Μικρός Κύων

Ο Μικρός Κύων (Λατινικά: Canis Minor, συντομογραφία: CMi) είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι αστερισμός το νότιο σύνορο του οποίου εφάπτεται σχεδόν στον ουράνιο ισημερινό κι έτσι βρίσκεται όλος σχεδόν στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας. Ο Μικρός Κύων συνορεύει με 4 άλλους αστερισμούς: τους Διδύμους, τον Μονόκερω, την Ύδρα και τον Καρκίνο. Είναι ορατός από την Ελλάδα τα χειμωνιάτικα βράδια και στις αρχές της άνοιξης. Το όνομά του σημαίνει «μικρό σκυλί».

Κύων Μικρός
πατήστε για μεγαλύτερη εικόνα
Συντομογραφία	CMi
Λατινικό όνομα	Canis Minor
Γενική	Canis Minoris
Έκταση	183,4 τετ. μοίρες (0,444 %) Κατάταξη 71ος
Αριθμός άστρων (μέγεθος ≤ 6,5)	47
Πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 89°N - 77°S

Ονομασίες και ιστορία

Στους αρχαίους Έλληνες ο Μικρός Κύων ήταν γνωστός ως Προκύων, επειδή ανέτελλε λίγο πριν τον Μέγα Κύνα (στην αρχαιότητα, τώρα ανατέλλουν σχεδόν ταυτοχρόνως). Τώρα όμως αυτό αποδίδεται στον φωτεινότερο αστέρα του, τον α. Το σύγχρονο όνομα προέρχεται από τα λατινικά Catellus και Catulus, που σημαίνουν κουτάβι, παρότι οι κλασικοί Ρωμαίοι υιοθέτησαν το ελληνικό όνομα (Procyon ο Οράτιος, Antecanis ο Κικέρων).

Για τους λάτρεις της μυθολογίας ήταν ο σκύλος του Ακταίωνος ή ένα από τα σκυλιά της Αρτέμιδος, ή ακόμα ο ίδιος ο Άνουβις των Αιγυπτίων. Αλλά για τους περισσότερους ήταν το δεύτερο κυνηγόσκυλο του Ωρίωνα. Ο Φιρμικός ονομάζει τον Μικρό Κύνα Αργίωνα, προφανώς από τον Άργο. Εναλλακτικά, θεωρούσαν πως αντιπροσώπευε το αγαπημένο σκυλάκι της Ελένης που χάθηκε στον Πορθμό του Ευρίπου, για το οποίο προσευχήθηκε να το ξαναζήσει ο Δίας στον ουρανό.

Ο Μικρός Κύων μοιράσθηκε τη σύνθετη ονοματολογία του Μεγάλου Κυνός, όπως φαίνεται από την Αλμαγέστη του 1515, ενώ ο Bayer του επεφύλασσε τα περίεργα ονόματα Fovea (= λάκκος) και Συκάμινος (το δέντρο μουριά), ισοδύναμο ενός από τα αραβικά ονόματα για τον αστερισμό.

Οι Άραβες τον ονόμαζαν Al Shira al Shamiyyah, δηλαδή «Ο Λαμπρός της Συρίας», καθώς εξαφανιζόταν από τη ματιά τους δύοντας πέρα από εκείνη τη χώρα. Αυτό παρεφθάρηκε στη Δύση σε Alsehere, Ascemie, Algameisa, Aschemie, Aschere και Alsahare alsemalija. Επίσης βρίσκουμε το Al Jummaiza (= μουριά), που κατ' άλλους είναι στην πραγματικότητα το Al Ghumaisa, ο αμυδρός ή ο δακρυσμένος, εξαιτίας ενός αραβικού μύθου που ήθελε τον Μικρό και τον Μεγάλο Κύνα αδέρφια του Κανώπου. Από τους Ρωμαίους, οι Άραβες υιοθέτησαν και το Al Kalb al Asghar (= ο Μικρότερος Σκύλος), που πάλι πήραν πίσω οι Ευρωπαίοι ως «εννοιολογικό αντιδάνειο» με τις μορφές Alcheleb Alasgar (Chilmead), Kelbelazguar (Ριτσιόλι). Επίσης, οι Άραβες μετέφρασαν και το ελληνικό όνομα ως Al Kalb al Mutakaddim (= ο σκύλος που προηγείται).

Κατά τις ιουδαιοχριστιανικές αναπαραστάσεις των ουράνιων μορφών (κυρίως 17ος αι. μ.Χ.) ο Καίσιος θεώρησε πως ο Μικρός Κύων ήταν το σκυλί του Τωβία. Αλλά ο Ιούλιος Σίλερ έλεγε ότι έπρεπε να είναι ο Πασχάλιος Αμνός.

Ο Γκουλντ του απέδιδε 51 αστέρες μέχρι έβδομου μεγέθους, ενώ ο Αργκελάντερ μόνο 15 αστέρες ορατούς με γυμνό μάτι και ο Heis 37.

Οι φωτεινότεροι αστέρες

• Ο α (άλφα) Μικρού Κυνός, είναι ο κατά πολύ φωτεινότερος όλων των αστέρων του αστερισμού, πολύ γνωστός με το αρχαίο όνομα του όλου αστερισμού: Προκύων, όπου και παραπέμπουμε.
• Ο β Μικρού Κυνός έχει το ιδιαίτερο όνομα Γκομέισα.
• Ο γ, πολύ αμυδρότερος, έχει φαινόμενο μέγεθος 4,32 και φασματικό τύπο K3 III με έντονες φασματικές γραμμές Fe.
• Ο HR 3145 έχει φαινόμενο μέγεθος 4,39 και φασματικό τύπο K2 III.
• Ο 6 Μικρού Κυνός έχει φαιν.μέγεθος 4,54 και φασμ.τύπο K1 III με έντονες φασματικές γραμμές Ba.

Αξιοσημείωτα στον αστερισμό

- Ο αστέρας BD+05°1668, με φαινόμενο μέγεθος 9,86 και φασματικό τύπο M4 V (ερυθρός νάνος), βρίσκεται πολύ κοντά στη Γη και το Ηλιακό μας Σύστημα: Απέχει «μόλις» 12,34 έτη φωτός ή 116,7 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα, γεγονός που τον καθιστά τον 32ο κοντινότερο αστέρα (λαβαίνοντας το σύστημα του α Κενταύρου ως 3 αστέρες, τον Σείριο ως 2, κλπ.). Η απόσταση όμως αυτή αυξάνεται συνεχώς με ρυθμό 18 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο (65.000 χιλιόμετρα την ώρα). Η μεγάλη πάντως ιδία κίνηση του αστέρα, 3,758 δευτερόλεπτα του τόξου ανά έτος έναντι μόνο 1,326 του Σειρίου, φανερώνει ότι ποτέ στο παρελθόν δεν μας πλησίασε πολύ περισσότερο. Το απόλυτο μέγεθος του αστέρα είναι 12. - Το μεγάλο αλλά αμυδρό πλανητικό νεφέλωμα PK 217+14.1 ή Abell 24 με φαιν.μέγεθος 13,6 είναι προσιτό μόνο σε μεγάλα τηλεσκόπια.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος αστέρων του Μικρού Κυνός

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ερατοσθένης, Καταστερισμοί ή Αστροθεσίαι: Προκύων