Βικιπαίδεια

Μιχάλης Τόμπρος

Έλληνας γλύπτης

Ο Μιχάλης Τόμπρος (Αθήνα, 12/25 Νοεμβρίου 1889 – Αθήνα, 28 Μαΐου 1974) ήταν Έλληνας γλύπτης της γενιάς του Μεσοπολέμου, καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και ακαδημαϊκός.

Μιχάλης Τόμπρος
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Μιχάλης Τόμπρος (Ελληνικά)[1]
Γέννηση12  Νοεμβρίου 1889[2][3][4]
Αθήνα
Θάνατος28  Μαΐου 1974[2][3][4]
Αθήνα[5]
Τόπος ταφήςΑθήνα
ΚατοικίαΚόρθι Άνδρου[6]
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
ΣπουδέςΑκαδημία Ζυλιάν (1914) και Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1903, 1909)[6]
Ιδιότηταγλύπτης[3][7] και διδάσκων πανεπιστημίου
Σημαντικά έργαΑφανής ναύτης, Έφιππος Ανδριάντας του Γεώργιου Καραϊσκακη, Αθήνα, Σπυρίδων Σαμάρας, Ο ιστορικός Παπαρρηγόπουλος, Προτομή Βλάση Γαβριηλίδη, Μνημείο Καρόλου Λενορμάν, Έλενα Ελευθερίου Βενιζέλου, Προτομή του Σωκράτη Κουγέα, Καλαμάτα, Προτομή του Νικόλαου Πολίτη, Καλαμάτα, Ανδριάντας του Ιωάννη Καποδίστρια, Ναύπλιο, Προτομή του Μαρδοχαίου Φριζή, Χαλκίδα, Ανδριάντας του Κωνσταντίνου Κανάρη, Ναύπλιο, Στήλη του Γουσταύου Αδόλφου Σας, Μεσολόγγι, Προτομή του Ιωάννη Βαρδάκα, Ερμούπολη, Μνημείο Εκτελεσθέντων Εργαζομένων στο Δήμο Αθηναίων Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, Αθήνα, Προτομή του Σαραφιανού Σαραφιανού, Χαλκίδα, Προτομή του Δημήτρη Σάγια, Ναύπλιο, Ανδριάντας του Κανάρη, Χίος, Μνημείο Πεσόντων ΛΟΚ, Καβούρι, Προτομή της Σοφίας Σλήμαν, Αθήνα, Προτομή του Αθανασίου Διάκου, Αλαμάνα, Προτομή του Δημήτριου Καλαποθάκη, Θεσσαλονίκη, Προτομή του Διονύσιου Σολωμού, Κέρκυρα, Προτομή του Θεόδωρου Μανούση, Σιάτιστα, Προτομή του Ιωάννη Τραμπαντζή, Σιάτιστα, Προτομή του Ίωνος Δραγούμη, Θεσσαλονίκη, Προτομή του Μητροπολίτη Πολύκαρπου Δαρδαίου, Λάρισα, Προτομή του Νικόλαου Μάντζαρου, Κέρκυρα, Άγαλμα του Στρατιώτη, Αμπελώνας, Προτομή του Παπαφλέσσα, Πετρούπολη, Προτομή του Δημοσθένη Σοτηρίου, Μαρκόπουλο, Προτομή του Βασίλειου Οικονομίδη, Βυτίνα, Προτομή του Κωνσταντίνου Παπαρρηγορόπουλος, Βυτίνα, Ανδριάντας του Rupert Brooke, Σκύρος, Προτομή του Γιώργου (Φτέρη) Τσιμπίδαρου, Αρεόπολη, Προτομή του Συνταγματάρχη Αριστείδη Κουβέλη, Θέρμο και Προτομή του Κώστα Ουράνη, βιβλιοθήκη Λεωνιδίου
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )
Μιχάλης Τόμπρος, Κορμός Αμερικανίδας αθλήτριας (μερική άποψη), 1928. Μπρούτζος, 142 εκ. x 68 εκ. x 40 εκ. Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Άνδρο.
Μπρούντζινο αγαλματίδιο του έφιππου Γεωργίου Καραϊσκάκη στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας

Βιογραφία

Επεξεργασία

Γεννήθηκε το 1889 στην Αθήνα. Πατέρας του ήταν ο κρητικής καταγωγής μαρμαροτεχνίτης Θεόδωρος Τόμπρος από τον Όρμο Κορθίου της Άνδρου και μητέρα του η Μαργαρίτα Ν. Ρεμούνδου ή Ραμούνδου από το Μοσχιώνα της Άνδρου.[8] Μεγάλωσε στο Κόρθι της Άνδρου αλλά σε νεαρή ηλικία εγκατέλειψε το νησί του και μετέβη στην Αθήνα. Από το 1903 έως το 1909, σπούδασε γλυπτική και σχέδιο στην Σχολή Καλών Τεχνών (την μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) στην Αθήνα, με δασκάλους τον Γεώργιο Βρούτο, τον Λάζαρο Σώχο, τον Αλέξανδρο Καλούδη και τον Δημήτριο Γερανιώτη.[9] Το 1910 έφτιαξε δικό του εργαστήριο στην Αθήνα ενώ το 1912 - 1913 έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, καταφέρνοντας να κερδίσει δύο μετάλλια. Το 1914 μέσω διαγωνισμού ενός κληροδοτήματος του Γεωργίου Αβέρωφ κέρδισε υποτροφία για τη Γαλλία.[10] Έτσι, συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι στην Ακαδημία Ζυλιάν κοντά στους L. H. Bouchard και P. M. Landowski.

Το 1919 άρχισε να διδάσκει γλυπτική στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου[11], αλλά το 1923 αναγκάστηκε να παραιτηθεί λόγω αντιδράσεων που προκάλεσε η στάση του κατά της ίδρυσης του Πολεμικού Μουσείου[12]. Την περίοδο από το 1925 ως 1928 έζησε στο Παρίσι. Με παρέμβαση του μεταξικού καθεστώτος, διορίσθηκε καθηγητής της γλυπτικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών το 1938[13] και την ίδια χρονιά, πάλι με την υποστήριξη της δικτατορίας του Μεταξά, εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε της Βενετίας. Τον Νοέμβριο του 1940, σε συνεννόηση με τη διεύθυνση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών επέβλεψε τη μεταφορά των αρχαιολογικών εκθεμάτων του μουσείου ενώ το Μάιο του 1943, αποσπάστηκε στη διεύθυνση Καλών Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας.[14] Ήταν μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ).

Η δράση του στην περίοδο της Κατοχής

Επεξεργασία

Ο Τόμπρος κατηγορήθηκε για τη δράση του τόσο από τη θέση του διευθυντή Καλών Τεχνών, όσο και για τη συνεργασία του με το φασιστικό-προπαγανδιστικό ελληνόφωνο περιοδικό των Ιταλών Κουαδρίβιο, όπου δημοσίευσε ένα κολακευτικό άρθρο για τη σημασία της Ρώμης ως πνευματικού κέντρου ισάξιου του Μονάχου και του Παρισιού, στο οποίο οι Έλληνες καλλιτέχνες στηρίχτηκαν. Η συνεργασία του Τόμπρου με το περιοδικό πιθανώς αποσκοπούσε στην κατάληψη της θέσης του Διευθυντή της Καλών Τεχνών τον Απρίλιο του 1943. Ο Τόμπρος δεν είχε κανένα προγραμματισμό για τα ζητήματα των Καλών τεχνών. Το καλοκαίρι του 1944 αρνήθηκε να παραιτηθεί, ακόμα και όταν του το ζήτησαν πιεστικά εαμίτες καλλιτέχνες (Απάρτης, Κοντόπουλος, Φέρτης, Σακελλαρίδης). Στη συνέχεια οι Απάρτης και Μακρής ζήτησαν να διαγραφεί από το Καλλιτεχνικό Επιμελητήριο, αλλά κατόρθωσε να αθωωθεί. «Κατέληξε όμως, αν και πρώην φιλελεύθερος αντιβασιλικός, να στήνει ανδριάντες της Φρειδερίκης».[15]

Μετά την απελευθέρωση

Επεξεργασία

Παράλληλα, εκδήλωσε σημαντικό ενδιαφέρον για τα προβλήματα του κλάδου των γλυπτών ενώ σε δικές του ενέργειες[14] στηρίχτηκε ο νόμος 1863/1944 που οδήγησε στην ίδρυση του Καλλιτεχνικού Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.[16]

Από το 1957 έως το 1959 διετέλεσε διευθυντής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και το 1960 σταμάτησε να διδάσκει. Το 1968 εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Το έργο του, σε μάρμαρο, μπρούτζο, γύψο ή πηλό, είναι σημαντικό και ευρύ. Τα γλυπτά που έκανε κατά παραγγελία (προτομές, ανδριάντες και ηρώα) έχουν ρεαλιστικό ή κλασικό/ακαδημαϊκό χαρακτήρα[17]. Αντιθέτως, οι ελεύθερες συνθέσεις του έχουν τον αέρα των νεοτεριστικών κινημάτων του Παρισιού της εποχής του Μεσοπολέμου.

