Μαρία Φιόντοροβνα (Δάγμαρ της Δανίας)

Η Μαρία Φιόντοροβνα (γεννηθείσα Δάγμαρ, δανικά: Dagmar af Danmark, ρωσικά: Мария Фёдоровна‎‎, παλιότερη γραφή του δοθέντος πατρωνύμου: Феодоровна, Φεοντόροβνα· 26 Νοεμβρίου 1847 - 13 Οκτωβρίου 1928) ήταν πριγκίπισσα της Δανίας και με τον γάμο της έγινε αυτοκράτειρα της Ρωσίας ως σύζυγος του Αλέξανδρου Γ΄ της Ρωσίας. Γιος της ήταν ο Νικόλαος Β΄, τελευταίος Τσάρος της Ρωσίας.

Δάγμαρ (Μαρία Φιόντοροβνα)
Πριγκίπισσα της Δανίας Αυτοκράτειρα της Ρωσίας
Αυτοκρατορική Σύζυγος της Ρωσίας
Περίοδος	13 Μαρτίου 1881 – 1 Νοεμβρίου 1894
Στέψη	27 Μαΐου 1883
Προκάτοχος	Μαρία της Έσσης
Διάδοχος	Αλίκη της Έσσης
Γέννηση	26 Νοεμβρίου 1847 Κίτρινο Παλάτι, Κοπεγχάγη, Δανία
Θάνατος	13 Οκτωβρίου 1928 (80 ετών) Χβιντόβρε, Κλάμπενμποργκ, Δανία
Τόπος ταφής	Καθεδρικός Ναός Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, Αγία Πετρούπολη, Ρωσία
Σύζυγος	Αλέξανδρος Γ΄ της Ρωσίας
Επίγονοι	Νικόλαος Β΄ Αλέξανδρος Γεώργιος Ξένια Μιχαήλ Όλγα
Πλήρες όνομα
Μαρία Σοφία Φρειδερίκη Δάγμαρ Δανικά: Marie Sophie Frederikke Dagmar Ρωσικά: Мари́я Фео́доровна Романова Κυριλλικά: Mariya Fyodorovna Romanova
Οίκος	Οίκος του Γκλύξμπουργκ
Πατέρας	Χριστιανός Θ΄ της Δανίας
Μητέρα	Λουίζα της Έσσης-Κάσσελ
Θρησκεία	Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, (πρώην Λουθηρανισμός)
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Βιογραφία

Πρώιμα χρόνια

Η Μαρία Σοφία Φρειδερίκη Δάγμαρ γεννήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 1847 στο Κίτρινο Παλάτι στην Κοπεγχάγη, δίπλα στο Ανάκτορο Αμάλιενμποργκ. Ήταν το τέταρτο παιδί και η δεύτερη κόρη του Χριστιανού του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν-Σόντερμπουργκ-Γκλύξμπουργκ και της Λουίζας της Έσσης-Κάσσελ. Αδέλφια της ήταν ο Φρειδερίκος Η΄, η Αλεξάνδρα, ο Γεώργιος, η Τύρα και ο Βλαδίμηρος.

Βαφτίστηκε στη λουθηρανική πίστη και πήρε το όνομά της από τη Μαρία Σοφία Φρειδερίκη της Έσσης-Κάσσελ, Χήρα Βασίλισσα της Δανίας, και από τη μεσαιωνική Δανή βασίλισσα Δάγμαρ της Βοημίας. Στην οικογένειά της ήταν γνωστή ως "Μίννι".

Ο πατέρας της ήταν μέλος ενός σχετικά φτωχού πριγκιπικού οίκου που δεν ήταν ιδιαίτερα επιφανής. Το 1852 της ορίστηκε διάδοχος του Φρειδερίκου Ζ΄ της Δανίας λόγω της συγγένειας που είχε ο άτεκνος βασιλιάς με τη σύζυγό του (πρώτη εξαδέλφη του Φρειδερίκου). Το 1853 έλαβε τον τίτλο του πρίγκηπα της Δανίας και η οικογένεια έλαβε το παλάτι Μπέρνστορφ ως θερινή κατοικία τους. Το παλάτι έγινε το αγαπημένου σπίτι της Δάγμας. Ζούσαν πολύ λιτά για τα δεδομένα της θέσης τους. Είχε πολύ στενή σχέση με την αδελφή της, Αλεξάνδρα, και τα δύο κορίτσια έλαβαν την ίδια εκπαίδευση.

Το 1863 ο πατέρας της Δάγμαρ έγινε βασιλιάς της Δανίας. Σύντομα, τα παιδιά του παντρεύτηκαν απογόνους σημαντικών βασιλικών οίκων της Ευρώπης.

Αρραβώνας

Ως κόρη του Βασιλιά της Δανίας και αδελφή του Βασιλιά της Ελλάδας και της Πριγκίπισσας της Ουαλίας, η Δάγμαρ ήταν πολυπόθητη νύφη. Αρχικά, έλαβε πρόταση γάμου από τον Ουμβέρτο, Διάδοχο της Ιταλίας, αλλά αρνήθηκε. Η μητέρα της αναζητούσε μνηστήρες από τη ρωσική αυτοκρατορική οικογένεια, ενώ ο Αλέξανδρος Β΄ της Ρωσίας ήθελε οι γιοι του να παντρευτούν πριγκίπισσες από μη γερμανικά κρατίδια, σε αντίθεση με την παράδοση που ίσχυε έως τότε. Μάλιστα, υπήρχε οικογενειακός δεσμός μεταξύ των οίκων, καθώς ο θείος της Δάγμαρ είχε παντρευτεί την αδελφή του Τσάρου.

Το 1864 ο τσάρεβιτς Νικόλαος Αλεξάνδροβιτς επισκέφθηκε τη Δανία και αμέσως το ζευγάρι ερωτεύθηκε. Έχοντας λάβει την άδεια του πατέρα του, ο Νικόλαος έκανε πρόταση γάμου στη Δάγμαρ και εκείνη δέχθηκε. Τον Απρίλιο του 1865, ενώ βρισκόταν σε ταξίδι στη Φλωρεντία, ο Νικόλαος αρρώστησε βαριά από μηνιγγίτιδα. Πέθανε στις 22 Απριλίου, παρουσία της οικογένειάς του και της Δάγμαρ, έχοντας ευχηθεί η Δάγμαρ να παντρευτεί τον αδελφό του, πλέον τσάρεβιτς Αλέξανδρο. Η Δάγμαρ συγκλονίστηκε τόσο από την απώλεια του μνηστήρα της όσο και από τη χαμένη ευκαιρία να αποκτήσει ένα νέο σπίτι στη Ρωσία την οποία είχε τόσο αγαπήσει.

Γάμος

Ο τσάρος Αλέξανδρος και η τσαρίνα Μαρία Αλεξάνδροβνα είχαν αγαπήσει τη Δάγμαρ και ήλπιζαν η τελευταία ευχή του Νικολάου να πραγματοποιηθεί. Η κακή υγεία και ψυχολογική κατάσταση της Δάγμαρ και η σχέση του Αλεξάνδρου με μια κυρία επί των τιμών, για την οποία ήθελε να απαρνηθεί το θρόνο, έφεραν εμπόδια. Τελικά, ο Αλέξανδρος επισκέφθηκε τη Δανία και οι δύο νέοι ήρθαν κοντά. Αρραβωνιάστηκαν τον Ιούνιο του 1866 και το φθινόπωρο έφυγε για τη Ρωσία με τη συνοδεία του αδελφού της, Φρειδερίκου. Έμαθε το πρωτόκολλο της ρωσικής Αυλής και ασπάστηκε την ορθοδοξία, λαμβάνοντας το ρωσικό όνομα "Μαρία Φιόντοροβνα". Ο γάμος έγινε στις 9 Νοεμβρίου στο Παρεκκλήσι των Χειμερινών Ανακτόρων στην Αγία Πετρούπολη.

Παρά το γεγονός που τους έφερε κοντά, ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος. Ο Αλέξανδρος εμπιστευόταν τη Μαρία περισσότερο από όλους και εκτιμούσε τις συμβουλές της. Απέκτησαν έξι παιδιά, εκ των οποίων τα πέντε επιβίωσαν της βρεφικής ηλικίας. Η οικογένεια έμενε στο Παλάτι Ανίτσκοβ στην Αγία Πετρούπολη και τα καλοκαίρια στο Παλάτι της Λιβαδιάς στην Κριμαία.

Καθώς η αυτοκράτειρα Μαρία Αλεξάνδροβνα είχε αδύναμη υγεία και δεν μπορούσε να παρευρίσκεται σε εκδηλώσεις της Αυλής ή του εξωερικού, η Μαρία Φιόντοροβνα ανέλαβε αυτά τα καθήκοντα. Έγινε σύντομα πολύ δημοφιλής στη Ρωσία και έμαθε ρωσικά για να μπορεί να καταλαβαίνει το λαό. Εμπλεκόταν ελάχιστα με την πολιτική και ασχολούνταν κυρίως με την οικογένειά της. Το 1867 κανόνισε το γάμο μεταξύ του αδελφού της, Γεωργίου, με την Όλγα Κωνσταντίνοβνα. Όπως και τα άλλα μέλη της οικογένειας, δεν αποδέχθηκε τη σχέση του τσάρου Αλεξάνδρου με την Εκατερίνα Ντολγκορούκαγια.

Η αυτοκρατορική οικογένεια. Από αριστερά προς τα δεξιά: Νικόλαος, Γεώργιος, Μαρία Φιόντοροβνα, Όλγα, Ξένια, Μιχαήλ, Αλέξανδρος Γ΄, Ανάκτορο στη Λιβαδιά της Κριμαίας,1893.

Αυτοκράτειρα πασών των Ρωσιών

Το Μάρτιο του 1881 ο Αλέξανδρος Β΄ δολοφονήθηκε από επαναστάτες σοσιαλιστές και ο σύζυγος της Μαρίας έγινε αυτοκράτορας. Το Μάιο στέφθηκαν αυτοκράτορες πασών των Ρωσιών στο Κρεμλίνο, παρά την απειλή τρομοκρατικής επίθεσης. Αμέσως μετα τη στέψη, μετακόμισαν στο Παλάτι της Γκάτσινα, 50 χλμ. από την Αγία Πετρούπολη, όπου έζησαν για 13 χρόνια και μεγάλωσαν τα μικρότερα παιδιά τους. Κάθε καλοκαίρι επισκέπτονταν τη Δανία, όπου εκείνη και τα αδέλφια της συναντιόνταν ξανά και ζούσαν χωρίς το φόβο επίθεσης. Το 1881 η οικογένεια ταξίδευε με το αυτοκρατορικό τραίνο, αλλά το όχημα εκτροχιάστηκε κοντά στο σταθμό Μπόρκι, χωρίς να τραυματιστεί κανένας επιβάτης.

Ασχολούνταν με τη φιλανθρωπία και ήταν πολύ αγαπητή. Είχε ακόμη αδυναμία στις κοσμικές εκδηλώσεις, στα φορέματα και τα κοσμήματα. Ήταν γνωστή για την ομορφιά, την κομψότητα, την ευφυία και την ευκολία της να μιλά με όλους τους ανθρώπους που συναντούσε.

Χήρα Αυτοκράτειρα

Το 1894 ο Αλέξανδρος Γ΄ παρουσίαζε όλο και περισσότερα προβλήματα υγείας και η Μαρία στράφηκε προς τον τσάρεβιτς Νικόλαο, αποφασισμένη να βρει την κατάλληλη νύφη για το μελλοντικό αυτοκράτορα. Εκείνος ήθελε από καιρό να παντρευτεί την Αλίκη της Έσσης, αδελφή της θείας του Μεγάλης Δούκισσα Ελισάβετ Φεοντόροβνας, αλλά οι γονείς του δεν τη θεωρούσαν κατάλληλη. Τελικά, ενώ η υγεία του Τσάρου επιδεινωνόταν, συναίνεσαν σε αυτόν το γάμο. Ο Αλέξανδρος Γ΄ πέθανε την 1η Νοεμβρίου 1892. Ενώ η Αυλή βρισκόταν σε πένθος, η αδελφή της Αλεξάνδρα στάθηκε στο πλευρό της. Ο γάμος του Νικολάου και της Αλίκης (πλέον Αλεξάνδρας Φιόντοροβνας) τελέστηκε στις 26 Νοεμβρίου 1894, ημέρα γενεθλίων της Μαρίας, καθώς το πρωτόκολλο πένθους για τον αυτοκράτορα Αλέξανδρο ήταν ελαστικότερο.

Η δημοφιλία της δεν εξαφανίστηκε και μάλιστα ξεπέρασε εκείνη του νέου αυτοκρατορικού ζεύγους. Μετά το θάνατο του αυταρχικού Αλεξάνδρου Γ΄, θεωρούσε ότι η Ρωσία χρειαζόταν αλλαγές για να αποφευχθεί επανάσταση. Έγινε η βασική και αναγκαία σύμβουλος του άπειρου Νικολάου Β΄ σε θέματα πολιτικής, έως τη γέννηση του διαδόχου του θρόνου, Αλεξίου, όταν ο Νικόλαος στράφηκε ολοκληρωτικά προς την Αλεξάνδρα Φιόντοροβνα. Η σχέση της Μαρίας και της Αλεξάνδρας δεν ήταν ποτέ καλή, λόγω των διαφορετικών χαρακτήρων τους αλλά και της πεποίθησης της Μαρίας ότι η Αλεξάνδρα έφερε πολλά δεινά στη ζωή του γιου της και της αυτοκρατορίας, κυρίως με την απόμακρη στάση της απέναντι στους Ρώσους και την εμμονική προσκόλληση στο Γκριγκόρυ Ρασπούτιν.

Η Χήρα Αυτοκράτειρα Μαρία Φιόντοροβνα (δεξιά), μαζί με τη μεγαλύτερη αδελφή της, Αλεξάνδρα (στο κέντρο) και την ανιψιά της, Βικτωρία (αριστερά), Λονδίνο, 1903.

Οι αρχές του 20ου αιώνα έφεραν αλλαγές στη ζωή της. Έχοντας χάσει το γιο της, Γεώργιο, από φυματίωση, περνούσε περισσότερο καιρό στο εξωτερικό, κυρίως στην πατρίδα της και στη Βρετανία κοντά στην αδελφή της. Κατά την προσπάθεια ρωσοποίησης της Φινλανδίας, διαφώνησε με τις τακτικές κατά της αυτονομίας των Φινλανδών. Το 1901 οργάνωσε το γάμο της μικρότερης κόρης της, Όλγας Αλεξάνδροβνας, με τον Πέτρο Αλεξάνδροβιτς του Ολδεμβούργου, που σύντομα απεδείχθη καταστροφικός. Δεν είχε ποτέ καλές σχέσεις με τις κόρες και αυτό το γεγονός χειροτέρευσε την κατάσταση με την Όλγα. Κατά τη διάρκεια του Ρωσοϊαπωνικού πολέμου διέθεσε ένα τραίνο για αποκλειστικά νοσοκομειακή χρήση. Το 1912 ο νεότερος γιος της, Μιχαήλ, παντρεύτηκε την ερωμένη του, Νατάλια Βούλφερτ, εξοργίζοντας τη Μαρία και τον Αυτοκράτορα.

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τη βρήκε στην Αγγλία. Όταν γύρισε στην Αγία Πετρούπολη, εγκαταστάθηκε στο Παλάτι Γελάγκιν που βρισκόταν πιο κοντά στην πόλη. Κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν πρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού.

Η αυξανόμενη επίδραση του Ρασπούτιν στην Αλεξάνδρα και, συνεπώς, στο Νικόλαο είχε καταστροφικά αποτελέσματα για το μέλλον της αυτοκρατορίας. Πολλά μέλη της οικογένειας προσπάθησαν να πείσουν την Αλεξάνδρα να διώξει το Ρασπούτιν, αλλά απέτυχαν.

Το 1917 η Μαρία Πάβλοβνα, χήρα του θείου του Νικολάου Β΄, Βλαδιμήρου Αλεξάνδροβιτς, λέγεται ότι διοργάνωσε πραξικόπημα. Προσπαθούσε επί χρόνια να εξασφαλίσει τη διαδοχή των γιων της στο θρόνο και τα δύο ζευγάρια είχαν κακές σχέσεις. Υπάρχουν, ακόμη πηγές που αναφέρουν ότι η ίδια η Μαρία Φιόντοροβνα σχεδίαζε πραξικόπημα κατά του γιου της σε περίπτωση που δεν εξόριζε το Ρασπούτιν, με την απειλή ότι η ίδια θα εγκατέλειπε την πρωτεύουσα: εάν συνέβαινε αυτό, το θρόνο θα διαδεχόταν είτε ο θείος είτε ο γιος του Νικολάου. Η Αλεξάνδρα πληροφορήθηκε τα σχέδιά της και όταν η Μαρία έδωσε τελεσίγραφο στο Νικόλαο, έπεισε το σύζυγό της να διατάξει τη μητέρα του να φύγει από την Πετρούπολη. Ως αποτέλεσμα, η Μαρία εγκατέλειψε την πρωτεύουσα και εγκαταστάθηκε στο Παλάτι Μαριίνσκυι στο Κίεβο. Δεν επέστρεψε ποτέ στην Αγία Πετρούπολη. Σύντομα, ο Νικόλαος κα ιη Αλεξάνδρα απομονώθηκαν από την υπόλοιπη οικογένεια.

Μετά τη δολοφονία του Ρασπούτιν το 1916, οι συγγενείς της της ζήτησαν να επιστρέψει ως σύμβουλος του Τσάρου και να αντικαταστήσει την Αλεξάνδρα. Παρότι αρνήθηκε, συμφώνησε ότι η Αλεξάνδρα έπρεπε να απομακρυνθεί.

Επανάσταση

Το 1917 ξέσπασε η Φεβρουαριανή Επανάσταση και ένα μήνα μετά ο Νικόλαος Β΄ αναγκάστηκε να παραιτηθεί και να αποκηρύξει το δικαίωμα εκείνου και του γιου του υπέρ του νεότερου αδελφού του, Μιχαήλ. Την επόμενη μέρα, ο Μιχαήλ αρνήθηκε το θρόνο λέγοντας ότι θα αποδεχόταν το αξίωμα μόνο εάν ήταν η δημοκρατική απόφαση του λαού. Η Μαρία ταξίδεψε προς το Μογκιλιόφ για να συναντήσει το Νικόλαο και, περνώντας από το Κίεβο παρατήρησε ότι ήταν πλέον ανεπιθύμητη. Τελικά, έπειτα από έκκληση των συγγενών της, πήγε στην Κριμαία.

Το 1918 έλαβε τα νέα για τη δολοφονία του Μιχαήλ στο Περμ και του Νικολάου και της οικογένειάς του στο Γεκατερίνμπουργκ, αλλά τα απέρριψε ως φήμες. Πίστευε ότι οι Μπολσεβίκοι έκρυβαν την αλήθεια και ότι ο Νικόλαος, η Αλεξάνδρα και τα εγγόνια της είχαν επιβιώσει, κάτι στο οποίο επέμενε μέχρι το τέλος της. Η κόρη της, Όλγα Αλεξάνδροβνα, πίστευε ότι είχε αποδεχθεί την αλήθεια αλλά δεν άντεχε να την παραδεχθεί. Αρνούμενη, αρχικά, να εγκαταλείψει τη Ρωσία, έφυγε το 1919 μετά από την παράκληση της αδελφής της, Αλεξάνδρας, με το πλοίο που έστειλε ο ανιψιός της, Γεώργιος Ε΄ του Ηνωμένου Βασιλείου, μαζί με 17 ακόμη Ρομανώφ. Έμεινε στην Αγγλία, αλλά σύντομα ανακάλυψε ότι βρισκόταν στη σκιά της δημοφιλούς Αλεξάνδρας και επέστρεψε στο Χβιντόβρε κοντά στην Κοπεγχάγη, σε ένα σπίτι που είχε μαζί με την αδελφή της.

Βοηθούσε Ρώσους εμιγκρέδες, οι οποίοι τη θεωρούσαν ακόμη αυτοκράτειρα. Όταν οι φιλομοναρχικοί της Ρωσίας της προσέφεραν το θρόνο, αρνήθηκε λέγοντας ότι κανείς δεν είχε δει το γιο της να πεθαίνει. Στήριξε οικονομικά το Μιχαήλ Σολόχοφ που μελετούσε τις συνθήκες θανάτου των Ρομανώφ, αλλά δεν τον συνάντησε ποτέ, καθώς η Όλγα Αλεξάνδροβνα θεώρησε ότι η αλήθεια θα ήταν πολύ σκληρή για μια γηραιά και άρρωστη γυναίκα.

Το τέλος

Τον Νοέμβριο του 1925 η αγαπημένη της αδελφή Αλεξάνδρα απεβίωσε. Αυτή ήταν και η τελευταία απώλεια που θα μπορούσε να υποφέρει. «Ήταν έτοιμη να συναντήσει τον Θεό», έγραψε ο γαμπρός της, Μέγας Δούκας Αλέξανδρος Μιχαήλοβιτς, για τα τελευταία χρόνια της Μαρίας.

Στις 13 Οκτωβρίου 1928 η Μαρία πέθανε σε ηλικία 80 ετών στο Χβιντόβρε, έχοντας κοντά της τις δύο κόρες της. Μετά το εξαήμερο λαϊκό προσκύνημα που έγινε στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία Αλεξάνδρου Νιέφσκυ της Κοπεγχάγης, η Αυτοκράτειρα ενταφιάστηκε στον Καθεδρικό Ναό του Ρόσκιλε.

Το 2005 η Μαργαρίτα Β΄ της Δανίας και ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας, καθώς και οι αντίστοιχες κυβερνήσεις τους συμφώνησαν ότι η Αυτοκράτειρα θα πρέπει να επιστρέψει στην Αγία Πετρούπολη, σύμφωνα με την επιθυμία της να ταφεί δίπλα στον σύζυγό της. Μια σειρά από τελετές πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 23 - 28 Σεπτεμβρίου 2006. Η νεκρώσιμη ακολουθία, στην οποία συμμετείχαν υψηλά αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένων του Φρειδερίκου, Διαδόχου της Δανίας, της Μαρίας της Δανίας και του Πρίγκηπα και της Πριγκίπισσας Μιχαήλ του Κεντ. Το πλήθος γύρω από το φέρετρο ήταν τόσο μεγάλο, ώστε ένας νεαρός Δανός διπλωμάτης έπεσε στο ταφικό όρυγμα πριν αποτεθεί εκεί το φέρετρο.

Στις 26 Σεπτεμβρίου 2006 το άγαλμα της Μαρίας Φιόντοροβνας αποκαλύφθηκε κοντά στο αγαπημένο της παλάτι, το Πέτερχοφ. Μετά το προσκύνημα που έγινε στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Ισαάκ, θάφτηκε δίπλα στον σύζυγό της Αλέξανδρο Γ΄ στον Καθεδρικό Ναό των Αγίων Πέτρου και Παύλου στις 28 Σεπτεμβρίου 2006, 140 χρόνια μετά την πρώτη άφιξή της στη Ρωσία και σχεδόν 78 χρόνια μετά τον θάνατό της.

Οικογένεια

Η Μαρία Φιόντοροβνα και ο Αλέξανδρος Γ΄ της Ρωσίας απέκτησαν τέκνα:

• Νικόλαος Β΄ (1868 - 1918), Αυτοκράτορας της Ρωσίας. Νυμφεύτηκε το 1894 την Αλίκη της Έσσης και παρά τω Ρήνω, απέκτησαν 5 παιδιά.
• Αλέξανδρος (1869 - 1870) πέθανε από μηνιγγίτιδα.
• Γεώργιος (1871 - 1899), πέθανε από φυματίωση.
• Ξένια (1875 - 1960), παντρεύτηκε το 1894 τον Μεγάλο Δούκα Αλέξανδρο Μιχαήλοβιτς, απέκτησαν 7 παιδιά.
• Μιχαήλ (1878 - 1918), Μεγάλος Δούκας της Ρωσίας, νυμφεύτηκε το 1912 τη Νατάλια Μπράσοβα, απέκτησαν 1 παιδί.
• Όλγα (1882 - 1960), παντρεύτηκε (1) το 1901 τον Πέτρο Αλεξάνδροβιτς του Ολδεμβούργου, χωρίς να αποκτήσουν παιδιά και (2) το 1916 τον Νικολάι Κουλικόβσκυ, απέκτησαν 2 παιδιά.

Τίτλοι

• 26 Νοεμβρίου 1847 - 31 Ιουλίου 1853: Η Γαληνοτάτη Υψηλότητα Πριγκίπισσα Δάγμαρ του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν-Σόντερμπουργκ-Γκλύξμπουργκ
• 31 Ιουλίου 1853 - 21 Δεκεμβρίου 1858: Η Υψηλότητα Πριγκίπισσα Δάγμαρ της Δανίας
• 21 Δεκεμβρίου 1858 - 9 Νοεμβρίου 1866: Η Βασιλική Υψηλότητα Πριγκίπισσα Δάγμαρ της Δανίας
• 9 Νοεμβρίου 1866 - 13 Μαρτίου 1881: Η Αυτοκρατορική Υψηλότητα Μεγάλη Δούκισσα Μαρία Φιόντοροβνα, Τσαρίνα της Ρωσίας
• 13 Μαρτίου 1881 - 1 Νοεμβρίου 1894: Η Αυτοκρατορική Μεγαλειότητα Η Αυτοκρατορική Σύζυγος της Ρωσίας
• 1 Νοεμβρίου 1894 - 13 Οκτωβρίου 1928: Η Αυτοκρατορική Μεγαλειότητα Η Χήρα Αυτοκράτειρα Μαρία Φιόντοροβνα της Ρωσίας

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• (Ρωσικά)/(Δανικά)/(Αγγλικά) Website of the Danish Cultural Society Dagmaria Αρχειοθετήθηκε 2011-07-19 στο Wayback Machine.