Ο Μανουήλ Κομνηνός Δούκας (1187 - 1241) από τον Οίκο των Αγγέλων ήταν Αυτοκράτορας της Θεσσαλονίκης (1230 - 1237) και μετά την εκθρόνιση του από τον αδελφό του Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα έγινε Κυβερνήτης της Θεσσαλίας (1239 - 1241).[3] Ο Μανουήλ Κομνηνός Δούκας ήταν μικρότερος γιος του Σεβαστοκράτορος Ιωάννη Δούκα και της δεύτερης συζύγου του Ζωής Δούκαινας.

Μανουήλ Κομνηνός Δούκας
Τραχύ εξ ηλέκτρου με επιγρ.: O ΑΓΙΟC ΔΗΜΗΤΡΙΟC / ΜΑΝΟΥΗΛ ΔΕCΠΟΤΗC IC-XC.
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1187 (περίπου)
Θάνατος1241[1]
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμονάρχης
Οικογένεια
ΣύζυγοςΜαρία Ασανίνα Κομνηνή
ΓονείςΙωάννης Δούκας[2] και Ζωή Δούκαινα[2]
ΑδέλφιαΘεόδωρος Κομνηνός Δούκας
Κωνσταντίνος Κομνηνός Δούκας
Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας
ΣυγγενείςΜιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας (ετεροθαλής αδελφός από πατέρα), Ισαάκιος Κομνηνός Δούκας (ετεροθαλής αδελφός από πατέρα) και Αλέξιος Κομνηνός Δούκας (ετεροθαλής αδελφός από πατέρα)
ΟικογένειαΚομνηνοδούκες
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαδεσπότης
Αυτοκράτορας της Θεσσαλονίκης
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Οι παππούδες του ήταν ο Κωνσταντίνος Άγγελος και η Θεοδώρα Κομνηνή κόρη του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού του πρώτου Βυζαντινού αυτοκράτορα από την Δυναστεία των Κομνηνών. Οι αυτοκράτορες Ισαάκιος Β΄ Άγγελος και Αλέξιος Γ´ Άγγελος ήταν πρώτα του ξαδέλφια γιοι του θείου του Ανδρόνικου Άγγελου. Ο ιδρυτής του Δεσποτάτου της Ηπείρου Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας ήταν μεγαλύτερος ετεροθαλής αδελφός του, μεγαλύτεροι αδελφοί του ήταν ο Κωνσταντίνος Κομνηνός Δούκας και ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας. Παντρεύτηκε μια από τις αδελφές του μεγάλου Σέρβου πρίγκιπα Στέφανου του Πρωτόστεπτου.

Πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Μετά την δολοφονία του ετεροθαλούς αδελφού του Μιχαήλ Α΄ (1215) τον διαδέχτηκε στο Δεσποτάτο ο αδελφός του Θεόδωρος επειδή ο γιος του και μελλοντικός Δεσπότης Μιχαήλ Β΄ ήταν νόθος, ο Μιχαήλ εξορίστηκε από τον θείο του στην Πελοπόννησο μαζί με την μητέρα του. Ο Θεόδωρος έδειξε στην αρχή τεράστιες στρατιωτικές ικανότητες ανακατέλαβε από την Λατινική Αυτοκρατορία την Θεσσαλία, την Θεσσαλονίκη και την Αδριανούπολη και αιχμαλώτισε τον νεοεκλεγέντα αυτοκράτορα Πέτρο Β΄ του Κουρτεναί (1217). Την διετία 1225 - 1227 o Μανουήλ αναδείχτηκε στην αυλή του αδελφού του Δεσπότη της Ηπείρου Θεόδωρου που τον πάντρεψε (1225) με την Μαρία Ασέν κόρη του Βούλγαρου βασιλιά Ιβάν Ασέν Β΄ για να δημιουργήσει συμμαχία ανάμεσα στα δύο κράτη.

