Συντεταγμένες: 5°10′S 39°47′E / 5.167°S 39.783°E / -5.167; 39.783

Η Νήσος Πέμπα (αγγλικά: Pemba Island‎‎, σουαχίλι: Pemba kisiwa‎‎, αραβικά: الجزيرة الخضراء‎‎, [al-Jazīra al-khadrā] που κυριολεκτικά σημαίνει "Το Πράσινο Νησί") είναι νησί της Τανζανίας το οποίο σχηματίζει τμήμα του Αρχιπελάγους Ζανζιβάρης, η οποία κείται μεταξύ της Ακτής Σουαχίλι (Swahili Coast) και του Ινδικού Ωκεανού.

Νήσος Πέμπα
(Pemba Island)
Τοπική ονομασία Pemba kisiwa
Χάρτης με τις κυριότερες νήσους του Αρχιπελάγους Ζανζιβάρης (Zanzibar Archipelago): η Ουνγκούτζα (Unguja) [αριστερά] και η Πέμπα [δεξιά].
Χώρα Τανζανία
Ζώνη Αρχιπέλαγος Ζανζιβάρης (Zanzabar Archipelago)
Περιφέρεια Ζανζιβάρης
(Zanzibar Region)
Περιοχή α. Πέμπα Καζκαζίνι
(Pemba Kazkazini District)
β. Πέμπα Κουσίνι
(Pemba Kusini District)
Πρωτεύουσα Τσάκε-Τσάκε
(Chake-Chake)
Επιφάνεια 906 km² (349,81 mi²)[1]
Πληθυσμός 406.848 (2012)[1]
Πυκνότητα Πληθυσμού 449,06 / km² (2012)[1]
Υψηλότερο σημείο Κορυφογραμμή Μασινγκίνι (Masingini Ridge)
Υψηλότερο υψόμετρο 119 m (390 ft)
Ζώνη Ώρας Ανατολικής Αφρικής +3
Ταχυδρομικός Κώδικας xxxxx
Κωδικός κλήσης 02?
Δικτυακός Ιστότοπος Περιφέρειας Country website

Γεωγραφία

Επεξεργασία
 
Η παραλία Βουμαουίμπι (Vumawimbi), Νήσος Πέμπα.

Με την εδαφική επιφάνεια να καλύπτει 906 τ.χλμ.[1] βρίσκεται περίπου 50 χιλιόμετρα βορείως της Ουνγκούτζα, της μεγαλύτερης νήσου του αρχιπελάγους. Το 1964, η Ζανζιβάρη ενώθηκε με την πρώην αποικία της Τανγκανίκα (1961–1964) για να σχηματίσουν την Τανζανία. Βρίσκεται 50 χλμ. ανατολικώς της ηπειρωτικής Τανζανίας, πέρα από τον Πορθμό Πέμπα. Μαζί με τη Νήσο Μαφία (νοτίως της Ουνγκούτζα), αυτές οι νήσοι διαμορφώνουν τις Νήσους των Καρυκευμάτων (Spice Islands) (δεν θα πρέπει να συγχέονται με τις Νήσους Μολούκες στην Ινδονησία).

Το μεγαλύτερο μέρος της νήσου έχει περισσότερους λόφους, είναι ευφορότερο από την Ουνγκούτζα και κυριαρχείται από μικρής κλίμακας γεωργία. Υπάρχουν επίσης και μεγάλης κλίμακας βιομηχανικές καλλιέργειες όπως αυτή των γαριφάλων.

Τα προηγούμενα χρόνια, το νησί το επισκεπτόταν σπάνια λόγω της δυσπρόσιτης θέσης του αλλά και της κακής φήμης του, αναφορικά με την πολιτική βία,[εκκρεμεί παραπομπή] με αξιοσημείωτη εξαίρεση, εκείνων που έλκονταν από τη φήμη του ως κέντρου παραδοσιακής ιατρικής και μαγείας. Υπάρχει μια αρκετά μεγάλη Αραβική κοινότητα στο νησί, που μετανάστευσε από το Ομάν. Ο πληθυσμός είναι ένα μείγμα Αράβων και αυθεντικών Ουασουαχίλι (Waswahili)[Σημ. 1] κατοίκων του νησιού. Σημαντική μερίδα του πληθυσμού ταυτίζεται με τους Σιράζι (Shirazi).[εκκρεμεί παραπομπή]

Οι κυριότερες πόλεις στην Πέμπα [Σημ. 2] είναι το Τσάκε-Τσάκε (Chake-Chake) (η πρωτεύουσα), το Μκοάνι (Mkoani) και η Ουέτε (Wete), που είναι και η μεγαλύτερη πόλη. Το Τσάκε-Τσάκε (Chake-Chake) που βρίσκεται σε κεντρική τοποθεσία, είναι σκαρφαλωμένο σε ένα ανάχωμα με θέα προς τα δυτικά σε έναν κόλπο και τη μικροσκοπική Νήσο Μισάλι (Misali Island), όπου οι παλίρροιες καθορίζουν πότε ένα ντάου (dhow)[Σημ. 3] μπορεί να εισέλθει στο τοπικό λιμάνι. Η Πέμπα είναι, με εξαίρεση μια λωρίδα γης κατά μήκος της ανατολικής ακτής της, ένα πολύ εύφορο μέρος: εκτός από τα δέντρα γαρίφαλων, οι ντόπιοι κυρίως καλλιεργούν ρύζι, καρύδες, μπανάνες, κασάβα και κόκκινα φασόλια (που στη Σουαχίλι γλώσσα λέγονται maharagwe).

Η Πέμπα φιλοξενεί πολλές τοποθεσίες καταδύσεων, με απόκρημνα σημεία πτώσης, ανέγγιχτα κοράλλια και θαλάσσια ζωή σε μεγάλη αφθονία.[2][3]

  • Φούντο (Fundo) - βρίσκεται λίγα μίλια από την Ουέτε (Wete). Είναι το μόνο κατοικημένο νησί από το σύνολο των νησίδων που σχηματίζουν τον βορειοδυτικό ύφαλο της Πέμπα. Οι άλλες νησίδες περιλαμβάνουν το Ντζάο (Njao), Κασάνι (Kashani), Κοκότα (Kokota), Φούνζι (Funzi) και το Ουβίντζε (Uvinje).
    • Ντζάο (Njao) - είναι η βορειότερη νησίδα από την ομάδα Φούντο (Fundo). Χρησιμεύει κυρίως για αγροτικούς σκοπούς.
    • Κασάνι (Kashani) - βρίσκεται στον ίδιο ύφαλο με το Φούντο (Fundo) αλλά στο νοτιότερο άκρο κοντά στο Ρας Μκουμπούου (Ras Mkumbuu).
    • Κοκότα (Kokota) - βρίσκεται στο νότιο στόμιο του λιμένος Ουέτε (Wete).
    • Φούνζι (Funzi) - κείται ανατολικά της Κοκότα (Kokota) και νοτίως της νήσου Ουβίντζε (Uvinje).
    • Ουβίντζε (Uvinje) - χρησιμεύει για καλλιέργειες και βρίσκεται στο νοτιότερο στόμιο του λιμένος Ουέτε (Wete).
  • Κιουένι (Kiweni) [Σαμιάνι (Shamiani)] - που βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Πέμπα, είναι μια ακατοίκητη νησίδα που χρησιμοποιείται κυρίως για γεωργία και τη βοσκή των ζώων. Στο νοτιότερο άκρο του έχει μια πολύ ωραία παραλία και ορισμένοι υποψήφιοι επενδυτές, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, έχτιζαν εκεί ένα ξενοδοχείο.
  • Κοτζάνι (Kojani) - είναι το μόνο κατοικημένο νησί στη δυτική πλευρά της νήσου Πέμπα. Είναι η κατοικία μερικών ειδικευμένων τεχνιτών ψαράδων στην Ανατολική Αφρική που ταξιδεύουν εποχιακά στα περισσότερα μέρη της ακτής, αναζητώντας κοπάδια ψαριών για να τα πιάσουν.
  • Κουάτα (Kwata) - το νησί ήταν ο τόπος της πρώτης μεγάλης εστίας χολέρας του 1978, όταν οι ταξιδιώτες τέθηκαν προσωρινά σε καραντίνα σε αυτό το νησί, πριν τους επιτραπεί να εισέλθουν στην Πέμπα.
  • Μακοόνγκουε (Makoongwe) - απέχει λίγα χιλιόμετρα από το Μκοάνι (Mkoani). Έχει χαρακτηριστικά παρόμοια με την απέναντι περιοχή στη νήσο Πέμπα με εδάφη βαθιά και λοφώδες ανάγλυφο. Το Μακοόνγκουε (Makoongwe) κατοικείται και οι κάτοικοί του ασχολούνται με τη γεωργία και την αλιεία.
  • Ματουμπούνι (Matumbini) - είναι μία νησίδα με πυκνό δάσος μαγκρόβιων και δημοφιλές ανάμεσα στους αλιείς, λόγω της παρουσίας του πλούσιου κοραλλιογενούς υφάλου.
  • Μισάλι (Misali) - έχει πλούσιο κοραλλιογενή ύφαλο και έχει κηρυχθεί θαλάσσιο καταφύγιο.
  • Μουάνγκι (Mwangi) - είναι μία μικρή νησίδα πλησίον του Μτάμπουε (Mtambwe) στην κύρια νήσο Πέμπα.
  • Πάνζα (Panza) - είναι το νοτιότερο νησί της Πέμπα και στην πραγματικότητα είναι μια σειρά από νησίδες, αλλά μια γέφυρα συνδέει τα δύο κύρια μέρη του Μτοντοόνι (Mtondooni) και της Πάνζα (Panza). Η τοπογραφία της είναι κοράλλια στην πλευρά της Πάνζα (Panza) και εδάφη βαθιά στην πλευρά του Μτοντοόνι (Mtondooni). Τα αγνώστου ταυτότητας ναυάγια που βρέθηκαν στο νότιο τμήμα της, έχουν γίνει μια σημαντική τοποθεσία για καταδύσεις. Οι κάτοικοί της ασχολούνται με τη γεωργία και την αλιεία.
  • Βικουνγκούνι (Vikunguni) - είναι μία μικρή νησίδα πλησίον κοντά στο βορειοδυτικό συγκρότημα των νησιών.
  • Υόμπι (Yombi) - είναι μία μικρή νησίδα ανατολικά της Νήσου Πάνζα (Panza Island).

