Μωρίς Ζαρ
Ο Μωρίς-Αλεξίς Ζαρ, ορθότερα: Μορίς Ζαρ[16][17][18][19][20] (γαλλικά: Maurice-Alexis Jarre, 13 Σεπτεμβρίου 1924 – 28 Μαρτίου 2009)[21][22][23] ήταν Γάλλος συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας, που χαρακτηρίσθηκε ως «ένας από τους γίγαντες της κινηματογραφικής μουσικής του 20ού αιώνα».[24] Είναι ο πατέρας του εξίσου διάσημου συνθέτη Ζαν-Μισέλ Ζαρ.
Παρότι συνέθεσε αρκετά συναυλιακά έργα, ο Μωρίς Ζαρ είναι περισσότερο γνωστός για τη μουσική που συνέθεσε για κινηματογραφικές ταινίες, ιδίως για τις συνεργασίες του με τον σκηνοθέτη Ντέιβιντ Λην. Ο Ζαρ συνέθεσε τη μουσική για όλες τις ταινίες του Λην από τον Λόρενς της Αραβίας (1962) και μετά. Αξιοσημείωτες συνεργασίες του με άλλους σκηνοθέτες περιλαμβάνουν τα έργα Το τρένο (1964), Ο Λέων της Αραβίας (1976), Το λιοντάρι της ερήμου (1981), Μάρτυρας εγκλήματος (1985) και Αόρατος εραστής (1990).
Τρεις από τις συνθέσεις του συμπλήρωσαν συνολικά 42 εβδομάδες στην κορυφή του βρετανικού τσαρτ, με τη μεγαλύτερη επιτυχία να είναι το τραγούδι "Somewhere My Love" («Κάπου η αγάπη μου» με τη μουσική από το «θέμα της Λάρας» της ταινίας Δόκτωρ Ζιβάγκο).
Ο Ζαρ ήταν συνολικά εννέα φορές υποψήφιος για βραβεία της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου («Όσκαρ»), κερδίζοντας τα τρία, για τις ταινίες του Λην Ο Λώρενς της Αραβίας (1962), Δόκτωρ Ζιβάγκο (1965) και Το πέρασμα στην Ινδία (1984). Επιπλέον, είχε κερδίσει 4 Χρυσές Σφαίρες, 2 BAFTA, και ένα Grammy.
Τα πρώτα χρόνια
ΕπεξεργασίαΟ Μ. Ζαρ γεννήθηκε στη Λυών το 1924, ως γιος της Γκαμπριέλ Ρενέ (το γένος Μπουλί) και του τεχνικού διευθυντή ραδιοφώνου Αντρέ Ζαρ.[25] Αρχικώς εγγράφηκε στη σχολή μηχανικών του Πανεπιστημίου του Παρισιού, αλλά αποφάσισε να ακολουθήσει μαθήματα μουσικής. Παράτησε τη Σορβόννη ενάντια στη θέληση του πατέρα του και εγγράφηκε στο Κονσερβατόριο του Παρισιού για να σπουδάσει σύνθεση και αρμονία. Νωρίς στη ζωή του έγινε διευθυντής του Εθνικού Λαϊκού Θεάτρου, ενώ συνέθεσε την πρώτη μουσική επένδυση ταινίας στη Γαλλία το 1951.[26]
Μουσική για τον κινηματογράφο
ΕπεξεργασίαΤο 1961 η σταδιοδρομία του Ζαρ άλλαξε όταν ο Βρετανός κινηματογραφικός παραγωγός Σαμ Σπίγκελ τού ζήτησε να γράψει τη μουσική για την επική ταινία Ο Λώρενς της Αραβίας, σε σκηνοθεσία Ντέιβιντ Λην.[27] Η μουσική του αυτή τού εξασφάλισε το πρώτο του Βραβείο Όσκαρ, με αποτέλεσμα να συνεχίσει επενδύοντας μουσικά όλες τις υπόλοιπες ταινίες του Λην. Την ίδια περίοδο έγραψε μουσική για τις ταινίες Το τρένο (1964) και Γκραν Πρι (1966) του Τζον Φρανκενχάιμερ, ενώ στο αναμεταξύ είχε μία ακόμα μεγάλη επιτυχία με την ταινία του Λην Δόκτωρ Ζιβάγκο, που περιελάμβανε και το βαλσάκι του μουσικού θέματος της Λάρα (αργότερα με την προσθήκη στίχων από τον Πολ Φράνσις Γουέμπστερ έγινε το τραγούδι "Somewhere My Love") και του χάρισε το δεύτερο Όσκαρ του. Συνεργάσθηκε με τον Άλφρεντ Χίτσκοκ σε μία από τις τελευταίες του ταινίες, το Τοπάζ (1969). Παρότι ο Χίτσκοκ δεν έμεινε ευχαριστημένος από την ταινία, ικανοποιήθηκε από τη μουσική του Ζαρ, λέγοντάς του: «Εγώ δεν σου έδωσα μια σπουδαία ταινία, όμως εσύ μου έδωσες μια σπουδαία μουσική». Η μουσική του για την Κόρη του Ράιαν (1970), με ιρλανδική υπόθεση, αποφεύγει τελείως τα παραδοσιακά ιρλανδικά μοτίβα, εξαιτίας των προτιμήσεων του Λην. Το τραγούδι "It was a Good Time," από την Κόρη του Ράιαν ηχογραφήθηκε αργότερα από μουσικούς σταρ όπως η Λάιζα Μινέλι κατά τη δεκαετία του 1970. Ο Ζαρ έκανε τη μουσική για τους Καταραμένους του Λουκίνο Βισκόντι (1969) και για τον Άνθρωπο που θα γινόταν βασιλιάς (1975) του Τζον Χιούστον.