Αυτοκράτορας της Θεσσαλονίκης

Επεξεργασία

Μετά την ήττα του αδελφού του στην Μάχη της Κλοκοτνίτσας (1230) και την σύλληψη του από τους Βούλγαρους ο πεθερός του Ιβάν Ασέν του επέτρεψε να κυβερνήσει την Αυτοκρατορία της Θεσσαλονίκης, την πόλη και τα περίχωρα της. Ο άλλος αδελφός τους Κωνσταντίνος ορίστηκε Διοικητής στην Αιτωλία και Ακαρνανία. Σε κάποια στιγμή προσπάθησε να κλείσει συμφωνία με τον πάπα Γρηγόριο Θ΄ αλλά στην εποχή του έληξε το μακρόχρονο σχίσμα με την εκκλησία της Νίκαιας (1232). Ο Μανουήλ κυβέρνησε ειρηνικά μέχρι την χρονιά που ο πεθερός του Ιβάν Ασέν Β΄ χήρεψε, παντρεύτηκε την κόρη του αιχμάλωτου αδελφού του Θεόδωρου τον οποίο είχε τυφλώσει και τον απελευθέρωσε (1237). Ο Θεόδωρος αν και τυφλός επιτέθηκε στην Θεσσαλονίκη και την ανακατέλαβε από τον αδελφό του με δόλο τοποθετώντας αυτοκράτορα τον μεγαλύτερο γιο του Ιωάννη. Ο Μανουήλ ζήτησε την στήριξη του ισχυρού Πρίγκιπα της Αχαΐας Γοδεφρείδου Β΄ Βιλλεαρδουίνου αλλά χωρίς αποτέλεσμα, τελικά δραπέτευσε στην Μικρά Ασία.

Κυβερνήτης της Θεσσαλίας

Επεξεργασία

Μετά από ένα μικρό διάστημα που έζησε στο Σουλτανάτο του Ρουμ και στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας ο Μανουήλ επέστρεψε στην Ελλάδα (1239) και με την βοήθεια του αυτοκράτορα της Νίκαιας Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη κατέλαβε την Λάρισα και τα Φάρσαλα. Ο Θεοδωρος για να αποφύγει τον εμφύλιο πόλεμο αναγνώρισε τον Μανουήλ κυβερνήτη της Θεσσαλίας (1239) με τον όρο να συνεχίσει ο ίδιος μέσω του γιου του να κυβερνάει την Θεσσαλονίκη. Ο Μανουήλ πέθανε ωστόσο σε δυο χρόνια χωρίς απογόνους (1241) και ο ανιψιός του Δεσπότης της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας κατέλαβε γρήγορα την Θεσσαλία για να προλάβει τους θείους του.

Οικογένεια

Επεξεργασία

Ο Μανουήλ νυμφεύτηκε πρώτα τη Γιεφιμίγια των Νεμάνιτς, αδελφή του Στεφάνου του Πρωτόστεπτου της Σερβίας, η οποία απεβίωσε γρήγορα χωρίς να αποκτήσουν παιδιά.[4]

Έπειτα ο Μανουήλ έκανε δεύτερο γάμο με τη Μαρία των Ασέν, νόθη κόρη τού Ιβάν Ασέν Β΄ της Βουλγαρίας, επισφραγίζοντας μία ειρηνική συμφωνία ανάμεσα στο δεσποτάτο της Ηπείρου και τους Βουλγάρους.[5] Δεν υπάρχουν πληροφορίες, ότι απέκτησε παιδιά με τον δεύτερο γάμο του.[4]

Υπάρχουν πληροφορίες ότι είχε μια κόρη, την:

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. p15025.htm#i150248.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
  3. Polemis 1968, p. 90.
  4. 4,0 4,1 Demetrios I. Polemis (1968). The Doukai: a contribution to Byzantine prosopography
  5. François Bredenkamp (1996). The Byzantine Empire of Thessaloniki, 1224-1242
  • Kazhdan, Alexander, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press.
  • Polemis, Demetrios I. (1968). The Doukai: A Contribution to Byzantine Prosopography. London: The Athlone Press.
  • Varzos, Konstantinos (1984b). Η Γενεαλογία των Κομνηνών
  • The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, 1991.
Μανουήλ Κομνηνός Δούκας
Γέννηση: 1187 Θάνατος: 1241
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος
Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας
Αυτοκράτορας της Θεσσαλονίκης
1230 - 1237
Διάδοχος
Ιωάννης δεσπότης Θεσσαλονίκης
Προκάτοχος
Ιωάννης δεσπότης Θεσσαλονίκης
Κυβερνήτης της Θεσσαλίας
1239 - 1241
Διάδοχος
Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας