Λέβεδος
Συντεταγμένες: 38°4′25″N 26°58′2″E / 38.07361°N 26.96722°E
Η Λέβεδος ήταν αρχαία πόλη της Ιωνίας, χτισμένη στη νότια πλευρά της χερσονήσου της Ερυθραίας δυτικά της Κολοφώνας. Η πόλη χτίστηκε τον 11ο αιώνα π.Χ. την περίοδο του πρώτου ελληνικού αποικισμού από Ίωνες, που προέρχονταν πιθανόν από την Αττική. Σύμφωνα με τον Παυσανία η πόλη κατοικούνταν αρχικά από Κάρες, οι οποίοι εκδιώχθηκαν μετά τη μετανάστευση των Ιώνων, που έφτασαν στην περιοχή με αρχηγό τον Ανδραίμωνα.[3] Κατά τον Στράβωνα οικιστής της πόλης ήταν ο Ανδρόπομπος πρόγονος του μυθικού βασιλιά της Αθήνας Κόδρου.[4]
| Λέβεδος | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | οικισμός, αρχαιολογική θέση και πόλις[1] |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 38°4′25″N 26°58′2″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Σεφερίχισαρ |
| Τοποθεσία | Ουρκμέζ |
| Χώρα | Τουρκία[2] |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Η πόλη ήταν μία από τις δώδεκα πόλεις της Ιωνίας που συμμετείχαν στο Κοινό των Ιώνων[5] και φημιζόταν για τις ιαματικές της πηγές και το μεταλλικό νερό της. Κοντά στη θέση της, σήμερα, βρίσκεται η πόλη Σεφερίχισαρ.
Τοπωνύμιο
ΕπεξεργασίαΤο όνομα της πόλης έχει προελληνική προέλευση, όπως ακριβώς και τα τοπωνύμια Λέβα, Λεβαίη, Λεβάδι, Λεβάδεια, Λέβυνθος. Παλιότερα η Λέβεδος ονομαζόταν Άρτι.[6] Κατά την Ελληνιστική εποχή μετονομάστηκε σε Πτολεμαΐδα πιθανότατα από τον βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίο Γ΄ Ευεργέτη. Διατήρησε την επωνυμία Πτολεμαΐς περίπου μέχρι τις αρχές του 2ου αι. π.Χ.[7]
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΣύμφωνα με τον Παυσανία οι Κάρες ήταν αυτοί, που πρώτοι κατοίκησαν σ' αυτήν την τοποθεσία, ενώ ο Φερεκύδης οι Λέλεγες. Κατά τον Παυσανία, οι Ίωνες με αρχηγό έναν από τους γιους του Αθηναίου Κόδρου, τον Ανδραίμονα, την κατέλαβαν και έχτισαν εκεί την πόλη Λέβεδο.[8] Ο Στράβων θεωρεί ότι οικιστής της πόλης ήταν ο Ανδρόπομπος, ενώ το Λεξικό της Σούδας ο γιος του Κόδρου Νηλέας. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς ιδρύθηκε η πόλη. Είναι όμως σχεδόν βέβαιο ότι δημιουργήθηκε κατά την περίοδο του λεγόμενου «Α΄ Αποικισμού» (11ος-9ος αι. π.Χ.).[7]
Ο Εκαταίος αναφέρθηκε πρώτος στην ύπαρξη της πόλης αυτής. Η πόλη φημίζονταν για τις ιαματικές πηγές της. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας η πόλη προφανώς είχε καταστραφεί εντελώς, όπως αναφέρουν ξένοι περιηγητές του 17ου αιώνα. Ερείπια της αρχαίας πόλης εντόπισαν Άγγλοι και Γάλλοι περιηγητές.
Η Λέβεδος υποτάχθηκε στον βασιλιά Κροίσο το 555 π.Χ. και ακολούθως περιήλθε στην περσική κυριαρχία, όταν ο Κύρος κατέλυσε το λυδικό βασίλειο, το 546-540 π.Χ. Δεν έπαιξε κάποιο σημαντικό ρόλο ούτε στην Ιωνική Επανάσταση (499 π.Χ.), ούτε στους Περσικούς πολέμους. Μετά τη ναυμαχία της Μυκάλης, το 479 π.Χ. πέρασε στον έλεγχο των Αθηναίων. Σύντομα πάντως εντάχθηκε στη Δηλιακή Συμμαχία πληρώνοντας ετήσιο φόρο 3 τάλαντα, ενώ μετά το 447 π.Χ. πλήρωνε 1 τάλαντο. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου οι Λεβέδιοι συμμάχησαν με τους Αθηναίους, αλλά το 411 π.Χ. αποστάτησαν μετά από παρότρυνση των κατοίκων της Χίου. Μετά την επικράτηση των Σπαρτιατών αφέθηκε ελεύθερη μέχρι το 386 π.Χ., και έπειτα υποτάχθηκε ξανά στους Πέρσες. Η Λέβεδος απελευθερώθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο το 334 π.Χ.[7]
Το 304 π.Χ. έγινε ένας μεγάλος σεισμός στην Ιωνία, που προκάλεσε πολλές καταστροφές. Ίσως γι' αυτόν τον λόγο ο Αντίγονος πρότεινε να μεταφερθούν όλοι οι κάτοικοι της Λεβέδου στην πόλη Τέως και να συγχωνευθούν οι δύο πόλεις. Η πρότασή του δεν υλοποιήθηκε ποτέ, γιατί ο Λυσίμαχος κατέλαβε την πόλη Τέως το 302 π.Χ. και ο Αντίγονος σκοτώθηκε σε μία μάχη το επόμενο έτος.[9]