Ο Ζαρ πήρε μία υποψηφιότητα για Όσκαρ για την βιογραφική ταινία του Μωάμεθ Ο Λέων της Αραβίας του Μουσταφά Ακάντ το 1976. Ακολούθησαν οι επενδύσεις για τις ταινίες Μάρτυρας εγκλήματος (1985) και Ο κύκλος των χαμένων ποιητών (1989), για την οποία κέρδισε ένα BAFTA.
Μετά το 1970 ο Ζαρ έστρεψε το ενδιαφέρον του στην επιστημονική φαντασία, γράφοντας μουσική για ταινίες όπως Το νησί στη στέγη του κόσμου (1974), Ο εφιάλτης του προέδρου (1984), Ο εχθρός μου (1985) και Μαντ Μαξ: Απόδραση από το βασίλειο του κεραυνού (1985). Η μουσική για το τελευταίο έργο είναι γραμμένη για πλήρη ορχήστρα, ενισχυμένη με χορωδία, 4 πιάνα, a εκκλησιαστικό όργανο, ντιντζεριντού, φουτζάρα, εξωτικά κρουστά, και τρία οντ Μαρτενό, που τα βρίσκουμε και σε αρκετά άλλα έργα του Ζαρ, όπως στον Λώρενς της Αραβίας. Η μπαλαλάικα εξάλλου έχει εξέχουσα θέση στην ενορχήστρωση του Ζαρ για τον Δόκτορα Ζιβάγκο.
Το 1990 ο Ζαρ κέρδισε μία ακόμα υποψηφιότητα για Όσκαρ με το μεταφυσικό αισθηματικό έργο Αόρατος εραστής (Ghost). Ωστόσο, η μουσική του για την τελευταία σκηνή της ταινίας βασίζεται πάνω στο "Unchained Melody" του κινηματογραφικού συνθέτη Άλεξ Νορθ.[23] Αξιοσημείωτες μουσικές επενδύσεις του Ζαρ είναι επίσης το παθιασμένο ερωτικό θέμα για την ταινία Ολέθρια σχέση (1987) και τα σκυθρωπά ηλεκτρονικά ηχητικά τοπία για την ταινία After Dark, My Sweet (1990).
Ο Ζαρ είχε τον σεβασμό άλλων συνθετών, όπως του Τζον Γουίλιαμς, που δήλωσε μετά τον θάνατό του: «Θα μείνει έντονα στη μνήμη για τη συνεισφορά του στην κινηματογραφική μουσική... όλοι έχουμε εμπλουτισθεί από την κληρονομιά του».[28]
Ο Ζαρ συνέθεσε μουσική και για την τηλεόραση, όπως για τη γνωστή μίνι σειρά Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ (1977) σε σκηνοθεσία του Φράνκο Τζεφφιρέλλι, καθώς και για το Σογκούν (1980).
Η τελευταία μουσική που έγραψε ο Ζαρ ήταν το 2001, για την τηλεταινία Η αντίσταση, που είχε ως θέμα την εξέγερση του γκέτο της Βαρσοβίας.[23]
Ηλεκτρονική σύνθεση
ΕπεξεργασίαΟ Ζαρ συνέθεσε κυρίως για ορχήστρες, αλλά άρχισε να προτιμά την ηλεκτρονική σύνθεση τη δεκαετία του 1980. Είχε αναφέρει πάντως ότι η σύνθεση με ηλεκτρονικά μέσα της μουσικής για τον Μάρτυρα εγκλήματος ήταν στην πραγματικότητα πιο κοπιώδης, χρονοβόρα και ακριβή στην παραγωγή της από ό,τι θα ήταν μία ορχηστρική σύνθεση. Κάποιες άλλες ηλεκτρονικές συνθέσεις του Ζαρ από την ίδια δεκαετία είναι για τις ταινίες Ολέθρια σχέση, Επικίνδυνα χρόνια, Ο κατάσκοπος των δύο ηπείρων και Aδιέξοδο. Κάποια άλλα έργα από την ίδια περίοδο έχουν μίγμα ηλεκτρονικών και ακουστικών συνθέσεων, π.χ. τα Γορίλες στην ομίχλη, Ο κύκλος των χαμένων ποιητών, Η ακτή του κουνουπιού και Ξύπνημα στον εφιάλτη.
Προσωπική ζωή και θάνατος
ΕπεξεργασίαΟ Ζαρ έκανε 4 γάμους, με τους πρώτους τρεις να καταλήγουν σε διαζύγιο. Από τον πρώτο, με τη Φρανσέτ Πεζό (Francette Pejot) τη δεκαετία του 1940, μετά τον πόλεμο, γεννήθηκε ο μετέπειτα διάσημος συνθέτης ηλεκτρονικής μουσικής Ζαν-Μισέλ Ζαρ. Το 1965, ο Μωρίς νυμφεύθηκε τη Γαλλίδα ηθοποιό Ντανί Σαβάλ και απέκτησαν μαζί μία κόρη, τη Στεφανί. Ακολούθησε το 1967 ο γάμος με την Αμερικανίδα ηθοποιό Λόρα Ντέβον, της οποίας υιοθέτησε τον γιο, τον μετέπειτα σεναριογράφο Κέβιν Ζαρ, που έγραψε την υπόθεση για ταινίες όπως το Ράμπο ΙΙ: Η αποστολή και Η μούμια. Από το 1984 μέχρι τον θάνατό του,[29] ο Ζαρ ήταν παντρεμένος με τη Φονγκ Φ. Κονγκ.
Ο Μωρίς Ζαρ πέθανε από καρκίνο στο Μαλιμπού της Καλιφόρνιας σε ηλικία 84 ετών.[30]
Επιλεγμένη φιλμογραφία και βραβεύσεις
Επεξεργασία| `Ετος | Πρωτότυπος τίτλος | Τίτλος στα ελληνικά | Βραβεύσεις-σημειώσεις |
|---|---|---|---|
| 1958 | La Tête contre les murs | Το κεφάλι κοντά στον τοίχο | |
| 1959 | Les yeux sans visage | Μάτια χωρίς πρόσωπο | |
| La bête à l'affût | Ο δολοφόνος τη βρήκε στο λουτρό | ||
| Vous n'avez rien à déclarer? | |||
| Les étoiles de midi | |||
| 1960 | La main chaude | Κορμιά που καίει ο πόθος | |
| Crack in the Mirror | Ραγισμένος καθρέφτης | ||
| Recours en grâce | Μια φωνή από το παρελθόν | ||
| 1961 | Le président | ||
| Pleins feux sur l'assassin | Το αίνιγμα των 7 κληρονόμων | ||
| Le puits aux trois vérités | Το αίνιγμα με τις τρεις αλήθειες | ||
| Amours célèbres | Διάσημοι εραστές | ||
| Le temps du ghetto | Το γκέτο της Βαρσοβίας | ||
| 1962 | Les oliviers de la justice | ||
| Lawrence of Arabia | Ο Λόρενς της Αραβίας | Όσκαρ καλύτερης πρωτότυπης μουσικής Υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης πρωτ. μουσικής | |
| The Longest Day | Η πιο μεγάλη μέρα του πολέμου | ||
| Les dimanches de Ville d'Avray | Κυριακές με την Σιμπέλ | ||
| L'oiseau de paradis | |||
| Le soleil dans l'oeil | Μάτια γεμάτα ήλιο | ||
| Thérèse Desqueyroux | Τερέζα Ντεκερού | ||
| 1963 | Mourir à Madrid | Πεθαίνοντας στη Μαδρίτη | |
| Les dimanches de Ville d'Avray | Υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης μουσικής προσαρμογής | ||
| Judex | |||
| Un roi sans divertissement | |||
| 1964 | Behold a Pale Horse | ||
| The Train | |||
| 1965 | The Collector | ||
| Doctor Zhivago | Δόκτωρ Ζιβάγκο | Όσκαρ καλύτερης πρωτότυπης μουσικής Χρυσή Σφαίρα καλύτερης πρωτότυπης μουσικής Βραβείο Γκράμι για καλύτερο σάουνττρακ (1967) | |
| 1966 | Paris brûle-t-il ? | Υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης πρωτότυπης μουσικής | |
| Gambit | |||
| Grand Prix | |||
| The Professionals | |||
| 1967 | Η νύχτα των στρατηγών | ||
| 1968 | Μπαρμπαρέλλα | ||
| Villa Rides | |||
| 5 Card Stud | |||
| The Fixer | |||
