Μένανδρος Β΄ της Ινδίας

Ο Μένανδρος Β΄ ο Δίκαιος ήταν ένας Ινδο-Έλληνας βασιλιάς, που κυβέρνησε στις περιοχές της Αραχωσίας και της Γκαντάρα στα βόρεια του σύγχρονου Πακιστάν, τότε περιοχές της Ινδίας.

Μένανδρος Β΄ της Ινδίας
Γενικές πληροφορίες
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης
Περίοδος ακμής	1ος αιώνας π.Χ.
Οικογένεια
Τέκνα	Αρχέβιος ο δίκαιος, ο νικηφόρος
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	βασιλιάς (Ινδοελληνικό βασίλειο)
Σχετικά πολυμέσα

Αργυρή δραχμή του Μενάνδρου Β΄ (18 χλστ., 2,22 γραμ,). Εμπρόσθια όψη: Ο βασιλιάς φέρει διάδημα, κρατά αιγίδα και κραδαίνει δόρυ. Επιγραφή "ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΙΚΑΟΥ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ". Οπίσθια όψη: Ο Δίας ένθρονος, κρατώντας σκήπτρο και Νίκη που κρατά στεφάνι. Αριστερά οκτάκτινος βουδιστικός τροχός. Επιγραφή σε γλώσσα Καρόσθι: Maharajasa dharmikasa Minamdrasa», δηλ. βασιλιάς Δίκαιος ("οπαδός του Ντάρμα") Μένανδρος.

Ο βασιλιάς με θώρακα, δερμάτινες ταινίες για προστασία των μηρών και περικνημίδες, κάνει μία (βουδιστική) χειρονομία ευλογίας. Αυτή είναι η εμπρόσθια μορφή ενός τετραγωνικού νομίσματος Ινδικού τύπου του Μενάνδρου Β΄. Στην πίσω όψη: λέων που βαδίζει.

Η περίοδος της βασιλείας του

Ο νομισματολόγος Όσ. Μποπεαράχχι προτείνει ότι ο Μένανδρος Β΄ βασίλευσε π. το 90-85 π.Χ., ενώ ο R.C. Senior προτείνει π. το 65 π.Χ. Σε αυτή την περίπτωση, ο Μενάνδρος Β΄ κυβέρνησε τα εναπομείναντα ινδο-ελληνικά εδάφη στη Γκαντάρα μετά την εισβολή του Μαύη (Maues) βασιλιά των Σκυθών.

Σχέσεις με άλλους βασιλείς

Ο Μενάνδρος Β΄ ο Δίκαιος μπορεί να ανήκε στη δυναστεία του Μενάνδρου Α΄ Σωτήρος, τού μεγαλύτερου από τους Ινδο-Έλληνες βασιλιάδες. Πιστεύεται εδώ και πολύ καιρό ότι υπήρχε μόνο ένας βασιλιάς, που ονομάζεται Μένανδρος (βλ. Συζήτηση στο Menander Ι), καθώς τα πορτρέτα τους είναι αρκετά όμοια και ο Μένανδρος Β΄ φαίνεται να ήταν ένας πιστός Βουδιστής, όπως και ο Μένανδρος Α΄, σύμφωνα με το αρχαίο βουδιστικό κείμενο Μιλίντα Πάνα (Milinda Panha).

Ο Μενάνδρος Β΄ με διάδημα / Άλλη όψη: Νίκη.

Από την άλλη πλευρά, το όνομα Μένανδρος θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν δημοφιλές στο ινδο-ελληνικό βασίλειο και τα νομίσματα του Μενάνδρου Β΄ δεν μοιάζουν πολύ με αυτά του Μενάνδρου Α΄, ούτε εκείνων των άλλων βασιλιάδων, όπως του Στράτωνα Α΄, που πιστεύεται ότι ανήκε στη δυναστεία του. Ο νομισματολόγος R.C. Senior συνδέει τον Μένανδρο Β΄ με τον Ινδο-Έλληνα βασιλιά Αμύντα, με τον οποίο μοιράζεται πολλά μονογράμματα και επίσης χαρακτηριστικά τού προσώπου, όπως τη μυτερή μύτη και το τραβηγμένο πηγούνι. Προτείνει επίσης μία στενή σχέση με την ημι-Σκύθη βασιλιά Αρτεμίδωρο, γιος του Μάουες, δεδομένου ότι τα νομίσματά τους χρησιμοποιούν παρόμοιες παραστάσεις και βρίσκονται συχνά μαζί.

Υπάρχει μία μικρή πιθανότητα ότι ο Μένανδρος Β΄, και όχι ο Μένανδρος Α΄, να είναι στην πραγματικότητα ο βουδιστής Έλληνας βασιλιάς, που αναφέρεται στο Μιλίντα Πάνα. Αυτό το σημείο δεν έχει λυθεί, καθώς οι ελληνικές πηγές (Πλούταρχος, Πολιτικά Παραγγέλματα 28, 6) αναφέρουν ότι ο μεγάλος κατακτητής Μένανδρος Α΄ είναι αυτός, ο οποίος έλαβε την τιμή της ταφής σε αυτό που θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως βουδιστική στούπα.