Πέθανε στις 28 Μαΐου του 1974 κατά τη μεταφορά του σε κλινική έπειτα από εγκεφαλικό επεισόδιο που είχε υποστεί την προηγούμενη μέρα. Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε δύο μέρες μετά, δημοσία δαπάνη, στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Επικήδειους λόγους εκφώνησαν οι Μενέλαος Παλλάντιος και Νίκος Χατζηκυριάκος - Γκίκας.[18]

Το 1979, πολλά έργα του δωρίστηκαν στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Άνδρου, όπου και φυλάσσονται σε ειδική πτέρυγα.

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 dp.iset.gr/artist/view.html?id=928. Ανακτήθηκε στις 22  Απριλίου 2020.
  2. ↑ 2,0 2,1 en.isabart.org/person/140906. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 dp.iset.gr/en/artist/view.html?id=928. Ανακτήθηκε στις 22  Απριλίου 2020.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Tombros, Mikhaēl» 12  Ιανουαρίου 2018.
  5. ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 5  Νοεμβρίου 2010. 500123648. Ανακτήθηκε στις 14  Απριλίου 2019.
  6. ↑ 6,0 6,1 dp.iset.gr/en/artist/view.html?id=928. Ανακτήθηκε στις 18  Οκτωβρίου 2020.
  7. ↑ The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/140906. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  8. ↑ Παυλόπουλος, Δημήτριος (1997). Ο γλύπτης Μιχάλης Τόμπρος (1889-1974). Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. σελ. 26. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2015. 
  9. ↑ Παυλόπουλος, Δημήτριος (1997), σελ. 27 - 28.
  10. ↑ Παυλόπουλος, Δημήτριος (1997), σελ. 28 - 29.
  11. ↑ Παυλόπουλος, Δημήτριος (1997), σελ. 29.
  12. ↑ «Μιχάλης Τόμπρος», www.gallery.asfa.gr. Αρχειοθετήθηκε 2012-08-01 at Archive.is (Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2009.)
  13. ↑ Ε. Δ. Ματθιόπουλος, «4η Αυγούστου και εικαστικές τέχνες»[νεκρός σύνδεσμος], εφημ. Η Καθημερινή, 9 Ιανουαρίου 2005.
  14. ↑ 14,0 14,1 Παυλόπουλος, Δημήτριος (1997), σελ. 33.
  15. ↑ Ευγένιος Ματθιόπουλος, «Οι εικαστικές τέχνες στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1940-1944», Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, τομ. Γ2 εκδ. Βιβλιόραμα,(2007), σελ.287-288
  16. ↑ «ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ,ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ: ΕΚΘΕΣΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ – ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΩΝ (αρθρ. 41 του ν. 4129/2013) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2012 του ΝΠΔΔ: «Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος»» (PDF). Μάιος 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Μαρτίου 2015. 
  17. ↑ Μεταξύ άλλων, ο Τόμπρος φιλοτέχνησε και το έμβλημα του Δήμου Αθηναίων το 1949.
  18. ↑ Παυλόπουλος, Δημήτριος (1997), σελ. 35.

Πηγές

Επεξεργασία
  • Ευγένιος Ματθιόπουλος, «Οι εικαστικές τέχνες στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1940-1944», Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, τομ. Γ2 εκδ. Βιβλιόραμα,(2007), σελ. 263-301

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Μιχάλης Τόμπρος (μτφ. και επιμ. Μαρία Σκαμάγκα και Μαρία Πανουργιά). Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Αθήνα 2006. ISBN 960-89253-0-4.
  • Στα άδυτα της Εθνικής Πινακοθήκης. Άγνωστοι θησαυροί από τις συλλογές της, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα 2011
  • Ζέττα Αντωνοπούλου, Τα γλυπτά της Αθήνας. Υπαίθρια γλυπτική 1834-2004, Ποταμός, 2003
  • Τώνια Γιαννουδάκη, Εθνική Γλυπτοθήκη. Μόνιμη συλλογή, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα 2006
  • Αντωνία Γιαννουδάκη, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ίδρυμα Ευριπίδη Κουτλίδη. Η συλλογή νεοελληνικής γλυπτικής και η ιστορία της 1900-2006 (διδακτορική διατριβή), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Ιστορίας της Τέχνης, Θεσσαλονίκη 2009 (http://ikee.lib.auth.gr/record/115849) (8/5/2015)
  • Κ.Δ. Έλληνας, «Μιχάλης Τόμπρος, ένας έλληνας γλύπτης», Ο Αιώνας μας, τ. 5, Ιούλιος 1947, σ. 153-156
  • Γιώργος Θεοτοκάς, «Η Γλυπτική. Ο γλύπτης Μιχάλης Τόμπρος», Νέα Εστία, τ. 118, 15 Νοεμβρίου 1931, σ. 1223-1225
  • Κώστας Δανούσης, «Ο Ανδριάντας του Καποδίστρια στο Ναύπλιο.Πρόδρομη ανακοίνωση» , Ναυπλιακά Ανάλεκτα, τομ.7 (2009),σελ.123-144
  • Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών. Ζωγράφοι - Γλύπτες - Χαράκτες, 16ος-20ός αιώνας, επιστημονική επιμέλεια Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, τόμ. 4, Μέλισσα, Αθήνα 1997-2000
  • Στέλιος Λυδάκης, Οι έλληνες γλύπτες. Η νεοελληνική γλυπτική. Ιστορία-τυπολογία-λεξικό γλυπτών, τόμ. 5, Μέλισσα, Αθήνα 1981
  • Στέλιος Λυδάκης, Η νεοελληνική γλυπτική. Ιστορία, τυπολογία, Μέλισσα, Αθήνα, 2011
  • Ηλίας Μυκονιάτης, Νεοελληνική γλυπτική, στη σειρά Ελληνική τέχνη, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1996
  • Άλεξ Μυλωνά, «Μιχάλης Τόμπρος. Ο δάσκαλος, ο άνθρωπος», Ζυγός, τ. 41, Απρίλιος 1959, σ. 26-27
  • Μιλτιάδης Μ. Παπανικολάου, Ιστορία της τέχνης στην Ελλάδα. Ζωγραφική και γλυπτική του 20ού αιώνα, εκδόσεις Αδάμ, 1999
  • Άγγελος Προκοπίου, «Τόμπρος», Αγγλοελληνική Επιθεώρηση, τ. 11, Ιούλιος-Αύγουστος 1948, σ. 325-334
  • Άγγελος Προκοπίου, «Τόμπρος και ο διάλογος μεταξύ Θεού και τεράτων», Ζυγός, τ. 36-37, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1958, σ. 17-22
  • André Salmon, «Μιχαήλ Τόμπρος», μτφρ. Α.Θ., (περιοδικό) Νέα Εστία, τ. 1, 15 Απριλίου 1927, σ. 36-39
  • Μιχάλης Τόμπρος 1909-1964. Ο Έλλην γλύπτης στον 20ό αιώνα, χ.χ.
  • Μιχάλης Τόμπρος 1909-1959. Γλυπτική, χ.χ.
  • Μιχάλης Τόμπρος 1923-1972. Ένας έλληνας γλύπτης. Τα πενήντα χρόνια αναδρομικού γλυπτικού έργου 1923-1972. Από την αναδρομική έκθεση έργων γλυπτικής Μαρτίου-Απριλίου 1972 εις την «Ελληνοαμερικανικήν Ένωσιν-Αθηνών», χ.χ.
  • Μιχάλης Τόμπρος. Γλυπτική. Αναδρομική Έκθεσις, Ελληνοαμερικανική Ένωσις, Μάρτιος-Απρίλιος 1972
  • Ο Μιχάλης Τόμπρος στη συλλογή του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή - Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Άνδρος 2006
  • Χρύσανθος Χρήστου – Μυρτώ Κουμβακάλη-Αναστασιάδη, Νεοελληνική γλυπτική 1800-1940, έκδοση Εμπορικής Τραπέζης της Ελλάδος, Αθήνα 1982

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Μιχάλης_Τόμπρος&oldid=10292004"