Βικιπαίδεια

Μόνα Λίζα

έργο ζωγραφικής του Λεονάρντο ντα Βίντσι
(Ανακατεύθυνση από Μόνα Λίζα (Ντα Βίντσι))

Η Μόνα Λίζα (γνωστή και ως Τζιοκόντα, ή Πορτραίτο της Λίζα Γκεραρντίνι, συζύγου του Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο[1]) είναι προσωπογραφία που ζωγράφισε ο Ιταλός καλλιτέχνης Λεονάρντο ντα Βίντσι. Πρόκειται για ελαιογραφία σε ξύλο λεύκης, που ολοκληρώθηκε μέσα στη χρονική περίοδο 1503-1519. Αποτελεί ιδιοκτησία του Γαλλικού Κράτους, και εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι. Ο πίνακας, διαστάσεων 77 εκ. × 53 εκ., απεικονίζει μία καθιστή γυναίκα, τη Λίζα ντελ Τζοκόντο, η έκφραση του προσώπου της οποίας χαρακτηρίζεται συχνά ως αινιγματική.[2] Η Μόνα Λίζα θεωρείται το πιο διάσημο έργο ζωγραφικής.[3]

Μόνα Λίζα
ΟνομασίαΜόνα Λίζα
ΔημιουργόςΛεονάρντο Ντα Βίντσι
Έτος δημιουργίας1503-1519
ΕίδοςΕλαιογραφία σε ξύλο λεύκης
Ύψος77 εκατοστά
Πλάτος53 εκατοστά
ΠόληΠαρίσι
ΜουσείοΛούβρο
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ιστορικά στοιχεία

Επεξεργασία

Ο Λεονάρντο ξεκίνησε να ζωγραφίζει τη Μόνα Λίζα το έτος 1503 ή το 1504 στη Φλωρεντία της Ιταλίας.[4] Σύμφωνα με τον σύγχρονο του Λεονάρντο, Τζόρτζιο Βαζάρι,"...αφότου ασχολήθηκε επί τέσσερα χρόνια με το έργο, το άφησε ημιτελές..."[5] Αυτή ήταν μια συνήθης συμπεριφορά του Λεονάρντο ο οποίος, αργότερα, μετάνιωσε που "δεν ολοκλήρωσε ποτέ ούτε ένα έργο".[6] Θεωρείται πως συνέχισε να ασχολείται με τη Μόνα Λίζα για τρία χρόνια αφότου εγκαταστάθηκε στη Γαλλία και πως την τελείωσε λίγο πριν πεθάνει το 1519.[7] Ο καλλιτέχνης μετέφερε τον πίνακα από την Ιταλία στη Γαλλία το 1516 όταν ο βασιλιάς Φραγκίσκος Α΄ τον προσκάλεσε να εργαστεί στο Clos Lucé κοντά στο βασιλικό κάστρο στην Αμπουάζ. Πιθανότατα μέσω των κληρονόμων του βοηθού του Λεονάρντο ντα Βίντσι, Σαλάι,[8] ο βασιλιάς αγόρασε τον πίνακα για 4.000 écu και τον τοποθέτησε στο παλάτι της Fontainebleau, όπου παρέμεινε έως ότου δόθηκε στον Λουδοβίκο ΙΔ΄. Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ μετέφερε το έργο στο Παλάτι των Βερσαλλιών. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση, μεταφέρθηκε στο Μουσείο του Λούβρου. Ο Ναπολέοντας τοποθέτησε το έργο στο δωμάτιό του, στο Παλάτι του Κεραμεικού. Αργότερα ο πίνακας επεστράφη στο Μουσείο του Λούβρου. Κατά τη διάρκεια του Γαλλοπρωσικού Πολέμου (1870-1871) μεταφέρθηκε από το Λούβρο στο Brest Arsenal.[9]