Σημαντική ορνιθολογική περιοχή

Επεξεργασία

H Πέμπα έχει καθοριστεί από την BirdLife International ως Σημαντική Ορνιθολογική Περιοχή, γιατί υποστηρίζει πληθυσμούς από πράσινα περιστέρια Πέμπα (Pemba green pigeons), κουκουβάγιες Πέμπα (Pemba scops owls), λευκόματες Πέμπα (Pemba white-eyes) και ηλιόπουλα Πέμπα (Pemba sunbirds).[4]

H Πέμπα έχει τροπικό κλίμα, ωστόσο κάπως ηπιότερο από την ηπειρωτική χώρα της Τανζανίας και πιο ήπιο από ό,τι στη νήσο Ουνγκούτζα. Σύμφωνα με την κλίμακα του συστήματος Köppen-Geiger είναι ταξινομημένο ως "Aw". Η μέση θερμοκρασία στο Τσάκε-Τσάκε είναι 25,5 °C (78 °F). Η ετήσια μέση βροχόπτωση είναι 1,364 mm. Οι μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες, συνήθως κυμαίνονται μεταξύ 24 - 27,4 °C (75 °F - 81 °F). Υπάρχουν δύο εποχές βροχών, με τις περισσότερες βροχοπτώσεις να σημειώνονται μεταξύ Απριλίου και Μαΐου και τις μικρότερες βροχοπτώσεις μεταξύ Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου. Οι ξηρότεροι μήνες είναι ο Ιανουάριος - Φεβρουάριος και μια μακρύτερη πιο ξηρή περίοδος μεταξύ Ιουνίου και Οκτωβρίου.

Κλιματικά δεδομένα Τσάκε-Τσάκε
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F) 30.9 31.6 31.9 30.1 28.9 28.5 27.8 28.1 28.8 29.7 30.2 30.8 29,8
Μέση Μηνιαία °C (°F) 26.8 27.1 27.4 26.3 25.3 24.6 23.7 23.7 24.1 25.0 25.9 26.6 25,5
Μέση Ελάχιστη °C (°F) 22.8 22.7 22.9 22.6 21.8 20.7 19.7 19.3 19.5 20.3 21.6 22.5 21,4
Υετός mm (ίντσες) 86 71 134 304 291 74 42 27 21 54 129 131 1,364
Πηγή: Climate-Data.ORG[5]

Αρχαιολογία

Επεξεργασία
 
Τα ερείπια στο Μκάμα Ντούμε (Mkama Ndume), στο χωριό Πουτζίνι (Pujini).

