Μάρκος ο Ευγενικός
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός (Κωνσταντινούπολη, 1392 - Κωνσταντινούπολη, 23 Ιουνίου 1444) υπήρξε Μητροπολίτης Εφέσου και μία από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές και θεολογικές προσωπικότητες της εποχής του.
| Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός | |
|---|---|
 | |
| Μητροπολίτης Εφέσου | |
| Γέννηση | 1392 Κωνσταντινούπολη |
| Κοίμηση | 23 Ιουνίου 1444 Κωνσταντινούπολη |
| Τιμάται από | Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Εορτασμός | 19 Ιανουαρίου |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Θεωρείται ο κύριος παράγοντας της αποτυχίας της ένωσης της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας με τους Ρωμαιοκαθολικούς στη σύνοδο της Φλωρεντίας, όπου ήταν ο μόνος που αρνήθηκε να υπογράψει. Υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία του κινήματος των ανθενωτικών. Για το λόγο αυτό εκδιώχτηκε από την αυτοκρατορική αυλή, που επεδίωκε μια συμβιβαστική λύση του ζητήματος για την αντιμετώπιση του οθωμανικού κινδύνου. Μετά τον θάνατο του τελευταίου Βυζαντινού αυτοκράτορα, του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, και την άνοδο στον Πατριαρχικό θρόνο του ανθενωτικού Πατριάρχη Γεννάδιου Σχολάριου ο οποίος υπήρξε μαθητής του, ανακηρύχθηκε σε Άγιο.
Βίος
ΕπεξεργασίαΓεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη περί το 1392 και έλαβε θεολογική και φιλοσοφική παιδεία κοντά σε σοφούς της εποχής (Γεώργιο Πλήθωνα, Ιωάννη Χορτασμένο και Γεώργιο Χρυσοκόκκη), χάρη στις δυνατότητες που του παρείχε η σχετικά ευκατάστατη οικογένεια του, καθότι ο πατέρας του Γεώργιος κατείχε το υψηλό αξίωμα του Πρωτέκδικου του θρόνου.[1] Η προσωνυμία του, Ευγενικός, κληρονομήθηκε από τον πατέρα του, όπως και η κατεύθυνση προς την εκκλησιαστική ζωή. Το 1418 ασπάστηκε τον μοναχικό βίο και μόνασε στη μονή του Αγίου Γεωργίου Μαγγάνων, όπου αφιερώθηκε στη μελέτη και τη συγγραφή. Το 1437 εκλέχθηκε Επίσκοπος Εφέσου, μετά την εκδήλωση σχετικού ενδιαφέροντος και από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγο, με κύριο στόχο να λάβει μέρος στη σύνοδο Φεράρας-Φλωρεντίας.
Λόγω των θεολογικών του γνώσεων αρχικά ως ιερομόναχος ορίστηκε εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας[2] και τελικά ως Μητροπολίτης Εφέσου του Πατριαρχείου Αντιοχείας[3] στην αποστολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην ενωτική σύνοδο Φεράρας-Φλωρεντίας (1438-1439).
Κύριο επιχείρημα του Μάρκου κατά της ένωσης, και ο λόγος για τον οποίον τελικά αρνήθηκε να υπογράψει τον ενωτικό Όρο της συνόδου, ήταν η προσθήκη στο Σύμβολο της Πίστεως του Filioque, την οποία θεωρούσε αιρετική. Το κοινό αίσθημα στην Κωνσταντινούπολη ήταν μαζί του, αφού μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου «είδε το πλήθος δοξάζον αυτόν ως μη υπογράψαντα, και προσεκύνουν αυτόν οι όχλοι καθάπερ Μωυσεί και Ααρόν και εφήμουν αυτόν και Άγιον εκλάλουν».[εκκρεμεί παραπομπή] Η άρνησή του να υπογράψει ανέδειξε τον Μάρκο τον Ευγενικό ως τον κατ' εξοχήν εκπρόσωπο της ανθενωτικής τάσης μέσα στα πλαίσια της Ορθοδοξίας, αλλά και στόχο της πολεμικής του αυτοκράτορα και της παράταξης των Ενωτικών. Αρνήθηκε την προσφορά του αυτοκράτορα να ανέλθει στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης και δεν δέχθηκε να συλλειτουργήσει με τον ενωτικό πατριάρχη Μητροφάνη Β΄[4][εκκρεμεί παραπομπή].
Πέθανε στις 23 Ιουνίου 1444 σε ηλικία 52 ετών, μετά από επίπονη μάχη για βδομάδες με ασθένεια των εντέρων. Στο κρεβάτι λίγο πριν πεθάνει, όρκισε το δικαστικό Γεώργιο Γεννάδιο, πρώην μαθητή του που είχε υποστηρίξει την Ένωση στη Φλωρεντία αλλά μετά αλλαξε γνώμη και στρατόπεδο, να συνεχίσει τον ανθενωτικό αγώνα. Σύμφωνα με τον αδελφό του Ιωάννη Ευγενικό, οι τελευταίες του λέξεις ήταν «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Ζώντος Θεού, στας χείρας σου παραθήσομαι το πνεύμα μου». Ετάφη στη μονή Μαγγάνων[5]
Ο πρώτος μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Οθωμανούς Οικουμενικός Πατριάρχης Γεώργιος Γεννάδιος, με συνοδική πράξη, όρισε το 1456 ως ημέρα εορτασμού της μνήμης του την 19 Ιανουαρίου και συντάχθηκε ειδική ακολουθία.[εκκρεμεί παραπομπή] Η απόφαση αυτή επιβεβαιώθηκε και με νεώτερη συνοδική πράξη επί Πατριαρχείας Σεραφείμ Α΄ (Φεβρουάριος 1734)[6]. Τιμάται έκτοτε ως άγιος από την Ορθόδοξη Εκκλησία.
Συγγραφικό έργο
ΕπεξεργασίαΆφησε σημαντικό συγγραφικό έργο, θεολογικό και λειτουργικό:
- Κεφάλαια συλλογιστικά κατά της αφέσεως των Ακινδυνιστών περί διακρίσεως θείας ουσίας και ενεργείας
- Αντίρρησις των λατινικών κεφαλαίων, όπερ αυτού προέτεινον περί του περκατορίου πυρός
- Απολογία προς Λατίνους δευτέρα
- Αποκρίσεις προς τας επενεχθείσας αυτώ απορίας και ερωτήσεις επί ταις ρηθείσαις ομιλίαις παρά των καρδιναλίων και των άλλων λατινικών διδασκάλων
- Συλλογιστικά κεφάλαια προς Λατίνους
- Συλλογαί... περί του αγίου Πνεύματος
- Διάλογος, ου η επιγραφή Λατίνος ή περί της εν τω Συμβόλω προσθήκης
- Συλλογισμοί δέκα, δεικνύοντες ότι ουκ εστί πυρ καθαρτήριον
- Ομολογία της ορθής θέσεως, εκτεθείσα εν Φλωρεντία κατά την προς Λατίνους γενομένην σύνοδον κ.λπ.[εκκρεμεί παραπομπή]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Preiser-Kapeller 2008, σελ. XXVI.
- ↑ Συρόπουλος 1971, σελ. 164.
- ↑ Συρόπουλος 1971, σελ. 248.
- ↑ Συρόπουλος 1971, σελ. 556.
- ↑ Kujumdzieva, Svetlana (8 Νοεμβρίου 2017). The Hymnographic Book of Tropologion. Abingdon, Oxon; New York, NY: Routledge, 2018.: Routledge. σελίδες 74–122. ISBN 9781315099019.
- ↑ Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil. σελ. 633.
Πηγές
Επεξεργασία- Εγκυκλοπαίδεια «Δομή Gold», λήμμα «Ευγενικός, Μάρκος»
- Συρόπουλος, Σίλβεστρος (1971). Les memoires du grand ecclesiarque de l’eglise de Constantinople Sylvestre Syropoulos, sur le concile de Florence 1438-1439. ROMA: Pontificium institutum, orientalium, studiorum.
- Preiser-Kapeller, Johannes (2008). Das Episkopat im späten Byzanz : ein Verzeichnis der Metropoliten und Bischöfe des Patriarchats von Konstantinopel in der Zeit von 1204 bis 1453. Saarbrücken: VDM Verlag Dr. Müller. σελ. XXV. ISBN 978-3836487863.