| Isadora | |||
| 1969 | The Extraordinary Seaman | ||
| Topaz | Τοπάζ | ||
| Οι Καταραμένοι | |||
| 1970 | The Only Game in Town | ||
| El Condor | |||
| Η κόρη του Ράιαν | |||
| 1971 | Plaza Suite | ||
| Μονομαχία στον Κόκκινο ήλιο | |||
| 1972 | Pope Joan | ||
| The Life and Times of Judge Roy Bean | Υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού ("Marmalade, Molasses & Honey") | ||
| The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds | |||
| 1973 | Ash Wednesday | ||
| The Mackintosh Man | |||
| 1974 | The Island at the Top of the World | ||
| Great Expectations | |||
| 1975 | The Man Who Would Be King | Ο άνθρωπος που θα γινόταν βασιλιάς | Υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης πρωτότυπης μουσικής |
| Mandingo | |||
| Posse | |||
| 1976 | Shout at the Devil | ||
| The Last Tycoon | |||
| 1977 | Το μήνυμα | Αρχικός τίτλος: Μωάμεθ, ο αγγελιοφόρος του Θεού - Υποψηφιότητα Όσκαρ καλύτερης πρωτότυπης μουσικής | |
| Jesus of Nazareth | Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ | Μίνι σειρά για την τηλεόραση | |
| Crossed Swords | |||
| March or Die | |||
| 1979 | The Magician of Lublin | ||
| The Tin Drum | |||
| Winter Kills | |||
| 1980 | The Last Flight of Noah's Ark | ||
| The Black Marble | |||
| Σογκούν | Μίνι σειρά για την τηλεόραση | ||
| Resurrection | |||
| 1981 | Το λιοντάρι της ερήμου | ||
| Taps, η σάλπιγγα της ανταρσίας | |||
| 1982 | Firefox | ||
| Τρελοί γιατροί, απίθανες εγχειρήσεις | Εναλλακτικός τίτλος: Νέοι, γιατροί κι ερωτευμένοι | ||
| Επικίνδυνα χρόνια | |||
| 1984 | A Passage to India | Το πέρασμα στην Ινδία | Όσκαρ καλύτερης πρωτότυπης μουσικής Χρυσή Σφαίρα καλύτερης πρωτότυπης μουσικής |
| Dreamscape | |||
| Άκρως τρελό κι απόρρητο | |||
| 1985 | Witness | Μάρτυρας εγκλήματος | Υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης πρωτότυπης μουσικής Υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης πρωτότυπης μουσικής |
| Mad Max Beyond Thunderdome | |||
| Enemy Mine | |||
| 1986 | Η Ακτή του Κουνουπιού | Υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης πρωτότυπης μουσικής | |
| Tai-Pan | |||
| Solarbabies | |||
| 1987 | Το αδιέξοδο | ||
| Fatal Attraction | Ολέθρια σχέση | ||
| Gaby: A True Story | |||
| 1988 | Γορίλες στην ομίχλη | Χρυσή Σφαίρα καλύτερης πρωτότυπης μουσικής Υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης πρωτότυπης μουσικής | |
| 1989 | Chances Are | ||
| Dead Poets Society | Ο Κύκλος των Χαμένων Ποιητών | BAFTA καλύτερης κινηματογραφικής μουσικής | |
| Prancer | |||
| 1990 | Ghost | Αόρατος εραστής | Υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης πρωτότυπης μουσικής |
| Jacob's Ladder | |||
| Almost an Angel | |||
| Solar Crisis | |||
| 1991 | Only the Lonely | ||
| 1992 | School Ties | ||
| 1993 | Σχέση ζωής | ||
| Ο Κος.Τζόουνς | |||
| 1994 | The River Wild | Αχρησιμοποίητη μουσική για τους τίτλους, ο Ζαρ αντικαταστάθηκε από τον Τζέρυ Γκόλντσμιθ | |
| 1995 | A Walk in the Clouds | Χρυσή Σφαίρα καλύτερης πρωτότυπης μουσικής | |
| 1996 | The Sunchaser | ||
| 1999 | Sunshine | Υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης πρωτότυπης μουσικής | |
| 2000 | I Dreamed of Africa | Ονειρεύτηκα την Αφρική |
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 13895592w. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 www
.tvrage .com /passedaway .php?bshow=2010-03-29. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ www
.telegraph .co .uk /news /obituaries /culture-obituaries /film-obituaries /5078000 /Maurice-Jarre .html. - ↑ Ιστορικό Αρχείο Ρικόρντι. 9812. Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2020.
