδια του Looff για συνέχιση των επιθέσεων σύντομα μειώθηκαν. Μία από τις κύριες μηχανές του χάλασε. Οι Βρετανοί επιτηρούσαν το λιμένα του Νταρ ες Σαλάαμ, οπότε έπρεπε να επιστρέψει στο δέλτα του ποταμού Ρουφίτζι και να αναμένει τη δια ξηράς μεταφορά των ανταλλακτικών. Λίαν συντόμως, οι Βρετανοί ανακάλυψαν την τοποθεσία του Königsberg και το απέκλεισαν. Το κατέστρεψαν πέραν επισκευής στη Ναυμαχία στο Δέλτα του Ρουφίτζι, όταν τον Ιούλιο, ήσαν σε θέση να φέρουν τα πλοία monitors HMS Mersey και HMS Severn.

Δείτε επίσης

• Εκστρατεία Ανατολικής Αφρικής (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος)
• Πάουλ Έμιλ φον Λέτοβ-Φόρμπεκ (Paul Emil von Lettow-Vorbeck)
• Κόλπος της Μάνζα
• Ναυμαχία στο Δέλτα του Ποταμού Ρουφίτζι

Βιβλιογραφία

• (Αγγλικά) Chisholm, Hugh (1922). The Encyclopædia Britannica, The Twelfth Edition, Volume 1. New York: The Encyclopædia Britannica Company. 
• (Αγγλικά) Crofton, Richard Hayes (1953). Zanzibar Affairs, 1914–1933. London: F. Edwards. 
• (Αγγλικά) Edwards, Bernard (1995). Salvo!: Classic Naval Gun Actions. London: Arms & Armour Press. ISBN 1-55750-796-1. 
• (Αγγλικά) Farwell, Byron (1986). The Great War in Africa, 1914–1918. New York: W.W. Norton & Company, Inc. ISBN 978-1-85728-498-0. 
• (Αγγλικά) Halpern, Paul G. (1995). A Naval History of World War I. US Naval Institute Press. ISBN 1-55750-352-4. 
• (Αγγλικά) Newbolt, H. (1928). History of the Great War Based on Official Documents: Naval Operations. Volume IV (N & M Press 2003 έκδοση). London: Longmans. ISBN 1-84342-492-4. 

Πρόσθετη ανάγνωση

• (Αγγλικά) Corbett, Julian (1920). Naval Operations. London: Longmans, Green and Co. 
• (Αγγλικά) Patience, Kevin (2001). Konigsberg: A German East African Raider. 
• (Αγγλικά) Patience, Kevin (2001). Shipwrecks and Salvage on the East African Coast.