Μια χούφτα σκόνη

Μια χούφτα σκόνη (αγγλικός τίτλος: A Handful of Dust) είναι μυθιστόρημα του Άγγλου συγγραφέα Ίβλιν Γουό που δημοσιεύτηκε το 1934. Συγκαταλέγεται στα πρώιμα, σατιρικά κωμικά μυθιστορήματα του συγγραφέα για τα οποία έγινε διάσημος στα χρόνια πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μια χούφτα σκόνη

Εξώφυλλο ελληνικής έκδοσης του 2022
Συγγραφέας	Ίβλιν Γουό
Τίτλος	A Handful of Dust
Γλώσσα	Αγγλικά
Ημερομηνία δημοσίευσης	1934
Μορφή	μυθιστόρημα
Τόπος	Βραζιλία
Πρώτη έκδοση	Chapman and Hall
Επόμενο	Scoop
δεδομένα ()

Η ιστορία πραγματεύεται τις κακοτυχίες ενός πλούσιου και επιπόλαιου Άγγλου που, αφού προδόθηκε από τη γυναίκα του και έχασε το παιδί του, βλέπει τις ψευδαισθήσεις του να καταστρέφονται και αναζητά διαφυγή συμμετέχοντας σε μια αποστολή στη ζούγκλα του Αμαζονίου. Εκεί, καταλήγει παγιδευμένος σε έναν απομακρυσμένο οικισμό, αιχμάλωτος ενός αποίκου.

Είναι μια κοινωνική σάτιρα που αναφέρεται στη συζυγική απιστία και γενικότερα στην παρακμή και αποσύνθεση της αγγλικής κοινωνίας κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Πίσω από το πικρό χιούμορ και τις κωμικοτραγικές περιπέτειες, ωστόσο, οι κριτικοί έχουν παρατηρήσει τον σοβαρό τόνο του έργου και το θεωρούν μεταβατικό προς τη μεταπολεμική μυθοπλασία του Γουό η οποία, λόγω της μεταστροφής του στον Καθολικισμό προσέλαβε μια ιδιαίτερη ιδεολογική χροιά.

Το 2005, το περιοδικό Time συμπεριέλαβε το μυθιστόρημα στη λίστα με τα 100 καλύτερα μυθιστορήματα που εκδόθηκαν μεταξύ 1923 και 2005.

Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από στίχο του ποιήματος Έρημη χώρα (1922) του Τ. Σ. Έλιοτ.

Υπόθεση

Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται στις αρχές της δεκαετίας του 1930 και αφηγείται την κατάρρευση του γάμου του Τόνι και της Μπρέντα Λαστ. Ο αριστοκράτης Τόνι ζει στο πατρογονικό κάστρο Χέτον, μια βικτωριανή γοτθική έπαυλη στην εξοχή με τη Μπρέντα και τον 8χρονο γιο τους Τζον Άντριου και διατηρεί την παραδοσιακή εικόνα της τάξης και της κληρονομιάς του. Ο Τζον Μπίβερ, ένας κοσμικός αργόσχολος νεαρός, μετά από επίσκεψη στο ζευγάρι ένα Σαββατοκύριακο, αρχίζει μια σχέση με τη Μπρέντα, η οποία στο Χέτον πλήττει και αισθάνεται πολύ απομακρυσμένη από τη ζωή της πόλης. Για να διευκολύνει τα πράγματα, η Μπρέντα νοικιάζει ένα μικρό διαμέρισμα στο Λονδίνο, όπου αρχίζει να περνάει όλο και περισσότερο χρόνο. Οι προσπάθειες της Μπρέντα και των φίλων της να βρουν στον Τόνι ερωμένη αποτυγχάνουν.

Μετά τον θάνατο του μικρού γιου τους από ατύχημα στην ιππασία, η Μπρέντα εξομολογείται τη σχέση της με τον Μπίβερ στον σύζυγό της και αποφασίζει ότι θέλει διαζύγιο. Προκειμένου να δημιουργήσει έγκυρους λόγους για το διαζύγιο - το συναινετικό διαζύγιο απαγορευόταν εκείνη την εποχή στη Βρετανία - και ταυτόχρονα να αποφύγει να αμαυρώσει το όνομα της γυναίκας του, ο Τόνι συμφωνεί να προσποιηθεί ότι έχει ερωμένη και να συλληφθεί για μοιχεία από ιδιωτικούς ντετέκτιβ που προσέλαβαν, όμως τα πράγματα πάνε στραβά και τελικά δεν στοιχειοθετείται η μοιχεία. Η συμφωνία για το διαζύγιο ακυρώνεται όταν ο αδερφός της Μπρέντα επιμένει σε μεγαλύτερη διατροφή από ό,τι είχε συμφωνηθεί, η οποία, εάν χορηγηθεί, θα ανάγκαζε τον Τόνι να πουλήσει το Χέτον.

Ο Τόνι δεν είναι διατεθειμένος να το πουλήσει, αποφασίζει να ταξιδέψει και συνοδεύει στη Βραζιλία τον εξερευνητή Δρ Μέσινγκερ σε αποστολή αναζήτησης μιας υποτιθέμενης χαμένης πόλης στη ζούγκλα του Αμαζονίου. Η αποστολή δεν είναι καλά οργανωμένη, οι ιθαγενείς οδηγοί τους εγκαταλείπουν, ο Τόνι αρρωσταίνει και ο συνεργάτης του Δρ. Μέσινγκερ φεύγει με το μοναδικό κανό για να βρει βοήθεια, αλλά παρασύρεται από έναν καταρράκτη και σκοτώνεται. Ο Τόνι, με πυρετό και σε παραλήρημα, περιπλανιέται μέχρι που συναντά ένα απομονωμένο χωριό ιθαγενών σε ένα ξέφωτο στη ζούγκλα, όπου τον φροντίζει ο αρχηγός που είναι λευκός, ο κύριος Τοντ, που γεννήθηκε και μεγάλωσε εκεί. Ο τελευταίος, χαρούμενος που βρήκε κάποιον για να του διαβάζει μυθιστορήματα του Κάρολου Ντίκενς, καθώς ο ίδιος είναι αγράμματος, αρνείται να τον βοηθήσει να επιστρέψει στην Ευρώπη, βρίσκεται ουσιαστικά αιχμάλωτος ενός μανιακού. Οι αναγνώσεις συνεχίζονται, αλλά η ατμόσφαιρα γίνεται ολοένα και πιο απειλητική καθώς ο Τόνι συνειδητοποιεί ότι κρατείται παρά τη θέλησή του.

Όταν άλλοι εξερευνητές φτάνουν στο χωριό, ο Τοντ ναρκώνει τον Τόνι και τους κάνει να πιστέψουν ότι είναι νεκρός, δίνοντάς τους ως απόδειξη το ρολόι που του είχε κλέψει. Όταν ο Τόνι ξυπνά μαθαίνει ότι οι ελπίδες του για διάσωση έχουν χαθεί και ότι είναι καταδικασμένος να διαβάζει Ντίκενς στον απαγωγέα του το υπόλοιπο της ζωής του. Πίσω στην Αγγλία, ο Τόνι κηρύσσεται νεκρός και η περιουσία του και το κτήμα Χέτον περνάει στα ξαδέρφια του, ενώ η Μπρέντα, που η σχέση της με τον Τζον Μπίβερ έχει τελειώσει, παντρεύεται άλλον άντρα. Το μυθιστόρημα τελειώνει χωρίς καμία αίσθηση ελπίδας ή αισιοδοξίας.

Εναλλακτικό τέλος

Το τελευταίο κεφάλαιο του μυθιστορήματος, η αφήγηση της εποχής του Τόνι ​​με τον κύριο Τοντ, είχε ήδη εκδοθεί το 1933 από τον Γουό ως διήγημα με τίτλο Ο άνθρωπος που αγαπούσε τον Ντίκενς. Έτσι, ο Γουό έπρεπε να δώσει ένα νέο τέλος. Το εναλλακτικό τέλος, που περιλαμβάνεται σε επίμετρο σε ορισμένες εκδόσεις του βιβλίου, και στην ελληνική έκδοση, είναι αίσιο: ο Τόνι επιστρέφει από τη Βραζιλία και βρίσκει τη Μπρέντα να τον περιμένει: έχοντας τελειώσει τη σχέση της με τον Μπίβερ, αποφάσισε να επιστρέψει και να ζήσει με τον Τόνι στο Χέτον.

Αυτοβιογραφικά στοιχεία

Ο Γουό ενσωμάτωσε αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία στην πλοκή, όπως την απιστία της συζύγου του, την εγκατάλειψή του και το διαζύγιο, το 1930. Το 1933-34 ταξίδεψε στο εσωτερικό της Νότιας Αμερικής και ορισμένα από τα περιστατικά και τους ανθρώπους που συνάντησε στο ταξίδι του περιλαμβάνονται στο μυθιστόρημα.

Διασκευές

Το 1988 το μυθιστόρημα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο σε σκηνοθεσία Τσαρλς Στάριτζ με πρωταγωνιστές την Κριστίν Σκοτ Τόμας, την Αντζέλικα Χιούστον, τον Άλεκ Γκίνες, την Τζούντι Ντεντς κ.ά..

Μετάφραση στα ελληνικά

• Μια χούφτα σκόνη, μετάφραση: Παλμύρα Ισμιρίδου, εκδόσεις Gutenberg, 2022