Το αντικείμενο του έργου

Επεξεργασία
 
Σημείωμα του Αγκοστίνο Βεσπούτσι (1503) στο οποίο ισχυρίζεται πως ο Λεονάρντο ζωγράφιζε το πορτραίτο της Λίζα ντελ Τζιοκόντο (Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης)

Ο πίνακας πήρε το όνομά του από τη Λίζα ντελ Τζοκόντο[10][11], που ήταν μέλος της οικογένειας Γκεραρντίνι από τη Φλωρεντία και την Τοσκάνη και σύζυγος του εύπορου έμπορου μεταξιού Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο.[8] Ο πίνακας ήταν παραγγελία για το καινούριο τους σπίτι και για να γιορτάσουν τη γέννηση του δεύτερου γιου τους, Αντρέα.[12] Η ταυτότητα της εικονιζόμενης γυναίκας αναγνωρίστηκε στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης το 2005 από έναν ειδικό που ανακάλυψε ένα σημείωμα του 1503 το οποίο είχε γράψει ο Αγκοστίνο Βεσπούτσι.[13]

Διάφορες εναλλακτικές απόψεις έχουν εκφραστεί σχετικά με το θέμα. Κάποιοι μελετητές θεωρούν πως η Λίζα ντελ Τζιοκόντο ήταν το αντικείμενο μιας άλλης προσωπογραφίας, και εντοπίζουν τουλάχιστον άλλους τέσσερις πίνακες στους οποίους αναφέρεται ο Βασσάρι αποκαλώντας τους Μόνα Λίζα.[14][15] Ο Σίγκμουντ Φρόυντ πίστευε πως το περιώνυμο μειδίαμα της Μόνα Λίζα ήταν αποτέλεσμα ανάκλησης ανάμνησης της μητέρας του Λεονάρντο. Άλλες προτάσεις για την ταυτότητα της εικονιζόμενης γυναίκας είναι: η μητέρα του Λεονάρντο Κατερίνα,[16] η Isabella από τη Νάπολη,[17] η Cecilia Gallerani,[18] η Costanza d'Avalos, Δούκισσα της Francavilla, η Ισαβέλλα των Έστε,[19] η Pacifica Brandano or Brandino, η Isabela Gualanda, η Κατερίνα Σφόρτσα[20][21], η Βιτόρια Κολόνα, η Ισαβέλλα της Αραγώνας, η Φιλιμπέρθα του Σαβόι, η Πατσίφικα Μπραντάνο[22] και ο ίδιος ο Λεονάρντο.[23][24] Σήμερα οι απόψεις των ιστορικών της τέχνης συγκλίνουν στην ιδέα πως ο πίνακας απεικονίζει τη Λίζα ντελ Τζιοκόντο, που πάντα ήταν η παραδοσιακή άποψη.

Η κλοπή του πίνακα

Επεξεργασία
 
Το σημείο του τοίχου του Λούβρου, στο οποίο βρισκόταν η Μόνα Λίζα, όπως φωτογραφήθηκε αφού κλάπηκε ο πίνακας

Η φήμη του πίνακα αυξήθηκε όταν η Μόνα Λίζα κλάπηκε στις 21 Αυγούστου του 1911.[25] Την επόμενη μέρα, ο Λουί Μπερού (Louis Béroud), ένας ζωγράφος, περπατώντας στο Λούβρο, πήγε στο Salon Carré όπου εκτίθονταν η Μόνα Λίζα επί πέντε χρόνια. Ωστόσο στο σημείο όπου έπρεπε να βρίσκεται ο πίνακας, υπήρχαν τέσσερις σιδερένιοι πάσσαλοι. Ο Μπερού ενημέρωσε τον υπεύθυνο της ασφάλειας εκείνου του τομέα, ο οποίος νόμιζε πως ο πίνακας φωτογραφιζόταν για εμπορικούς λόγους. Λίγες ώρες αργότερα, ο Μπερού μαζί με τον επικεφαλής της ασφάλειας του τομέα επικοινώνησαν με τον επικεφαλής του τομέα, και επιβεβαιώθηκε ότι η Μόνα Λίζα δεν βρισκόταν με τους φωτογράφους. Το Λούβρο έκλεισε για μια εβδομάδα για να διευκολυνθεί η έρευνα για την κλοπή.

Ο Γάλλος ποιητής Γκιγιώμ Απολλιναίρ, θεωρήθηκε ύποπτος, συνελήφθη και φυλακίστηκε. Ο Απολλιναίρ προσπάθησε να εμπλέξει στην υπόθεση τον φίλο του, Πάμπλο Πικάσο, ο οποίος επίσης ανακρίθηκε, αλλά αργότερα και οι δύο απαλλάχθηκαν των κατηγοριών.[26][27] Εκείνη τη χρονική περίοδο επικράτησε η εντύπωση πως ο πίνακας είχε χαθεί οριστικά, ωστόσο δύο χρόνια αργότερα ανακαλύφθηκε ο πραγματικός δράστης. Η Μόνα Λίζα είχε κλαπεί από τον Βιντσέντσο Περούτζια (Vincenzo Peruggia), υπάλληλο του Λούβρου, ο οποίος μπήκε στο μουσείο κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ημέρας, κρύφτηκε σε μία ντουλάπα και βγήκε από το μουσείο αφού αυτό είχε κλείσει, κρύβοντας τον πίνακα κάτω από το παλτό του.[28]. Ο Περούτζια ήταν ένας Ιταλός πατριώτης που πίστευε πως ο πίνακας του Λεονάρντο έπρεπε να επιστραφεί στην Ιταλία και να εκτίθεται σε ιταλικό μουσείο. Ένα από τα κίνητρα του Περούτζια πιθανόν να ήταν και το γεγονός ότι ένας φίλος του πουλούσε αντίγραφα του πίνακα, η αξία των οποίων θα αυξανόταν ραγδαία μετά την κλοπή του αυθεντικού. Αφού κράτησε τον πίνακα στο διαμέρισμά του για δύο χρόνια, τελικά συνελήφθη όταν προσπάθησε να τον πουλήσει στους διοικητές της πινακοθήκης Ουφίτσι στη Φλωρεντία. Ο πίνακας εκτέθηκε σε διάφορα μέρη σε όλη την Ιταλία και επεστράφη στο Μουσείο του Λούβρου το 1913. Ο Περούτζια επικροτήθηκε στην Ιταλία για τον πατριωτισμό του και εξέτισε ποινή φυλάκισης έξι μηνών για το έγκλημα που διέπραξε.[26]

Το αντίγραφο του πίνακα στο Μουσείο ντελ Πράδο

Επεξεργασία
 
Το αντίγραφο του πίνακα Μόνα Λίζα που δημιουργήθηκε την ίδια χρονική περίοδο με το αυθεντικό έργο, όπως αποκαλύφθηκε μετά την συντήρηση.

Το 2012 ανακοινώθηκε πως στο Μουσείο ντελ Πράδο υπάρχει πίνακας που είναι αντίγραφο της Μόνα Λίζα και δημιουργήθηκε την ίδια χρονική περίοδο με τον αυθεντικό πίνακα. Ο πίνακας παλαιότερα θεωρούνταν ως ένα από τα πολλά μεταγενέστερα αντίγραφα του αρχικού έργου, ωστόσο μετά από επεξεργασία προέκυψε πως πιθανότατα δημιουργήθηκε παράλληλα με τον πρωτότυπο. Ο δημιουργός του αντιγράφου δεν ήταν ο Λεονάρντο, αλλά πιθανότατα κάποιος μαθητής του, ίσως ο Φραντσέσκο Μέλτσι, που εργαζόταν στο ίδιο εργαστήριο με τον Ντα Βίντσι και ζωγράφισε το έργο την ίδια περίοδο που ο Ντα Βίντσι ζωγράφισε την Τζιοκόντα. Ο πίνακας απεικονίζει τη Μόνα Λίζα αρκετά νεότερη σε σχέση με την πρωτότυπη απεικόνισή της. Επίσης η εικονιζόμενη δεν παρουσιάζεται εξιδανικευμένη στο αντίγραφο το οποίο για αυτό το λόγο ίσως αποτελεί μια πιο ακριβή περιγραφή της συγκεκριμένης γυναίκας. Χαρακτηριστικό του δεύτερου πίνακα είναι πως ο δημιουργός του έχει σχεδιάσει και φρύδια στην εικονιζόμενη, κάτι που λείπει πλήρως από τον αρχικό πίνακα.[29][30][31]