Η αρχαιολογική έρευνα στην Πέμπα, έδειξε την κεντρικότητά της στο σύστημα εμπορικών συναλλαγών με την Ακτή Σουαχίλι ήδη από το 600 μ.Χ.[6] Κατά μήκος της βόρειας ακτής, οι αστικοί οικισμοί στην Τσουάκα (Chwaka), αναπτύχθηκαν αργότερα και ήκμασαν από τον ενδέκατο αιώνα έως το ~ 1500 μ.Χ.[7]

Δυτικά από την πρωτεύουσα Τσάκε-Τσάκε της Πέμπα, σε μια μεγάλη εκτεταμένη χερσόνησο που ονομάζεται Ρας Μκουμπούου (Ras Mkumbuu), μπορεί κανείς να βρει μερικές από τις παλαιότερες και καλύτερα διατηρημένες σειρές των πρώιμων ερειπίων στα νησιά (ερείπια του Νταγκόνι [Ndagoni], πιθανώς 14ος αιώνας).[8]

Ανατολικά του Τσάκε-Τσάκε μπορεί κανείς να βρει τα ερείπια Μκάμα Ντούμε (Mkama Ndume) στο χωριό Πουτζίνι (Pujini) (νότια του αεροδρομίου) σε κοντινή απόσταση οδικώς από το Τσάκε-Τσάκε. Αυτή είναι η μόνη γνωστή πρώιμη οχύρωση σε ολόκληρη την Ακτή Σουαχίλι· που χρονολογείται στον δέκατο πέμπτο αιώνα.[9]

 
Τα ερείπια Νταγκόνι (Ndagoni) στο Ρας Μκουμπούου (Ras Mkumbuu).
 
Το παλαιό Πορτογαλικό Φρούριο στο Τσάκε-Τσάκε.

Σύμφωνα με τον Άραβα γεωγράφο Υακούτ αλ-Χαμάουι (Yaqut al-Hamawi), στα μέσα του 13ου αιώνα υπήρχαν δύο ανεξάρτητοι σουλτάνοι που κυβερνούσαν τμήματα της νήσου Πέμπα.[10]

Στις 24 Ιουνίου 2016, ο Ντάρεν Τσέστερ (Darren Chester), Υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Περιφερειακής Ανάπτυξης της Αυστραλίας (Minister for Infrastructure, Transport and Regional Development, of Australia), είπε ότι ένα κομμάτι από τα συντρίμμια αεροσκάφους βρέθηκε στη νήσο Πέμπα, πιθανότατα από την αγνοούμενη Πτήση 370 των Μαλαισιανών Αερογραμμών.[11]

Διοίκηση

Επεξεργασία
 
Το Δικαστικό μέγαρο της Πέμπα στο Τσάκε-Τσάκε.

Η Πέμπα είναι μέρος της ημιαυτόνομης Επαναστατικής Κυβέρνησης της Ζανζιβάρης.[12] Διοικητικά χωρίζεται σε δύο περιφέρειες, τη Βόρεια Πέμπα (Πέμπα Κασκαζίνι [Pemba Kaskazini]) με πρωτεύουσα το Ουέτε (Wete)[13] και τη Νότια Πέμπα (Πέμπα Κουσίνι [Pemba Kusini]) με πρωτεύουσα το Μκοάνι (Mkoani).[14] Αν και η κεντρική πόλη Τσάκε-Τσάκε, που βρίσκεται πλησίον του Αεροδρομίου Πέμπα, θεωρείται ως η πρωτεύουσα της Πέμπα[15][16] και είναι η έδρα του δικαστηρίου της Πέμπα καθώς και η επίσημη κατοικία του Προέδρου της Ζανζιβάρης.[εκκρεμεί παραπομπή]

Οικονομία

Επεξεργασία

Η Πέμπα φημίζεται επίσης για τους πλούσιους ιχθυότοπους. Μεταξύ του νησιού και της ηπειρωτικής χώρας υπάρχει το βαθύ κανάλι Πέμπα, πλάτους 50 χιλιομέτρων, το οποίο είναι ένας από τους πιο κερδοφόρους ιχθυότοπους για κυνήγι μεγάλων ιχθύων στην Ακτή Σουαχίλι.[17]

Καλλιέργια και γεωργία

Επεξεργασία

Η Πέμπα είναι (με εξαίρεση μια λωρίδα γης κατά μήκος της ανατολικής ακτής της) ιδιαίτερα εύφορη για τη γεωργία που εξυπηρετεί την παγκόσμια αγροτική βιομηχανία.

Προσοδοφόρες καλλιέργειες

Επεξεργασία

Ένα μεγάλο τμήμα των εσόδων από τις εξαγωγές της Ζανζιβάρης προέρχεται από τα γαρίφαλα. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση γαριφαλόδεδρων στη Ζανζιβάρη βρίσκεται στην Πέμπα (3,5 εκατομμύρια δένδρα), καθώς οι συνθήκες καλλιέργειας στο νησί είναι ανώτερες από εκείνες στο νησί Ουνγκούτζα. Τα γαριφαλόδενδρα αναπτύσσονται σε ύψος 10 έως 15 περίπου μέτρα και μπορούν να θεριστούν μερικές φορές για πάνω από 50 χρόνια.[εκκρεμεί παραπομπή] Το μεγαλύτερο μέρος του νησιού, το οποίο είναι πιο λοφώδες και πιο εύφορο από την Ουνγκούτζα, κυριαρχείται από μικρής κλίμακας καλλιέργειες. Υπάρχει επίσης μεγάλης κλίμακας γεωργία άλλων καλλιεργειών, κυρίως ρυζιού, καρύδων και κόκκινων φασολιών (που στα σουαχίλι ονομάζονται maharagwe), καθώς επίσης, μανιόκα και μπανάνες.

Τοπογραφία εδάφους

Επεξεργασία

Για την προώθηση του τουρισμού, το Τμήμα Έρευνας και Χαρτογράφησης στο Τσάκε-Τσάκε, εκδίδει από το 1992, χάρτες με τουριστικούς οδηγούς.[18]

Μεταφορές

Επεξεργασία

Αεροπορική Συγκοινωνία

Επεξεργασία

Το Αεροδρόμιο Πέμπα είναι επίσης γνωστό και ως Αεροδρόμιο Καρούμε (Karume Airport), αλλά και ως Αεροδρόμιο Ουάουι (Wawi Airport), συνδέεται με τακτικά δρομολόγια προς:

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. Τα Κισουαχίλι είναι γλώσσα Μπαντού. Στις γλώσσες Μπαντού (αντίθετα από ότι στις Λατινογενείς γλώσσες), η πρώτη συλλαβή καθορίζει τον ενικό ή τον πληθυντικό αριθμό, το αρσενικό ή το θηλυκό κλπ.. Οι Ουασουαχίλι λοιπόν, είναι ο πληθυντικός αριθμός του Σουχίλι κατοίκου.
  2. Χάριν της μετάφρασης, προτιμήθηκε να διατηρηθούν τα τμήματα με την Αγγλική-Σουαχίλι γραφή έναντι της Ελληνικής τους γραφής. Ο λόγος που γίνεται αυτό, είναι διότι ορισμένες ονομασίες δεν μπορούν να αποδοθούν 100% με την Ελληνική γραφή, π.χ. τόσο η Αγγλική-Σουαχίλι ονομασία Pemba όσο και η ονομασία Peba, στα Ελληνικά γράφονται ως «Πέμπα». Η αναγραφή λοιπόν της Αγγλικής-Σουαχίλι ονομασίας, μας βοηθά στη συγκεκριμένη περίπτωση, να δούμε ότι η Ελληνική ονομασία προφέρεται ως «Πέ-μου-μπα» και όχι ως «Πέ-μπα» (γιατί δεν είναι Peba αλλά Pemba). Υπάρχουν αρκετές τέτοιες περιπτώσεις, οπότε η παράλληλη παράθεση της Αγγλικής-Σουαχίλι ονομασίας, διευκολύνει στην Ελληνική ανάγνωση της ονομασίας. Επιπλέον, όπου υπάρχει ονομασία σε Ελληνική γραφή, παρατίθεται απαραιτήτως (εντός παρενθέσεως) και η Αγγλική-Σουαχίλι ονομασία, ώστε να διευκολυνθεί περαιτέρω, ο μη εξοικειωμένος (με τις Σουαχίλι ονομασίες) αναγνώστης.
  3. Το ντάου (dhow) [προφέρεται: ντάου (dāw), πληθ.: ντάουζ (dhows), Αραβικά: داو], είναι η γενική ονομασία αριθμού παραδοσιακών ιστιοπλοϊκών σκαφών (καϊκιών), άνευ καρίνας, με έναν ή περισσότερους ιστούς. Συνήθως, με ένα τριγωνικό ιστίο πάνω σε μια μακρυά κυλινδρική δοκό υπό γωνία 45° προς τον κεντρικό ιστό, το οποίο χρησιμοποιείται στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας και του Ινδικού Ωκεανού. Οι απόψεις των ιστορικών διίστανται ως προς το αν το dhow εφευρέθηκε από τους Άραβες ή τους Ινδούς. Ταξιδεύουν με τη βοήθεια των πανιών τους, δυο φορές τον χρόνο, την εποχή που πνέουν οι μουσώνες και χρησιμοποιούνται κυρίως για τη μεταφορά βαριών ειδών, όπως φρούτα, πόσιμο νερό ή άλλων βαριών εμπορευμάτων, κατά μήκος των ακτών της Ανατολικής Αραβίας (Αραβικά κράτη του Περσικού Κόλπου), της Ανατολικής Αφρικής, την Υεμένη και την παράκτια Νότια Ασία (Πακιστάν, Ινδία, Μπανγκλαντές). Το πλήρωμά του αριθμεί από 12 έως και 30 άτομα, ανάλογα με το μέγεθός του.[Παρ. Σημ. 1][Παρ. Σημ. 2]
Παραπομπές σημειώσεων
  1. Briggs, Philip. «Dhows of the Swahili coast». Zanzibar Travel Guide. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2012. 
  2. «The History & construction of the dhow». Nabataea. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2012. 