- ↑ (Αγγλικά) Internet Broadway Database. 11930. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ www
.nytimes .com /2009 /03 /31 /arts /music /31jarre .html. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2023. - ↑ 9,0 9,1 (Αγγλικά) Find A Grave. 214006417. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2023.
- ↑ CONOR.SI. 14543715.
- ↑ www
.europeanfilmacademy .org /2005 .103 .0 .html. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2019. - ↑ Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2021.
- ↑ walkoffame
.com /maurice-jarre /. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2023. - ↑ PREX9802682D.
- ↑ PREX9410579D.
- ↑ Γκένας, Πάνος. «Λόρενς της Αραβίας: Η μουσική εποποιία του Μορίς Ζαρ». www.cinemagazine.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2024.
- ↑ Μαγκλίνης, Ηλίας (31 Μαρτίου 2009). «Μορίς Ζαρ: ο συνθέτης του «Δόκτωρ Ζιβάγκο» σίγησε». Η Καθημερινή (στα greek). Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Έφυγε στα 84 ο συνθέτης Μορίς Ζαρ». Τα Νέα. 30 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Πέθανε ο πολυβραβευμένος Γάλλος συνθέτης Μορίς Ζαρ». in.gr. 30 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2024.
- ↑ Γαλανού, Λήδα. «Ρεβεγιόν με τον Λόρενς, την Τάρα και τ’ άλλα παιδιά». Η Εφημερίδα των Συντακτών. https://www.efsyn.gr/tehnes/sinema/275101_rebegion-me-ton-lorens-tin-tara-kai-t-alla-paidia.
- ↑ McLellan, Dennis (31 Μαρτίου 2009). «Maurice Jarre dies at 84; composer for 'Lawrence of Arabia'». Los Angeles Times. http://www.latimes.com/news/obituaries/la-me-maurice-jarre31-2009mar31,0,4263401.story. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2009.
- ↑ Weber, Bruce (31 Μαρτίου 2009). «Maurice Jarre, Hollywood Composer, Dies at 84». The New York Times. http://www.nytimes.com/2009/03/31/arts/music/31jarre.html. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2009.
- ↑ 23,0 23,1 23,2 «Maurice Jarre Songs, Albums, Reviews, Bio & More». AllMusic (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2024.
- ↑ McLellan, Dennis (31 Μαρτίου 2009). «Maurice Jarre dies at 84; composer for 'Lawrence of Arabia'». Los Angeles Times. http://www.latimes.com/local/obituaries/la-me-maurice-jarre31-2009mar31-story.html. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ «Maurice Jarre at». Filmreference.com. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2012.
- ↑ «Maurice Jarre: Information and Much More from». Answers.com. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2012.
- ↑ Leydon, Joe (30 Μαρτίου 2009). «MovingPictureBlog.blogspot.com, 30 Μαρτίου 2009». Movingpictureblog.blogspot.com. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2012.
- ↑ «Award Winning Musical Film Composer Maurice Jarre Dies From Cancer At 84». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ «Oscar-winning movie legend Maurice Jarre dies». Cnn.com. 31 Μαρτίου 2009. http://www.cnn.com/2009/SHOWBIZ/Movies/03/30/maurice.jarre.composer.obit/index.html. Ανακτήθηκε στις 2012-07-22.
- ↑ Corliss, Richard (2009-03-30). «Obituary at». Time.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-05-22. https://web.archive.org/web/20120522193934/http://www.time.com/time/arts/article/0,8599,1888336,00.html. Ανακτήθηκε στις 2012-07-22.