Πιο πιθανά ο Μενάνδρος Α΄ μπορεί απλά να υποστήριξε μόνο τον Βουδισμό, όπως και οι άλλοι Ινδο-Έλληνες βασιλείς και μάλλον να ήταν ο πρωταγωνιστής του Μιλίντα Πάνα, λόγω της περιγραφόμενης φήμης του, ενώ ο Μένανδρος Β΄, ένας ανήλικος βασιλιάς, μπορεί να ήταν ένθερμος οπαδός του Βουδισμού, όπως φαίνεται από τα νομίσματά του.

Νομίσματα του Μενάνδρου Β΄

Νόμισμα του Μενάνδρου Β΄.
Εμπρόσθια όψη: Ο Μένανδρος Β΄ φέρει διάδημα (ταινία νικητή). Επιγραφή: ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ.
Οπίσθια όψη: Πτερωτή μορφή (Νίκη) με φωτοστέφανο, κρατεί στεφάνι και κλάδο φοίνικα. Επιγραφή σε γλώσσα Καρόσθι: MAHARAJASA DHARMIKASA MENADRAS, δηλ. του βασιλιά Δικαίου ("οπαδού του Ντάρμα") Μενάνδρου.

Ο Μένανδρος Β΄ με τη Νίκη σε χειρονομία ευλογίας και καθισμένο λιοντάρι.

Ο λέων στα νομίσματα του Μενάνδρου Β΄ είναι παρόμοιος με εκείνον των Στηλών του Ασόκα: καθιστή στάση, προεξέχουσα γλώσσα και χαίτη. Λεπτομέρεια του ινδικού τυποποιημένου νομίσματος του Μενάνδρου Β΄.

Τα νομίσματα του Μενάνδρου Β΄ φέρουν την αναφορά Μενάνδρου Δικαίου ("βασιλιά του Ντάρμα" στη γλώσσα Καρόστι (Kharoshti)), υποδηλώνοντας ότι υιοθέτησε τη βουδιστική πίστη. Ο Μένανδρος Β΄ έκοψε μόνο ινδικά αργυρά νομίσματα. Αυτά απεικονίζουν στην εμπρόσθια όψη τον βασιλιά με διάδημα (ταινία νικητή αθλητή) ή κράνος του τύπου του Μενάνδρου Α΄. Στην οπίσθια όψη έχουμε μία ποικιλία παραστάσεων: έναν βασιλιά έφιππο, τη Νίκη και έναν καθήμενο Δία του τύπου του Αντιαλκίδα και του Αμύντα Νικάτορα, αλλά με έναν οκτάκτινο βουδιστικό τροχό, αντί για τον μικρό ελέφαντα εκείνων.

Τα χάλκινά του φέρουν την Αθηνά όρθια, με δόρυ και κλαδί φοίνικα, ασπίδα στα πόδια της, που κάνει χειρονομία ευλογίας με το δεξί της χέρι, παρόμοια με τη βουδιστική βιτρίκα μούτρα. Άλλες παραλλαγές έχουν έναν βασιλιά, που κάνει την ίδια χειρονομία.

Στην πίσω πλευρά υπάρχει ένας λέων, σύμβολο του Βουδισμού, όπως φαίνεται και στους κίονες του Μαυρύα βασιλιά Ασόκα. Γενικά, τα νομίσματα του Μενάνδρου Β΄ είναι αρκετά λίγα, τα οποία δείχνουν μία μάλλον βραχεία βασιλεία.

Ένας σύγχρονος του Μενάνδρου Β΄ βασιλιάς, που παριστά τον βουδιστικό λέοντα στα νομίσματά του, είναι ο Ινδο-Σκύθης βασιλιάς Μάουες, περίπου το 85 π.Χ.

• 
  Ο Μένανδρος Β΄ κραδαίνει δόρυ / Νίκη.
• 
  Ο Μένανδρος Β΄ με κράνος / Ο Μένανδρος Β΄ έφιππος.
• 
  Ινδικό τυπικό νόμισμα με τη Νίκη να κάνει μια χειρονομία ευλογίας / Ένα καθισμένο λιοντάρι.
• 
  Ο Ηρακλής στέφει τον εαυτό του και κρατά κορύνη / Κλάδοι φοίνικα και οι πίλοι των Διοσκούρων.

Πηγές

• Το σχήμα της αρχαίας σκέψης. Συγκριτικές μελέτες ελληνικής και ινδικής φιλοσοφίας από τον Thomas McEvilley (Allworth Press and the School of Visual Arts, 2002)(ISBN 1-58115-203-5)
• Ο Βουδισμός στην Κεντρική Ασία από τον BN Puri (Motilal Banarsidass Pub, 1 Ιανουαρίου 2000)(ISBN 81-208-0372-8)
• Οι Έλληνες στη Βακτρία και την Ινδία, WW Tarn, Cambridge University Press.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Γκαλερί Coin India
• Νομίσματα του Μενάνδρου ΙΙ