Η Μόνα Λίζα στο διάστημα

Επεξεργασία

Υπό τον παραπάνω δημοσιογραφικό τίτλο ανακοινώθηκε η επιλογή της NASA να στείλει μέσω λέιζερ σε σεληνιακό δορυφόρο την εικόνα της Μόνα Λίζα. Πρόκειται για την πρώτη επίδειξη της νέας δυνατότητας αποστολής δεδομένων εικόνας από τη Γη μέσω οπτικής τεχνολογίας σε τόση μεγάλη απόσταση, περίπου 384.000 χλμ.[32]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Portrait of Lisa Gherardini, wife of Francesco del Giocondo». Musee du Louvre. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2008. 
  2. ↑ Cohen, Philip (23 Ιουνίου 2004). «Noisy secret of Mona Lisa's». New Scientist. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2008. 
  3. ↑ Henry Thomas and Dana Lee Thomas, Living biographies of great painters, Garden City Books, 1959, p.50.
  4. ↑ Merry E. Wiesner-Hanks and Merry E. Wiesner, An age of voyages, 1350–1600, Oxford University Press US, 2005, p.26. ISBN 0195176723
  5. ↑ Clark, Kenneth (March 1973). «Mona Lisa». The Burlington Magazine 115 (840): 144–151. ISSN 00076287. 
  6. ↑ Henry Thomas and Dana Lee Thomas, Living biographies of great painters, Garden City Publishing Co., Inc., 1940, p.49.
  7. ↑ Chaundy, Bob (29 September 2006). «Faces of the Week». BBC. http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/5392000.stm. Ανακτήθηκε στις 5 October 2007. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Kemp 2006, σ. 261–262
  9. ↑ Bohm-Duchen, Monica (2001). The private life of a masterpiece. University of California Press. σελ. 53. ISBN 9780520233782. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2010. 
  10. ↑ «German experts crack the ID of ‘Mona Lisa’». MSN. 14 January 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-01-16. https://web.archive.org/web/20080116210319/http://www.msnbc.msn.com/id/22652514/?GT1=10755. Ανακτήθηκε στις 15 January 2008. 
  11. ↑ «Researchers Identify Model for Mona Lisa». The New York Times. http://www.nytimes.com/aponline/arts/AP-Art-Mona-Who.html. Ανακτήθηκε στις 15 January 2008.  [νεκρός σύνδεσμος]
  12. ↑ Farago 1999, σ. 123
  13. ↑ «Mona Lisa – Heidelberg discovery confirms identity». University of Heidelberg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2010. 
  14. ↑ Stites, Raymond S. (January 1936). «Mona Lisa—Monna Bella». Parnassus (College Art Association) 8 (1): 7–10, 22–23. doi:10.2307/771197. 
  15. ↑ Bohm-Duchen, Monica (2001). The private life of a masterpiece.[1] University of California Press. p. 53. ISBN 9780520233782. Retrieved 10 October 2010.
  16. ↑ Kempler, Roni: Who the Mona Lisa Is 2017, TXu 2-064-715, Google Site. Mona Lisa, painting by Leonardo da Vinci, View article history, Roni Kempler's contributions, Encyclopædia Britannica
  17. ↑ Debelle, Penelope (25 June 2004). «Behind that secret smile». The Age (Melbourne). http://www.theage.com.au/articles/2004/06/24/1088046208817.html. Ανακτήθηκε στις 6 October 2007. 
  18. ↑ Johnston, Bruce (8 January 2004). «Riddle of Mona Lisa is finally solved: she was the mother of five». The Daily Telegraph (UK). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-10-11. https://web.archive.org/web/20071011082755/http://telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2004%2F08%2F01%2Fwmona01.xml&sSheet=%2Fnews%2F2004%2F08%2F01%2Fixworld.html. Ανακτήθηκε στις 6 October 2007. 
  19. ↑ αλλά θα ήταν πολύ γηραιότερη από τη γυναίκα του πίνακα, Michael White, Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Ο πρώτος επιστήμονας, μτφρ. Ευθυμία Χασιώτου-Κουιμτζή, εκδ.Κάτοπτρο, Αθήνα, 2004, σελ.292
  20. ↑ Soest, Magdalena (2011). Caterina Sforza ist Mona Lisa die Geschichte einer Entdeckung (1η έκδοση). Baden Baden: Dt. Wiss.-Verl. ISBN 3868880402. 778461245. 
  21. ↑ Staff; agencies (2002-03-14). «Mona Lisa revealed as adventurous beauty» (στα αγγλικά). The Guardian. ISSN 0261-3077. http://www.theguardian.com/world/2002/mar/14/arts.highereducation. Ανακτήθηκε στις 2017-12-05. 
  22. ↑ «The Woman of the Louvre Masterpiece: Who is She? - The Mona Lisa Foundation» (στα αγγλικά). The Mona Lisa Foundation. 2012-09-06. http://monalisa.org/2012/09/06/the-woman-of-the-louvre-masterpiece-who-is-she/. Ανακτήθηκε στις 2017-12-05. 
  23. ↑ Nicholl, Charles (28 March 2002). «The myth of the Mona Lisa». The Guardian (UK). http://books.guardian.co.uk/lrb/articles/0,6109,675653,00.html. Ανακτήθηκε στις 6 October 2007. 
  24. ↑ Michael White, Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Ο πρώτος επιστήμονας, μτφρ. Ευθυμία Χασιώτου-Κουιμτζή, εκδ.Κάτοπτρο, Αθήνα, 2004, σελ.292
  25. ↑ «Theft of the Mona Lisa». Stoner Productions via Public Broadcasting Service (PBS). http://www.pbs.org/treasuresoftheworld/a_nav/mona_nav/main_monafrm.html. Ανακτήθηκε στις 24 October 2009. 
  26. ↑ 26,0 26,1 «Top 25 Crimes of the Century: Stealing the Mona Lisa, 1911». TIME. 2 December 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-03-03. https://web.archive.org/web/20070303065050/http://www.time.com/time/2007/crimes/2.html. Ανακτήθηκε στις 15 September 2007. 
  27. ↑ tvxs.gr - Απολινέρ και Πικάσο συλλαμβάνονται για την κλοπή της Μόνα Λίζα
  28. ↑ Bartz 2006, p. 626
  29. ↑ www.tanea.gr - Δεύτερη «Μόνα Λίζα», σύγχρονη της αυθεντικής, ανακαλύφθηκε στη Μαδρίτη, 1/2/2012
  30. ↑ «www.theartnewspaper.com - Earliest copy of Mona Lisa found in Prado, 1/2/2012». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2012. 
  31. ↑ «Καθημερινή - Ποια είναι η αληθινή Μόνα Λίζα;, 2/2/2012». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2012. 
  32. ↑ Εφημερίδα "Η Ναυτεμπορική" φ.19 Ιαν. 2013, σελ.64.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Μόνα_Λίζα&oldid=10825241"