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2022. 
  2. «Africa: Dive of a lifetime on Pemba Island». 2 March 2010. https://www.telegraph.co.uk/travel/activityandadventure/7346695/Africa-Dive-of-a-lifetime-on-Pemba-Island.html. Ανακτήθηκε στις 11 March 2012. 
  3. «Divernet: Fun at Fundu». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2012. 
  4. «Pemba Island». BirdLife Data Zone. BirdLife International. 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2021. 
  5. «Chake Chake». Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2017. 
  6. Fleisher, Jeffrey; LaViolette, Adria (2013). «The early Swahili trade village of Tumbe, Pemba Island, Tanzania, AD 600–950». Antiquity 87 (338): 1151–1168. https://archive.org/details/sim_antiquity_2013-12_87_338/page/n200. 
  7. LaViolette, Adria; Fleisher, Jeffrey (2009). «The Urban History of a Rural Place: Swahili Archaeology on Pemba Island, Tanzania, 700–1500 AD». International Journal of African Historical Studies 42 (3): 433–455. 
  8. Kirkman, James S. "Excavations at Ras Mkumbuu on the island of Pemba." Tanganyika Notes and Records 53 (1959): 161-78.
  9. LaViolette, Adria (2004). Swahili archaeology and history on Pemba, Tanzania: A critique and case study of the use of written and oral sources in archaeology. In Reid, Andrew M. and Paul J. Lane, eds. African Historical Archaeologies, pp. 125-162.
  10. Marina Tolmacheva, The Pate Chronicle (East Lansing: Michigan State University Press, 1993) p. 6
  11. «Potential MH370 debris found on island off African coast». The Washington Post. Associated Press. 24 June 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 June 2016. https://web.archive.org/web/20160625123911/https://www.washingtonpost.com/world/africa/potential-mh370-debris-found-on-island-off-african-coast/2016/06/24/21f62326-3a13-11e6-af02-1df55f0c77ff_story.html. Ανακτήθηκε στις 24 June 2016. 
  12. «The Constitution of The United Republic of Tanzania (PDF)». Centre for Human Rights, University of Pretoria. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 22 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2009. 
  13. «Tanzania Regional Profiles: Kaskazini Pemba Profile». The United Republic of Tanzania. 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Νοεμβρίου 2017. 
  14. «Tanzania Regional Profiles: Kusini Pemba Profile». The United Republic of Tanzania. 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Νοεμβρίου 2017. 
  15. «Pemba Surrounding Islands». Zanzibar's Airports Authority. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2020. 
  16. «A Trip to Pemba». The Fumba Times (June - August, 2019): σελ. 8. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 January 2021. https://web.archive.org/web/20210121153819/https://fumba.town/wp-content/uploads/2020/06/FumbaTimes_01.pdf. 
  17. «The Pemba Channel Fishing Club». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2011. 
  18. Pemba - The clove island 1:100,000, Map & Guide, 3rd edition, 2013, Dept. of Surveys and Mapping, Box 235, Chake-Chake

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία