Βικιπαίδεια

Λαβεάται

Οι Λαβεάται ήταν αρχαίος Ιλλυρικός λαός που ζούσαν στις ακτές της Αδριατικής στην Ιλλυρία ανάμεσα στην σημερινή βόρεια Αλβανία και το Μαυροβούνιο, γύρω από την Λίμνη Σκόδρας.[1] Η περιοχή τους λεγόταν την αρχαιότητα "Λαβεάτις", επεκτεινόταν στα νότια μέχρι την Λέζα στην κοιλάδα του ποταμού Δρίνου ή ίσως ακόμα νοτιότερα μέχρι την κοιλάδα του ποταμού Ματ.[2] Το βασικό τους εμπορικό και πολιτικό κέντρο ήταν η Σκόδρα που την καθιέρωσαν ως Πρωτεύουσα.[3] Η δυναστεία περιλαμβάνει τους τελευταίους μεγάλους Ιλλυριούς βασιλείς (Άγρων της Ιλλυρίας, Σκερδιλαΐδας, Πλευράτος Γ΄ και Γένθιος).[4] Μετά την παρακμή της βασιλείας των Αρδιαίων όταν ξέσπασε ο Α΄ Ιλλυρικός πόλεμος και η Τεύτα ηττήθηκε από την Ρωμαϊκή δημοκρατία οι Λαβεάται επανήλθαν με τον κουνιάδο της Σκερδιλαΐδα.[5] Την Ρωμαϊκή εποχή οι Λαβεάται έκοβαν νομίσματα με την εθνικότητα και το σύμβολο της φυλής τους.[6]

Μπρούτζινο νόμισμα με την επιγραφή των Λαβεάτων που απεικονίζει μια λέμβο

Τα ονόματα τους με πολλές παραλλαγές αναφέρουν από τον 2ο αιώνα π.Χ. διάσημοι αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Πολύβιος και ο Τίτος Λίβιος.[7] Οι αρχαιολόγοι βρήκαν στην σημερινή βόρεια Αλβανία πολλά νομίσματα με την επιγραφή "ΛΑΒΙΑΤΑΝ".[8] Το όνομα "Λαβεάται" σχηματίζεται από το πρόθεμα "ΛΑΒ" και την γνωστή Ιλλυρική κατάληξη "ΑΤ"", πιθανότατα το "ΛΑΒ" είναι σύμφωνα με τους γλωσσολόγους αναγραμματισμός του "ΑΛΒ" από το οποίο προήλθε το εθνωνύμιο των Αλβανών. Το πρόθεμα "ΛΑΒ" βρίσκεται σε πολλά τοπωνύμια περιοχών και ποταμών που σχετίζονται με μετακινήσεις Ιλλυρικών πληθυσμών από την Λέζα στην Ουλπιάνα.[9]

Γεωγραφία

Επεξεργασία
 
Η περιοχή των Λαβεάτων

Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες Ιλλυρικές φυλές στις οποίες υπάρχει ασάφεια με τις περιοχές τις οποίες κατοικούσαν η περιοχή των Λαβεατών ήταν σαφέστατα καθορισμένη από τους αρχαίους συγγραφείς. Οι πηγές που έχουν σχέση με τους Ρωμαιο-Ιλλυρικούς πολέμους διαχωρίζουν πάντα την περιοχή γύρω από την Σκόδρα σαν ξεχωριστό Ιλλυρικό βασίλειο, την "λίμνη Σκόδρα" την καταγράφουν και σαν "λίμνη των Λαβεατών", την κυβερνούσε καθορισμένη δυναστεία με τελευταίο βασιλιά τον Γένθιο. Ο πυρήνας της περιοχής των Λαβεάτων βρισκόταν πάντα γύρω από την καθορισμένη λίμνη.[10][11] Ο Πολύβιος καταγράφει την θέση που συναντήθηκε η αποστολή του Γένθιου με αυτή που έστειλε ο Περσέας της Μακεδονίας ως Μετεόν (168 π.Χ.), βρισκόταν μέσα στο βασίλειο των Λαβεάτων. Στην πόλη αυτή οι βασιλείς της Μακεδονίας και της Ιλλυρίας υπέγραψαν συμμαχία εναντίον των Ρωμαίων.[10][12] Ο Λίβιος καταγράφει την Μετεόν ως "πόλη των Λαβεάτων", σε αυτή κατέφυγαν στο τέλος του πολέμου η σύζυγος του Ετούτα, οι δυο γιοι του και ο αδελφός του Καραβάντιος. Η πόλη αυτή αποτελούσε το ανώτατο όριο των Λαβεατών, πάνω από αυτήν στις κοιλάδες των ποταμών Ζέτα και Μοράτσα βρισκόντουσαν οι Δοκλεάται. Το δυτικότερο σύνορο του κράτους των Λαβεάτων ήταν η Αδριατική και το ανατολικότερο τα Όρη Προκλέτιγιε. Το νοτιότερο σύνορο της φυλής ήταν η πόλη Λέζα στην κοιλάδα του ποταμού Δρίνου, μερικοί το τοποθετούν ακόμα νοτιότερα στην κοιλάδα του ποταμού Ματ, νοτιότερα βρισκόντουσαν οι Ταυλάντιοι.[10][13][14] Η πόλη Λέζα βρισκόταν μέσα στα όρια του βασιλείου των Λαβεάτων αν και οι αρχαίες πηγές δεν έχουν σχετίσει ποτέ την πόλη με αυτή την φυλή.[10][15] Το πιθανότερο είναι ότι η Λέζα ιδρύθηκε από τους Λαβεάτες αλλά την έχασαν όταν ξέσπασε ο Α΄ Ιλλυρικός πόλεμος (3ος αιώνας π.Χ.) στον οποίο η Τεύτα ηττήθηκε από τους Ρωμαίους.[10] Η περιοχή της Σκόδρας περιείχε μια μεγάλη σειρά από ποτάμια που δημιουργούσαν εύφορες κοιλάδες και χύνονταν μέσα στην λίμνη, τα μόνα προσπελάσιμα με πλοία ήταν ο Δρίνος και ο Μπούνα.[16][17] Μετά την κατάκτηση του Ιλλυρικού βασιλείου του Γένθιου οι Ρωμαίοι χώρισαν το πρώην βασίλειο των Λαβεάτων σε τρεις περιοχές.[6]

Λατρεία

Επεξεργασία

Διάφορα Είδωλα με κοινά χαρακτηριστικά έχουν βρεθεί σε πολλές διαφορετικές Ιλλυρικές φυλές όπως οι Λαβεάται, οι Δασσαρήτιοι, οι Δαορσών και οι Ιάποδες. Σε Ιλλυρικό τάφο στους Πόγραδετς κοντά στην δυτική όχθη της λίμνης Οχρίδας βρέθηκε ζώνη που χρονολογείται τον 3ο αιώνα π.Χ., παριστάνει μάχη με πολεμιστές και ιππείς με ένα γιγάντιο φίδι, σύμβολο Τοτέμ ενός ιππέα. Άλλη μια ζώνη με παρόμοια παράσταση βρέθηκε σε Νεκρόπολη κοντά στην Λίμνη Σκόδρας στην περιοχή των Λαβεάται, αυτό φανερώνει κοινή λατρεία σε όλες τις Ιλλυρικές φυλές. Οι ιστορικοί έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι όλοι οι Ιλλυριοί είχαν κοινή λατρεία στον μυθικό γενάρχη τους Κάδμο έναν κοινό μυθικό ήρωα σε όλα τα Βαλκάνια και στο ιερό του σύμβολο το φίδι με το οποίο ανατράφηκε ο Ιλλυριός.[18][19] Η λατρεία του φιδιού στους Λαβεάται φαίνεται από τα νομίσματα τους που παριστάνουν τα φίδια να διακοσμούν ένα Ακροπώρο πλοίου.[20] Οι Ιλλυριοί ναυτικοί λάτρευαν τα φίδια και πίστευαν ότι τα Τοτέμ φιδιού θα τους προστατεύσουν από τις πλημμύρες και τις τρικυμίες, το φίδι σύμφωνα με τους νότιους Ιλλυριούς ήταν πανίσχυρο σύμβολο προστασίας.[21] Τα νομίσματα των Λαβεατών που κόπηκαν τον 2ο αιώνα π.Χ. είχαν την επιγραφή "ΛΑΒΙΑΤΑΝ", βρέθηκαν στην σημερινή νότια Αλβανία. Τα πλοία είναι συνηθισμένο σύμβολο στα Ιλλυρικά και παριστάνονται συνήθως με κεφαλή φιδιού.[8][20]

Τα νομίσματα του Γένθιου

Επεξεργασία
 
Νόμισμα των Λαβεάτων με την προτομή του βασιλιά Γένθιου

Ο βασιλιάς Γένθιος ξεκίνησε στην βασιλεία του του νέο νομισματικό σύστημα που έχει επιβεβαιωθεί από τα αρχαιολογικά ευρήματα. Με το σύστημα του Γένθιου οι πόλεις Σκόδρα, Λέζα, Ρίζων και Οχρίδα μπορούσαν να κόψουν τα δικά τους νομίσματα, το ίδιο μπορούσαν να κάνουν οι δύο πιο διάσημες Ιλλυρικές φυλές στην εποχή του Λαβεάται και Δαορσών. Το σύστημα αυτό επέκτεινε την μεγάλη κυκλοφορία νομισμάτων σε ολόκληρο το βασίλειο.[22] Ο Γένθιος άλλαξε την μορφή των νομισμάτων σε σχέση με τα παλιά που έκοβαν μόνο στην Σκόδρα, αντί για τον Δία είχαν την προτομή του ίδιου του βασιλιά, στην άλλη πλευρά είχαν την Ιλλυρική λέμβο με τα αρχικά του βασιλιά.[22] Η νέα μορφή άλλαξε την αυτονομία της Σκόδρα αφού μετέτρεψε το νομισματοκοπείο της σε βασιλικό.[23] Ο Γένθιος επέτρεψε και στις άλλες πόλεις ή φυλές να κόψουν νομίσματα με το τοπικό τους αρχικό αλλά θα έπρεπε να έχουν απαραίτητα στις δύο όψεις την προτομή του βασιλιά και την Ιλλυρική λέμβο, επίσης θα έπρεπε να έχουν το ίδιο μέγεθος και βάρος με τα νομίσματα που έκοβαν στην Σκόδρα.[24] Βρέθηκαν πολλά νομίσματα με το εθνόσημο των Λαβεάτων που χρονολογούνται στην Ρωμαϊκή περίοδο, τα περισσότερα σε περιοχές γύρω από την Σκόδρα.[6]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Cabanes 2002, σ. 36; Stipčević 1974, σ. 31; Wilkes 1992, σ. 172; Šašel Kos 2005, σ. 131; Dzino 2014, σ. 47; Jaupaj 2020, σσ. 68–69; Gavoille 2019, σ. 7
  2. ↑ Cabanes 2002, σ. 36; Gavoille 2019, σ. 7
  3. ↑ Cabanes 2002, σ. 36; Shpuza & Dyczek 2015, σ. 273; Shehi 2015, σ. 32; Jaupaj 2019, σσ. 68–69
  4. ↑ Dzino 2010, σ. xvii; Dzino 2014, σ. 57; Waterfield 2014, σ. 57
  5. ↑ Jaupaj 2019, σ. 69
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Shpuza 2014, σ. 123
  7. ↑ Šašel Kos 2005, σ. 131
  8. ↑ 8,0 8,1 Waterfield 2014, σ. 57
  9. ↑ Boeglin 1968, σ. 321
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Shpuza 2017, σ. 43
  11. ↑ Mesihović & Šačić 2015, σσ. 67–68
  12. ↑ Mesihović & Šačić 2015, σ. 66
  13. ↑ Jaupaj 2019, σσ. 68–69, 81
  14. ↑ Gavoille 2019, σ. 7
  15. ↑ Waterfield 2014, σ. 49
  16. ↑ Shpuza 2017, σ. 44
  17. ↑ Shehi 2015, σ. 32
  18. ↑ Garašanin 1976, σσ. 278–279
  19. ↑ Castiglioni 2010, σσ. 93–95
  20. ↑ 20,0 20,1 Stipčević 1976, σ. 235
  21. ↑ Stipčević 1989, σσ. 142–143
  22. ↑ 22,0 22,1 Prifti 2002, σ. 131
  23. ↑ Prifti 2002, σσ. 131–132
  24. ↑ Prifti 2002, σ. 132

Πηγές

Επεξεργασία
  • Boeglin, Yves-Edouard (1968). "La rivière 'Lab' de Serbie". Onoma. International Centre of Onomastics. 13 (2–3): 319–332.
  • Cabanes, Pierre (2002) [1988]. Dinko Čutura; Bruna Kuntić-Makvić (eds.). Iliri od Bardileja do Gencia (IV. – II. stoljeće prije Krista) [The Illyrians from Bardylis to Gentius (4th – 2nd century BC)] (in Croatian). Translated by Vesna Lisičić. Svitava.
  • Šašel Kos, Marjeta (2002). Cambi, Nenad; Čače, Slobodan; Kirigin, Branko (eds.). "Pyrrhus and Illyrian Kingdom(s?)". Greek Influence Along the East Adriatic Coast. Knjiga Mediterana. 26: 101–119.beates". In Hubert, Cancik; Schneider, Helmuth; Salazar, Christine F. (eds.). Brill's New Pauly, Antiquity, Volume 7 (K-Lyc). Brill's New Pauly.
  • Castiglioni, Maria Paola (2010). Cadmos-serpent en Illyrie: itinéraire d'un héros civilisateur. Edizioni Plus.
  • Dzino, Danijel (2010). Illyricum in Roman Politics, 229 BC–AD 68. Cambridge University Press.
  • Dzino, Danijel (2014). "'Illyrians' in ancient ethnographic discourse". Dialogues d'histoire ancienne. 40 (2): 45–65.
  • Garašanin, Milutin V. (1976). "O problemu starobalkanskog konjanika" [About the Problem of Old Balkan Horseman]. Godišnjak Centra za balkanološka ispitivanja (in Serbo-Croatian). Akademija Nauka i Umjetnosti Bosne i Hercegovine. 13: 273–283.
  • Gavoille, Élisabeth (2019). "Mémoire romaine des Balkans: les images de l'illyrie et de la Dalmatie à travers la littérature latine". Folia Linguistica et Litteraria. Institute for Language and Literature, Faculty of Philology, Nikšić: 5–18.
  • Jaupaj, Lavdosh (2019). Etudes des interactions culturelles en aire Illyro-épirote du VII au III siècle av. J.-C (Thesis). Université de Lyon; Instituti i Arkeologjisë (Albanie).
  • Lippert, Andreas; Matzinger, Joachim (2021). Die Illyrer: Geschichte, Archäologie und Sprache. Kohlhammer Verlag.
  • Mesihović, Salmedin; Šačić, Amra (2015). Historija Ilira [History of Illyrians] (in Bosnian). Sarajevo: Univerzitet u Sarajevu [University of Sarajevo].
  • Prifti, Kristaq (2002). Instituti i Historisë (Akademia e Shkencave e RSH) (ed.). Historia e popullit shqiptar. Historia e popullit shqiptar në katër vëllime (in Albanian). Vol. 1. Botimet Toena.
  • Shpuza, Saimir (2014). Dyczek, Piotr (ed.). "Iron Age Fortifications and the Origin of the City in the Territory of Scodra". Novensia. Warszawa: Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej. 25: 105–126.
  • Shehi, Eduard (2015). Terra sigillata en Illyrie méridionale et en Chaonie: importations et productions locales (IIe S. AV. J.-C. -IIe S. AP. J.-C.). Col·lecció Instrumenta (in French). Vol. 48. Barcelona: Universitat de Barcelona, Publicacions i Edicions.
  • Shpuza, Saimir; Dyczek, Piotr (2015). "Scodra, de la capitale du Royaume Illyrien à la capitale de la province romaine". In Jean-Luc Lamboley; Luan Përzhita; Altin Skenderaj (eds.). L'Illyrie Méridionale et l'Épire dans l'Antiquité – VI (in French). Vol. 1. Paris: Diffusion De Boccard.
  • Shpuza, Saimir (2017). Dyczek, Piotr (ed.). "Scodra and the Labeates. Cities, rural fortifications and territorial defense in the Hellenistic period". Novensia. Warszawa: Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej. 28: 41–64.
  • Stipčević, Aleksandar (1976). "Simbolismo illirico e simbolismo albanese: appunti introduttivi". Iliria (in Italian). 5: 233–236.
  • Stipčević, Aleksandar (1974). The Illyrians: history and culture (1977 ed.). Noyes Press.
  • Stipčević, Aleksandar (1989). Iliri: povijest, život, kultura [The Illyrians: history and culture] (in Croatian). Školska knjiga.
  • Waterfield, Robin (2014). Taken at the Flood: The Roman Conquest of Greece. OUP Oxford.
  • Wilkes, John J. (1992). The Illyrians. Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing.
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Λαβεάται&oldid=10661325"