Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ

Επίσκοπος της Εκκλησίας της Ελλάδας

Ο Μητροπολίτης Σεραφείμ (κατά κόσμον Χρήστος Μεντζελόπουλος, Αθήνα 29 Δεκεμβρίου 1956) είναι Έλληνας θεολόγος, επίσκοπος της Εκκλησίας της Ελλάδος και Μητροπολίτης Πειραιώς από το 2006.

Σεβασμιώτατος
Σεραφείμ
Μητροπολίτης Πειραιώς
ΕκκλησίαΕκκλησία της Ελλάδος
ΈδραΠειραιάς
Από28 Φεβρουαρίου 2006
ΠροκάτοχοςΚαλλίνικος (Καρούσος)
Ιεροσύνη
Χειροτονία1980
από Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Σεραφείμ
ΒαθμόςΔιάκονος
Προσωπικά στοιχεία
Κοσμικό ΌνομαΧρήστος Μεντζελόπουλος
Γέννηση29 Δεκεμβρίου 1956 (1956-12-29) (67 ετών)
Αθήνα, Αττική, Ελλάδα
ΕθνικότηταΈλληνας
ΙδιότηταΘεολόγος, Νομικός, Μητροπολίτης
Υπογραφή{{{υπογραφή_alt}}}
ΔόγμαΑνατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Πρώην τίτλοςΕπίσκοπος Χριστιανουπόλεως (2000-2006)
Στιγμιότυπο από ακολουθία το καλοκαίρι του 2018

Βιογραφικά στοιχεία

Επεξεργασία

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956 και μεγάλωσε στα Κάτω Πατήσια. Ο πατέρας του, Βασίλειος, ήταν δικηγόρος και καθηγητής Εγκληµατολογίας[1] και η μητέρα του ονομαζόταν Αικατερίνη Μίχου[2]. Ανάδοχός του ήταν ο Μιχαήλ Στασινόπουλος[3]. Σπούδασε Νομικά και Θεολογία και έλαβε την άδεια ασκήσεως δικηγορίας[4].

Το 1980 εκάρη μοναχός στη Μονή Πεντέλης της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος από τον αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σεραφείμ. Το 1983 ο αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ του ανέθεσε τα καθήκοντα του υπεύθυνου του δικαστικού της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Από το 1985 έως και τον Δεκέμβριο του 2000 ανέλαβε Γραμματέας των Συνοδικών Δικαστηρίων και επιτέλεσε και καθήκοντα Εκκλησιαστικού Ανακριτή σε πολλές Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος[4].

Τον Δεκέμβριο του 2000 εξελέγη από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου επίσκοπος Χριστιανουπόλεως, βοηθός του αρχιεπισκόπου Αυστραλίας Στυλιανού και χειροτονήθηκε επίσκοπος στις 21 Ιανουαρίου 2001. Υπηρέτησε στην Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας ως βοηθός επίσκοπος μόνο έως τον Απρίλιο του 2002, καθώς υπήρξαν σοβαρά προβλήματα συνεργασίας με τον Αρχιεπίσκοπο Στυλιανό[5].

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα προσελήφθη από τον τότε μητροπολίτη Πειραιώς Καλλίνικο ως Ιεροκήρυκας και Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Μητρόπολης μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2005, οπότε του ανατέθηκαν τα καθήκοντα του Αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, κατόπιν πρότασης του αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου[4].

Στις 28 Φεβρουαρίου 2006 εξελέγη Μητροπολίτης Πειραιώς και ενθρονίστηκε στον καθεδρικό ναό Αγίας Τριάδας Πειραιώς στις 19 Μαρτίου 2006.

Μιλά αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά[4].

Συγγραφικό έργο

Επεξεργασία

Έχει συγγράψει πέντε (5) βιβλία:

  1. Κόσμος. «Εξέλιξις ή Δημιουργία;». «Τυχαιότης ή πάνσοφος σκοπιμότης;». «Φυσική επιλογή ή απερινόητος Θεία Πρόνοια;».
  2. Η αίρεσης της ικανοποιήσεως της Θείας Δικαιοσύνης δια της Σταυρικής Θυσίας του Κυρίου.
  3. Αι αιρέσεις του παπισμού
  4. Η πνευματική υπόστασις της ανθρωπίνης ψυχής, ο πνευματισμός και η αλήθεια των ψυχικών και μεταφυσικών φαινομένων.
  5. Το απόλυτο υπαρξιακόν ερώτημα: Υπάρχει Θεός; Ποιος είναι;

Τα παραπάνω βιβλία μπορούν να αναγνωστούν δωρεάν από τον επίσημο ιστότοπο της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς.

Δημόσιες τοποθετήσεις

Επεξεργασία

Ο Πειραιώς Σεραφείμ εκφράζει δημοσίως γνώμη του για πολιτικά και θρησκευτικά θέματα μέσω ιστοσελίδας της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου. Μεταξύ άλλων, έχει ασκήσει κριτική σε θέματα της σχέσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τη Ρωμαιοκαθολική[6][7], το κατά πόσο πόσο οφείλει η Εκκλησία να τιμά τον Καζαντζάκη[8], την κράτηση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών στην Τουρκία (Μάρτιος-Απρίλιος 2018)[9] και άλλα[10]. Παραιτήθηκε από την συμμετοχή του στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδόξου Εκκλησίας το 2016, διαφωνώντας δημοσίως με τις διαδικασίες και την θεματολογία της[11]. Επίσης, έχει τοποθετηθεί δημοσίως για το ζήτημα των σχέσεων της Ελλάδας με τη Βόρεια Μακεδονία, υποστηρίζοντας τα συλλαλητήρια που έλαβαν χώρα στην Αθήνα το Φεβρουάριο του 2018[12][13][14], ενώ τον Νοέμβριο του 2022 ανακοίνωσε ότι δεν δέχεται σε κοινωνία τους κληρικούς της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος, παρά την θεραπεία του εκεί σχίσματος από τα Πατριαρχεία Σερβίας και Κωνσταντινουπόλεως[15]. Ομοίως, αρνείται να αναγνωρίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, στην οποία το Οικουμενικό Πατριαρχείο παραχώρησε Τόμο Αυτοκεφαλίας τον Ιανουάριο του 2019[16].

Σε επιστολή του προς τον πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν υποστήριξε την άποψη της Τουρκίας περί τρομοκρατικής δράσης των οπαδών του Φετουλάχ Γκιουλέν θεωρώντας παράνομη την μη έκδοση των Τούρκων αξιωματικών που ζήτησαν πολιτικό άσυλο στην Ελλάδα μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 στην Τουρκία. Στην επιστολή περιέλαβε κριτική του Ισλάμ ως αίρεση κατά την Ορθόδοξη θεολογία και ως «συρραφή δανείων από Εβραϊκές και Χριστιανικές διδασκαλίες» και προέτρεψε τον Ερντογάν να γίνει Χριστιανός[17][18].

Ηγείται του φιλανθρωπικού έργου της Μητρόπολης Πειραιώς, στα πλαίσια του οποίου έλαβε αρκετή δημοσιότητα η κοινή εμφάνισή του με την ηγεσία της ΠΑΕ Ολυμπιακός, την οποία και ευχαρίστησε για την οικονομική συνεισφορά της. Ο Σεραφείμ δήλωσε ότι καθημερινά μοιράζονται 7.000 μερίδες φαγητό και ότι «ο Ολυμπιακός και η Ελλάδα είναι ενωμένες ιδέες κι αδιάσπαστες[19]».

Κριτική και αμφιλεγόμενες δηλώσεις

Επεξεργασία
 
Διακρίνονται από αριστερά προς τα δεξιά, οι Μητροπολίτες Προικοννήσου Ιωσήφ, Εδέσσης Ιωήλ, Πειραιώς Σεραφείμ και Νικαίας Αλέξιος.

Όταν το 1998 ετέθη θέμα εκλογής του στη Μητρόπολη Κυθήρων, πέντε αρχιμανδρίτες και ένας μοναχός, επιχειρώντας να αποτρέψουν την εκλογή του, έγραψαν επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, η οποία αργότερα δημοσιεύθηκε και στην εφημερίδα «Απογευματινή». Σε αυτήν χαρακτήριζαν τον Σεραφείμ Μεντζελόπουλο «δράκο με αιμοβόρα ένστικτα», που «αντί καρδίας έχει ηφαίστειο λάβας», «δεν ξέρει τι σημαίνει αγάπη και συγχώρεσι» και «εστιάζει την ηθική κάτω από τη μέση, μόνο στο σλιπάκι». «Όλες του οι κινήσεις έχουν τα τυπικά χαρακτηριστικά του ανέραστου αιμοδιψούς Δράκουλα»[20]. Αντ'αυτού τότε Μητροπολίτης Κυθήρων εξελέγη ο Κύριλλος Χριστάκης.

Μετά την χειροτονία του ως επισκόπου Χριστιανουπόλεως τον Ιανουάριο του 2001, παρέμεινε στην Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας μόνο για δεκαπέντε μήνες. Όταν το 2006 ο Σεραφείμ προτάθηκε ως υποψήφιος για την Μητρόπολη Πειραιώς, ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Στυλιανός έγραψε επιστολή στην εφημερίδα της Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας «Το Βήμα της Εκκλησίας», στην οποία τον κατηγορούσε ότι «υπέκλεψε το επισκοπικό αξίωμα[5]» και καταφερόταν με σκληρές εκφράσεις εναντίον του[α].

Οι θέσεις του Σεραφείμ, τις οποίες εκφράζει ως Μητροπολίτης Πειραιώς δημόσια από μέσα ενημέρωσης ή κείμενα που αναρτά στην ιστοσελίδα της της Μητρόπολης, έχουν επικριθεί για αντισημιτισμό και ομοφοβία.

Σε δηλώσεις του τον Δεκέμβριο του 2010, σε πρωινή τηλεοπτική εκπομπή του Mega Channel, αναφέρθηκε στην άποψή του για τον έλεγχο του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος από Εβραίους τραπεζίτες που, όπως είπε, προσπαθούν να επιβάλλουν την οικονομική τους πολιτική μέσω της παγκοσμιοποίησης και του σιωνισμού. Υποστήριξε επίσης ότι ο σιωνισμός έχει ως στόχο την αποδόμηση της ελληνικής κοινωνίας από τα ελληνοχριστιανικά πρότυπα. Αναφέρθηκε, τέλος, στην άποψή του ότι ο Αδόλφος Χίτλερ είχε χρηματοδοτηθεί από εβραϊκή πολιτική οικογένεια, που είχε ως στόχο την εξυπηρέτηση του οράματος του σιωνισμού, έπειτα από τις διώξεις που θα εφάρμοζε ενάντια στην εβραϊκή κοινότητα της Γερμανίας[21].

Οι αντισημιτικές[22][23][24][25] δηλώσεις του μητροπολίτη προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις και σχολιάστηκαν επικριτικά από το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος και πολιτικούς[26][27]. Οι ισραηλιτικές οργανώσεις ζήτησαν από την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος να αποδοκιμάσει τις δηλώσεις του μητροπολίτη Πειραιά, αλλά ακόμα και να ζητήσει την παραίτησή του[22][28]. Η Αρχιεπισκοπή Αμερικής και αρκετοί μητροπολίτες της Ελλαδικής Εκκλησίας επέκριναν τις δηλώσεις του μητροπολίτη, ενώ ο Πειραιώς Σεραφείμ εξέδωσε επιστολή με την οποία δηλώνει ότι θρέφει αισθήματα αγάπης για τον εβραϊκό λαό, ότι καταδικάζει το Ολοκαύτωμα και ότι οι δηλώσεις του σχετικά με τον Σιωνισμό αποτελούν προσωπικές του απόψεις και όχι της Ορθόδοξης Εκκλησίας[εκκρεμεί παραπομπή].

Τον Δεκέμβριο του 2013, λίγες ημέρες μετά την καταδίκη της Ελλάδας από το Δικαστήριο του Στρασβούργου, που έκρινε αντίθετο με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου τον αποκλεισμό των ομόφυλων ζευγαριών από το σύμφωνο συμβίωσης[29], ο Σεραφείμ έστειλε επιστολή στον τότε αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Ευάγγελο Βενιζέλο ζητώντας να μην γίνει επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Σε αυτήν ανέφερε ότι διάβασε με βαθύτατο αποτροπιασμό την είδηση πως το ΠΑΣΟΚ κατέθεσε τροπολογία στον αντιρατσιστικό νόμο για την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια και προσθέτει ότι για το σύνολο των Άγιων Πατέρων «η ομοφυλοφιλία είναι σιχαμερό και ακάθαρτο αμάρτημα»[30]. Σε άλλη περίσταση, στα τέλη Νοεμβρίου του 2013, είχε ανακοινώσει ότι θα αφορίσει όσους βουλευτές ψηφίσουν την τροπολογία επέκτασης του συμφώνου στα ομόφυλα ζευγάρια, και τόνισε ότι η συγκεκριμένη τροπολογία «θέτει πλέον κατά τρόπο φρικιαστικό στη χώρα μας την θεσμοθέτηση της ανατροπής της ανθρώπινης οντολογίας και φυσιολογίας και την κατοχύρωση της ψυχοπαθολογικής εκτροπής της ομοφυλοφιλίας[29]». Οι ομοφοβικές δηλώσεις του μητροπολίτη προκάλεσαν την αντίδραση της ΛΟΑΤ κοινότητας, η οποία οργάνωσε διαμαρτυρία την ημέρα του Αγιασμού των υδάτων[31][32] τον Ιανουάριο του 2014.

Με άλλες αφορμές, κατηγόρησε Έλληνες ευρωβουλευτές για την επιλογή τους να υπερψηφίσουν ψήφισμα της ΕΕ κατά της ομοφοβίας και των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου[33], ενώ τον Αύγουστο του 2014, με αφορμή την ψήφιση της τροποποίησης του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου, που μεταξύ άλλων συμπεριλαμβάνει την ποινική δίωξη εγκλημάτων βίας ή μίσους σε βάρος σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου προσώπων, έστειλε επιστολή στον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, διαμαρτυρόμενος για την συγκεκριμένη διάταξη[34].

Τον Ιούνιο του 2015 εξέφρασε εκ νέου την έντονη αντίθεσή του στην επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια[35]. Υποστήριξε ότι με το «νομοσχέδιο απενοχοποιούνται οι πρακτικές της ομοφυλοφιλίας, που αναπόδραστα οδηγούν σε άπειρες λοιμώξεις του οργανισμού και καρκινογενέσεις[36]».

Τον Φεβρουάριο του 2017 σε τηλεοπτική εκπομπή συνέκρινε την ομοφυλοφιλία με την παιδεραστία και την κτηνοβασία. Για τις δηλώσεις του αυτές ασκήθηκε ηλεκτρονική μήνυση από το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι, το Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Αθήνας "Athens Pride", την Ομοφυλοφιλική Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας (ΟΛΚΕ), τους ΛΟΑΤ ΑμεΑ και το "Blender Patras". Ο μητροπολίτης αναζητήθηκε από την αστυνομία στο πλαίσιο του αυτοφώρου για παράβαση του Νόμου 927/79, περί κολασμού πράξεων ή ενεργειών που αποσκοπούν σε φυλετικές διακρίσεις[37]. Μια εκ των μηνύσεων κατετέθη από τους Andrea Gilbert και Π. Δημητρά και τέθηκε στο αρχείο από τα αρμόδια όργανα της Δικαιοσύνης καθώς δεν προέκυψε κάτι εις βάρος του Σεραφείμ. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Μητρόπολης Πειραιά, ο Σεραφείμ υπέβαλε μήνυση κατά των Gilbert και Δημητρά για ψευδή καταμήνυση[38], ενώ η Εισαγγελία Πρωτοδικών Πειραιά ανέφερε ότι η Andrea Gilbert είναι άγνωστη στη δηλωθείσα κατοικία της.

Υποσημειώσεις και παραπομπές

Επεξεργασία

Υποσημειώσεις

Επεξεργασία
  1. Συγκεκριμένα, έγραφε: «…μας επαγίδευσε εις το να μας υποκλέψει το ιερώτατο Επισκοπικό αξίωμα ο εκ της Εκκλησίας της Ελλάδος ενσκήψας τραγικός τσαρλατάνος Αρχιμ. Σεραφείμ Μεντζελόπουλος. Δεν είχαμε την αξίωση, μήτε ασφαλώς την αφέλεια να πιστεύσουμε, ότι θα εματαιώναμε την ως άριστα ενορχηστρωμένη από τους πρωτεργάτες της “Χρυσοπηγής” εκλογή του, εις την Μητρόπολη Πειραιώς (…) Θα μπορούσαμε βέβαια και άλλα βαρυσήμαντα τεκμήρια να παρουσιάσουμε, τα οποία χαρακτηρίζουν εις το διηνεκές το γενικό ήθος και την ψυχοπαθολογική κατάσταση του νέου Μητροπoλίτη Πειραιώς Σεραφείμ Μεντζελοπούλου[20]».

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. «Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ, «Ο κάθε άνθρωπος είναι ναός του Θεού»». Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  2. «Αυτοί είναι οι 11 Αρχιερείς που κατάγονται ή έχουν άμεση σχέση με την Εύβοια». Ευβοϊκή Γνώμη. 14 Οκτωβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  3. Θεοδωράκης, Σταύρος (21 Απριλίου 2006). «Eάν δεν ήμουν κληρικός, θα ήμουν αστρονόμος». Τα Νέα. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Ι.Μ.Πειραιώς.
  5. 5,0 5,1 Τριάντης, Βαγγέλης· Ανδριανόπουλος, Βασίλης. «Όταν το ράσο γίνεται σημαία προσωπικής και πολιτικής ευκαιρίας». Documento. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2023. 
  6. «Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς, Ζήτημα ή άλυτο πρόβλημα το "Πρωτείο του επισκόπου Ρώμης;"». 27 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2018. 
  7. «Ιερά Μητρόπολη Πειραιώς, "Πόσο αγαθές είναι οι προθέσεις του Παπισμού για την 'Ένωση των Εκκλησιών';"». 17 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2018. 
  8. «Ι.Μ. Πειραιώς, "Είναι επιτρεπτό να τιμάται ο Ν. Καζαντζάκης από την Εκκλησία;"». 7 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  9. «Μητρ. Πειραιώς Σεραφείμ, "Ανακοινωθέν σχετικό με τους απαχθέντες αξιωματικούς». 27 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  10. «Ανακοινώσεις Μητροπολίτου Πειραιώς». Ιερόν Ησυχαστήριον Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου Λαγκαδά. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  11. «Παραίτηση-«βόμβα» του Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ από την Πανορθόδοξη Ιερά Σύνοδο». Πρώτο Θέμα. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2023. 
  12. «Πειραιώς Σεραφείμ: Εθνική προδοσία εάν δοθεί ο όρος «Μακεδονία»». Romfea.gr. 14 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  13. «Ανακοινωθέν του Μητροπολίτου Πειραιώς Σεραφείμ σχετικά με το συλλαλητήριο των Αθηνών στις 4/2/18». 1 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  14. «Κάλεσμα Μητροπολίτου Πειραιώς Σεραφείμ για συμμετοχή στο συλλαλητήριο της Αθήνας». Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  15. «Ανακοινωθέν: «Γιατί δεν δέχθηκα σε κοινωνία Σκοπιανούς "Κληρικούς"»». Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2023. 
  16. Τσβίλι, Όλγα. «Πειραιώς: Επικεφαλής της Ουκρανικής εκκλησίας είναι Μακαριώτατος Ονούφριος». Ένωση Ορθοδόξων Δημοσιογράφων. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Δεκεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  17. Επιστολή Μητροπολίτη Πειραιώς στον Ερντογάν, 12 Απρ. 2017
  18. Μητροπολίτης Πειραιώς προς Ερντογάν: Βαπτίσου Χριστιανός με νονό τον Πούτιν, CNN.gr, 12 Απριλίου 2017
  19. Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ: «Ο Μαρινάκης συνεχώς προσφέρει, για την ανακούφιση των αδελφών μας», ιστοχώρος gazzetta.gr, 02 Απριλίου 2018
  20. 20,0 20,1 Καλιντέρης, Διονύσιος. «Ο "ενσκήψας τραγικός τσαρλατάνος"». Unfollow. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2023. 
  21. «Βολές μητροπολίτη κατά Εβραίων». news247.gr. 23 Δεκεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2015. 
  22. 22,0 22,1 Mackey, Robert (22 Οκτωβρίου 2010). «A Greek Bishop's Anti-Semitic Tirade». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  23. Tziampiris, Aristotle. The Emergence of Israeli-Greek Cooperation. Springer. σελ. 12, 105-6. 
  24. Dragonas, Thalia (2013). «Religion in Contemporary Greece – A Modern Experience?». The Greek Crisis and European Modernity. Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan. σελ. 122. 
  25. Zoumboulakis, Stavros (2013). «The Orthodox Church in Greece Today». The Greek Crisis and European Modernity. Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan. σελ. 149. 
  26. «Μήνυση κατά του Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ για τα όσα είπε περί ομοφυλοφιλίας». Huffington Post. 06/02/2017. https://www.huffingtonpost.gr/2017/02/05/koinwnia_n_14629550.html. Ανακτήθηκε στις 18/4/2018. 
  27. «Έντονη αντίδραση της κυβέρνησης στις δηλώσεις του μητροπολίτη Πειραιά». in.gr. 23 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2015. 
  28. Ιστοσελίδα MEGA TV, Διεθνείς αντιδράσεις για Σεραφείμ Αρχειοθετήθηκε 2012-03-16 στο Wayback Machine., 24/12/2012
  29. 29,0 29,1 «Σεραφείμ: Οσοι ψηφίσουν το σύμφωνο ομόφυλων ζευγαριών θα αφοριστούν». Το Βήμα. 27 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  30. «Σεραφείμ: Υβρις το σύμφωνο συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών». Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  31. «Πειραιάς: Φιλί ομόφυλων ζευγαριών στον Αγιασμό». Εφημερίδα των Συντακτών. 06-01-2014. http://www.efsyn.gr/?p=163648. Ανακτήθηκε στις 09-02-2014. 
  32. «Τα φιλιά τάραξαν τα ομοφοβικά νερά». Ελευθεροτυπία. 07-01-2014. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=408113. Ανακτήθηκε στις 09-02-2014. 
  33. «Νέα ομοφοβική επίθεση του Σεραφείμ Πειραιώς κατά ελλήνων ευρωβουλευτών». Left.gr. 28 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  34. «Πειραιώς σε Πρωθυπουργό: Ανοίγετε τον ασκό του Αιόλου». 
  35. «Ομοφοβικά πυρά Σεραφείμ για το σύμφωνο συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια». iefimerida.gr. 12 Ιουνίου 2015. 
  36. «Ο Μητροπολίτης Πειραιά για το σύμφωνο συμβίωσης: Η ομοφυλοφιλία προκαλεί καρκινογενέσεις». protothema.gr. 12 Ιουνίου 2015. 
  37. «Αναζητείται από την αστυνομία ο Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ μετά από μήνυση εναντίον του». Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2018. 
  38. «Μητροπολίτης Πειραιώς κ. Σεραφείμ: Ανακοινωθέν για τη μηνυτήριο αναφορά προς το "Παρατηρητήριο του Ελσίνκι"». Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 

Δείτε επίσης

Επεξεργασία