Μεστά Χίου

Τα Μεστά είναι παραδοσιακός οικισμός και Μαστιχοχώρι του δήμου Χίου στο ομώνυμο νησί του Βορείου Αιγαίου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο πληθυσμός των Μεστών ανέρχεται στους 337 κατοίκους.

Μεστά
Σχέδιο του χωριού σε μαρμάρινη πλάκα στην είσοδό του
Μεστά Μεστά
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Βορείου Αιγαίου
Περιφερειακή Ενότητα	Χίου
Δήμος	Χίου
Δημοτική Ενότητα	Μαστιχοχωρίων
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Νησιά Αιγαίου Πελάγους
Νομός	Χίου
Υψόμετρο	120
Πληθυσμός
Μόνιμος	293
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ονομασία κατοίκων	Μεστούσοι
Ταχ. κώδικας	821 02
Τηλ. κωδικός	22710
Σχετικά πολυμέσα

Μεστά - Χίος

Γενικά στοιχεία

Το χωριό βρίσκεται στη νοτιοδυτική Χίο και συγκαταλέγεται στα Μαστιχοχώρια. Δεσπόζει σε μια μικρή κοιλάδα και κτίστηκε στα βυζαντινά χρόνια, σε πενταγωνικό και κλειστό τετράπλευρο σχήμα με δαιδαλώδη εσωτερικά δρομάκια, ενώ τα σπίτια που ήταν χτισμένα από την εξωτερική πλευρά έπαιζαν το ρόλο τείχους, έτσι δεν είχαν παράθυρα προς τα έξω. Οι Γενουάτες βελτίωσαν την οχύρωση του χωριού, το οποίο δεχόταν επιδρομές πειρατών. Στις εξωτερικές γωνίες του χωριού υπήρχαν (και σώζονται ακόμα στα Μεστά) μικροί κυκλικοί πύργοι. Η άμυνα γινόταν από τα δώματα, όπως και η υποχώρηση προς τον κεντρικό πύργο. Θολοσκεπείς στοές με θυρίδες για τόξα διαμορφώνονταν στις θέσεις που το περιμετρικό όριο της άμυνας περιοριζόταν σ' ένα τοίχο.

Στο χωριό υπάρχει πλήθος εκκλησιών, κυρίως μικρών, πλήρως ενταγμένων στον πολεοδομικό ιστό και ξεχωρίζουν από το περιορισμένο (σε σχέση με τα σπίτια) ύψος και τη δίρριχτη στέγη τους. Μεγαλύτερη και σημαντικότερη σήμερα την εκκλησία των Ταξιαρχών, η οποία χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού πύργου του κάστρου. Δίπλα της βρίσκεται η κεντρική πλατεία του χωριού, το «λιβάδι» όπως λέγεται στην τοπική διάλεκτο. Είναι ο τόπος συγκέντρωσης των ντόπιων, αλλά και των τουριστών, καθώς εκεί υπάρχουν ταβέρνες και καφενεία.

Αρχιτεκτονική

Το ιδιαίτερο στοιχείο του χωριού είναι η αρχιτεκτονική του, καθώς τα σπίτια είναι χτισμένα πολύ κοντά το ένα στο άλλο, ενώ επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ στενά, σκεπαστά δρομάκια, τους «θόλους». Λόγοι αμυντικοί επέβαλαν τη δυνατότητα κινήσεως πάνω στα δώματα των σπιτιών, την ενιαία δηλαδή στάθμη τους σ' όλο τον οικισμό. Αυτό σε συνδυασμό με το πυκνό συνεχές σύστημα δόμησης, την κάποια ανεξαρτησία κατόψεων ισογείου και ορόφου και τη δημιουργία κατοικήσιμων χώρων πάνω από τους δρόμους (στο ύψος του ορόφου) δημιουργεί την εντύπωση της μεγακατασκευής. Οι δρόμοι που συνδέουν την κεντρική πλατεία του πύργου και στις πύλες του οικισμού είναι λίγοι και στενοί. Απ' αυτούς ξεκινούν άλλοι, ακόμα στενότεροι που καταλήγουν σε αδιέξοδο ή σε cul-de sac και από τους οποίους γίνεται η προσπέλαση των σπιτιών.

Το χωριό αποτελεί πόλο έλξης τουριστών, τόσο για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του που παραπέμπει στο Μεσαίωνα, όσο και για την ιδιαίτερη φυσική ομορφιά της περιοχής, αφού σε κοντινή απόσταση βρίσκονται μερικές από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού.

Αξιοθέατα

Ιερός Ναός Ταξιαρχών

Ο Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών ή Μεγάλος Ταξιάρχης στα Μεστά είναι τρισυπόστατη, με το κεντρικό κλίτος να είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ, το βόρειο στους Αγίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο και το νότιο στον Άγιο Χαράλαμπο. Συνήθως "Ο Μεγάλος Ταξιάρχης" έτσι ώστε να διακρίνεται από την άλλη εκκλησία που είναι αρχαιότερη και μικρότερη σε μέγεθος, που ονομάζεται "Παλιός Ταξιάρχης". Ολόκληρη η έκταση της εκκλησίας μαζί με την αυλή καταλαμβάνει 985,5 τετραγωνικά μέτρα, ενώ το κτίριο έχει επιφάνεια 450 τετραγωνικών μέτρων. Ο ναός των Ταξιαρχών είναι ο μεγαλύτερος στη Χίο και ένας από τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα.

Η εκκλησία βρίσκεται εκεί όπου ήταν ο κεντρικός πύργος του κάστρου. Η κατεδάφιση του Κεντρικού Πύργου ξεκίνησε το 1858 και διήρκεσε δύο χρόνια. Η κατασκευή της εκκλησίας άρχισε αμέσως μετά και ολοκληρώθηκε το 1868. Ως μνημειώδες έργο που θαυμάζουν ακόμη και εκείνοι που συνέβαλαν στην κατασκευή του, προκάλεσε τη φαντασία των χωριανών στη δημιουργία πολλών ιστοριών, μερικές από τις οποίες είναι πραγματικές, ενώ κάποιες άλλες δεν είναι.

Η εξωτερική εκκλησία έχει σκάλα διπλής κατεύθυνσης στην κορυφή της οποίας ανεβαίνει στο καμπαναριό. Το μεγάλο καμπαναριό είναι πολύ πρόσφατα κτισμένο. Τόσο η σκάλα όσο και το καμπαναριό είναι κατασκευασμένα από πέτρα από τα Θυμιανά. Αργότερα, όταν τα σκαλιά έδειξαν σημάδια φθοράς, αντικαταστάθηκαν από καινούργια τοπική πέτρα. οι σκάλες οδηγούν στην εκκλησία, η οποία αποτελείται από αξιοζήλευτα σχέδια από μαύρα και άσπρα βότσαλα.

Οι κολόνες, που υποστηρίζουν την οροφή του Ναού, είναι μονολιθικοί αλλά δυστυχώς έχουν καλυφθεί με ασβέστη και βαφή λόγω των πιο πρόσφατων επισκευών. Το τέμπλο της εκκλησίας ήταν αρχικά φτιαγμένο από ξύλο, το οποίο αργότερα αντικαταστάθηκε από το σημερινό, που είναι κατασκευασμένο από μάρμαρο. Οι δύο ολόσωμες εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο είναι από το τέμπλο του "Παλαιού Ταξιάρχη".

Στο Ναό φυλάσσονται πολλά ιστορικά κειμήλια, εικόνες, ιερά σκεύη και ιερά άμφια, δωρεές από τους χωρικούς που διαμένουν στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και την Ομογένεια, με μεγαλύτερες τις κοινότητες στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία.

Παλιός Ταξιάρχης

Ο Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών (Παλαιός) ή Παλαιός Ταξιάρχης είναι μια από τις παλαιότερες χριστιανικές εκκλησίες της νότιας Χίου. Η ακριβής χρονολογία κατασκευής της δεν είναι γνωστή αλλά εκτιμάται περίπου στο 1412 μ.Χ. Βρίσκεται στην περιοχή «Κασούλα» εντός του οικισμού. Στην αρχή ήταν μονόκλιτος αλλά όταν χρειάστηκε να καλύψει τις λατρευτικές ανάγκες όλου του χωριού επεκτάθηκε σε δίκλιτο με ενιαία στέγη.

Εσωτερικά το παλαιό τμήμα του ναού κοσμούσαν τοιχογραφίες αξιόλογες που δυστυχώς το 1822, στη Σφαγή της Χίου από τους Τούρκους, υπέστησαν ανεπανόρθωτη καταστροφή. Επειδή και ολόκληρος ο ναός τότε υπέστη σοβαρές βλάβες ανακαινίσθηκε το 1833.

Το τέμπλο του ναού είναι ένα δείγμα της Χιώτικης Ξυλογλυπτικής με ημερομηνία κατασκευής 14 Απριλίου 1833. Αποτελείται από κορμούς καρυδιάς και είναι εξ ολοκλήρου χειροποίητο φέροντας παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Στο πιο ψηλό σημείο κάτω από το σταυρωμένο Χριστό στη βάση του σταυρού διακρίνονται τα εργαλεία που χρειάστηκαν για τη σταύρωση: η σκάλα, η τανάλια, το σφυρί. Στην αμέσως επόμενη προς τα κάτω ζώνη διακρίνονται παραστάσεις από την Καινή Διαθήκη. Από τα αριστερά προς τα δεξιά: Ο Χριστός και οι Δώδεκα Μαθητές του, η Σταύρωση, η Αποκαθήλωση, η Ανάσταση. Πάνω από την Ωραία Πύλη υπάρχει ο Ήλιος, μια τολμηρή σε σύλληψη παρουσία, καθώς η Χριστιανική λατρεία είναι πολύ επιφυλακτική σε αναφορές που θυμίζουν σύμβολα ειδωλολατρικά, δηλώνοντας πιθανώς το φως της Χριστιανικής πίστης.

Στο κάτω μέρος του τέμπλου συναντώνται σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη. Από αριστερά προς τα δεξιά: Το προπατορικό αμάρτημα, με τις φιγούρες του Αδάμ και της Εύας και η εκδίωξή τους από τον Παράδεισο. Η θυσία του Αβραάμ, όπου διακρίνονται ο Αβραάμ, ο Ισαάκ, ο Άγγελος που αποτρέπει τη σφαγή του Ισαάκ και το πρόβατο που παίρνει τη θέση του παιδιού για να θυσιαστεί.

Στον δυτικό τοίχο του Ναού είναι ζωγραφισμένος ο δικέφαλος αετός, μαρτυρώντας κάποιο πατριαρχικό προνόμιο του Ναού.

Τα γύρω κτίσματα από το Ναό κτίσματα έως και το σημερινό προσκυνητάρι φαίνεται ότι αποτελούσαν το παλαιό συγκρότημα του παλιού Μοναστηριού που προϋπήρχε του οικισμού.

Γκαλερί εικόνων

• 
  Παραδοσιακό σοκάκι του χωριού
• 
  Άποψη της εξωτερικής πλευράς σήμερα
• 
  Παραδοσιακό σοκάκι του χωριού
• 
  Λιμάνι Μεστών

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Το Πανηγύρι του Αγά στα Μεστά της Χίου: αναπαραστάσεις, λαϊκά δρώμενα, τοπικοί χοροί, τραγούδια. (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)