Το 290 π.Χ. ο βασιλιάς της Θράκης Λυσίμαχος κατέστρεψε την πόλη και μετέφερε τους κατοίκους της, καθώς και της Κολοφώνος, στην Έφεσο, ιδρύοντας μια καινούργια πόλη, την Αρσινόεια. Η Λέβεδος όμως κατόρθωσε να επιβιώσει και ήταν για λίγο διάστημα υπό την επιρροή του βασιλιά της Συρίας Αντιόχου Α΄ (281-261 π.Χ.). Η πόλη επανιδρύθηκε με το όνομα Πτολεμαΐς από τον βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίο Γ΄ κατά τον Γ΄ Συριακό πόλεμο. Στη συνέχεια η πόλη εισήλθε στη σφαίρα επιρροής του Σελευκίδη βασιλιά Αντιόχου Γ΄ και απέκτησε σταδιακά την αρχική ονομασία της περί το 188 π.Χ. Μετά τη συνθήκη της Απάμειας (188 π.Χ.) διατήρησε την ανεξαρτησία της από τον βασιλιά της Περγάμου Ευμένη Β΄.[7]
Στη Ρωμαϊκή εποχή η Λέβεδος έγινε η μόνιμη κατοικία των Τεχνιτών του Διονύσου της Ιωνίας. Αυτοί οι ενοχλητικοί καλλιτέχνες, που εκδιώχθηκαν από την Τέω, την Έφεσο και τη Μυόνησο, έγιναν δεκτοί στη Λέβεδο. Σε όλες τις εορταστικές εκδηλώσεις έμεναν εκεί, εκτός από μια σύντομη παραμονή στην Πριήνη, και την εποχή του Στράβωνα γιόρταζαν κάθε χρόνο στη Λέβεδο μία εορτή με αγώνες προς τιμήν του Διονύσου. Ο Οράτιος όμως αναφέρεται στη Λέβεδο ως ένα έρημο χωριό. Αλλά αυτή η αναφορά είναι υπερβολική ή λανθασμένη. Η πόλη, στην πραγματικότητα, συνέχισε να υπάρχει, και έκοψε νομίσματα μέχρι τα τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ.[9]
Εκκλησιαστική ιστορία
ΕπεξεργασίαΉδη από τον 5ο αιώνα εμφανίζονται οι πρώτες αναφορές στην επισκοπή της Λεβέδου. Αυτό το γεγονός υποδηλώνει ότι ο χριστιανισμός είχε διαδοθεί στην περιοχή τους προηγούμενους αιώνες. Ο οικισμός διατηρήθηκε έως τα Ύστερα Βυζαντινά χρόνια. Η πόλη αποτέλεσε έδρα του ομώνυμου επισκόπου, που υπαγόταν στον Μητροπολίτη Εφέσου. Επίσκοποι της Λεβέδου έλαβαν μέρος στις Οικουμενικές Συνόδους της Χαλκηδόνος (451) και της Νίκαιας (787). Έτσι, π.χ. ο Κυριάκος συμμετείχε στη Δεύτερη Σύνοδο της Εφέσου (449), ο Ιουλιανός συμμετείχε στη Σύνοδο της Χαλκηδόνος (451) και ο Θεοφάνης ή Θωμάς στη Σύνοδο της Νίκαιας (787).[10] Η Επισκοπή Λεβέδου ήταν γνωστή ως τον 13ο αιώνα, ενώ από τον 14ο αιώνα και μετά δεν γνωρίζουμε ιστορικά στοιχεία για την πόλη.[7]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «An Inventory of Archaic and Classical Poleis». (Αγγλικά) Inventory of Archaic and Classical Poleis. 2004.
- ↑ (Αγγλικά) GeoNames. 2005. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2015.
- ↑ Παυσανία Ελλάδος περιήγησις/Αχαϊκά ὸ δὲ ἐξ ἀρχῆς καὶ τὴν Λέβεδον ἐνέμοντο οἱ Κᾶρες, ἐς ὃ Ἀνδραίμων σφᾶς ὁ Κόδρου καὶ Ἴωνες ἐλαύνουσι. τῷ δὲ Ἀνδραίμονι ὁ τάφος ἐκ Κολοφῶνος ἰόντι ἐστὶν ἐν ἀριστερᾷ τῆς ὁδοῦ, διαβάντι τὸν Καλάοντα ποταμόν
- ↑ «Strabo, Geography, Book 14, chapter 1». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ Barbatsi, Katerina. Δωδεκάπολις (ΤοΚοινόντωνΙώνων). https://www.academia.edu/5716252/%CE%94%CF%89%CE%B4%CE%B5%CE%BA%CE%AC%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%82_%CE%A4%CE%BF%CE%9A%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%8C%CE%BD%CF%84%CF%89%CE%BD%CE%99%CF%8E%CE%BD%CF%89%CE%BD_.
- ↑ «Perseus Search Results». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Καπώνης, Αντώνιος (10 Οκτωβρίου 2005). «Λέβεδος ή Πτολεμαΐς (Αρχαιότητα)». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού - Μικρά Ασία. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ «Pausanias, Description of Greece, Achaia, chapter 3». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ 9,0 9,1 Internet Archive, George Ewart (1979). Aegean Turkey. London : E. Benn ; New York : Norton. ISBN 978-0-393-01328-3.
- ↑ «CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Lebedus». www.newadvent.org. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2022.