Μονή Σταυρονικήτα

Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Σταυρονικήτα είναι μία εκ των είκοσι μονών του Αγίου Όρους και κατατάσσεται δέκατη πέμπτη (15η) στην ιεραρχική τάξη των Αγιορειτικών μονών.

Ιερά Μονή Σταυρονικήτα

Μονή Σταυρονικήτα
Νοτιοανατολική άποψη του μοναστηριού.
Πληροφορίες Μοναστηριού
Πλήρης ονομασία	Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Σταυρονικήτα Αγίου Όρους
Αφιέρωση	Άγιος Νικόλαος
Επισκοπή	Οικουμενικό Πατριαρχείο
Πρόσωπα
Ιδρυτής	Νικήτας (ή Σταυρονικήτας) Νικηφόρος
Ηγούμενος	Αρχιμανδρίτης Γέρων Τύχων
Τοποθεσία
Τοποθεσία	Όρος Άθως, Ελλάδα
Συντεταγμένες	40°16′4.786″N 24°16′36.383″E
Πρόσβαση στο κοινό	Μόνον άνδρες

Είναι ελληνική, κοινοβιακή από το 1968 και εορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου του Αγίου Νικολάου. Κατέχει τη θαυματουργή ψηφιδωτή εικόνα του Αγίου Νικολάου του Στρειδά. Ονομάζεται έτσι, όταν καθώς την έβγαλαν από τη θάλασσα που είχε παραμείνει για εκατοντάδες χρόνια αναλλοίωτη, στο μέτωπο του Αγίου ήταν κολλημένο ένα στρείδι, που όταν το έβγαλαν έτρεξε αίμα. Είναι το μικρότερο μοναστήρι του Αγίου Όρους, σε μορφή κάστρου με μία υποτυπώδη αυλή.

Βρίσκεται επάνω σε βράχο, ο οποίος όμως πριν κάποια χρόνια άρχισε να αποσαθρώνεται. Χάρη στις επεμβάσεις τις Κ.Ε.Δ.Α.Κ., ο βράχος αυτός ενισχύθηκε με ενέσεις τσιμέντου και έτσι σταθεροποιήθηκε. Το υδραγωγείο, που βρίσκεται έξωθεν της μονής με τις καμάρες του, κρίνεται λίαν αξιόλογο αρχιτεκτονικά. Στο καθολικό υπάρχουν τοιχογραφίες του Θεοφάνη του Κρητός

Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής είναι ο Αρχιμανδρίτης Τύχων Σταυρονικητιανός.

Ιστορία

Η ιστορία της μονής αρχίζει το 10ο αιώνα, οπότε λειτουργεί σαν μονύδριο που φέρει την ονομασία Σταυρονικήτα. Μία υπόθεση κάνει λόγο για δύο μοναχούς που την ίδρυσαν, τον Σταύρο και τον Νικήτα. Άλλη υπόθεση -λόγω του γεγονότος ότι σε πολλά έγγραφα (11ος αιώνας) αναφερόταν ως Στραβονικήτα- ότι την ίδρυσε κάποιος μοναχός Νικηφόρος ο Στραβονικήτας. Στη συνέχεια, σαν μονύδριο περιέπεσε σε αφάνεια και ερημώθηκε περνώντας στην ιδιοκτησία του Πρώτου το 1287. Κατόπιν παραχωρήθηκε ως Κελί το 1287 στην Μονή Κουτλουμουσίου και αργότερα στην Μονή Φιλοθέου, από την οποία την αγόρασε το 1533 ο ιερομόναχος Γρηγόριος Γηρομεριάτης και αναλαμβάνει την ανοικοδόμηση της μονής, χωρίς να τη φέρει σε πέρας λόγω κοιμήσεώς του. Κατόπιν προσκλήσεως της Ιεράς Κοινότητος, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιερεμίας Α΄, το 1540, αναλαμβάνει προσωπικά την ανοικοδόμησή της. Ο ίδιος την εφοδιάζει με όλα τα απαραίτητα προς λειτουργία, την κατατάσσει στα ήδη υπάρχοντα μοναστήρια και την ιστορεί με τις περίφημες τοιχογραφίες του ζωγράφου Θεοφάνους του Κρητός.
Στα χρόνια όμως της Ελληνικής επανάστασης δοκιμάστηκε σκληρά, ενώ αλλεπάλληλες πυρκαγιές, των οποίων η τελευταία του 1879, την κατέστρεψαν σε μεγάλο βαθμό. Μόλις στις αρχές του 20ού αιώνα κατάφερε να επανακάμψει.

Σε κελλιά της μονής (του Αγίου Γεωργίου, των Τριών Ιεραρχών, του Αγίου Ανδρέου και του Γενεσίου της Θεοτόκου) εγκαταβίωσε ο Μικρασιάτης μοναχός Τιμόθεος Σταυρονικητιανός ο εκ Προύσης της Μικράς Ασίας, που έζησε ως δια Χριστόν σαλός.

Παρεκκλήσια

Η Μονή Σταυρονικήτα βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της χερσονήσου. Διακρίνονται το καθολικό της Μονής, η κορυφή του όρου Άθως και ο αρσανάς της Μονής Ιβήρων.

Η Μονή Σταυρονικήτα εκτός από το Καθολικό έχει συνολικά οκτώ παρεκκλήσια. Από αυτά τα 6 βρίσκονται εντός του περιβόλου, ενώ τα 2 εκτός. Το παρεκκλήσιο των Αρχαγγέλων, κτισμένο το 1667, βρίσκεται στη νότια πτέρυγα, της Παναγίας-Ζωοδόχου Πηγής και του Αγίου Ελευθερίου βρίσκονται στη νοτιοανατολική πλευρά. Έχουν μολυβδοσκέπαστο τρούλο και κτίστηκαν το 1840. Του Τιμίου Προδρόμου βρίσκεται στο δεξιό μέρος της Τράπεζας προς τη νοτιοανατολική γωνία της Μονής. Οι τοιχογραφίες του αποδίδονται στο Θεοφάνη και χρονολογούνται γύρω στο 1546. Στο ισόγειο, από κάτω από την Τράπεζα, βρίσκεται το παρεκκλήσιο του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά. Της Αγίας Άννης στον τέταρτο όροφο του Πύργου της Μονής, που κτίστηκε μεταξύ 1546 και 1607. Ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Δημητρίου -2 λεπτά έξω από τη μονή, στον δρόμο για τον αρσανά της- φέρει τοιχογραφίες του 1798. Κάτω από το δάπεδο του ναού υπάρχει το οστεοφυλάκιο της Μονής. Τέλος σε απόσταση δέκα λεπτών βορειοδυτικά από τηΜMονή βρίσκεται το παρεκκλήσι των Αγίων πέντε Μαρτύρων.

Εξαρτήματα

Τα κελιά της Μονής Σταυρονικήτα βρίσκονται τόσο στην περιοχή των Καρυών, όσο μέσα στην κτηματική περιοχή της Μονής. Αναλυτικά τα κελιά που εξαρτώνται από τη Μονή είναι των Αγίων Αρχαγγέλων, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Κηρύκου, του Αγίου Ονουφρίου, των Τριών Ιεραρχών, του Τιμίου Προδρόμου και των Αρχαγγέλων. Επίσης η μονή διαθέτει σαν εξαρτήματά της άλλες 34 Καλύβες στη περιοχή της Καψάλας. Σε κελί της περιοχής της Καψάλας επ` ονόματι του Τιμίου Σταυρού, έζησε ο μακαριστός Παπά Τύχων, γέροντας του μακαριστού Αγίου Παϊσίου, ο οποίος Άγιος έζησε για κάποια χρόνια σε αυτό το κελί μετά το θάνατο του γέροντος του και πριν πάει στην Κουτλουμουσιανή Σκήτη Αγίου Παντελεήμονος.

Μοναστική δύναμη

Η Μοναστική δύναμη της Μονής, δηλαδή το σύνολο μοναχών και εξαρτηματικών, κυμαίνεται σήμερα στα 40-45 άτομα.

Τοποθεσία

Σε απόσταση μίας ώρας βόρεια της Μονής βρίσκεται η Μονή Παντοκράτορος, συνδεόμενη με μονοπάτι. Μονοπάτι τη συνδέει με τη Μονή Ιβήρων στα νότια, πάλι σε απόσταση μίας ώρας, με την προϋπόθεση ότι θα είναι ανοιχτό (και όχι κλειστό ένεκα κακοκαιρίας). Σε απόσταση μίας ώρας δυτικά είναι οι Καρυές μέσω ενός δασικού μονοπατιού.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Stavronikita monastery στο Wikimedia Commons